Last Updated on 1 maart 2024 by M.G. Sulman
Eetstoornis ARFID kan leiden tot vermijding van voedsel op basis van kleur, textuur of smaak. Dit kan resulteren in gewichtsverlies en voedingstekorten. Daarnaast kunnen sociale activiteiten beperkt worden door het eetgedrag dat bij ARFID hoort. Gelukkig is er hulp! Cognitieve gedragstherapie, met gesprekken en oefeningen, is een effectieve behandelmethode. Het is belangrijk om erover te praten met mensen die je vertrouwt, zoals vrienden of klasgenoten. Door behandeling kun je opnieuw controle krijgen over je leven.
Wat is ARFID?
ARFID staat voor ‘Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder’. Het gaat hierbij om een eetstoornis waarbij individuen voedsel vermijden vanwege irrationele angsten, zoals angst voor kleur, textuur, smaak, braken, of zelfs door vergeetachtigheid of gebrek aan eetlust. Het gaat verder dan kieskeurig eten. De diagnose ARFID wordt gesteld wanneer dit gedrag leidt tot gewichtsverlies, groeistoornissen en ernstige voedingstekorten.
Voorheen stond de stoornis bekend als EDNOS (Eating Disorder, Not Otherwise Specified). ARFID richt zich op eetgewoonten die buiten de klassieke diagnoses van anorexia of boulimia vallen.
Ofschoon deze eetstoornis voorkomt bij kinderen, kunnen ook jongeren en volwassenen aan ARFID lijden.
Oorzaken van ARFID
De oorzaak van ARFID ligt in genetische, psychologische, en sociaal-culturele factoren, plus een vleugje biologie. Er is geen eenduidige oorzaak aan te wijzen, maar het is een complex samenspel van factoren.
Genetisch gezien speelt erfelijkheid een flinke rol. Eetstoornissen, waaronder ARFID, lijken een familieaangelegenheid te zijn. Genen kunnen bepaalde eigenschappen doorgeven die je vatbaarder maken voor deze stoornis.
Nog dieper in de genen gedoken, blijkt erfelijkheid ook op moleculair niveau mee te spelen. De genetische code die we bij geboorte meekrijgen, kan bepaalde gezondheidsproblemen, zoals ARFID, in de hand werken.
Maar je omgeving doet ook ene duit in het zakje. Familiale invloeden, van gezinsmaaltijden tot het observeren van eetgedrag, kunnen van invloed zijn op ARFID-symptomen. Sociale en culturele druk om ‘gezond’ te eten en verwachtingen rond uiterlijk zijn oo k factoren waar rekening me egehouden dient te worden.
Psychologisch gezien, is er een link tussen ARFID en angst en obsessieve compulsieve stoornis (OCS). Obsessies over voedsel kunnen zelfs leiden tot rituele dwanghandelingen, wat het complex maakt. En laten we stress niet vergeten; angst rondom eten kan leiden tot vermijding, met een basale angst voor stikken, overgeven, of erger nog, de dood.
De behandeling van ARFID kan ook spanning veroorzaken, vooral bij degenen die al angsten en fobieën rond eten ervaren.
Andere mogelijke factoren die een rol spelen in het ontstaan van ARFID zijn:
- Traumatische ervaringen: Een nare ervaring zoals brandwonden door voedsel of het gevoel van verstikking na het verslikken kan leiden tot vermijdend eetgedrag.
- Persoonlijke factoren: Hypergevoeligheid in de mond kan resulteren in het ervaren van bepaalde smaken als te sterk, wat leidt tot beperkt eetgedrag.
- Allergie of voedselintolerantie: Het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen kan voortkomen uit een allergie of voedselintolerantie.
- Ontwikkelingsstoornis: ARFID kan ook in verband worden gebracht met ontwikkelingsstoornissen, zoals autisme, die van invloed zijn op eetgedrag.
- Emotionele en relationele problemen: Problemen op emotioneel of relationeel gebied kunnen leiden tot afwijkend eetgedrag als een copingmechanisme.
Kortom, ARFID is een puzzel met meerdere stukjes, waarbij begrip van deze diverse oorzaken de sleutel kan zijn tot effectieve behandeling op maat.
Symptomen van de eetstoornis ARFID
Volgens een studie uit 2019 door K. Lowe et al. in Nutrients variëren de symptomen van ARFID afhankelijk van leeftijd, gewichtsstatus en duur van de aandoening. De mogelijke symptomen van deze eetstoornis zijn:
- 🌐 Extreem kieskeurig eten: Zeer beperkte eetvoorkeuren, bekend als ARFID eetgedrag.
- 🤢 Moeite met kauwen of slikken: Het ervaren van fysieke moeilijkheden bij het verwerken van voedsel.
- 😨 Angst voor specifiek voedsel: Irrationele angst voor voedsel dat niet binnen vastgestelde normen past.
- ⚖️ Gewichtsverlies (volwassenen) of onvermogen tot gewichtstoename (kinderen): Een resultaat van beperkte voeding en tekorten aan voedingsstoffen.
- 🍟 Gewichtstoename door ongezonde voedingskeuzes: Voornamelijk consumeren van ongezond voedsel als gevolg van selectieve eetpatronen.
- 💊 Afhankelijkheid van voedingssupplementen of vloeibaar voedsel: Gebruik van voedingssupplementen of het innemen van enkel vloeibaar voedsel via een sonde.
- 🚫 Voedsel vermijden op basis van brede categorieën: Vermijding van voedsel op basis van smaak, textuur, kleur, of geur.
Verschillende soorten ARFID
Net als andere eetstoornissen zijn er diverse types ARFID, afhankelijk van de symptomen die je ervaart. De volgende soorten worden soms onderscheiden:
Vermijdend ARFID
Je vermijdt specifieke soorten voedsel vanwege sensorische kenmerken, zoals geur, textuur, of uiterlijk.
Aversief ARFID
Voedselweigering is gebaseerd op angst, resulterend in reacties zoals angst voor verstikking, misselijkheid, braken, pijn of slikken.
Restrictief ARFID
Weinig tot geen interesse in voedsel, mogelijk vergeet je te eten, lage eetlust, of extreme kieskeurigheid, wat leidt tot beperkte inname.
Volwassen ARFID
Symptomen die niet alleen bij kinderen voorkomen; volwassenen kunnen nog steeds ARFID-symptomen vertonen, zoals kieskeurig eten, textuurafwijzing, of kleurvoorkeuren.
ARFID “Plus”
Wanneer individuen meerdere vormen van ARFID ervaren en tegelijkertijd symptomen van anorexia nervosa ontwikkelen, zoals zorgen over gewicht, angst voor gewichtstoename, negatief lichaamsbeeld, en voorkeur voor minder calorieën.
Onderzoek en diagnose
Voordat de diagnose ARFID wordt gesteld, voert de arts / psychiater een grondig onderzoek uit om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten. Symptomen worden niet als ARFID gediagnosticeerd als ze verklaard kunnen worden door factoren zoals gebrek aan beschikbaar voedsel, culturele praktijken, andere medische aandoeningen, of bestaande psychische stoornissen.
Hier is een overzicht van het diagnostische proces:
Beoordeling van lichamelijke aandoeningen
De arts voert een gedetailleerde anamnese uit, inclusief medische, voedings- en psychosociale geschiedenis. Een lichamelijk onderzoek omvat metingen van gewicht, lengte, bloeddruk, hartslag, temperatuur, en puberteitsbeoordeling.
Laboratoriumonderzoek
Er kunnen tests worden uitgevoerd op bloed en urine om voedingstekorten of andere afwijkingen te identificeren die gewichtsverlies kunnen veroorzaken.
Elektrocardiogram (ECG)
Een ECG kan worden uitgevoerd om te onderzoeken hoe het hart functioneert.
Uitsluiten van andere aandoeningen
De arts moet lichamelijke aandoeningen overwegen die gewichtsverlies kunnen veroorzaken, evenals andere psychische aandoeningen zoals depressie, angst, schizofrenie, anorexia nervosa of boulimia nervosa.
Behandeling van ARFID
Behandeling van ARFID kan bestaat uit:
Cognitieve gedragstherapie (CGT)
De kern van ARFID-behandeling is cognitieve gedragstherapie (CGT) gericht op het verbeteren van eetgedrag. Stap voor stap werkt men aan het overwinnen van angsten en weerstand tegen bepaalde voedingsmiddelen, met de hulp van een therapeut (die is gespecialiseerd in eetstoornissen).
Voedingsadvies en -uitleg
Voedingsdeskundigen bieden begeleiding en uitleg over gezonde eetgewoonten. Dit omvat bewustwording van voedingsstoffen en het benadrukken van de gezondheidsrisico’s van onvoldoende voedingsstoffeninname.
Medische verzorging
Voor lichamelijke klachten kan medische verzorging nodig zijn, zoals medicatie of professionele verpleging bij ernstige ondervoeding.
Psychische hulp
Als traumatische ervaringen of psychische oorzaken worden vastgesteld, kan een psycholoog ondersteuning of een behandeling bieden.
Eetstoorniskliniek
Vaak wordt behandeling uitgevoerd door een multidisciplinair team van experts, waaronder voedingsdeskundigen, psychologen en medisch personeel. In sommige gevallen kan tijdelijke of fulltime opname in een eetstoorniskliniek nodig zijn, afhankelijk van factoren zoals leeftijd en ernst van de symptomen.
🌟 Bijzonder verhaal
Daniël (6) lijdt aan de eetstoornis ARFID en lust slechts zes dingen. Zijn moeder, Rita Maris, schreef er twee boeken over. Het begon toen Daniël zeven maanden oud was en problemen had met vast voedsel. Zijn broer Benjamin (16) had ook een eetprobleem. Na jaren van zorgen en tevergeefse behandelingen ontdekte Rita via het tv-programma Bizarre Eters de term ARFID. Benjamin volgde succesvol een vier weken durend behandeltraject, waarbij hij zijn angst voor voedsel overwon. Daniël wacht nog op behandeling vanwege zijn autisme. Hij eet slechts zes dingen en vitaminesupplementen zijn een uitdaging. ARFID gaat verder dan kieskeurigheid en het heeft sociale en lichamelijke impact. Rita deelt een bijzondere ervaring waarbij gebedsverhoring een keerpunt betekende in het leven van haar zoontje. De strijd met ARFID brengt niet alleen fysieke uitdagingen met zich mee, maar ook sociaal begrip is zeldzaam.1Reformatorisch Dagblad. Daniël (6) lust maar zes dingen. „Het kan veel erger”. https://www.rd.nl/artikel/917851-daniel-6-lust-maar-zes-dingen-het-kan-veel-erger (ingezien op 13-11-2023(
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over ARFID, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
