Gember is gezond en geneeskrachtig

Last Updated on 21 april 2024 by M.G. Sulman

Gember is de wortelstok van de Zingiber officinale. Het is niet alleen een onmisbaar kruid (specerij) in vele Oosterse gerechten, maar ook een buitengewone medicinale en geneeskrachtige plant die pijn en ontstekingen verlicht. Of het nu gaat om spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel of misselijkheid: gember helpt in deze gevallen. Bovendien kan gember ingezet worden bij pijn, artritis, multiple sclerose, obesitas en verkoudheid.

Wat is gember?

Gember wordt gewonnen uit de wortelstok van de gemberplant, Zingiber officinale. Naast gember, behoren nog tal van andere planten tot deze familie, zoals kurkuma (geelwortel) en laos. Net als gember maken deze twee  twee al duizenden jaren onderdeel van de kruidenkeuken en geneeskunde in d elanden van herkomst.

Hoewel de bladeren en bloemen van de gemberplant ook in de traditionele geneeskunde en keuken worden gebruikt, wordt vooral de gemberwortel daarvoor gebruikt. Het is een onderaardse vertakte wortelstok, waaruit de gemberplant zijn voedsel haalt.

De vorm van de wortelstok gaf de plant ook zijn naam. Want de Latijnse term Zingiber is afkomstig uit het Sanskriet (sringavera) en is afgeleid van het Griekse woord zingiberi. Dit betekent ‘voorzien van geweischeuten’.

Oorsprong

Gember komt hoogstwaarschijnlijk van eilanden in de Stille Oceaan. Het wordt geteeld in de tropen en subtropen, waarbij India anno 2024 het meeste produceert, namelijk de helft van de totale wereldoogst. Een groot deel hiervan wordt gebruikt voor binnenlandse consumptie, terwijl China het grootste exportland van gember is.

Arabische specerijenhandelaren brachten de plant naar het oude Rome. In de 9e eeuw kwam de plant in Noord-Europa aan. In de Middeleeuwen was gember een onmisbaar onderdeel van de Europese keuken. In de 14e eeuw werd gember na peper de belangrijkste specerij.

Voedingswaarde van gember

Gember wordt beschouwd als een zeer gezond voedingsmiddel. Het dankt zijn sterk aromatische geur aan zijn etherische olie met ingrediënten als zingiberen en zingiberol. Zijn scherpe smaak heeft gember vooral te danken aan stoffen als gingerol.

De Aziatische geneeskunde gebruikt gemberwortel al eeuwen voor medicinale doeleinden. Gember is niet alleen een probaat middel tegen misselijkheid, maar het heeft ook ontstekingsremmende en antioxiderende effecten.

Naast spijsverterings- en bloedsomloopstimulerende stoffen bevat gember vitamine C, magnesium, calcium, kalium, natrium en fosfor.

Gember is gezond en geneeskrachtig

Waar kan gember voor gebruikt worden?

Terwijl de conventionele geneeskunde zich pas sinds kort bezighoudt met het onderzoeken van de geneeskrachtige eigenschappen van gember, wordt de wortelstok al duizenden jaren gebruikt in de traditionele Chinese, Indiase en Japanse geneeskunde voor een aantal verschillende kwalen. Gember kent onder meer de volgende toepassingen:

• pijn
• chronische hoest
• koorts
• misselijkheid tijdens de zwangerschap (zwangerschapsmisselijkheid)
• migraine
• reumatische gewrichtsproblemen zoals artritis en artrose
• verstuikingen en verzwikkingen
• krampen
• spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel, diarree en obstipatie
• infecties
• hoge bloeddruk
• dementie
• multiple sclerose
• overgewicht / obesitas

Gember helpt bij misselijkheid

Gember helpt prima tegen misselijkheid en reisziekte of wagenziekte. Verschillende onderzoeken hebben geconcludeerd dat gember op dezelfde manier werkt als chemische middelen. Bepaalde ingrediënten in gember werken in op receptoren in het maagdarmkanaal waardoor misselijkheid en braken wordt voorkomen. Gembersupplementen worden daarom ook wel gebruikt bij chemotherapie om de bijwerkingen daarvan te verlichten.

Verhogen van je weerstand

Rauwe gember heeft positieve effecten op de afweer door zijn antibacteriële, antivirale en antioxidant werking. De vele antioxidanten die gember bevat is voor veel mensen een reden om dagelijks een kop zelfgemaakte gemberthee te drinken.

Gember tegen keelpijn

Gember heeft een pittige smaak en een verwarmend effect. De geneeskrachtige eigenschappen ervan kunnen keelpijn of keelontsteking helpen verlichten. Je kunt proberen gember te gebruiken voor een zere keel door:

• vers geraspte gember toe te voegen aan heet water met citroen
• op een stuk verse gemberwortel te kauwen en te zuigen
• verse gember toe te voegen aan recepten
• verse gember toe te voegen aan sappen of smoothies
• een gembershot te maken door verse gember te mengen met kokoswater

Je kunt gember ook op andere manieren innemen, zoals in de vorm van keelpastilles of supplementen.

Gember tegen ontstekingen en pijn

In de traditionele geneeskunde wordt gember al duizenden jaren toegepast als een effectieve pijnstiller. Vandaga de dag wordt het nog steeds gebruikt bij hoofdpijn, gewrichtsontstekingen, menstruatiekrampen, zwellingen en reuma.

Gember heeft antibacteriële, antivirale, ontstekingsremmende en pijnstillende eigenschappen en kan daardoor een goed alternatief zijn voor pijnstillers of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), zoals ibuprofen , naproxen en diclofenac.

Reumatoïde artritis (reuma) en artrose

Reumatoïde artritis (RA) is een veel voorkomende auto-immuungemedieerde, systemische inflammatoire gewrichtsaandoening. Artrose is een vorm van reuma aan het kraakbeen in de gewrichten. Gemberwortel kan helpen tegen gewrichtsklachten die optreden bij RA en artrose, zoals pijn en zwelling. Uit een aantal onderzoeken blijkt dat mensen met gewrichtsklachten door RA of artrose iets minder pijn hadden en beter konden bewegen.

Multiple sclerose (MS)

Er is geen andere ontstekingsziekte van het centrale zenuwstelsel die vaker voorkomt dan multiple sclerose (MS). MS is een ziekte die anno 2024 nog niet genezen kan worden. maar er zijn enkele manieren om het verloop van de ziekte positief te beïnvloeden en de symptomen te verlichten.

Volgens een in 2018 gepubliceerde studie hoort daar ook een behandeling bij met geneeskrachtige planten zoals gember, die verschillende therapeutische effecten hebben.¹Mojaverrostami S, Bojnordi MN, Ghasemi-Kasman M, Ebrahimzadeh MA, Hamidabadi HG. A Review of Herbal Therapy in Multiple Sclerosis. Adv Pharm Bull. 2018 Nov;8(4):575-590. doi: 10.15171/apb.2018.066. Epub 2018 Nov 29. PMID: 30607330; PMCID: PMC6311642. Onderzoekers van de Kerman University of Medical Sciences in Iran kwamen tot dezelfde conclusie: er zit een enorm potentieel in gember en zijn ingrediënten vanwege de immuunmodulerende, pijnstillende, antioxiderende en ontstekingsremmende effecten.²Jafarzadeh A, Nemati M. Therapeutic potentials of ginger for treatment of Multiple sclerosis: A review with emphasis on its immunomodulatory, anti-inflammatory and anti-oxidative properties. J Neuroimmunol. 2018 Nov 15;324:54-75. doi: 10.1016/j.jneuroim.2018.09.003. Epub 2018 Sep 12. PMID: 30243185.

Gember bij spierpijn

Gember kan ook heel nuttig zijn bij spierpijn – bijvoorbeeld na intensieve sportbeoefening.  training. Wetenschappers van Georgia College hebben in dit verband twee interessante dubbelblinde, placebogecontroleerde onderzoeken uitgevoerd.³Black CD, Herring MP, Hurley DJ, O’Connor PJ. Ginger (Zingiber officinale) reduces muscle pain caused by eccentric exercise. J Pain. 2010 Sep;11(9):894-903. doi: 10.1016/j.jpain.2009.12.013. Epub 2010 Apr 24. PMID: 20418184. De 74 proefpersonen moesten eerst excessief trainen, wat leidde tot ontstekingen en spierpijn. Vervolgens kregen de proefpersonen in de eerste groep rauwe gember en die in de tweede groep kregen verwarmde gember – elk 2 gram per dag gedurende 11 dagen. Er was ook ene controlegroep die een placebo kreeg. De onderzoekers ontdekten dat het dagelijks consumeren van rauwe en gekookte gember spierpijn bijna even goed verminderde. De rauwe gember werkte 25 procent en de gekookte 23 procent beter dan de placebobereiding in de respectievelijke controlegroepen.

Het kopen van gember

Let er bij het kopen van verse gember op dat deze een matte, glanzende schil heeft zonder beschadigingen of schimmel. Het vruchtvlees moet sappig en vezelvrij zijn.

Voor gemberpoeder moet je naar de ingrediëntenlijst kijken. Het is cruciaal dat het poeder geen toevoegingen bevat en geel van kleur is. Een witte kleur kan erop duiden dat de gemberwortel is gebleekt.

In het geval van gemberpreparaten in het algemeen (bijvoorbeeld capsules of druppels), is het van belang om alleen hoogwaardige producten aan te schaffen met een hoog gehalte aan actieve ingrediënten. Want als het gehalte aan actieve ingrediënten te laag is, zal het extract geen effect hebben. Zorg ervoor dat de fabrikant van het gemberextract het gingerolgehalte per dagdosering vermeldt. Dit moet minimaal 25 mg zijn. Uiteraard moeten onnodige toevoegingen zoals synthetische vulstoffen, hulpstoffen en kleurstoffen worden vermeden.

Het bewaren van gember

Als de verse gemberknol niet is geschild of gesneden, kun je deze enkele weken buiten de koelkast op een donkere en koele plaats bewaren, bijvoorbeeld in de kelder of bijkeuken. Het is verstandig om de gember in een afsluitbaar bakje te doen.

De gesneden wortel kan enige tijd op kamertemperatuur worden bewaard, maar na verloop van tijd wordt de wortel wat houtachtig en harder. Dit kun je voorkomen door de gember zo luchtdicht mogelijk in de koelkast te bewaren. Daarna kun je het maximaal 3 weken bewaren.

Ten opzichte van de verse wortel heeft gedroogde gember als voordeel dat deze veel langer houdbaar is. Als het in een pot met deksel op een droge, koele en lichtbeschermde plaats wordt bewaard, is het maximaal 24 maanden houdbaar. Gemalen gember, zoals gemberpoeder daarentegen, verliest binnen enkele maanden zijn aroma en moet daarom zo snel mogelijk worden geconsumeerd.

Gember kan ook worden ingevroren. Gember in de diepvries blijft ongeveer 3 maanden houdbaar, soms wat langer.

Recept: gemberkoek met honing

Hier is een recept voor een gemberkoek met honing:

Ingrediënten

• 2 kopjes bloem
• 1 theelepel bakpoeder
• 1 theelepel baksoda
• 1/2 theelepel zout
• 1 theelepel kaneel
• 1/2 theelepel nootmuskaat
• 1/2 kopje bruine suiker
• 1 ei
• 1/2 kopje melk
• 1/2 kopje olie
• 1 theelepel vanille-extract
• 2 eetlepels geraspte gember
• 1/4 kopje honing

Bereidingswijze

1. Verwarm de oven voor op 175 graden Celsius.
2. Meng in een grote kom de bloem, bakpoeder, baksoda, zout, kaneel, nootmuskaat en bruine suiker.
3. Voeg in een andere kom het ei, de melk, de olie en het vanille-extract toe en meng goed.
4. Voeg het eimengsel toe aan het bloemmengsel en roer tot een glad beslag. Voeg de geraspte gember toe en meng goed.
5. Giet het beslag in een ingevette cakevorm of muffinvorm.
6. Druppel de honing over het beslag en bak de gemberkoek in het midden van de oven voor ongeveer 30-35 minuten, of totdat een satéprikker die in het midden van de cake gestoken wordt, er schoon uitkomt.
7. Laat de gemberkoek afkoelen en serveer warm of op kamertemperatuur.

Ik hoop dat dit recept je smaakt!

Reacties

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.