Psyche

Last Updated on 1 april 2025 by M.G. Sulman

Onder ‘psyche’ wordt je binnenste of innerlijk bedoeld. Het gaat hierbij om je geestesleven. Je geestesleven kan ontregeld raken. Psychische problemen of aandoeningen hebben te maken met storingen in je geestesleven, oftewel je psychische toestand. Psychische aandoeningen zijn gezondheidsproblemen die gepaard gaan met veranderingen in emotie, denken of gedrag (of een combinatie hiervan). Psychische aandoeningen gaan gepaard met angst en/of problemen bij het functioneren in je werk, je sociale contacten en het gezinsleven.

Depressie

Psychische aandoeningen

Psychische stoornissen omvatten een breed scala aan problemen, waaronder:

Psychotische stoornissen

  • Schizofrenie
  • Melancholie
  • Manie
  • Reactieve psychose
  • Schizoaffectieve stoornis
  • Delier en intoxicatie
  • Stemmingsstoornissen
  • Depressie
  • Bipolaire stoornis
  • Hypomanie
  • Dysthymie

Angst- en dwang

  • Fobie
  • Paniekstoornis
  • Algemene angststoornis
  • Sociale fobie
  • Dwangstoornis
  • Posttraumatische stressstoornis

Persoonlijkheidsstoornissen

  • Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
  • Antisociale persoonlijkheidsstoornis
  • Borderline persoonlijkheidsstoornis
  • Narcistische persoonlijkheidsstoornis
  • Obsessief compulsieve persoonlijkheidsstoornis
  • Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
  • Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
  • Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
  • Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
  • Theatrale persoonlijkheidsstoornis

Eetstoornissen

Verslaving

  • Tabak
  • Cannabis
  • Alcohol
  • Amfetamine(speed)
  • XTC
  • Benzodiazepines
  • Gokken
  • Cocaïne
  • Hallucinogenen
  • Opiaten (heroïne, morfine)

Seksuele problemen

  • Seksuele functiestoornissen
  • Bijwerkingen van medicijnen
  • Parafilieën (seksuele perversies)

Iedereen kan een psychische aandoening krijgen

Veel mensen met een psychische aandoening willen er niet over praten. Zij schamen er zich voor of willen een ander niet lastigvallen met hun problemen. Er zijn ook mensen die vinden dat ze hun eigen boontjes moeten doppen en dat om hulp vragen een teken van zwakte is. Maar een psychische aandoening is niets om je voor te schamen. Ook is het niet meer dan normaal om hulp in te schakelen als je er zelf even niet uitkomt. Het is een medische aandoening, net als een hartaandoening of diabetes. En psychische aandoeningen zijn behandelbaar.

Iedereen kan psychisch uit balans raken en een psychische aandoening krijgen, ongeacht je leeftijd, geslacht, woonplaats, inkomen, sociale status, etniciteit, religie/geloof, of achtergrond. Hoewel geestesziekten op elke leeftijd kunnen voorkomen, begint driekwart van alle geestesziekten rond de leeftijd van 24 jaar.

Psychische aandoeningen nemen vele vormen aan. Sommige zijn mild en interfereren slechts in beperkte mate met het dagelijks leven, zoals bepaalde fobieën (bijvoorbeeld een spinnenfobie). Andere psychische aandoeningen zijn zo ernstig dat er sprake is van serieuze beperkingen in het sociaal en/of maatschappelijk functioneren, welke niet voorbij gaan. De beperkingen zijn vaak oorzaak én gevolg van de stoornis en hulp is dan noodzakelijk.

Oorzaken

Psychische aandoeningen hebben verschillende oorzaken. Hier zijn de belangrijkste:

  1. Genetische aanleg en familiegeschiedenis: Psychische aandoeningen kunnen erfelijk zijn.
  2. Levenservaringen: Stress en trauma, vooral in de kindertijd, verhogen het risico.
  3. Biologische factoren: Hormonale onbalans en veranderingen in de hersenen spelen een rol.
  4. Traumatisch hersenletsel: Schade aan de hersenen kan leiden tot psychische problemen.
  5. Blootstelling tijdens de zwangerschap: Blootstelling aan ziekteverwekkers of giftige stoffen kan het risico verhogen.
  6. Gebruik van alcohol of drugs: Dit kan psychische aandoeningen veroorzaken of verergeren.
  7. Ernstige aandoeningen: Chronische ziekten zoals kanker kunnen psychische problemen veroorzaken.
  8. Sociale isolatie: Weinig vrienden en eenzaamheid verhogen het risico.
  9. Levensstijl: Ongezonde gewoonten zoals slecht eten en weinig bewegen zijn risicofactoren.
  10. Armoede: Financiële stress heeft een negatieve invloed op de geestelijke gezondheid.
  11. Infectieziekten: Sommige infecties kunnen direct invloed hebben op de hersenen.

Vaak is het een combinatie van deze factoren die bijdraagt aan psychische aandoeningen.

Behandeling

De behandeling van een psychische aandoening hangt af van om welke stoornis het gaat en hoe ernstig deze is. Het kan bestaan uit enkele gesprekken bij de praktijkondersteuner van de huisarts, psychotherapie bij een instelling voor geestelijke gezondheidszorg of een vrijgevestigde psycholoog, het volgen van van een bepaalde training of cursus, deelname aan een zelfhulpgroep, opname in een psychiatrisch ziekenhuis, etc. Er kunnen ook medicijnen worden voorgeschreven door een psychiater of andere arts. Sommige mensen hebben ook baat aan sociale steun en voorlichting over het omgaan met hun aandoening.

Special

Deze special bevat de volgende artikelen:

A

B

D

E

G

H

M

O

P

S

V

W