Last Updated on 18 januari 2024 by M.G. Sulman
Obesitas is een chronische ziekte waarbij het lichaam te veel vet bevat. Het wordt gemeten met behulp van de body mass index (BMI). Bij een BMI van 25 tot 30 heb je overgewicht. Een BMI van 30 of hoger wordt als obesitas beschouwd. Morbide obesitas is een ernstige vorm van obesitas die kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Het wordt gedefinieerd als een BMI van 40 of hoger, of een BMI van 35 of hoger in combinatie met bepaalde gezondheidsproblemen die verband houden met obesitas, zoals diabetes of hartproblemen. Morbide obesitas vereist vaak intensievere behandelingen, zoals gewichtsverlieschirurgie, ook bekend als bariatrische chirurgie. Het is belangrijk om gezonde leefstijlkeuzes te maken, zoals het volgen van een gezond dieet en voldoende bewegen, om het risico op obesitas en de daaruit voortvloeiende gezondheidsproblemen te verminderen. Als je obesitas hebt, kan het ook nuttig zijn om professioneel advies te vragen over hoe je op een gezonde manier gewicht kunt verliezen en het risico op gezondheidsproblemen kunt verminderen.
Definitie van obesitas
Definitie
De definitie van obesitas luidt:
“Een chronische ziekte waarbij een zodanige overmatige vetstapeling in het lichaam bestaat dat dit aanleiding geeft tot gezondheidsrisico’s.”
BMI <30
Obesitas is een aandoening waarbij iemand te veel lichaamsvet heeft en een te hoge BMI heeft. De World Health Organization (WHO) geeft aan dat een BMI hoger dan of gelijk aan 30 obesitas aangeeft, terwijl een BMI hoger dan of gelijk aan 40 morbide obesitas aangeeft.
Morbide obesitas
Morbide obesitas betekent ziekelijk overgewicht. Morbide obesitas is een ernstige vorm van obesitas die kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen. Het wordt gedefinieerd als een BMI van 40 of hoger, of een BMI van 35 of hoger in combinatie met bepaalde gezondheidsproblemen die verband houden met obesitas, zoals diabetes of hartproblemen. Morbide obesitas vereist vaak intensievere behandelingen, zoals gewichtsverlieschirurgie.
Wat is BMI?
BMI staat voor ‘body mass index’ en is een maat voor het bepalen van het gewicht van een persoon in verhouding tot hun lengte. Je kunt je BMI berekenen door je gewicht in kilogram te delen door je lengte in meter in het kwadraat. Dus als je bijvoorbeeld 1.80 meter lang bent en 80 kilogram weegt, dan zou je BMI zijn: 80 / (1.8 x 1.8) = 24.7
Het is belangrijk om te onthouden dat BMI niet altijd een nauwkeurige indicator is van het vetgehalte van het lichaam, omdat het niet onderscheid maakt tussen vet en spiermassa. Sommige mensen, zoals atleten, kunnen een hoge BMI hebben als gevolg van een hoog spiergehalte, terwijl anderen, zoals ouderen, een lage BMI kunnen hebben als gevolg van een afname van spiermassa.
Oorzaken van obesitas
Overzicht
Er zijn veel factoren die bijdragen aan obesitas, en het kan vaak het resultaat zijn van een combinatie van factoren. Sommige van de belangrijkste oorzaken van obesitas zijn:
- Voeding: Een ongezonde, calorierijke voeding kan leiden tot gewichtstoename en obesitas.
- Gebrek aan beweging: Een gebrek aan fysieke activiteit kan leiden tot een tekort aan energieverbruik en gewichtstoename.
- Erfelijkheid: Sommige mensen zijn genetisch vatbaarder voor obesitas dan anderen.
- Slaap: Te weinig slaap kan leiden tot hormonale verstoringen die obesitas kunnen veroorzaken.
- Stress: Chronische stress kan leiden tot een verhoogde eetlust en gewichtstoename.
- Medicijnen: Sommige medicijnen, zoals sommige antidepressiva en antipsychotica, kunnen leiden tot gewichtstoename.
- Ziekten: Bepaalde medische aandoeningen, zoals schildklierproblemen en diabetes, kunnen leiden tot gewichtstoename.
- Socio-economische factoren: Mensen met een lagere socio-economische status kunnen een hoger risico hebben op obesitas vanwege ongunstige levensomstandigheden, zoals een beperkte toegang tot gezonde voeding en beweging.
Voeding
Voeding kan een belangrijke factor zijn in het ontstaan van obesitas. Als je te veel calorieën binnenkrijgt en te weinig energie verbruikt, kan dit leiden tot gewichtstoename en obesitas.
Er zijn een aantal manieren waarop voeding kan bijdragen aan obesitas:
- Te veel eten: Als je meer calorieën binnenkrijgt dan je verbruikt, zal je gewicht toenemen.
- Ongezonde voeding: Voedingsmiddelen die rijk zijn aan verzadigd vet, transvetzuren (transvetten) en suiker, zoals fastfood, koekjes en frisdrank, kunnen leiden tot gewichtstoename en obesitas als ze regelmatig worden gegeten.
- Gebrek aan voedingsstoffen: Een dieet dat weinig voedingsstoffen bevat, zoals vezels, vitaminen en mineralen, kan leiden tot gewichtstoename omdat het de honger niet bevredigt en het risico op overmatig eten verhoogt.
- Grote porties: Als je te grote porties eet, kan dit leiden tot gewichtstoename omdat je meer calorieën binnenkrijgt dan je nodig hebt.
- Onregelmatige eetgewoonten: Onregelmatig eten kan leiden tot gewichtstoename omdat het hormoonbalans in het lichaam verstoord raakt.
Gebrek aan beweging
Obesitas kan inderdaad het gevolg zijn van een gebrek aan beweging. Wanneer je weinig beweegt, verbruik je minder energie en neemt de kans toe dat je te veel eet. Dit kan leiden tot gewichtstoename en uiteindelijk obesitas. Het is belangrijk om voldoende te bewegen om een gezonde gewicht te behouden en het risico op obesitas te verminderen.
Het aanbevolen niveau van lichamelijke activiteit varieert afhankelijk van leeftijd en andere factoren, maar volwassenen wordt aangeraden om minstens 150 minuten matige intensiteit fysieke activiteit per week te doen, of 75 minuten intensieve fysieke activiteit per week. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je elke dag 30 minuten gematigd intensief beweegt, zoals wandelen of fietsen.
Erfelijke factoren
Erfelijke factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van obesitas. Hoewel obesitas vaak wordt geassocieerd met levensstijl- en omgevingsfactoren, zoals een ongezond dieet en weinig beweging, kunnen ook genetische factoren een rol spelen.
Er zijn enkele genen die geassocieerd zijn met obesitas, hoewel de precieze rol die ze spelen anno 2024 nog niet volledig begrepen wordt. Sommige van deze genen kunnen invloed hebben op hoe het lichaam vet opslaat, hoe snel het energie verbruikt en hoe gevoelig het is voor hormonen die betrokken zijn bij de regulatie van het gewicht.
Erfelijkheid is echter niet de enige factor die bepaalt of iemand obesitas ontwikkelt. Levensstijl- en omgevingsfactoren, zoals een ongezond dieet en weinig beweging, kunnen ook een rol spelen. Het is belangrijk om rekening te houden met alle factoren die bijdragen aan obesitas en om gezonde levensstijlkeuzes te maken om het risico op obesitas te verminderen.
Te weinig slaap
Er is een verband tussen te weinig slaap en obesitas. Mensen die te weinig slapen, hebben een grotere kans om obesitas te ontwikkelen. Dit kan komen doordat te weinig slaap kan leiden tot een verstoorde hormoonbalans en een verhoogde eetlust.
Wanneer we te weinig slapen, kan ons niveau van het hormoon ghreline, dat de eetlust beïnvloedt, toenemen. Daarom wordt het in de volksmond het hongerhormoon genoemd. Het niveau van het hormoon leptine, dat de verzadiging beïnvloedt, kan daarentegen afnemen. Dit kan leiden tot een verhoogde eetlust en een afname van de verzadiging, wat kan leiden tot gewichtstoename.
Daarnaast kan te weinig slaap ook leiden tot een afname van de energiebalans en een afname van de stofwisseling, wat ook kan bijdragen aan gewichtstoename. Het is belangrijk om voldoende te slapen om een gezonde gewicht te behouden en het risico op obesitas te verminderen. De aanbevolen hoeveelheid slaap varieert afhankelijk van leeftijd, maar volwassenen worden aangeraden om gemiddeld 7-9 uur per nacht te slapen.
Stress
Er is een verband tussen stress en obesitas. Stress kan leiden tot gewichtstoename als gevolg van een aantal mechanismen.
Ten eerste kan stress leiden tot een verhoogde eetlust, vooral naar ongezonde, calorierijke voedingsmiddelen. Dit kan komen doordat bepaalde stoffen die vrijkomen tijdens stress, zoals cortisol, de eetlust kunnen verhogen.
Ten tweede kan stress ook leiden tot een afname van de stofwisseling, wat kan bijdragen aan gewichtstoename. Bovendien kan stress ook leiden tot een afname van de fysieke activiteit, wat ook kan bijdragen aan gewichtstoename.
Het is belangrijk om te proberen stress te verminderen en te leren hoe je op een gezonde manier om kunt gaan met stress om het risico op gewichtstoename te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van ontspanningstechnieken of door voldoende te bewegen. Het is ook belangrijk om een gezond dieet te volgen en voldoende te slapen om het risico op obesitas te verminderen.
Medicijnen
Sommige medicijnen kunnen bijwerkingen hebben die leiden tot gewichtstoename, wat uiteindelijk kan resulteren in obesitas. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij medicijnen die worden gebruikt om bepaalde aandoeningen te behandelen, zoals bepaalde antidepressiva, antipsychotica en medicijnen die worden gebruikt om bloeddruk te verlagen.
Hier staan er enkele op een rijtje:
- Behandeling van kanker: Sommige behandelingen voor kanker, zoals chemotherapie, kunnen leiden tot gewichtstoename.
- Behandeling van psychische stoornissen: Sommige medicijnen die worden gebruikt om psychische aandoeningen te behandelen, zoals sommige antidepressiva en antipsychotica, kunnen leiden tot gewichtstoename.
- Corticosteroïden: Het gebruik van (orale) corticosteroïden, medicijnen die worden gebruikt om ontstekingen te behandelen, kan leiden tot gewichtstoename.
Het is belangrijk om met je arts te overleggen als je denkt dat een medicijn dat je gebruikt leidt tot gewichtstoename. In sommige gevallen kan het nodig zijn om het medicijn te wijzigen of aan te vullen met andere behandelingen om gewichtstoename te verminderen. Het is ook belangrijk om gezonde levensstijlkeuzes te maken, zoals het volgen van een gezond dieet en voldoende bewegen, om het risico op obesitas te verminderen, ongeacht of je medicijnen gebruikt of niet.
Ziekten
In sommige gevallen kan obesitas het gevolg zijn van bepaalde ziekten of aandoeningen. Bepaalde schildklieraandoeningen, zoals hypothyreoïdie, kunnen leiden tot een afname van de stofwisseling en gewichtstoename. Hypothyreoïdie wordt ook wel trage of langzame schildklier genoemd. Het is belangrijk om met je arts te overleggen als je denkt dat een aandoening die je hebt leidt tot gewichtstoename.
Socio-economische factoren
Er zijn bepaalde socio-economische factoren die geassocieerd kunnen zijn met een groter risico op obesitas. Deze factoren kunnen variëren van lage inkomens en onderwijsniveau tot bepaalde levensstijl- en omgevingsfactoren.
Bijvoorbeeld, mensen met lage inkomens of een lager onderwijsniveau kunnen een groter risico hebben op obesitas omdat ze toegang hebben tot minder gezonde voedingsmiddelen en minder kans hebben om te bewegen. Ze kunnen ook meer blootgesteld worden aan obesogene omgevingen, zoals wijken met weinig groen en onvoldoende bewegingsfaciliteiten. In arme buurten zijn bijna twee keer zoveel tenten met ongezond voedsel te vinden als in rijke buurten.1Pointer. Ongezond voedselaanbod in arme buurten bijna twee keer zo groot als in rijke buurten. https://pointer.kro-ncrv.nl/ongezond-voedselaanbod-in-arme-buurten-bijna-twee-keer-zo-groot-als-in-rijke-buurten (ingezien op 6-1-2023)
Daarnaast kunnen bepaalde levensstijlfactoren, zoals een ongezond dieet en weinig beweging, ook bijdragen aan obesitas, ongeacht het inkomen of het onderwijsniveau. Het is belangrijk om rekening te houden met alle factoren die kunnen bijdragen aan obesitas en om gezonde levensstijlkeuzes te maken om het risico op obesitas te verminderen.
Gevolgen van obesitas
Lichamelijke gevolgen
Obesitas kan het risico op een aantal ernstige gezondheidsproblemen verhogen, zoals:
Hart- en vaatziekten
Obesitas kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen, zoals hartinfarcten en beroertes.
Diabetes
Obesitas kan het risico op diabetes type 2 verhogen.
Slaapapneu
Obesitas kan leiden tot slaapapneu, een aandoening waarbij mensen tijdens het slapen herhaaldelijk ademhalingsproblemen hebben.
Galstenen
Obesitas kan het risico op het ontwikkelen van galstenen verhogen.
Artrose
Obesitas kan het risico op het ontwikkelen van bepaalde vormen van artrose, zoals knieartrose, verhogen.
Sommige vormen van kanker
Obesitas kan het risico op het ontwikkelen van bepaalde vormen van kanker, zoals baarmoederhalskanker en borstkanker, verhogen.
Psychische gevolgen
Daarnaast kan obesitas ook leiden tot psychische problemen, zoals lage zelfwaardering en depressie. Het kan ook leiden tot sociale stigmatisering en beperkingen in het dagelijks leven, zoals moeite met het uitvoeren van fysieke activiteiten of het vinden van kleding die past.
Symptomen van obesitas
Er zijn geen specifieke symptomen die alleen bij obesitas voorkomen. Obesitas kan evenwel leiden tot bewegingsbeperkingen en beperkingen in het dagelijks leven. Dit kan komen doordat het extra gewicht extra belasting vormt voor het bewegingsapparaat, wat kan leiden tot pijn en beperkte bewegingsvrijheid. Bovendien kunnen bepaalde gezondheidsproblemen die geassocieerd zijn met obesitas, zoals artritis of hart- en vaatziekten, ook leiden tot bewegingsbeperkingen.
Het is belangrijk om gezonde levensstijlkeuzes te maken, zoals het volgen van een gezond dieet en voldoende bewegen, om het risico op obesitas en de hierboven genoemde gezondheidsproblemen te verminderen. Als je obesitas hebt en bewegingsbeperkingen ervaart, kan het nuttig zijn om professioneel advies te vragen aan een arts of fysiotherapeut om te bepalen hoe je op een veilige manier kunt bewegen en bewegingsbeperkingen kunt verminderen.
Het is belangrijk om je regelmatig te laten controleren door een arts om het risico op deze gezondheidsproblemen te verminderen.
Onderzoek en diagnose
De belangrijkste manier om obesitas te diagnosticeren is door middel van de body mass index (BMI). BMI is een maatstaf die gebruikt wordt om het gewicht van een persoon in verhouding tot zijn lengte te bepalen. Een BMI van 30 of hoger wordt als obesitas beschouwd.
Behandeling van obesitas
De behandeling van obesitas kan variëren afhankelijk van de ernst van de obesitas en de gezondheidsproblemen die het kan veroorzaken. In sommige gevallen kan een gezonde levensstijl, zoals het volgen van een gezond dieet en voldoende bewegen, voldoende zijn om gewicht te verliezen en het risico op gezondheidsproblemen te verminderen.
In andere gevallen kan professioneel advies nodig zijn, zoals begeleiding door een diëtist of bewegingsdeskundige. Sommige mensen met ernstige obesitas kunnen ook baat hebben bij behandelingen zoals medicijnen of chirurgie om gewicht te verliezen. Het is belangrijk om met een arts te overleggen om te bepalen wat de beste behandeling is voor jouw specifieke situatie.
Zelfzorg
Er zijn een aantal dingen die je zelf kunt doen om het risico op obesitas te verminderen:
Eet gezond
Probeer voeding te kiezen die rijk is aan groenten, fruit, volkorenproducten en eiwitten en beperk de inname van (sterk) bewerkte voedingsmiddelen, zoetigheid en alcohol.
Beweeg voldoende
Probeer dagelijks minstens 30 minuten matig intensief te bewegen, zoals wandelen, fietsen of zwemmen.
Slaap voldoende
Probeer voldoende te slapen, aanbevolen is 7-9 uur per nacht voor volwassenen.
Vermijd stress
Probeer (overmatige) stress te verminderen door bijvoorbeeld te mediteren op een Bijbelgedeelte, ontspanningstechnieken toe te passen of voldoende tijd te nemen om te ontspannen.
Zoek professioneel advies
Als je moeite hebt om gewicht te verliezen of als je obesitas hebt en gezondheidsproblemen ervaart, kan het nuttig zijn om professioneel advies te vragen aan een arts of diëtist.
Wat zegt de Bijbel over obesitas?
Er is geen specifieke verwijzing naar obesitas in de Bijbel. De Bijbel bevat echter wel instructies over hoe we met ons lichaam om behoren te gaan en hoe we ons moeten voeden.
Bijvoorbeeld, in 1 Korinthiërs 6:19-20 staat:
“Weten jullie dan niet dat je lichaam een tempel is van de Heilige Geest? Hij woont in jullie. Jullie hebben Hem van God gekregen. Jullie zijn niet van jezelf! Want God heeft jullie voor een hoge prijs gekocht. Eer God dus met jullie lichaam en met jullie geest, want zij zijn van God.”
Dit kan worden geïnterpreteerd als een oproep om goed voor ons lichaam te zorgen en het niet te misbruiken of te verwaarlozen.
In Spreuken 25:27a staat:
“Het is niet goed om veel honing te eten.”
Dit kan worden geïnterpreteerd als een oproep om met mate te eten en niet te veel te eten.
Er zijn ook verwijzingen naar het belang van hard werken en het vermijden van luiheid, wat kan worden geïnterpreteerd als een oproep om voldoende te bewegen en actief te zijn.
De Bijbel vermeldt het verhaal van de profeet Daniël en zijn vrienden in de boeken Daniel 1 en Daniël 10. Volgens de Bijbel weigerden Daniël en zijn vrienden de lekkere, maar ongezonde voeding van de koning te eten en vroegen om een dieet van granen, groenten en water te krijgen. Na 10 dagen bleken ze gezonder te zijn dan de mensen die het koninklijke dieet volgden. Dit verhaal kan worden beschouwd als een oproep om gezonde voeding te kiezen en te weigeren om ongezonde voeding te eten. Het kan ook worden gezien als een voorbeeld van hoe gezonde voeding kan bijdragen aan een goede gezondheid.
Hoewel de Bijbel dus geen specifieke verwijzingen naar obesitas bevat, kan het wel als een oproep worden gezien om goed voor ons lichaam te zorgen en te leven volgens gezonde levensstijlkeuzes.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over obesitas, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
