Hoge bloeddruk: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 5 mei 2025 by M.G. Sulman

Bij hoge bloeddruk (hypertensie) is de druk in de bloedvaten die het bloed van het hart naar de organen transporteren chronisch verhoogd. Dit komt veel voor in geïndustrialiseerde landen. Anno 2025 zijn er naar schatting 2.770.600 mensen met verhoogde bloeddruk bekend bij de huisarts. Je hebt een hoge bloeddruk als die bij meerdere metingen hoger is dan 140/90. Zelfs als hoge bloeddruk nauwelijks merkbare symptomen veroorzaakt, herbergt het wel gevaren. Hoge bloeddruk beschadigt namelijk de bloedvaten. Een te hoge bloeddruk vergroot daarom het risico op hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct en een beroerte. Daarom is het belangrijk om regelmatig je bloeddrukwaarden te (laten) checken. 

“Ik voelde niks, maar het bleek alles te zeggen”

Het verhaal van Johan (57) en zijn onverwachte diagnose

Johan, 57 jaar, stond niet bepaald bekend als een gezondheidsfreak. Hij werkte als vrachtwagenchauffeur, at graag stevig en vond rust in zijn vaste avondritueel: een biertje, een zak chips en voetbal op de bank. “Ik voelde me prima,” zegt hij. “Beetje moe soms, maar ja, dat hoort bij de leeftijd, toch?” Tijdens een bedrijfskeuring werd zijn bloeddruk gemeten. “De arts keek op en zei: ‘U zit op 165 over 105.’ Ik lachte nog: ‘Is dat goed of slecht?’”

Wat volgde, was een reeks controles, bloedonderzoek en uiteindelijk de duidelijke conclusie: hypertensie, oftewel hoge bloeddruk. Johan schrok. Niet omdat hij zich ziek voelde, maar juist omdat hij niks voelde. “En dat maakte het eng. Het voelde alsof er iets in mijn lijf leefde zonder dat ik het wist.” De arts legde uit dat een hoge bloeddruk je bloedvaten onder spanning zet – jarenlang, vaak zonder klachten – en daardoor het risico op een beroerte, hartinfarct of nierproblemen flink verhoogt.

Hij kreeg medicatie voorgeschreven, maar dat was nog niet alles. “Ze zeiden: pillen helpen, maar je moet zelf ook wat doen.” Johan begon met wandelen. Eerst met tegenzin, later met oortjes in en podcasts op. Hij stopte met zout toevoegen, ontdekte volkorenbrood en ruilde zijn bier doordeweeks in voor kruidenthee. “Ik voelde me suf toen ik dat voor het eerst zei tegen vrienden. Maar ik merkte wel verschil. Mijn hoofd was helderder, ik sliep beter. En ja: mijn bloeddruk daalde.”

Na drie maanden zat hij op 135 over 85. Geen perfecte score, maar wél veilig. “Ik noem het mijn tweede kans. Want ik dacht dat gezondheid iets was dat je voelt. Maar nu weet ik: het is soms juist wat je niet voelt, dat telt. En daar moet je op letten, vóór het zich laat merken.”

Wat is bloeddruk?

Onderdruk en bovendruk

De bloeddruk wordt weergegeven door middel van twee kengetallen. Het hoogste getal is je bovendruk (systolische druk) en het laagste getal de onderdruk (diastolische druk). Je bovendruk wordt gemeten als het hart samentrekt. De bloeddruk is op dat moment het hoogst. De onderdruk wordt gemeten als het hart weer ontspant. De bloeddruk is op dat moment het laagst.

Optimale bloeddruk

Een optimale bloeddruk 120/80 mm/Hg of lager moeten zijn. Waarden net erboven worden als normaal beschouwd. Pas vanaf 140:90 spreekt men van een milde hoge bloeddruk. Waarden van 160: 100 worden als gemiddeld beschouwd, van 180: 110 tot ernstige hypertensie. Vindt de arts bij drie metingen op twee verschillende dagen waarden die te hoog zijn, dan gaat hij op zoek naar een mogelijke onderliggende ziekte. Als dat kan worden uitgesloten, is de diagnose: primaire (essentiële) hypertensie.

Wat is hoge bloeddruk?

Iedereen heeft wel eens last van een verhoogde bloeddruk, aangezien je bloeddruk automatisch stijgt door invloeden zoals stress, inspanning of opwinding. Op korte termijn is dit geen probleem. Maar als de hoge bloeddruk ongewoon hoog is of aanwezig blijft, dan is er ene probleem.

Je hart heeft een pompfunctie. Het pompt dag en nacht zuurstofrijk bloed naar je weefsels en organen en voert afvalstoffen af. Met elke hartslag pompt je hart bloed in de bloedvaten en dus door het hele lichaam. Hiervoor is veel kracht nodig. Om die reden oefent het getransporteerde bloed automatisch van binnenuit druk uit op de vaatwanden. De bloedvaten geven niet alleen toe aan deze kracht, maar werken deze tegen met wat bekend staat als vaatweerstand. Samen vormen deze twee factoren het niveau van de bloeddruk.

Als de bloeddruk blijvend te hoog is, beschadigt dat niet alleen de bloedvaten, maar moet ook het hart te veel werk verzetten. Voor een bepaalde periode kan je hart dit wel aan. Maar als de hoge bloeddruk niet verbetert, kunnen er ernstige gevolgen ontstaan, zoals hartfalen, hartritmestoornissen of coronaire hartziekten.

Oorzaken van hoge bloeddruk

Waarom de druk oploopt – soms stilletjes, soms met signalen

Hoge bloeddruk, ofwel hypertensie, is als een langzaam stijgend waterpeil in een rivier: je ziet het niet meteen aan de oppervlakte, maar op den duur eist het zijn tol. Het goede nieuws? In veel gevallen kunnen we iets doen aan die stijging. Maar daarvoor moeten we eerst begrijpen waarom de druk oploopt. En daar zit soms meer achter dan je denkt.

Primaire (essentiële) hypertensie: als er geen duidelijke boosdoener is

De meeste mensen met hoge bloeddruk – zo’n 90 à 95% – hebben primaire hypertensie. Dat betekent: er is geen aanwijsbare, onderliggende ziekte. De bloeddruk stijgt geleidelijk, vaak vanaf middelbare leeftijd. Het ontstaat geleidelijk en ongemerkt, als een optelsom van erfelijkheid, leefstijl en tijd.

Mogelijke bijdragers:

• Genetische aanleg – als je ouders of broers/zussen een hoge bloeddruk hebben, is jouw risico hoger

• Veroudering – met de jaren worden bloedvaten stijver en minder elastisch

• Weinig beweging – een zittend leven laat je hart harder werken

• Zout eten – te veel natrium houdt vocht vast en verhoogt de druk

• Overgewicht – extra kilo’s belasten het hart en de bloedvaten

• Alcoholgebruik – vooral bij regelmatige, hogere consumptie

• Stress – chronische spanning zorgt voor verhoogde adrenaline en cortisol

• Slaapgebrek – rust is geen luxe, maar noodzaak voor je bloeddruk

Bij primaire hypertensie speelt vaak geen één oorzaak, maar juist een combinatie van factoren die langzaam maar zeker het systeem uit balans trekken.

Secundaire hypertensie: als er wél een medische oorzaak is

Bij zo’n 5 tot 10% van de mensen is hoge bloeddruk het gevolg van een onderliggende aandoening. In dat geval spreken we van secundaire hypertensie. Dit komt minder vaak voor, maar is wél belangrijk om op te sporen – vooral als iemand jong is, plotseling hoge waardes heeft of niet goed reageert op medicijnen.

Mogelijke oorzaken:

• Nierproblemen – denk aan niervernauwing, chronische nierziekten of cystes

• Hormonale stoornissen – zoals een te snel werkende bijnier of schildklier

• Slaapapneu – ademstops ’s nachts zetten het lichaam onder stress

• Medicijngebruik – zoals NSAID’s, anticonceptie, corticosteroïden, of sommige antidepressiva

• Alcohol- of drugsgebruik – cocaïne, amfetamines en overmatig alcoholgebruik

• Aangeboren afwijkingen – zoals een vernauwing van de aorta (coarctatio)

Bij secundaire hypertensie is het dus cruciaal om te kijken naar het hele plaatje – soms ligt het antwoord verborgen in een ander orgaansysteem.

Levensstijl en gewoontes: kleine keuzes, groot effect

Soms zijn het niet de grote dingen, maar juist de dagelijkse gewoontes die langzaam schade doen. Geen paniek: dit zijn ook meteen de gebieden waar je het meeste winst kunt behalen.

• Te weinig beweging zorgt voor stijve vaten en een trager metabolisme

• Een eenzijdig, zout- en vetrijk dieet verhoogt de druk in het systeem

• Te weinig groente, fruit en kaliumrijke voeding belemmert ontspanning van de vaatwanden

• Langdurig zitten (bijvoorbeeld op kantoor) houdt het bloed minder soepel in beweging

• Chronische stress en multitasken houden je lichaam in paraatstand – met constante bloeddrukverhoging als gevolg

• Roken beschadigt de vaatwanden en verhoogt de hartslag

• Cafeïne en energiedrankjes kunnen bij gevoelige mensen de bloeddruk tijdelijk fors laten stijgen

De optelsom van leefstijlkeuzes vormt vaak het fundament van een bloeddruk die steeds een beetje hoger kruipt. Het goede nieuws: dit zijn ook de gebieden waar je zelf grip op kunt krijgen.

Erfelijkheid en etniciteit: sommige mensen lopen meer risico

Soms is het simpelweg zo dat je met een achterstand begint, zonder dat je daar iets aan kunt doen. Maar weten = winnen.

• Als hypertensie in je familie voorkomt, is je kans verhoogd

• Mensen van Afrikaanse, Zuid-Aziatische en Caribische afkomst ontwikkelen vaak op jongere leeftijd en ernstiger vormen van hoge bloeddruk

• Sommige genetische profielen zorgen voor sneller zoutbehoud of tragere vaatontspanning

Het betekent niet dat je niets kunt doen – maar wél dat het extra belangrijk is om alert te zijn en preventief te leven.

Hormonen en levensfasen: niet alleen een mannenkwaal

Hoge bloeddruk wordt vaak gezien als een ‘mannenprobleem’, maar dat is een misverstand. Bij vrouwen speelt hormonale schommeling een duidelijke rol.

• Tijdens de zwangerschap kunnen vormen van zwangerschaps-hypertensie of pre-eclampsie ontstaan

• Tijdens de overgang verandert de verhouding tussen oestrogeen en progesteron, wat invloed heeft op vaatspanning

• Ook PCOS, anticonceptie of schildklierproblemen kunnen bloeddruk beïnvloeden

Vrouwen tussen 40 en 60 vallen vaak tussen wal en schip, omdat hun klachten niet altijd serieus genomen worden of worden afgedaan als “hormonen”. Juist in die fase is bloeddrukmeting geen overbodige luxe, maar basiszorg.

Hoge bloeddruk en de schildklier

Een kleine klier met grote invloed op je bloeddruk

Als het gaat over hoge bloeddruk, hoor je vaak dezelfde oorzaken langskomen: te zout eten, stress, roken, overgewicht. En allemaal terecht. Maar er is één factor die in stilte meedoet – en die maar zelden aandacht krijgt: je schildklier. Dit kleine vlindervormige orgaan in je hals regelt namelijk veel meer dan je denkt. En ja, dat heeft óók invloed op je bloeddruk.

Een opgejaagd lijf: het effect van een te snel werkende schildklier

Een hyperactieve schildklier (hyperthyreoïdie) draait je systeem op volle toeren. Je stofwisseling gaat in de zesde versnelling. Je hart klopt sneller, je verbrandt meer energie, en je lijf staat eigenlijk continu ‘aan’. Klinkt energiek, maar het is uitputtend. En het zet je hart en bloedvaten flink onder druk.

Wat je vaak ziet:

• Een verhoogde bovendruk (systolische hypertensie), soms zonder verhoging van de onderdruk

• Snelle hartslag of hartkloppingen

• Gejaagd gevoel, trillende handen, slecht slapen

• Onverklaarbaar gewichtsverlies ondanks goede eetlust

• Menstruatiestoornissen of stemmingswisselingen

Omdat deze klachten vager zijn, worden ze makkelijk afgedaan als “stress” of “drukte”. En dus blijft de onderliggende oorzaak – de schildklier – vaak jarenlang onopgemerkt.

Subklinische hyperthyreoïdie: de stille stoorzender

Er is ook een mildere, moeilijker herkenbare vorm, waarbij de schildklierwaarden nét buiten de norm vallen: subklinische hyperthyreoïdie. Hierbij is je TSH (schildklierstimulerend hormoon) verlaagd, terwijl T3 en T4 nog binnen de grenzen liggen.

Deze vorm geeft meestal geen heftige symptomen, maar kan wél je bloeddruk verhogen. Vooral bij vrouwen boven de 50 en mensen met een auto-immuunziekte (zoals de ziekte van Graves of Hashimoto) komt dit regelmatig voor – vaak zonder dat men het weet.

Subklinische hyperthyreoïdie wordt nog te vaak over het hoofd gezien als iemand met hoge bloeddruk “verder gezond” lijkt. Een simpele bloedtest kan hier veel duidelijk maken.

Wanneer denk je aan de schildklier bij hoge bloeddruk?

Laat je schildklier controleren als je:

• Hoge bloeddruk hebt zonder duidelijke oorzaak

• Niet goed reageert op bloeddrukmedicatie

• Een snelle hartslag hebt in rust

• Last hebt van trillen, zweten of overprikkeling

• Familieleden hebt met schildklierproblemen

• Gewichtsveranderingen ervaart zonder reden

Een TSH-test en – indien nodig – controle van vrij T3 en T4 geven meestal snel duidelijkheid.

Wat kun je doen als dit speelt?

• Bespreek je klachten met je arts en vraag gericht naar de schildklier als je vermoedt dat daar iets speelt.

• Vraag om labonderzoek: TSH, vrij T4 en eventueel anti-TPO bij auto-immuunvermoeden.

• Als er een behandelbare schildklierafwijking wordt vastgesteld, volgt behandeling met medicijnen, radioactief jodium of (soms) operatie.

• Vaak verbetert de bloeddruk vanzelf zodra de schildklier weer in balans is.

Risicogroepen en -factoren

Wie loopt meer kans op hoge bloeddruk – en waarom?

Hoge bloeddruk lijkt soms uit het niets te komen. Je voelt je prima, doet je ding – en dan ineens dat getal op de meter. Maar achter dat getal zit vaak een verhaal. Of eigenlijk: een verzameling verhalen. Van erfelijkheid tot eetgewoontes, van hormonen tot gewoon pech. Hier zie je wie er extra op moet letten – én waarom.

Leeftijd: de druk stijgt met de jaren

Naarmate we ouder worden, verliezen onze bloedvaten een stukje van hun elasticiteit. Ze worden stijver, en daardoor moet het hart harder pompen. Daarom is hoge bloeddruk vanaf middelbare leeftijd geen uitzondering, maar eerder de regel. Bij mannen stijgt het risico vaak vanaf 45 jaar, bij vrouwen vooral na de overgang.

Leeftijd is niet de schuldige – maar het maakt het lichaam wel gevoeliger voor de gevolgen van oude gewoontes.

Erfelijkheid: het zit in de familie

Als hoge bloeddruk in je familie voorkomt, heb je een grotere kans om het zelf ook te ontwikkelen. Genetische factoren bepalen onder andere:

• hoe goed je lichaam met zout omgaat

• hoe snel je bloedvaten samentrekken

• hoe gevoelig je bent voor stresshormonen

Let op: erfelijkheid is geen lot, maar een aanwijzing. Als je weet dat het speelt, kun je eerder ingrijpen.

Leefstijl: dagelijkse keuzes, grote gevolgen

Onze gewoontes leggen een stevige bodem onder onze bloeddruk. Deze factoren verhogen het risico:

• Weinig beweging – een zittend bestaan verstijft je vaten

• Te veel zout – houdt vocht vast en verhoogt de druk

• Overgewicht – extra kilo’s belasten hart en vaten

• Roken – beschadigt de binnenkant van je bloedvaten

• Te veel alcohol – vooral bij regelmatige, hoge inname

• Ongezonde voeding – veel bewerkt voedsel, weinig kalium

Goed nieuws: deze factoren zijn veranderbaar. Elke stap telt.

Chronische stress: de stille brander

Stress op zichzelf is geen kwaal, maar langdurige stress is dat wél. Je lichaam blijft dan hangen in de vecht-of-vluchtstand, waarbij adrenaline en cortisol continu je bloeddruk verhogen.

• Werkdruk, zorgen, slapeloosheid of emotionele spanning

• Geen herstelmomenten of ontspanning

• Te weinig slaap of oppervlakkige slaap

Stress is niet altijd zichtbaar – maar je hart voelt het wel. En dat uit zich vaak het eerst in je bloeddruk.

Etniciteit: genetische gevoeligheid

Mensen met een Afrikaanse, Zuid-Aziatische of Caribische achtergrond ontwikkelen vaak op jongere leeftijd hoge bloeddruk. Vaak verloopt het ook ernstiger en lastiger behandelbaar. Dit komt door:

• genetische verschillen in zoutgevoeligheid

• hormonale regulatie van vaatspanning

• mogelijke sociale en omgevingsfactoren (zoals stress of beperkte zorgtoegang)

Vroege screening en leefstijlondersteuning zijn bij deze groepen extra belangrijk.

Medische aandoeningen: als hypertensie een gevolg is

Sommige mensen lopen extra risico omdat hun lichaam al kwetsbaarder is door andere gezondheidsproblemen, zoals:

• Nierziekten – de nieren spelen een sleutelrol in de bloeddrukregulatie

• Slaapapneu – elke ademstop is een stresssignaal voor je hart

• Schildklieraandoeningen – vooral bij een te snel werkende schildklier

• Diabetes type 2 – insulineresistentie gaat vaak hand in hand met hoge bloeddruk

• Hormonale stoornissen – zoals het syndroom van Cushing of hyperaldosteronisme

Deze mensen hebben vaak extra baat bij zorg op maat en regelmatige controle.

Hormonen en levensfasen: schommelingen met impact

Bij vrouwen speelt het hormonale systeem een grote rol in de bloeddrukregulatie. Vooral in deze situaties is waakzaamheid geboden:

• Tijdens de zwangerschap, bij risico op zwangerschapsvergiftiging

• Tijdens de overgang, als oestrogeen daalt en de vaten gevoeliger worden

• Bij gebruik van hormonale anticonceptie

• Bij PCOS of onregelmatige menstruatiecycli

Hormonen hebben invloed op je vaattonus, vochthuishouding én je stressreactie. En dus ook op je bloeddruk.

Medicatie, drugs en supplementen: onverwachte boosdoeners

Soms zit de verhoging in iets wat je slikt:

• Bepaalde pijnstillers (NSAID’s zoals ibuprofen)

• Corticosteroïden (zoals prednison)

• De pil of andere hormoonpreparaten

• Antidepressiva (zoals venlafaxine)

• Stimulerende middelen zoals cocaïne, speed of energiedrankjes

• Voedingssupplementen met veel drop, cafeïne of efedrine

Gebruik je iets structureels en is je bloeddruk plots verhoogd? Bespreek het met je arts of apotheker.

Symptomen van hoge bloeddruk

Hoge bloeddruk blijft vaak lange tijd onopgemerkt omdat er (aanvankelijk) geen typische symptomen zijn. Het is ene zogeheten ‘stille aandoening’. Het wordt daarom vaak pas gediagnosticeerd als er al onherstelbare schade in het lichaam is opgetreden: coronaire hartziekte, hartfalen, in het ergste geval zelfs een hartinfarct, beroerte of nierfalen. Onder artsen staat een hoge bloeddruk daarom bekend als sluipmoordenaar. Tekenen van hoge bloeddruk kunnen zijn:

• ochtendhoofdpijn die afneemt wanneer je opstaat
• duizeligheid, misselijkheid, oorsuizen
• neusbloedingen
• uitputting
• slapeloosheid

Als de bloeddruk erg hoog is, kunnen pijn op de borst (angina pectoris), kortademigheid en gezichtsstoornissen optreden.

Verloop en complicaties

Wanneer je bloeddruk permanent verhoogd is, wordt de spierlaag in de wanden van de slagaders dikker. De wanden verstijven en de vaten worden stijf. Om dit te compenseren moet het hart harder pompen. Hierdoor verandert de hartspier; je krijgt een vergroot hart. De bloeddruk blijft ook stijgen, wat de binnenste laag van de arteriële wanden belast. Daar kunnen kleine scheurtjes ontstaan. In deze gebieden vormen zich gemakkelijker afzettingen, waardoor atherosclerose of slagaderverkalking ontstaat. De voorheen elastische vaten veranderen allengs in stijve, verkalkte vaten. Deze ondersteunen het bloedtransport steeds minder. Om dit te compenseren moet het hart de bloeddruk verhogen. Er is een vicieuze cirkel ontstaan.

De bloedtoevoer neemt af waar bloedvaten ernstig worden vernauwd door afzettingen. Hartspieren, nieren, hersencellen, spieren in de benen en cellen in de ogen kunnen zuurstoftekort krijgen en daardoor steeds minder goed functioneren. Mogelijke gevolgen of complicaties zijn dementie, pijn in de benen bij bewegen of in het hart bij inspanning (hartbeklemming ofwel angina pectoris) en andere klachten.

De afzettingen in de vaatwand noemen we plaques. De plaque kan na verloop van tijd scheuren en dan komt de inhoud van de plaque in contact met het bloed. Het bloed stolt en er ontstaat een bloedstolsel op de plaque. Vervolgens kan zo’n bloedstolsel de slagader afsluiten. Er kan echter ook een stukje afbreken, met de bloedbaan worden meegevoerd en iets verderop in het lichaam een bloedvat afsluiten. Elders in het lichaam kunnen ze een ader volledig afsluiten. Als dit in de hartspier gebeurt, sterft het spierweefsel af (een zogeheten hartinfarct of hartaanval). Hartaanvallen zijn buitengewoon pijnlijk en kunnen levensbedreigend zijn. Als de vaatafsluiting in de hersenen optreedt, sterft daar weefsel af (een zogeheten beroerte).

De hartspier heeft flink te lijden van de overbelasting die wordt veroorzaakt door hoge bloeddruk. Hij verandert en werkt steeds slechter. Je hart kan vergroot raken en er kan hartfalen optreden.

Onderzoek en diagnose

Bloeddrukmeting

De (huis)arts zal vragen stellen over je medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek doen. De arts, verpleegkundige of andere medisch assistent plaatst een opblaasbare armmanchet om je arm en meet de bloeddruk met een drukmeter. Eén meting zegt nog niet zoveel. Er zijn dan ook meerdere metingen nodig om te kunnen bepalen of er daadwerkelijk sprake is van hoge bloeddruk: 2 of 3 metingen op dezelfde dag en ook nog eens op meerdere dagen binnen enkele maanden. Als bij deze metingen de gemiddelde bovendruk 140 is of hoger dan spreekt men van hypertensie.

Verder onderzoek

De arts bepaalt vervolgens je cardiovasculaire risico door te vragen naar je leefomstandigheden en hij zal bloedonderzoek en mogelijk ook urineonderzoek verrichten. Om eventuele netvliesbeschadigingen op te sporen, zal hij je ogen inspecteren. Een ECG en een echo van het hart geven informatie over mogelijke gevolgschade aan het hart.

Classificatie van hoge bloeddruk

Artsen onderscheiden hoge bloeddruk op basis van de oorzaak:

Primaire hypertensie

Bij deze vorm van hoge bloeddruk kan geen organische oorzaak worden vastgesteld. De oorzaak van deze vorm van hoge bloeddruk is niet bekend. Waarschijnlijk spelen erfelijke factoren een rol. Hierbij spelen onder meer ook overgewicht / obesitas en een ongezonde leefstijl (met alcohol en roken) een rol. Deskundigen spreken ook van essentiële hypertensie.

Secundaire hypertensie

Er wordt van secundaire hypertensie gesproken indien er wél een oorzaak voor de hoge bloeddruk kan worden aangetoond. In het geval van secundaire hypertensie is er een organische ziekte die een verhoogde bloeddruk veroorzaakt. Verschillende factoren komen in aanmerking als triggers. Bijvoorbeeld een overactieve schildklier, aortaklepinsufficiëntie of chronische pijn.

Artsen kunnen slechts bij ongeveer 5 van de 100 patiënten met hoge bloeddruk een oorzaak vaststellen.

Behandeling van hypertensie

Het primaire doel van de behandeling bestaat uit het normaliseren van je bloeddruk. Meestal verlicht dit merkbaar de symptomen van hoge bloeddruk. Tegelijk vermindert dit het risico op secundaire ziekten, zoals een beroert of hartinfarct.

Medicatie

Bij hoge bloeddruk zal de arts vaak medicijnen voorschrijven, zoals:

• ACE-remmers: deze verlagen de bloeddruk doordat ze zich aan ACE (angiotensine converting enzyme) binden. Dit belemmert het omzetten van angiotensine I in angiotensine II waardoor bloedvatverwijding optreedt.
• Angiotensinereceptorblokkers (ARB’s): deze grijpen evenals de ACE-remmers in op het renine-angiotensinesysteem, RAAS, maar dan op een andere plaats.
• Bètablokkers: deze vertragen de hartslag en beschermen het hart tegen stresshormonen, waardoor de bloeddruk wordt verlaagd.
• Diuretica (beter bekend als ‘plaspillen’): hierdoor ga je meer plassen. Dit betekent meer vocht verliezen waardoor het vloeistofvolume in de bloedvaten vermindert, wat bij hoge bloeddruk of hartfalen het hart kan ontlasten.
• Calciumantagonisten: verlagen hoge bloeddruk omdat ze de bloedvaten verwijden.

Leefstijlaanpassingen

• De behandeling van hoge bloeddruk is ook gebaseerd op leefstijlaanpassingen:
• Regelmatige lichaamsbeweging: bijvoorbeeld dagelijks wandelen.
• Sport: alle sporten die het cardiovasculaire stelsel op gang brengen, zoals nordic walking, fietsen of zwemmen. Idealiter vijf tot zeven dagen per week ongeveer 30 minuten.
• Ga aanhoudende of chronische stress tegen: gun jezelf rust, voldoende slaap en pauzes tijdens de werkdag en ontspannende hobby’s.
• Drink niet of slechts met mate (maximaal één alcoholische consumptie per dag) en rook niet.
• Eet gezond en gevarieerd: veel groenten, fruit en volkoren producten.

Geneeskrachtige kruiden bij hoge bloeddruk

Natuurlijke ondersteuning voor hart en vaten

Hoge bloeddruk – het wordt ook wel de sluipmoordenaar genoemd. Je merkt er vaak niets van, maar ondertussen staat je hart onder druk en worden je bloedvaten langzaam zwaarder belast. Medicatie is soms nodig, maar wist je dat de natuur ook haar steentje kan bijdragen? Verschillende kruiden en plantenextracten hebben een bewezen of veelbelovende werking bij het verlagen van de bloeddruk. Niet als vervanging van medicijnen, maar als ondersteuning – of, in sommige gevallen, als natuurlijke eerste stap.

Let op: deze kruiden zijn krachtig, maar niet altijd onschuldig. Overleg bij twijfel altijd met je arts of apotheker – zeker als je al medicatie gebruikt.

Knoflook: kleine teen, grote kracht

Knoflook is veel meer dan smaakmaker. Het bevat allicine, een stof die helpt de bloedvaten te verwijden en de elasticiteit van de vaatwanden te verbeteren. Daardoor kan knoflook bijdragen aan een verlaging van de systolische en diastolische bloeddruk.

• Beste vorm: rauwe knoflook (1 tot 2 teentjes per dag) of gestandaardiseerde supplementen

• Let op: kan de werking van bloedverdunners versterken

Mensen die regelmatig knoflook gebruiken, hebben gemiddeld een lagere bloeddruk en een lager cholesterolgehalte – een dubbele bonus voor hart en vaten.

Hibiscus: zuurzoet én bloeddrukverlagend

De dieprode bloemen van de hibiscusplant worden al eeuwenlang gebruikt als geneeskrachtige thee. Hibiscusthee staat bekend om zijn milde diuretische werking (vochtafdrijvend) én zijn vermogen om de bloedvaten te ontspannen. Verschillende studies hebben laten zien dat het drinken van 2 tot 3 koppen hibiscusthee per dag de systolische bloeddruk met gemiddeld 7 tot 10 punten kan verlagen.

• Beste vorm: hibiscusbloemen als thee (zonder toegevoegde suikers)

• Niet combineren met plaspillen zonder overleg

Het fijne is: hibiscus smaakt lekker fris en is makkelijk in je dagelijkse routine in te passen.

Meidoorn: het kruid voor je hart

Meidoorn (Crataegus) staat al eeuwenlang bekend als een kruid dat het hart versterkt en kalmeert. Het werkt als een milde vaatverwijder, helpt bij het verbeteren van de doorbloeding van het hart en verlaagt de perifere weerstand. Het is bijzonder geschikt bij milde vormen van hoge bloeddruk en bij spanningsgerelateerde hartklachten.

• Beste vorm: tinctuur, capsules of thee van de bladeren en bloemen

• Werk langzaam maar opbouwend: verwacht resultaat na enkele weken

• Niet combineren met hartmedicatie zonder overleg

Meidoorn is vooral fijn voor mensen die snel druk op de borst voelen of last hebben van hartkloppingen door stress.

Olijfbladextract: mediterraans wondermiddel

Olijfbomen geven ons niet alleen olie, maar ook bladeren met medicinale kracht. Olijfbladextract bevat oleuropeïne, een stof die de bloeddruk helpt reguleren, antioxidanten levert en zelfs een gunstig effect heeft op het cholesterolprofiel.

• Beste vorm: gestandaardiseerd olijfbladextract in capsule- of vloeibare vorm

• Dosis: volgens verpakking, meestal 500-1000 mg per dag

• Niet gebruiken in combinatie met bloeddrukmedicatie zonder overleg

Het mooie? Olijfbladextract is zacht voor het lichaam, maar krachtig in zijn werking – een geliefde keuze binnen de natuurgeneeskunde.

Valeriaan en passiebloem: rust voor lijf en bloeddruk

Hoge bloeddruk heeft niet altijd een lichamelijke oorzaak. Stress, spanning en een overactief zenuwstelsel spelen vaak een grote rol. Dan zijn rustgevende kruiden zoals valeriaan en passiebloem van grote waarde.

• Valeriaan helpt bij diepe ontspanning, vooral bij inslaapproblemen

• Passiebloem kalmeert bij piekeren en hartkloppingen

• Beide hebben een indirect bloeddrukverlagend effect via het parasympathisch zenuwstelsel

Let op bij gebruik overdag: valeriaan kan slaperigheid veroorzaken.

Gember en kurkuma: pittige bescherming

Hoewel ze niet direct de bloeddruk verlagen, dragen gember en kurkuma bij aan een gezonde doorbloeding, vermindering van ontstekingen en vaatwandgezondheid.

• Gember werkt als een milde bloedverdunner en helpt bij het reguleren van de hartslag

• Kurkuma heeft krachtige antioxidanten (curcumine) die de vaten beschermen tegen schade

Vooral als onderdeel van een anti-inflammatoir dieet zijn deze specerijen een waardevolle toevoeging voor mensen met hoge bloeddruk.

Citroenmelisse en linde: zacht en kalmerend

Voor mensen bij wie hoge bloeddruk gepaard gaat met innerlijke onrust, prikkelbaarheid of slaapproblemen, zijn citroenmelisse en lindebloesem zachte, effectieve helpers.

• Ze helpen de bloeddruk te normaliseren door het zenuwstelsel tot rust te brengen

• Goed als thee, eventueel gecombineerd met valeriaan of kamille

• Veilig voor dagelijks gebruik (ook bij oudere mensen)

Deze kruiden zijn vooral geschikt als dagelijkse ondersteuning in stressvolle periodes.

Tot slot: wees wijs met kruiden

Kruiden kunnen een prachtige aanvulling zijn op je leefstijl en medicatie. Maar net als bij medicijnen geldt: meer is niet altijd beter, en samen is niet altijd veilig. Let altijd op:

• Interacties met bloeddrukmedicatie, bloedverdunners of andere middelen

• Je persoonlijke situatie, zoals zwangerschap, lever- of nierproblemen

• Juiste dosering en kwaliteit van supplementen – koop bij betrouwbare bronnen

• Overleg met een arts of fytotherapeut als je twijfelt of meerdere middelen combineert

Prognose

De prognose voor hoge bloeddruk hangt af van hoe goed het kan worden gecontroleerd. Als je een gezonde leefstijl in acht neemt (een gezond voedingspatroon¹N.B.: Een natriumbeperkt dieet helpt je bloeddruk te verlagen., dagelijks ongeveer 30 minuten matig-intensief bewegen, niet roken, geen alcohol drinken en een gezond gewicht handhaven) en op voorgeschreven tijden je medicatie neemt om je bloeddruk te verlagen tot waarden van minder dan 140/90 mmHg, dan is de prognose goed. Dit vermindert namelijk het risico op het ontwikkelen van cardiovasculaire complicaties.

Antwoord op de meest gestelde vragen over bloeddruk (Hartstichting)

David Smeekes is huisarts en medisch beleidsadviseur bij de Hartstichting. In de video beantwoordt hij enkele veel gestelde vragen over bloeddruk.

Preventie

Hoge bloeddruk, ook wel hypertensie genoemd, is een aandoening waarbij de druk van het bloed tegen de wanden van de bloedvaten te hoog is. Dit kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten en nierziekten. Gelukkig zijn er verschillende manieren om de ontwikkeling van hoge bloeddruk te voorkomen of tegen te gaan.

Gezonde leefstijl

Eén van de belangrijkste manieren om hoge bloeddruk te voorkomen is door een gezonde levensstijl te behouden. Dit bestaat uit het eten van een gezond dieet, dat rijk is aan fruit, groenten, volle granen en magere eiwitten, en het vermijden van zout en (ultra)bewerkte voedingsmiddelen. Producten die als ultrabewerkt worden beschouwd, omvatten onder andere voorverpakte soepen, sauzen, diepvriespizza’s, kant-en-klare maaltijden, worstjes, zoete zuivelproducten en frisdrank, ijs, chocolade, gezoete ontbijtgranen, koekjes en snoepjes.

Regelmatige lichaamsbeweging, zoals wandelen, joggen, fietsen of zwemmen, kan ook helpen om de bloeddruk te verlagen en te voorkomen dat deze te hoog wordt.

Daarnaast is het belangrijk om een gezond gewicht te behouden, omdat overgewicht de bloeddruk kan verhogen. Mensen die overgewicht hebben, kunnen het beste afvallen door middel van een combinatie van een gezond dieet en lichaamsbeweging.

Het verminderen van stress is ook een belangrijke factor in het voorkomen van hoge bloeddruk. Stress kan de bloeddruk tijdelijk verhogen, maar wanneer het chronisch wordt, kan het bijdragen aan de ontwikkeling van hypertensie.

Check je bloeddrukwaarden

Tot slot is het belangrijk om regelmatig je bloeddruk te laten controleren. Dit kan bij je huisarts of apotheek. Een hoge bloeddruk kan worden behandeld met medicijnen en het is belangrijk om een behandeling te starten als je bloeddruk te hoog is. Het kan ook helpen om je bloeddruk thuis te meten met een bloeddrukmeter, zodat je eventuele bloeddrukveranderingen kunt volgen en tijdig kunt ingrijpen.

Resumé

In het algemeen zijn gezonde voedingskeuzes, regelmatige lichaamsbeweging, stressbeheersing en gewichtsbeheersing goede manieren om hypertensie te voorkomen. Door deze praktijken in je dagelijks leven te integreren, kun je het risico op hoge bloeddruk verlagen en je algemene gezondheid en welzijn verbeteren.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over hoge bloeddruk. Of tips geven over hoe je je bloeddrukwaarden kunt verlagen. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.