Last Updated on 5 juni 2023 by M.G. Sulman
Verkoudheid is net als griep een infectieziekte die van mens op mens overdraagbaar is. Griep wordt echter veroorzaakt door een influenzavirus (griepvirus) en verkoudheid door één van de vele verkoudheidsvirussen. Bij verkoudheid zijn vaak alleen de bovenste luchtwegen ontstoken, dat wil zeggen het slijmvlies in de neus- en keelholte en/of bijholten. Ongeveer de helft van de bevolking in Europa is ten minste eenmaal per jaar verkouden. Jonge kinderen zijn kwetsbaarder dan volwassenen. Dit komt doordat ze nog maar weinig in aanraking zijn gekomen met verkoudheidsvirussen en daardoor weinig weerstand hebben opgebouwd tegen deze boosdoeners. Bovendien hebben jonge kinderen op school en op de kinderopvang veel onderling contact, waardoor virussen zich gemakkelijker kunnen verspreiden. Jonge kinderen kunnen soms wel tien keer per jaar verkouden worden. Dit is geen probleem als ze verder gezond van lijf en leden zijn.
Wat is verkoudheid?
Een verkoudheid is een bovenste luchtweginfectie. Hierbij is het slijmvlies van de neus en/of de keel ontstoken. Het kan symptomen als neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn veroorzaken. Luchtweginfecties komen vooral voor in de herfst en winter. Twee tot vier infecties per jaar zijn normaal voor volwassenen. Kinderen kunnen in twaalf maanden acht tot tien keer geplaagd worden door hoesten en loopneus.
Symptomen van een verkoudheid
Symptomen van verkoudheid verschijnen meestal één tot drie dagen na blootstelling aan het verkoudheidsvirus. Dit wordt de incubatietijd genoemd. Tekenen en symptomen, die van persoon tot persoon kunnen verschillen, kunnen bestaan uit::
- loopneus of verstopte neus
- keelpijn
- hoesten
- lichte lichaamspijnen of lichte hoofdpijn
- niezen
- lichte koorts
- oorpijn
- oorsuizen
- algehele malaise
De afscheiding uit je neus kan helder beginnen en dikker en geel of groen worden naarmate de verkoudheid vordert. Dit betekent meestal niet dat er sprake is van een bacteriële infectie.
Oorzaken van verkoudheid
Verkoudheid kan worden veroorzaakt door ten minste tweehonderd zeer besmettelijke virussen, die zich gemakkelijk verspreiden via druppeltjes in de lucht door hoesten, niezen en praten, door fysiek contact met iemand die besmet is of door een besmet voorwerp, bijvoorbeeld een deurklink. Verkoudheidsvirussen gedragen zich als commensale virussen en brengen pas ziekte teweeg als de gastheer door afkoeling niet voldoende weerstand meer biedt. Bekende virussen zijn het rhinovirus, het coronavirus of het respiratoir syncytieel virus (RS-virus). Normaal gesproken gaat een verkoudheid na 1 tot 3 weken vanzelf over. Bij kinderen kan het soms ietwat langer duren.
Hoelang duurt een verkoudheid?
Het verloop van een verkoudheid varieert van geval tot geval. Als grove richtlijn geldt: als er geen complicaties zijn, zouden de symptomen na drie tot zeven dagen moeten verbeteren en na twee weken praktisch verdwenen zijn. Afwijkingen van deze regel zijn echter mogelijk.
Complicaties
Als een virale infectie zoals een verkoudheid het immuunsysteem verzwakt, kan in het verloop van de ziekte ook een bacteriële infectie optreden. Vooral kinderen met een verkoudheid ontwikkelen soms een middenoorontsteking, die zich uit in oorpijn. De complicaties van verkoudheid omvatten ook bijholteontsteking en longontsteking. Deze laatste zijn meestal te wijten aan een bijkomende bacteriële infectie en niet aan de verkoudheidsvirussen.
Wanneer een afspraak maken met je huisarts?
Je hoeft niet bij elke verkoudheid naar je huisarts. Ga in de volgend egevallen wel naar je huisarts:
- Als je moeite hebt met ademhalen. Dit kan wijzen op longontsteking, waarbij een snelle behandeling vereist kan zijn.
- Als een baby koorts heeft of hoge koorts bij een volwassene (meer dan 39°C) bij een volwassene. Flnike koorts kan een aanwijzing zijn voor een bacteriële infectie.
- Als je ernstige keelpijn of oorpijn hebt. Deze symptomen kunnen wijzen op een purulente tonsillitis (amandelontsteking) of middenoorontsteking
bij hevige pijn. - Als je erg moe en uitgeput bent.
- Als de symptomen na zeven dagen niet zijn verbeterd.
- Als je meer dan twee weken hoest of hees bent.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De diagnose wordt gesteld op basis van de beschreven klachten. Er zijn geen speciale tests of onderzoeken nodig om een verkoudheid vast te stellen. Afhankelijk van de klachten die je hebt, zal de arts in je mond, neus en oren kijken en naar je longen luisteren. Hij kan ook in je hals voelen voor gezwollen lymfeklieren of kloppen op je gezicht of voorhoofd om te zien of je pijn hebt die wijst op een bijholteontsteking. Als je last hebt van hoofdpijn die verergert als je je hoofd naar voren buigt, kan dit ook een aanwijzing zijn voor een bijholteontsteking.
Eventuele andere onderzoeken
Als de arts tijdens het onderzoek tekenen van een longontsteking constateert of deze complicatie niet met zekerheid kan uitsluiten, kan hij u een longfoto laten maken of bloedonderzoek laten doen om de ontstekingswaarden te analyseren.
Soms neemt de arts een uitstrijkje van de amandelen of de achterkant van de keel om te onderzoeken of er streptokokken in zitten.
Behandeling van verkoudheid
Meestal gaat een verkoudheid na 1 tot 3 weken vanzelf over; het virus wordt dan door het eigen afweersysteem opgeruimd. Er is geen geneesmiddel tegen verkoudheid. Wel kun je de symptomen verlichten met allerlei geneesmiddelen:
- Je kunt pijn of koorts onderdrukken met pijnstillers. Bij kinderen bij voorkeur met paracetamol of ibuprofen, aangezien aspirine wordt geassocieerd met het Reye-syndroom, een mogelijk dodelijke aandoening.
- Decongestiva kan de neus helpen vrijmaken. Tot de meest gebruikte decongestiva behoren efedrine, fenylefrine en oxymetazoline.
- Een hoestdrank kan gebruikt worden bij een geïrriteerde keel.
Prognose
Een verkoudheid is meestal ongevaarlijk en duurt ongeveer één tot twee weken. Als de symptomen van een verkoudheid aanzienlijk verergeren of als ze langer dan een week aanhouden, is het raadzaam om je huisarts te raadplegen.
Soms treden complicaties op zoals bijholteontsteking, middenoorontsteking of longontsteking. De oorzaak hiervan kan een bacteriële infectie zijn die ontstaat bovenop de reeds bestaande virale infectie (secundaire infectie of superinfectie). In deze gevallen dien je ook een arts te raadplegen.
Preventie
Maatregelen om verkoudheid te voorkomen:
- Handen wassen: Regelmatig en grondig met zeep en water.
- Vermijd nauw contact: Vooral met zieke mensen.
- Bedek mond en neus: Bij hoesten of niezen, gebruik tissue of elleboogholte.
- Niet aan je gezicht zitten: Beperk verspreiding van virussen.
- Reinig oppervlakken: Vooral vaak aangeraakte objecten.
- Houd afstand: Minstens één meter van hoestende of niezende personen.
- Versterk je immuunsysteem: Voldoende slaap, gezond eten, bewegen.
- Vermijd drukken plekken en ruimtes: Vooral tijdens verkoudheidsseizoen.
- Ventileer: Zorg voor goede ventilatie in binnenruimtes om de circulatie van verse lucht te bevorderen.
- Gebruik tissues: Gebruik een tissue bij het aanraken van oppervlakken in openbare ruimtes, zoals deurklinken.
- Vermijd handen schudden: Beperk fysiek contact, inclusief het schudden van handen, om de overdracht van ziektekiemen te verminderen.
- Gezonde levensstijl: Eet een uitgebalanceerd dieet, blijf gehydrateerd, krijg voldoende slaap en beperk stress om je immuunsysteem te versterken.
- Regelmatig bewegen: Oefening en fysieke activiteit kunnen de algemene gezondheid en immuniteit verbeteren.
- Vermijd roken: Roken kan de gezondheid van de luchtwegen aantasten en het risico op infecties vergroten. Zelfs een lichte blootstelling kan schadelijk zijn voor de gezondheid.
Video over verkoudheid
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over verkoudheid, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
