Koude rillingen: oorzaken en symptomen

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Rillingen zijn een teken dat je lichaam probeert zijn kerntemperatuur te reguleren. Je lichaam doet er alles aan om die kerntemperatuur zo constant mogelijk te houden, zo rond de 37 graden. Als je koude rillingen hebt, kun je rillen of trillen, klappertanden en kippenvel hebben. Deze reacties worden veroorzaakt door het autonoom zenuwstelsel. Bij rillingen trekken spieren samen en ontspannen ze vervolgens weer om op die manier warmte te produceren. Deze reactie vindt plaats om jee lichaamstemperatuur omhoog te krijgen. In de geneeskunde is een koude rilling een belangrijk symptoom. Als je een koude rilling krijgt als gevolg van een infectie, gaat dit gepaard met oplopende koorts. Ook kun je je dan bij een lichaamstemperatuur van 40 graden Celsius nog steeds koud voelen. ‘Rillen van de kou’, om je lichaamswarmte te verhogen, is een rilling maar géén koude rilling.

Koude rillingen
Koude rillingen / Bron: Pixabay

Wat zijn koude rillingen?

Koude rillingen zijn geen op zichzelf staande ziekte maar een symptoom. Een koude rilling is het onwillekeurig en oncontroleerbaar snel afwisselend spannen en ontspannen van de lichaamsspieren. Hierbij wordt veel energie verbruikt. Het is bedoeld om warmte te genereren. Dit is een manier van je lichaam om de lichaamstemperatuur te verhogen. koude rillingen (rillen of klappertanden) kunnen wijzen op een infectie.

Koude rillingen kunnen optreden als een begeleidend symptoom van verschillende ziekten. Je kunt last krijgen van koude rillingen bij malaria of griep, maar een zonnesteek kan ook koude rillingen veroorzaken. Zo’n 30% van de mensen die besmet zijn met de omikronvariant van het coronavirus (SARS-CoV-2), hebben ook last van koude rillingen. Andere veel voorkomende ziekten waarbij koude rillingen optreden zijn longontsteking, roodvonk, erysipelas (wondroos of belroos), tetanus, nierbekkenontsteking en andere urineweginfectie, prostatitis (prostaatontsteking), hersenvliesontsteking, parasitaire infecties zoals giardiasis, en een schimmel- of bloedvergiftiging. Rillingen kunnen optreden als een symptoom van mastitis (een ontsteking van de borst die gepaard kan gaan met een infectie) bij vrouwen die borstvoeding geven.

Een angstaanval kan gepaard gaan met plotseling (heftig) transpireren, (koude) rillingen en beven.

Oorzaken van koude rillingen

Overzicht

Bij gezonde mensen zijn levermetabolisme en normale spieractiviteit voldoende om een ​​lichaamstemperatuur van ongeveer 37°C te handhaven. Bij een infectie door ziekteverwekkers kan deze instelling door het plotseling vrijkomen van bacteriële toxinen in het lichaam op een hogere waarde worden gezet. het regelsysteem reageert door een verhoging van de lichaamstemperatuur door spiertrillingen, veranderingen in de stofwisseling en de bloedcirculatie in de ledematen.

De meest voorkomende oorzaken van koude rillingen zijn onder meer een infectie, koorts, hypoglycemie (lage bloedsuikerspiegel), reactie op medicatie, stress of angst, en een tekort aan vitamine B12 of ijzer. Soms kan het ook een symptoom zijn van een onderliggende medische aandoening, zoals multiple sclerose (MS) of schildklierproblemen.

Koude rillingen door griep

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van een infectie met het influenzavirus (griep). Andere symptomen van de griep zijn onder andere hoge koorts, hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid, keelpijn, neusverstopping of loopneus, en soms braken en diarree. De symptomen van griep kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen leiden tot complicaties zoals longontsteking.

Infecties

Koude rillingen zijn een symptoom dat vaak voorkomt bij infecties. Het kan een teken zijn van een ontsteking of infectie in het lichaam. Het kan ook een reactie zijn op de afgifte van bepaalde stoffen door het lichaam tijdens een infectie. Andere symptomen van infecties kunnen koorts, hoofdpijn, vermoeidheid, keelpijn, hoesten, diarree, braken en zwakte zijn.

Lage bloedsuikerspiegel

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie). Andere symptomen van een lage bloedsuikerspiegel kunnen zijn: honger, zweten, hartkloppingen, duizeligheid, vermoeidheid, problemen met concentratie, en soms zelfs bewusteloosheid. Een lage bloedsuikerspiegel kan worden veroorzaakt door het nemen van te veel insuline of antidiabetesmedicijnen, het overslaan van een maaltijd, of het doen van te veel fysieke activiteit zonder voldoende te eten. Het is van belang om snel actie te ondernemen als je symptomen van een lage bloedsuikerspiegel ervaart, zoals het eten van suikerhoudende voedingsmiddelen zoals dextrosetabletten of een glas frisdrank.

Tekort aan vitamine B12 of ijzer

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van een tekort aan vitamine B12 of ijzer. Een vitamine B12-tekort kan leiden tot bloedarmoede (anemie), vermoeidheid, duizeligheid, en geheugen- en concentratieproblemen. Een ijzertekort kan ook leiden tot bloedarmoede en vermoeidheid. Andere symptomen van een ijzertekort kunnen zijn: kortademigheid, hartkloppingen, een dunne of kloofachtige huid, en een bleke huid.

Koude rillingen door schildklieraandoeningen

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van schildklieraandoeningen, zoals een onderactieve schildklier (hypothyreoïdie). Andere symptomen van een onderactieve schildklier kunnen zijn: vermoeidheid, gewichtstoename, een vermindering van de hartfrequentie, depressie, droge huid en haren, een bleke huid en kouwelijkheid. Een andere aandoening van de schildklier is hyperthyreoïdie, een overactieve schildklier. Dit kan ook koude rillingen veroorzaken, alsmede symptomen zoals: gewichtsverlies, verhoogde hartfrequentie, opwinding, diarree en overmatig zweten.

Psychische aandoeningen

Koude rillingen kunnen ook een symptoom zijn van sommige psychische aandoeningen, zoals angststoornissen of een depressie. Angststoornissen kunnen leiden tot lichamelijke symptomen zoals koude rillingen, zweten, hartkloppingen en ademhalingsproblemen. Depressie kan ook leiden tot vermoeidheid, een gevoel van innerlijke kou, en een afname van de interesse in activiteiten.

Andere psychische aandoeningen die koude rillingen kunnen veroorzaken zijn bijvoorbeeld posttraumatische stressstoornis (PTSS) of schizofrenie.

Koude rillingen door bepaalde geneesmiddelen

Sommige geneesmiddelen kunnen koude rillingen als bijwerking veroorzaken. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij geneesmiddelen die worden gebruikt voor de behandeling van infecties, zoals antibiotica, of geneesmiddelen voor hart- en vaatziekten, zoals bètablokkers. Andere geneesmiddelen die koude rillingen kunnen veroorzaken zijn onder meer: chemotherapie, antipsychotica, sommige antidepressiva, en sommige geneesmiddelen tegen migraine.

Vergiftigingen (intoxicaties)

Ja, koude rillingen kunnen een symptoom zijn van vergiftiging of intoxicatie door bepaalde chemicaliën of stoffen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij vergiftiging met alcohol, cafeïne of cocaïne. Deze stoffen kunnen leiden tot een verlaging van de lichaamstemperatuur en het gevoel van koude rillingen. Ook vergiftiging met giftige stoffen zoals koolmonoxide, pesticiden, of bepaalde medicijnen, kan koude rillingen veroorzaken. Andere symptomen van vergiftiging kunnen zijn: misselijkheid, braken, hoofdpijn, duizeligheid, verwarring, en hartkloppingen.

Koude rillingen door longontsteking

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van longontsteking (pneumonie). Longontsteking wordt veroorzaakt door bacteriën, virussen of schimmels. Andere symptomen van longontsteking kunnen zijn: koorts, hoesten, kortademigheid, pijn op de borst, en een verlies van eetlust. Sommige mensen kunnen ook symptomen hebben van een verkoudheid of griep, zoals een loopneus of hoofdpijn.

Koude rillingen kunnen een gevolg zijn van de infectie of koorts die gepaard gaat met longontsteking, of een gevolg van de ontsteking zelf.

Buikgriep door norovirus (norovirusinfectie)

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van buikgriep veroorzaakt door het norovirus (norovirusinfectie). Norovirus is een virus dat vaak voorkomt in de wintermaanden en is een van de meest voorkomende oorzaken van buikgriep. Andere symptomen van norovirusinfectie zijn: diarree, braken, buikpijn, misselijkheid, koorts en hoofdpijn.

Koude rillingen kunnen een gevolg zijn van het feit dat het lichaam koorts heeft als reactie op de infectie, of van een verlies van vocht en elektrolyten (mineralen) als gevolg van diarree en braken. Het norovirus wordt voornamelijk verspreid door contact met besmet voedsel of water, of door direct contact met iemand die besmet is. Het is ook mogelijk om het norovirus te krijgen door aanraking van besmette oppervlakken of door het inademen van kleine druppeltjes in de lucht die zijn afgegeven door iemand die besmet is.

Koude rillingen door blaasontsteking (acute cystitis)

Een blaasontstekingen, ook bekend als acute cystitis, kan symptomen veroorzaken zoals frequente aandrang om te plassen, pijn bij het plassen en soms koude rillingen en koorts. Deze symptomen kunnen gepaard gaan met ongemak of druk in de onderbuik.

Het drinken van veel water en het vermijden van irriterende stoffen zoals cafeïne, alcohol en gekruid voedsel kan de symptomen helpen verlichten. De huisarts kan ook antibiotica voorschrijven om de infectie te bestrijden.

Ontstoken keelamandelen (acute tonsillitis)

Tonsillitis is een infectie van de amandelen, die zich achter in de keel bevinden. Symptomen van tonsillitis kunnen keelpijn, moeite met slikken, koorts en koude rillingen zijn. Koude rillingen kunnen een van de symptomen zijn die worden veroorzaakt door amandelontsteking, evenals gevoelige of gezwollen amandelen en gezwollen lymfeklieren. In sommige gevallen kunnen de amandelen bedekt raken met witte of gele vlekken of pus.

Ontstoken keelamandelen of tonsillitis
Ontstoken keelamandelen of tonsillitis / Bron: Wikimedia Commons

Koude rillingen door nierbekkenontsteking

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van een nierbekkenontsteking, ook wel pyelonefritis genoemd. Andere symptomen van een nierbekkenontsteking kunnen onder meer koorts, pijn in de rug of zij (flankpijn), misselijkheid en braken zijn.

Chronische hyperventilatie (chronische hyperventilatie syndroom)

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van chronische hyperventilatie, ook wel chronisch hyperventilatie syndroom genoemd. Hyperventilatie is een aandoening waarbij je te snel of te diep ademt, waardoor er te veel zuurstof in je longen komt en te weinig koolstofdioxide. Dit kan leiden tot een vermindering van de hoeveelheid koolstofdioxide in het bloed, wat kan resulteren in symptomen zoals koude rillingen, duizeligheid, angst en slaapstoornissen.

Koude rillingen door voedselvergiftiging (enteritis)

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van voedselvergiftiging, ook wel enteritis genoemd. Enteritis is een ontsteking van de dunne darm en wordt vaak veroorzaakt door bacteriën, virussen of parasieten die in besmet voedsel zitten. Andere symptomen van voedselvergiftiging kunnen onder meer diarree, buikpijn, braken, koorts en misselijkheid zijn. Koude rillingen kunnen voorkomen als gevolg van ontstekingen in de darmen en de verminderde absorptie van voedingsstoffen.

Rillen na een operatie (postoperatief rillen)

Postoperatieve rillingen zijn een veel voorkomend symptoom na een operatie en worden veroorzaakt door veranderingen in de lichaamstemperatuur en hormonale niveaus als gevolg van de anesthesie en de operatie zelf. Rillingen kunnen ook worden veroorzaakt door het afkoelen van het lichaam tijdens de operatie of door de afgifte van adrenaline en andere hormonen als reactie op de stress van de operatie.

Postoperatieve rillingen zijn meestal onschuldig en verdwijnen meestal binnen enkele uren tot een dag na de operatie. Maar in sommige gevallen kan het aangeven van een onderliggend probleem zoals infectie of shock, daarom is het aangeraden om de arts te informeren over deze symptomen. De arts zal dan de oorzaak van de rillingen bepalen en de juiste behandeling voorschrijven.

Postoperatieve rillingen / Bron: Freepik

Koude rillingen door blindedarmontsteking (acute appendicitis)

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van blindedarmontsteking (acute appendicitis). Acute appendicitis is een ontsteking van de blindedarm, die vaak gepaard gaat met symptomen zoals buikpijn, misselijkheid, koorts, verstopping of diarree, braken en koude rillingen. De pijn kan beginnen in het midden van de buik, maar kan zich later verplaatsen naar de rechter onderbuik, dit is de plaats waar de blindedarm zich bevindt.

Ontsteking van de bronchiën (acute bronchitis)

Koude rillingen kunnen een symptoom zijn van ontsteking van de bronchiën, ook wel acute bronchitis genoemd. Acute bronchitis is een ontsteking van de luchtwegen en wordt vaak veroorzaakt door een virus of bacterie. Andere symptomen van acute bronchitis kunnen onder meer hoesten, kortademigheid, keelpijn, hoofdpijn, koorts en vermoeidheid zijn.

Symptomen van koude rillingen

De onwillekeurige spiertrillingen die gepaard gaan met koude rillingen kunnen nauwelijks worden onderdrukt en duren meestal enkele minuten. De koude rillingen eindigen meestal na een paar minuten tot uren. Vooral in de spieren in de rug, dijen en kaak vinden de spiertrekkingen plaats. Bovendien ervaar je vaak een toenemend koud gevoel bij normale kamertemperatuur. Je voelt je plotseling koud.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek met de arts

De arts informeert naar je klachten. Hij zal vragen naar het begin, het verloop en de omvang van je klachten. Ook zal de arts je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.

Lichamelijk onderzoek

Een lichamelijk onderzoek moet tekenen van een infectieziekte opsporen. De tekenen van infectie kunnen subtiel zijn, vooral bij oudere patiënten. De arts zal de bovenste luchtwegen, maar ook de longen onderzoeken. De arts zal met een stethoscoop naar de longen luisteren.

Lymfeklieronderzoek wordt ook uitgevoerd. Een vergrootte lymfeklier kan aanvoelen als een knobbeltje onder de huid. Een gezwollen lymfeklier als gevolg van ene infectie wordt weer kleiner als deze over is, hoewel dit soms lang kan duren.

De arts zal alle vier kwadranten van de buik (linksonder, linksboven, rechtsonder en rechtsboven) onderzoeken. Daarbij kijkt de arts naar de grootte, vorm, structuur en consistentie van je buikorganen. Een vergrote lever kan bijvoorbeeld ontdekt worden, of een gezwollen lymfeklier. Ook kan de arts vaststellen of je buik pijnlijk of gevoelig is bij aanraking. Door te kloppen op de flanken waar de nieren zich bevinden, kan pijn onthullen als een indicatie van de ziekte.

Vervolgonderzoek

Afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak kunnen ook verdere onderzoeken, zoals bloedonderzoek, nodig zijn.

Bloedonderzoek
Bloedonderzoek / Bron: Science photo/Shutterstock.com

Wat te doen bij koude rillingen?

Neem de volgende maatregelen in acht:

  • Drink veel vloeistoffen, zoals water of groene thee.
  • Gun je lichaam rust en ga niet over je grenzen.
  • Vuistregel is dat je niet geforceerd opwarmt, want je krijgt het na enige tijd vanzelf warm waarbij je gaat zweten.
  • Belemmer de afkoeling niet met veel dekens of een warmtedeken.

Behandeling

Behandeling voor koude rillingen hangt voornamelijk af van de onderliggende oorzaak. Koude rillingen zijn meestal het eerste symptoom van een infectieziekte. Anno 2023 bestaat er voor de meeste virale infecties geen doeltreffend geneesmiddel. Bacteriële infecties kunnen worden behandeld met antibiotica. Een parasitaire infectie wordt behandeld met een parasietdodend middel. Schimmelinfecties worden behandeld met antischimmelmiddelen.

De symptomen van en vitamine B12-tekort of een ijzertekort kunnen vaak worden behandeld door het nemen van supplementen of het aanpassen van je dieet.

raadpleeg je huisarts als je vermoedt dat je een schildklieraandoening hebt, zodat de juiste diagnose kan worden gesteld en behandeling kan worden gestart. Dit kan bestaan uit het nemen van hormonale supplementen of andere medicijnen, of in sommige gevallen een operatie.

Behandeling van angst of depressie kan bestaan uit cognitieve gedragstherapie, mogelijk in combinatie met medicijnen.

Als je denkt dat je koude rillingen veroorzaakt worden door een geneesmiddel, is het verstandig om dit te bespreken met je huisarts. Hij kan bekijken of het verminderen van de dosering of het vervangen van het geneesmiddel een oplossing kan zijn. Het is belangrijk om in je achterhoofd te houden dat sommige geneesmiddelen interacties kunnen hebben met andere medicijnen.

Schakel onverwijld medische hulp in bij vermoeden van vergiftiging. Het is daarbij van belang dat je de juiste informatie geeft aan de hulpverleners, zoals het soort stof of chemicaliën dat is ingenomen, de hoeveelheid en de tijd van inname, en de symptomen die zich voordoen. Dit helpt de artsen om de juiste behandeling te geven en om ernstige complicaties te voorkomen.

De diagnose van longontsteking wordt vaak gesteld met behulp van een longfoto, bloedonderzoek of een longfunctieonderzoek. De behandeling kan bestaan uit antibiotica, pijnstillers en rust. In sommige gevallen kan een ziekenhuisopname nodig zijn voor adequate behandeling en monitoring.

Een norovirusinfectie gaat vaak vanzelf over binnen een paar dagen, maar het is wel belangrijk om voldoende vocht op te nemen om uitdroging te voorkomen. In sommige gevallen kan medische hulp nodig zijn als de symptomen ernstig zijn of als je je zorgen maakt over je toestand.

Behandelingsopties bij een amandelontsteking kunnen antibiotica zijn of in sommige gevallen een operatie om de amandelen te verwijderen. Door veel te drinken en voldoende te rusten, kunnen de symptomen worden verlicht.

Het is belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp te zoeken bij vermoeden van een nierbekkenontsteking heeft, omdat onbehandelde infecties ernstige complicaties kunnen veroorzaken. De behandeling bestaat meestal uit antibiotica en pijnstillers.

Chronische hyperventilatie kan worden behandeld met een aantal oefeningen en technieken die helpen om de ademhaling te verminderen en te reguleren. Soms kan psychotherapie ook nuttig zijn.

Behandeling van voedselvergiftiging bestaat vaak uit voldoende vocht- en elektrolyteninname om de vochtbalans te herstellen en symptomen te verminderen en incidenteel antibiotica wanneer bacterien de boosdoeners zijn. Het is ook zinvol om te rusten en voedsel te vermijden dat de symptomen kan verergeren totdat je lichaam volledig is hersteld.

Blindedarmontsteking is een medische noodsituatie en vereist onmiddellijke behandeling. De meest voorkomende behandeling is een operatie om de blindedarm te verwijderen. In sommige gevallen kan antibiotica worden gebruikt om de infectie te bestrijden, vooral als de ontsteking niet ernstig is.

Een acute bronchitis wordt meestal behandeld met rust, voldoende vocht en paracetamol of ibuprofen voor de koorts en pijn. De arts kan ook antibiotica voorschrijven als de bronchitis wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie. In geval van koude rillingen, kan het ook aangeraden zijn om een warme deken te gebruiken om het lichaam te verwarmen. Als de symptomen aanhouden of erger worden, moet je contact opnemen met de arts.

Medicijnen
Medicijnen / Bron: Pixabay

Alarmsymptomen

Wanneer dien je onmiddellijk medische hulp in te schakelen?

  • De koude rillingen zijn erg hevig en houden enkele uren aan.
  • Naast koude rillingen en koorts komen misselijkheid en braken voor.
  • Naast de koude rillingen is er een sterk gevoel van ziekte.
  • Er is sprake van hoge koorts (vanaf 40°C), die ondanks koortsverlagende middelen niet daalt.
  • De koude rillingen treden op als gevolg van langdurig zonnebaden of als gevolg van onderkoeling.
  • Ernstige symptomen zoals kortademigheid of nekstijfheid treden op. Nekstijfheid is een symptoom dat vaak aanwezig is in hersenvliesontsteking (nekkramp).
  • Rillingen verschijnen na het eten van paddenstoelen, het nemen van drugs of na het nemen van medicijnen. Jaarlijks worden er gemiddeld 20 patiënten met een paddenstoelintoxicatie gerapporteerd.
  • De symptomen verschijnen na een reis naar tropische oorden.

De wetenschappelijke reden waarom je koude rillingen krijgt als je koorts hebt | Dr Ian Smith

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over koude rillingen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.