Blaasontsteking: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 24 april 2024 by M.G. Sulman

Een blaasontsteking of cystitis is een ontsteking van de binnenwand van de urineblaas, daar waar de urine tijdelijk wordt bewaard. In een enkel geval is ook de urinebuis ontstoken. Een blaasontsteking wordt meestal veroorzaakt door bacteriën. Doordat vrouwen een kortere urinebuis hebben dan mannen, hebben ze vaker last van blaasontsteking. Bacteriën kunnen bij vrouwen gemakkelijker van buitenaf de blaas binnendringen. Het blijkt dat ongeveer één op de drie vrouwen vóór hun 24e ten minste één keer last hebben gehad van blaasontsteking. Vrouwen met een blaasverzakking en mannen met een vergrote prostaat, kunnen hun blaas niet goed leegplassen en hebben meer kan op een blaasontsteking. Bij hen blijft er steeds een restje urine in de blaas achter, waar bacteriën zich kunnen vermenigvuldigen. Bij mannen met een blaasontsteking is er vaak ook sprake van een prostaatontsteking.

Wat is een blaasontsteking?

Symptomen van een blaasontsteking

Symptomen van blaasontsteking ontwikkelen zich gewoonlijk binnen enkele uren of een dag. Veel voorkomende symptomen zijn onder meer:

• pijn bij het plassen of direct daarna – dit is meestal een branderig of stekend gevoel
• een frequente aandrang om te plassen, waarbij je steeds kleine beetjes plast of helemaal niets
  het gevoel dat de blaas niet helemaal leeg is na het plassen
• troebele urine, donkere urine of sterk ruikende urine
• bloed in je urine – dit is niet altijd zichtbaar, maar kan worden gezien onder een microscoop of door het testen van de urine
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• pijn in de onderbuik (buik) en/of de onderrug
• koorts en (koude) rillingen

Blaasontsteking kan pijnlijk zijn, vooral als je moet plassen, maar meestal verdwijnt het binnen vier tot negen dagen zonder verdere behandeling.

Complicaties

Onbehandeld kunnen er complicaties optreden, zoals een nierbekkenontsteking.

Oorzaken van een blaasontsteking

Meestal veroorzaken bacteriën de ontsteking. Ze komen meestal van buitenaf via de korte urethra of urinebuis bij vrouwen. Daarnaast zijn er omstandigheden die de kans op een blaasontsteking kunnen vergroten, zoals:

• geslachtsgemeenschap
• bepaalde anticonceptiva: diafragma, zaaddodende middelen (spermiciden)
• medische geschiedenis of familiegeschiedenis van urineweginfecties
• leeftijd jonger dan 15 jaar bij eerste urineweginfectie
• hormonale veranderingen tijdens de overgang

Risicofactoren

Geslachtsgemeenschap verhoogt het risico op het ontwikkelen van een blaasontsteking. Dit komt doordat bacteriën op die manier de plasbuis kunnen binnendringen. Spermadodende anticonceptiecrèmes en -gels en diafragma’s of pessariums kunnen het risico ook enigszins verhogen.

Zwangere vrouwen hebben meer kans op blaasontstekingen. Mensen die een urinekatheter dragen, lopen ook een verhoogd risico, evenals mensen met anatomische veranderingen in de urinewegen, met diabetes mellitus, multiple sclerose (MS) of urologische aandoeningen.

Vrouwen die een blaasontsteking hebben gehad, hebben meer kans om het opnieuw te krijgen. Na de overgang komen blaasontstekingen vaker voor.

Wanneer een arts raadplegen?

je hoeft niet bij elk licht branderig gevoel in de plasbuis naar je huisarts te snellen. Bij het eerste teken van een blaasontsteking kunnen huismiddeltjes vaak het ergste helpen voorkomen. In de volgende gevallen moet je echter altijd contact opnemen met je huisarts:

• Als je een man bent. Urineweginfecties komen zelden voor bij mannen. Als het zich toch voordoet, is het belangrijk om de oorzaak op te helderen.
• Je bent zwanger, hebt diabetes of gebruikt medicijnen die het immuunsysteem verzwakken.
• Als een kind getroffen wordt door blaasontsteking.
• Als de symptomen na drie dagen niet zijn verdwenen.
• Als er koorts optreedt. Dit kan een teken zijn dat de infectie is toegenomen en is opgestegen naar de nieren.
• Je krijgt steeds blaasontstekingen.

Onderzoek en diagnose

Op basis van je klachten en medische geschiedenis kan je huisarts inschatten of het een ongecompliceerde blaasontsteking is of niet. Daarnaast kan je in de spreekkamer een urinemonster afgeven, dat wordt onderzocht met een teststrip. Verder urineonderzoek is meestal niet nodig als de symptomen duidelijk zijn.

Een specialist in het ziekenhuis kan een echografieapparaat gebruiken om de nieren en de urineblaas te onderzoeken (echografie). Dit onderzoek is meestal alleen zinvol bij gecompliceerde of terugkerende blaasontstekingen. Een cystoscopie of een röntgenonderzoek zijn ook zeer zelden nodig, bijvoorbeeld in het geval van ernstige blaasontstekingen die steeds terugkeren. Een cystoscopie is een inwendig onderzoek van de plasbuis en de blaas, wat wordt uitgevoerd met een cystoscoop. Dat is een buisje met aan het uiteinde een kleine camera (endoscoop) die door de plasbuis in de blaas wordt ingebracht. De camera levert beelden die mogelijke veranderingen in de blaaswand laten zien.

Behandeling van een blaasontsteking

Antibiotica

Normaal gesproken is een blaasontsteking goed te behandelen. Neem contact op met je huisarts als je koorts krijgt of ziek wordt of als de klachten aanhouden. Mannen, kinderen, zwangere vrouwen, mensen met verminderde weerstand en mensen met afwijkingen aan de urinewegen moeten sowieso contact opnemen met de huisarts als ze een blaasontsteking hebben of als ze vermoeden dat ze een blaasontsteking hebben. De huisarts kan antibiotica voorschrijven om de bacteriën te bestrijden.

Water drinken

Een blaasontsteking kan ook uit zichzelf verdwijnen. De klachten kunnen ondertussen verlicht worden door vier uur lang ieder half uur een halve liter water te drinken. Hiermee spoel je als het ware de bacteriën uit de blaas.

Paracetamol

Zo nodig kun je paracetamol als pijnstiller gebruiken.

Groene thee

Catechinen uit groene thee vertonen antimicrobiële activiteit tegen een hele reeks bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Zo onderdrukken de antimicrobiële effecten van groene thee de groei van ongewenste bacteriën bij een urineweginfectie die worden veroorzaakt door E. coli, zo blijkt uit onderzoek.²Reygaert, W., & Jusufi, I. (2013). Green tea as an effective antimicrobial for urinary tract infections caused by Escherichia coli. Frontiers in microbiology, 4, 162. https://doi.org/10.3389/fmicb.2013.00162 Aangezien de grootste boosdoener van een urineweginfectie de darmbacterie Escheria Coli is, kan groene thee zeer heilzaam zijn als je getroffen bent door een blaasontsteking.

Berendruif

Berendruif (Arctostaphylos uva-ursi), een plant uit de heidefamilie (Ericaceae), kan worden gebruikt om urinewegaandoeningen en blaasontsteking bij volwassen vrouwen te verlichten.

Cranberry

Cranberry als drank of tabletten kan mogelijk helpen bij het voorkomen van blaasontsteking bij vrouwen die last hebben van terugkerende blaasontstekingen. Maar om een enigszins positief effect van het sap te hebben, moeten vrouwen ten minste twee glazen per dag drinken over een hele lange periode.

Prognose

Grofweg de helft van de vrouwen met acute ongecompliceerde blaasontsteking herstelt zonder behandeling binnen enkele dagen of weken. Een verwaarloosde blaasontsteking kan zich ontwikkelen tot terugkerende infectie, nierbekkenontsteking, bloed in de urine, en (zelden) nierfalen. De prognose is over het algemeen genomen gunstig.

Preventie

De volgende maatregelen kunnen bijdragen aan het voorkomen van ene blaasontsteking:

• gebruik geen geparfumeerd bubbelbad, zeep of talkpoeder rond je geslachtsdelen
• neem geen vaginale douches
• ga naar het toilet zodra je aandrang voelt om te plassen en plas je blaas altijd leeg
• zorg dat je dagelijks voldoende drinkt, zo’n 2 tot 3 liter per dag (veel drinken kan voorkomen dat bacteriën zich in je blaas vermenigvuldigen, aangezien het je urinewegen schoonspoelt)
• altijd je billen van voor naar achter afvegen als je gepoept hebt
• na geslachtsgemeenschap zo snel mogelijk plassen
• voorbehoedsmiddelen zoals pessarium, spiraaltje, diafragma of condoom met zaaddodend product kunnen je vatbaarder maken voor blaasontstekingen
• draag ondergoed van katoen in plaats van synthetisch materiaal, zoals nylon
• draag geen strakke jeans en broeken
• drink dagelijks cranberrysap
• Het is volgens Thuisarts niet zeker of D-mannose (een natuurlijke suiker die binding van de Escherichia coli-bacterie voorkomt) helpt om blaasontsteking te voorkomen en dit geldt ook voor probiotica³Thuisarts. Ik heb vaak blaasontsteking (vrouw). https://www.thuisarts.nl/blaasontsteking/ik-heb-vaak-blaasontsteking-vrouw (ingezien op 29-8-2021)

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een blaasontsteking, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.