Gebrek aan eetlust: oorzaken en behandeling

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Gebrek aan eetlust is een toestand waarbij je weinig of geen honger hebt en dus (te) weinig eet. Men spreekt van ‘anorexie’ als de voedingsinname met meer dan 80% verminderd is ten opzichte van inname van voor de ziekte. Gebrek aan eetlust kan verschillende oorzaken hebben, zoals fysieke oorzaken. Bijvoorbeeld wanneer je ziek bent of pijn hebt, of wanneer je bepaalde medicijnen gebruikt die de eetlust verminderen. Of psychische oorzaken: bijvoorbeeld wanneer je last hebt van depressie, angststoornissen, of een eetstoornis zoals anorexia nervosa of boulimia. Gebrek aan eetlust kan leiden tot gewichtsverlies en kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid, vooral wanneer het lange tijd aanhoudt. Schakel medische hulp in als je lange tijd last hebt van gebrek aan eetlust of als je last hebt van gewichtsverlies. Of als je je zorgen maakt over je (gebrek aan) eetlust.

Inhoud verberg

1 Wat is gebrek aan eetlust?

2 Oorzaken van gebrek aan eetlust door lichamelijke oorzaken

3 Gebrek aan eetlust door psychische oorzaken

4.3 Verminderde spiermassa

4.4 Verminderde botsterkte

5 Onderzoek en diagnose

6 Behandeling van gebrek aan eetlust

7 Zelfzorg

8 Prognose

9 Preventie

10 Reacties en ervaringen

Wat is gebrek aan eetlust?

Gebrek aan eetlust is een toestand waarbij je weinig of geen honger hebt en dus weinig eet. Anorexie betekent een gebrek hebben aan eetlust, waarbij de voedingsinname met meer dan 80% verminderd is ten opzichte van inname van voor de ziekte.

Als je lange tijd last hebt van gebrek aan eetlust, dan is het raadzaam een afspraak te maken met je huisarts. Besteed aandacht aan je voeding wanneer je ziek bent. Je lichaam heeft dan namelijk wel wat extra energie en voedingsstoffen nodig heeft om te herstellen.

Oorzaken van gebrek aan eetlust door lichamelijke oorzaken

Overzicht

Er kunnen verschillende lichamelijke oorzaken zijn voor gebrek aan eetlust, zoals:

Ziekte: Bij ziekte kan de eetlust verminderen. Dit kan komen door de ziekte zelf, maar ook door medicijnen die je gebruikt om de ziekte te behandelen.
Pijn: Minder eten kan komen door pijn. Dit geldt vooral wanneer de pijn in de buurt van de mond, keel of maag is.
Misselijkheid: Dit is in negatieve zin van invloed op je eetlust. Misselijkheid kan verschillende oorzaken hebben, zoals zwangerschap, bepaalde medicijnen, of chemotherapie.
Veranderingen in het gebit: Door gebitsproblemen kun je minder eten, wat leidt tot ondervoeding.
Ouderdom: sommige ouderen hebben minder eetlust dan vroeger. Dit kan komen door veranderingen in de smaakpapillen, of door andere oorzaken.

Ziekte

Wanneer iemand ziek is, kan de eetlust verminderen. Dit kan komen door de ziekte zelf, maar ook door medicijnen die iemand gebruikt om de ziekte te behandelen. Sommige voorbeelden van ziekten die gepaard kunnen gaan met gebrek aan eetlust zijn:

Infecties: bijvoorbeeld longontsteking, griep of een maagdarminfectie (buikgriep).
Hormonale oorzaken: bijvoorbeeld diabetes, schildklierproblemen of zwangerschap.
Kanker: chemotherapie en bestraling kunnen leiden tot gebrek aan eetlust.
Longaandoeningen: bijvoorbeeld chronische obstructieve longziekte (COPD) of astma.
Maagdarmproblemen: bijvoorbeeld reflux, maagzweer of coeliakie.
Hartziekten: bijvoorbeeld hartfalen of een hartinfarct.

Pijn

Wanneer iemand pijn heeft, kan dit de eetlust verminderen. Dit geldt vooral wanneer de pijn in de buurt van de mond, keel of maag is. Sommige voorbeelden van pijn die gepaard kunnen gaan met gebrek aan eetlust zijn:

Hoofdpijn
Tandpijn
Keelpijn
Maagpijn
Rugpijn
Buikpijn
Menstruatiepijn

Het is van belang om aandacht te besteden aan je voeding wanneer je pijn hebt, omdat je lichaam extra energie en voedingsstoffen nodig heeft om te herstellen. Probeer eten te kiezen dat gemakkelijk te kauwen en te slikken is als je pijn hebt in de mond, keel of maag. Als je pijn hebt aan een andere plek in je lichaam, probeer dan eten te kiezen dat makkelijk te verteren is en dat je comfortabel kunt eten.

Misselijkheid

Wanneer iemand last heeft van misselijkheid, kan dit ook leiden tot gebrek aan eetlust. Misselijkheid kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

Zwangerschap
Bepaalde medicijnen, zoals chemotherapie, bepaalde pijnstillers en bloeddrukverlagende medicijnen
Maagdarminfecties
Voedselvergiftiging
Bepaalde aandoeningen, zoals coeliakie, reflux of een maagzweer

Probeer kleine maaltijden te eten en drinken in plaats van één grote maaltijd. Kies voor voedingsmiddelen die rijk zijn aan voedingsstoffen, zoals rijst, bananen en yoghurt. Vermijd voedsel dat vettig, zwaar of pittig is, omdat dit vaak misselijkheid kan veroorzaken. Wanneer je last hebt van misselijkheid, is het ook van belang om voldoende te drinken om uitdroging te voorkomen.

Gebitsproblemen

Wanneer iemand bijvoorbeeld een tand of kies heeft verloren, kan dit leiden tot gebrek aan eetlust. Dit komt omdat het moeilijker is om te eten en te kauwen als er een tand of kies ontbreekt. Dit kan leiden tot minder eetlust en gewichtsverlies.

Als je een tand of kies hebt verloren, kies dan voor voedingsmiddelen die gemakkelijk te kauwen en te slikken zijn. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor zacht voedsel zoals pap, yoghurt, smoothies en puree. Als je moeite hebt met kauwen, is het ook verstandig om voldoende te drinken teneinde uitdroging te voorkomen.

Ouderdom

Sommige ouderen hebben minder eetlust dan vroeger. Dit kan komen door veranderingen in de smaakpapillen, of door andere lichamelijke oorzaken. Sommige voorbeelden van aandoeningen die gepaard kunnen gaan met gebrek aan eetlust bij ouderen zijn:

Dementie: mensen met dementie kunnen moeite hebben met het onthouden van wat ze moeten eten en drinken, of met het gebruik van bestek. Het kan ook komen omdat ze te vermoeid zijn of vanwege bijwerkingen van medicijnen.
Problemen met slikken: sommige oudere mensen hebben moeite met slikken, wat kan leiden tot gebrek aan eetlust.
Depressie: ouderen kunnen last hebben van depressie, wat kan leiden tot gebrek aan eetlust. Deze psychische ziekte uit zich bij ouderen vaker dan bij jongeren lichamelijk, waardoor vaak niet tijdig met de behandeling wordt begonnen.
Problemen met de mond: sommige ouderen hebben problemen met het kauwen of slikken van voedsel vanwege tand- of kiesproblemen, of vanwege een aandoening zoals xerostomie (droge mond).
Afname van de spiermassa: Het Voedingscentrum schrijft: “Een gevolg van ouder worden is dat spieren afnemen in omvang en in kracht. En spieren verbruiken meer energie dan vetweefsel. Omdat je spiermassa afneemt, heb je dus minder energie nodig en daarom wat minder eten.”¹

Gebrek aan eetlust door psychische oorzaken

Er kunnen verschillende psychologische oorzaken zijn voor gebrek aan eetlust, zoals:

Depressie

Bij een depressie is de eetlust meestal slecht: je hebt geen trek, of het eten smaakt helemaal niet. Depressie kan ook leiden tot verlies van interesse in activiteiten die vroeger leuk waren, zoals eten.

Angststoornissen

De meeste voorkomende psychische aandoeningen waarbij een verminderde of zelfs geen eetlust voorkomt zijn een depressie en een angststoornis. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van misselijkheid of keelpijn wanneer je angstig bent, wat kan leiden tot gebrek aan eetlust.

Verliefdheid

Verliefd worden heeft invloed op je dagelijkse routine. Niet alleen door afspraakjes en lieve berichtjes die jenaar elkaar appt, maar ook op je eetgedrag. In de beginfase van een relatie kan het zijn dat je merkt dat je minder eetlust hebt. Hoe komt dit?²

Tijdens verliefdheid komen hormonen vrij die je eetlust onderdrukken. Onderzoekers van de Harvard Medical School deden een studie naar het eetpatroon van 25 jongemannen met uiteenlopende gewichten. De ene helft kreeg een neusspray met oxytocine, terwijl de andere helft een placebo kreeg voor het eten. De oxytocine neusspray bootst het vrijkomen van oxytocine na, ook wel het “liefdeshormoon” genoemd, dat vrijkomt in je hersenen tijdens plezierige activiteiten.

Toen deelnemers na het gebruik van de neusspray een grote maaltijd kregen, bleek dat degenen die oxytocine hadden gekregen minder aten. Hun metabolisme werd ook versneld. Hoewel er meer onderzoek nodig is (omdat alleen mannen werden onderzocht), geeft dit enig inzicht in waarom je gewicht verliest als je verliefd bent. De overweldigende emoties en opwinding activeren hormonen, zoals oxytocine, die je eetlust verminderen.

Een andere reden waarom je mogelijk minder eet, is dat je simpelweg vergeet te eten. Je wordt gevoed door het geluk dat deze persoon aan je leven toevoegt en vergeet simpelweg om (voldoende) te eten.

Eetstoornissen

Gebrek aan eetlust kan ook een teken zijn van een eetstoornis, zoals anorexia nervosa of boulimia. Mensen met anorexia nervosa hebben een ongezonde obsessie met gewicht en voeding en eten vaak onvoldoende om hun gezondheid te behouden. Mensen met boulimia kampen met oncontroleerbare eetbuien, gevolgd door middelen om het eten weer uit te braken of te vermijden, wat kan leiden tot gebrek aan eetlust.

Eetstoornissen zijn ernstige aandoeningen die professionele hulp vereisen om erbovenop te komen. Het is van kardinaal belang dat je hulp inschakelt zodra je vermoedt dat jij of iemand anders een eetstoornis heeft, omdat deze aandoeningen gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid als ze niet behandeld worden.

Complicaties

Gebrek aan eetlust kan leiden tot gewichtsverlies en kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid, vooral wanneer het lange tijd aanhoudt. Sommige complicaties die kunnen optreden als gevolg van gebrek aan eetlust zijn:

Gewichtsverlies

Wanneer je langere tijd niet genoeg eet, kan dit leiden tot gewichtsverlies. Sommige mensen met gebrek aan eetlust hebben zelfs een ondergewicht. Dit kan leiden tot een verminderde weerstand tegen ziektes en een verhoogd risico op infecties.

Uitdroging

Wanneer je te weinig eet, kan dit ook leiden tot uitdroging. Via het voedsel dat je eet, krijg je vaak al een halve tot zelfs één liter vocht binnen. Uitdroging kan gevaarlijk zijn, vooral voor ouderen of voor mensen die reeds ziek zijn.

Verminderde spiermassa

Te weinig eten en gewichtsverlies kan verlies van spiermassa tot gevolg hebben. Dit kan leiden tot een verminderde spierkracht en een verminderde mobiliteit.

Verminderde botsterkte

Chronische ondervoeding kan leiden tot een verminderde botsterkte. Dit staat bekend als botontkalking of osteoporose. Dit kan het risico op botbreuken verhogen.

Onderzoek en diagnose

Als je lange tijd last hebt van gebrek aan eetlust of als je gewichtsverlies hebt waar je je zorgen over maakt, is het raadzaam om ene afspraak te maken met je huisarts. Hij of zij kan de oorzaak van het gebrek aan eetlust achterhalen en een behandeling inzetten.

Om de oorzaak van het gebrek aan eetlust te achterhalen, zal de arts of diëtist waarschijnlijk een aantal vragen stellen over je eet- en drinkgewoonten, je medische geschiedenis en eventuele andere klachten die je hebt. De arts of diëtist kan ook een lichamelijk onderzoek doen en bloedtests uitvoeren om te kijken of er medische oorzaken zijn voor het gebrek aan eetlust.

Behandeling van gebrek aan eetlust

Er zijn verschillende behandelingen voor gebrek aan eetlust. De behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak van het gebrek aan eetlust. Soms kan een dieetverandering of het nemen van voedingssupplementen je eetlust verbeteren. In sommige gevallen kan medicatie voorgeschreven worden door een arts om het eetlust te verhogen. Tevens wordt aanbevolen om regelmatig te eten, zelfs als je geen honger hebt, en te proberen om aangename en ontspannen maaltijden te hebben. Als het gebrek aan eetlust het gevolg is van een medische aandoening, zoals kanker of hartfalen, kan de behandeling van de onderliggende aandoening je eetlust verbeteren. Als het gebrek aan eetlust een emotionele oorzaak heeft, zoals depressie of stress, kan het nuttig zijn om professioneel advies te vragen aan een psycholoog of psychotherapeut.

Zelfzorg

Er zijn een aantal zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om je eetlust te verbeteren:

Probeer om regelmatig te eten, zelfs als je geen honger heeft. Dit kan je eetlust op peil houden.
Maak aangename en ontspannen maaltijden. Dit kan het eten aantrekkelijker maken, waardoor je meer gaat eten
Probeer voedingssupplementen, zoals vitaminepillen of shakes, om je voedingsbehoeften te vervullen als je moeite hebt om voldoende voedsel te consumeren.
Drink voldoende vocht. Soms kan gebrek aan eetlust veroorzaakt worden door uitdroging. Drink voldoende vocht om dit te voorkomen.
Probeer kruiden te gebruiken die de spijsvertering bevorderen, zoals gember of kurkuma. Deze kruiden kunnen je eetlust verhogen.

Prognose

De prognose voor gebrek aan eetlust hangt af van de onderliggende oorzaak.

Indien het gebrek aan eetlust het gevolg is van een tijdelijke aandoening, zoals een verkoudheid of griep, kan de eetlust na verloop van tijd terugkomen zonder behandeling. Zidra he herstelt van griep, zal je vanzelf meer trek krijgen.

In andere gevallen kan het gebrek aan eetlust een teken zijn van een ernstigere medische aandoening, zoals kanker of hartfalen, die behandeld moeten worden. In dergelijke gevallen kan de behandeling van de onderliggende aandoening je eetlust verbeteren.

Indien het gebrek aan eetlust het gevolg is van emotionele problemen, zoals depressie of stress, kan professionele behandeling, zoals psychotherapie of gesprekken met de praktijkondersteuner van de huisarts, ertoe bijdragen dat je meer eetlust krijgt.

Preventie

Er zijn een aantal manieren waarop je het risico op gebrek aan eetlust kunt verminderen:

Eet regelmatig en probeer gevarieerd te eten.
Drink voldoende om uitdroging te voorkomen.
Zoek professioneel advies als je langere tijd last hebt van een verminderde eetlust of als je je zorgen maakt over het feit dat je zo weinig trek hebt.
Probeer om emotionele problemen, zoals stress of depressie, aan te pakken.
Blijf in goede lichamelijke conditie door regelmatig te bewegen en een gezonde leefstijl te behouden.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een gebrek aan eetlust, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.