Duizeligheid: oorzaken en behandeling

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Duizeligheid is een gevoel van wankelheid of draaierigheid. Het is een term die gebruikt wordt voor evenwichtsklachten. Duizeligheid geeft je een gevoel van draaierigheid, licht in het hoofd of bewegingsonzekerheid. Het kan optreden wanneer je je ogen sluit of als je plotseling opstaat, maar het kan ook een constant gevoel zijn. Deze gewaarwordingen kunnen worden veroorzaakt of verergerd door te lopen, op te staan of je hoofd te bewegen. Duizeligheid kan gepaard gaan met misselijkheid of zo plotseling of hevig zijn dat je moet gaan zitten of liggen. De episode kan seconden of dagen duren en het kan terugkeren.

Duizeligheid / Bron: Freepik

Wat is duizeligheid?

Duizeligheid wordt vaak omschreven als een gevoel van ‘licht in het hoofd’. Of het gevoel dat alles of de wereld ‘om je heen draait’ en bewegingsonzekerheid. Ook wordt het beschreven dat het ‘zwart wordt voor de ogen’ wordt. Of dat dat je de neiging hebt om flauw te vallen.

Symptomen

Duizeligheid kan gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

Oorzaken van duizeligheid

Er zijn verschillende oorzaken van duizeligheid, zoals:

Benigne paroxysmale positieduizeligheid (BPPD)

Benigne paroxysmale positie duizeligheid (BPPD) staat voor een goedaardige aanvalsgewijze bewegingsafhankelijke duizeligheid. Dit is een aandoening waarbij oorkristallen in het binnenoor loskomen en de balans van het lichaam verstoren.

Benigne paroxysmale positie duizeligheid is een aandoening die gekenmerkt wordt door plotselinge aanvallen van duizeligheid die ontstaan wanneer het hoofd in een bepaalde houding wordt gebracht. Deze aanvallen kunnen gepaard gaan met andere klachten, zoals misselijkheid, braken en een gevoel van instabiliteit of onbalans.

BPPD kan worden behandeld met een reeks oefeningen die de positie van de kristallen in het binnenoor corrigeren. Deze oefeningen, die ‘Epley-manoeuvre’ of ‘Barbeque-manoeuvre’ worden genoemd, kunnen worden uitgevoerd door een arts of fysiotherapeut. Soms kan medicatie worden voorgeschreven om de duizeligheid te verminderen of te behandelen. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de oorzaak van de BPPD te verhelpen.

ga naar een arts als je aanvallen van duizeligheid of andere verontrustende klachten hebt, zodat de oorzaak kan worden vastgesteld en een behandeling kan worden voorgeschreven.

Neuritis vestibularis

Neuritis vestibularis is een ontsteking van de zenuwen die verantwoordelijk zijn voor het evenwichtsorgaan in het binnenoor. Het is een aandoening die de vestibulaire zenuw aantast, die verantwoordelijk is voor het doorgeven van informatie over evenwicht en ruimtelijke oriëntatie van het binnenoor naar de hersenen. Het wordt gekenmerkt door duizeligheid (vertigo) en evenwichtsproblemen, en kan ook symptomen veroorzaken zoals misselijkheid, braken en moeite met lopen.

De oorzaak van neuritis vestibularis is niet altijd duidelijk, maar men denkt dat het verband houdt met een ontsteking van de vestibulaire zenuw. Het kan worden veroorzaakt door een virale infectie, hoewel andere factoren, zoals hoofdletsel of blootstelling aan bepaalde medicijnen, ook een rol kunnen spelen.

Behandeling voor vestibulaire neuritis omvat meestal het beheersen van de symptomen en het helpen van het lichaam om het verlies van de vestibulaire functie te compenseren. Dit kunnen medicijnen zijn om duizeligheid en misselijkheid onder controle te houden, fysiotherapie om de balans en coördinatie te verbeteren, en vestibulaire revalidatieoefeningen om de hersenen te helpen zich aan te passen aan het verlies van vestibulaire functie. In sommige gevallen kan neuritis vestibularis na verloop van tijd vanzelf verdwijnen, maar het is alleszins raadzaam om medische hulp in te roepen als je symptomen ervaart, zodat zo snel mogelijk met een passende behandeling kan worden begonnen.

Labyrintitis

Labyrintitis is een ontsteking van het labyrint, het gedeelte van het binnenoor dat betrokken is bij het evenwichtsorgaan. Eén van de belangrijkste symptomen van labyrintitis is duizeligheid. Andere mogelijke symptomen van labyrintitis zijn oorsuizen, gehoorverlies, misselijkheid en braken.

Labyrintitis kan verschillende oorzaken hebben, zoals een infectie, trauma of een allergische reactie.

De behandeling van labyrintitis kan bestaan uit het gebruik van antibiotica of andere medicijnen, afhankelijk van de oorzaak van de ontsteking. Wees therapieltrouw behandeling om ervoor te zorgen dat de ontsteking volledig geneest en om het risico op complicaties te verminderen.

Middenoorontsteking

Een middenoorontsteking kan leiden tot duizeligheid. Dit komt omdat het middenoor betrokken is bij het evenwichtsorgaan in het lichaam. Als het middenoor ontstoken is, kan dit leiden tot problemen met het evenwicht en daarmee tot duizeligheid.

Andere mogelijke symptomen van een middenoorontsteking zijn oorpijn, gehoorverlies, oorsuizen, misselijkheid en braken.

Middenoorontstekingen kunnen worden behandeld met antibiotica of andere medicijnen, afhankelijk van de oorzaak van de ontsteking. Houd je aan de aanwijzingen en richtlijnen van de arts.

Orthostatische hypotensie.

Wanneer je duizelig wordt bij het opstaan, kan het zijn dat er sprake is van een tijdelijke lage bloeddruk. Dit staat bekend als orthostatische hypotensie.

Cardiovasculaire aandoeningen

Sommige hart- en vaatziekten, zoals atriumfibrilleren, kunnen duizeligheid veroorzaken. Duizeligheid kan ook een symptoom zijn van hartklachten, zoals een hartinfarct (hartaanval) of hartfalen. Bij een hartinfarct kan duizeligheid optreden als gevolg van een tekort aan zuurstofrijk bloed dat naar het hart en de hersenen wordt geleverd. Bij hartfalen kan duizeligheid optreden als gevolg van een tekort aan bloed dat naar het hart en andere organen wordt geleverd, wat kan leiden tot een lage bloeddruk en duizeligheid.

Andere oorzaken van duizeligheid bij mensen met hartklachten kunnen zijn:

  • Neiging om te hyperventileren (overmatig ademhalen)
  • Hormonale veranderingen, zoals bij zwangerschap of menopauze
  • Medicatie-interacties

De behandeling kan bestaan uit medicatie, zoals bloeddrukverlagende medicijnen of medicijnen om het hart te helpen beter te functioneren, of andere behandelingen afhankelijk van de oorzaak van de duizeligheid.

Hoge bloeddruk

Duizeligheid kan soms voorkomen bij mensen met hoge bloeddruk (hypertensie). Meestal heb je geen klachten of symptomen van verhoogde bloeddrukwaarden. Als de bloeddruk extreem hoog (bovendruk boven de 200) is, dan kun je last hebben van:

  • Hoofdpijn
  • Kortademigheid
  • Problemen met zien
  • Duizeligheid

De behandeling kan bestaan uit medicatie om de bloeddruk te verlagen, leefstijlveranderingen, zoals het verminderen van het zoutgebruik en meer bewegen, of andere behandelingen afhankelijk van de oorzaak van de duizeligheid.

Hersenproblemen

Duizeligheid kan ook worden veroorzaakt door problemen met de hersenen, zoals een beroerte, hersentumor of hoofdletsel.

Medicijnen

Sommige medicijnen kunnen duizeligheid veroorzaken als bijwerking. Enkele voorbeelden van medicijnen die duizeligheid als bijwerking kunnen veroorzaken zijn:

  • Antihistaminica: deze medicijnen, die worden gebruikt om allergieën te behandelen, kunnen duizeligheid als bijwerking veroorzaken.
  • Antidepressiva: Sommige antidepressiva, met name tricyclische antidepressiva, kunnen duizeligheid als bijwerking veroorzaken.
  • Bloeddrukmedicatie: sommige bloeddrukmedicatie, zoals bètablokkers en calciumantagonisten, kunnen duizeligheid veroorzaken.
  • Kalmerende middelen: Medicijnen die worden gebruikt om angst of slapeloosheid te behandelen, zoals benzodiazepinen, kunnen duizeligheid als bijwerking veroorzaken.
  • Narcotische pijnstillers of opioïden: opioïde pijnstillers, zoals morfine en oxycodon, kunnen duizeligheid als bijwerking veroorzaken.
  • Medicijnen tegen epilepsie: sommige medicijnen die worden gebruikt om epilepsie te behandelen, zoals fenytoïne en carbamazepine, kunnen duizeligheid als bijwerking veroorzaken.

Stress en emotionele problemen

Stress en emotionele problemen kunnen ook duizeligheid veroorzaken.

Chronische hyperventilatie

Duizeligheid kan een symptoom zijn van chronische hyperventilatie, wat betekent dat iemand overmatig ademhaalt. Dit kan leiden tot een tekort aan koolstofdioxide in het bloed, wat op zijn beurt kan leiden tot duizeligheid.

Er zijn verschillende oorzaken van chronische hyperventilatie, waaronder stress, angst en paniekaanvallen. De behandeling kan bestaan uit het leren van ademhalingstechnieken om de hyperventilatie te verminderen, medicatie om stress en angst te verminderen, en mogelijk psychotherapie om de onderliggende oorzaken van de hyperventilatie aan te pakken.

COPD en andere longaandoeningen

Duizeligheid kan soms voorkomen bij mensen met COPD (chronische obstructieve longziekte) of andere longaandoeningen. Dit kan het gevolg zijn van een tekort aan zuurstof in het bloed, wat kan leiden tot een lage bloeddruk en duizeligheid.

Bij mensen met COPD kan duizeligheid ook voorkomen tijdens inspanning, omdat de longen niet voldoende zuurstof kunnen leveren aan het lichaam. In dit geval kan het helpen om rust te nemen en te proberen de inspanning geleidelijk op te bouwen.

Andere oorzaken van duizeligheid bij mensen met longaandoeningen kunnen zijn:

  • Anemie (een tekort aan rode bloedcellen)
  • Hartproblemen
  • Neiging om te hyperventileren (overmatig ademhalen)
  • Medicatie-interacties

De behandeling kan bestaan uit medicatie, zuurstoftherapie of andere behandelingen afhankelijk van de oorzaak van de duizeligheid.

Diabetes

Duizeligheid kan een symptoom zijn van diabetes. Het kan optreden als gevolg van hoge of lage bloedsuikerspiegels. Hoge bloedsuikerspiegels (hyperglycemie) kunnen leiden tot duizeligheid omdat het bloed te dik kan worden en het hart harder moet werken om het bloed naar de hersenen te pompen. Dit kan leiden tot een tekort aan zuurstof en voedingsstoffen in de hersenen, wat kan leiden tot duizeligheid. Aan de andere kant, lage bloedsuikerspiegels (hypoglycemie) kunnen ook leiden tot duizeligheid omdat het lichaam te weinig suiker heeft om te gebruiken als energiebron. Dit kan leiden tot een tekort aan energie en voedingsstoffen in de hersenen, wat op zijn beurt kan leiden tot duizeligheid.

Besef dat duizeligheid slechts één symptoom kan zijn van diabetes en dat andere symptomen kunnen bestaan uit:

  • Frequente dorst
  • Frequente plassen
  • Vermoeidheid
  • Gewichtsverlies
  • Bloedsuikerpieken

Als je duizeligheid ervaart en je denkt dat het kan worden veroorzaakt door diabetes, dan is het belangrijk om contact op te nemen met je huisarts voor een medisch advies. Het is ook belangrijk om te onthouden dat het beheren van diabetes essentieel is voor het verminderen van het risico op complicaties, zoals hart- en vaatziekten en nierproblemen. Als je diabetes hebt, werk dan goed samen met je arts om een behandelplan op te stellen dat bij je past.

Benigne recidiverende vertigo

Benigne recidiverende vertigo kenmerkt zich door plotselinge aanvallen van draaiduizeligheid. Deze aanvallen gaan vaak gepaard met misselijkheid en braken. Meestal duurt zo’n aanval enkele. De aanvallen kunnen variëren qua duur en intensiteit. De oorzaak is onbekend.

Ziekte van Ménière

De ziekte van Ménière is een aandoening van het binnenoor waarbij mensen last hebben van duizeligheid (vertigo), tinnitus (oorsuizen) en gehoorverlies. Deze aandoening kan ernstig zijn en kan leiden tot beperkingen in het dagelijks leven. De precieze oorzaak van de ziekte van Ménière is niet bekend, maar het wordt vaak geassocieerd met een verstoring van het vloeistofbalans in het binnenoor.

Symptomen van de ziekte van Ménière kunnen bestaan uit:

  • Acute aanvallen van duizeligheid (vertigo), die gepaard kunnen gaan met misselijkheid en braken
  • Oorsuizen (tinnitus)
  • Gehoorverlies, meestal aan één kant
  • Gevoel van druk of volheid in het oor

De behandeling van de ziekte van Ménière kan bestaan uit het gebruik van medicijnen om de duizeligheid te verminderen en om braken te voorkomen. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om het vloeistofniveau in het binnenoor te reguleren.

Vestibulaire migraine

Vestibulaire migraine is een vorm van hoofdpijn die wordt gekenmerkt door duizeligheid (een gevoel van ronddraaien of bewegen), evenals andere vestibulaire symptomen zoals evenwichtsproblemen of moeite om je oriëntatie in de ruimte te behouden. Deze symptomen kunnen gepaard gaan met andere veel voorkomende migrainesymptomen zoals misselijkheid, braken en gevoeligheid voor licht of geluid.

Men vermoedt dat vestibulaire migraine wordt veroorzaakt door abnormale activiteit in de hersenstam of het binnenoor en kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals stress, vermoeidheid of bepaalde voedingsmiddelen of medicijnen.

Behandeling voor vestibulaire migraine kan bestaan uit medicijnen om de symptomen onder controle te houden, zoals medicijnen tegen misselijkheid, ontstekingsremmende medicijnen of medicijnen die speciaal zijn ontworpen om migraine te behandelen. In sommige gevallen kan vestibulaire revalidatietherapie (een soort fysiotherapie die helpt om het evenwichtssysteem opnieuw te trainen) worden aanbevolen. Bovendien kan het identificeren en vermijden van triggers die vestibulaire symptomen kunnen verergeren nuttig zijn bij het beheersen van de aandoening.

Geen bekende oorzaak

In grofweg 15% van de gevallen wordt er geen duidelijke oorzaak voor de klachten gevonden.

Onderzoek en diagnose

Er zijn verschillende manieren waarop een arts duizeligheid kan diagnosticeren, afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak van de duizeligheid. Dit kan onder andere omvatten:

Anamnese

De arts zal vragen stellen over de duizeligheid, zoals wanneer het optreedt, hoe lang het duurt en welke andere symptomen er zijn.

Oogbewegingstesten

De arts kan oogbewegingstesten uitvoeren om te bepalen of de duizeligheid wordt veroorzaakt door problemen met het binnenoor.

Nekmanipulatie

De arts kan de nek bewegen om te bepalen of de duizeligheid wordt veroorzaakt door problemen met het binnenoor.

Audiometrie

De arts kan een test uitvoeren om het gehoor te testen en te bepalen of er problemen zijn met het binnenoor.

Vestibulaire functioneringsonderzoek

Dit is een test die de functie van het evenwichtsorgaan in het binnenoor beoordeelt.

MRI-scan of CT-scan

De arts kan een MRI-scan (magnetic resonance imaging) of CT-scan (computed tomography) laten maken om te kijken of er problemen zijn met de hersenen of het binnenoor.

Als de arts de oorzaak van de duizeligheid heeft vastgesteld, kan hij of zij de juiste behandeling voorstellen.

Behandeling van duizeligheid

De behandeling van duizeligheid is afhankelijk van de oorzaak van de duizeligheid. Sommige behandelingen kunnen bestaan uit:

Medicijnen

De arts kan medicijnen voorschrijven om de duizeligheid te verminderen en andere symptomen te behandelen, zoals misselijkheid en braken.

Balans- en oefentherapie

De arts kan aanbevelen om bepaalde oefeningen te doen om de balans te verbeteren en de duizeligheid te verminderen.

BPPD-behandeling

Als de duizeligheid wordt veroorzaakt door BPPD, kan de arts bepaalde manuele technieken gebruiken om de losse kristallen uit het binnenoor te verwijderen.

Vestibulaire desensibilisatie

Deze behandeling helpt om het evenwichtsorgaan minder gevoelig te maken voor duizeligheid.

Chirurgie

In sommige gevallen kan chirurgie nodig zijn om duizeligheid te behandelen, bijvoorbeeld als de duizeligheid wordt veroorzaakt door een tumor of een andere structuur die druk uitoefent op het binnenoor.

Onderliggende aandoening behandelen

Als de duizeligheid wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening, zoals hoge bloeddruk of diabetes, kan behandeling van deze aandoening ook de duizeligheid helpen verminderen. Bespreek met je arts over welke behandeling het beste voor jou is.

Kruidengeneeskunde bij duizeligheid

Er zijn een aantal kruiden die mogelijk kunnen helpen bij het verminderen van duizeligheid:

Gember

Gember kan helpen bij het verminderen van misselijkheid en braken, wat kan helpen bij duizeligheid. Het kan worden ingenomen in de vorm van een capsule of thee.

Lavendel

Lavendel kan helpen bij het verminderen van stress en emotionele problemen, die soms leiden tot duizeligheid. Het kan worden ingenomen in de vorm van een capsule of thee.

Koffie

Koffie kan helpen bij het verminderen van duizeligheid als het wordt veroorzaakt door lage bloeddruk. Door de cafeïne trekken je bloedvaten enigszins samen, waardoor je bloeddruk wat hoger wordt. Het is wel belangrijk om te onthouden dat te veel koffie ook kan leiden tot duizeligheid.

Valeriaan

Valeriaan kan helpen bij het verminderen van stress en emotionele problemen, die soms leiden tot duizeligheid. Het kan worden ingenomen in de vorm van een capsule of thee.

Weet wel dat kruidengeneesmiddelen niet altijd veilig zijn en dat het raadzaam is om eerst een arts te raadplegen voordat je ze gaat gebruiken. Sommige kruiden kunnen ook interacties hebben met medicijnen die je al gebruikt. Daarom is het belangrijk om dit te bespreken met je arts of apotheker voordat je kruiden gaat gebruiken.

Prognose

De prognose voor duizeligheid is afhankelijk van de oorzaak van de duizeligheid. In sommige gevallen kan duizeligheid snel verdwijnen met behandeling, terwijl het in andere gevallen langer kan duren om te verdwijnen of zelfs blijvend kan zijn.

Als de duizeligheid wordt veroorzaakt door een onderliggende aandoening, zoals hoge bloeddruk of diabetes, kan behandeling van deze aandoening de duizeligheid helpen verminderen of verhelpen. In sommige gevallen kan duizeligheid echter blijvend zijn, vooral als het wordt veroorzaakt door beschadiging van het binnenoor of het zenuwstelsel.

Bespreek met je arts wat de prognose is in jouw situatie met betrekking tot de duizeligheid die je ervaart en wat je kunt verwachten met behandeling.

Preventie

Er zijn een aantal manieren om duizeligheid te voorkomen:

Sta rustig op

Als je snel opstaat, kan dit leiden tot duizeligheid. Probeer rustig op te staan, vooral als je lange tijd hebt gelegen of gezeten.

Drink voldoende vocht

Duizeligheid kan optreden als je te weinig vocht in je lichaam hebt. Zorg ervoor dat je genoeg water drinkt om uitdroging te voorkomen.

Beperk je alcoholinname

Te veel alcohol kan leiden tot duizeligheid. Probeer je alcoholinname te beperken tot aanbevolen hoeveelheden.

Beperk je alcoholinname / Bron: Pixabay

Eet regelmatig

Als je te lang niet eet, kan dit leiden tot duizeligheid. Probeer regelmatig te eten om stabiele bloedsuikerspiegel te behouden.

Vermijd plotselinge bewegingen

Soms kan duizeligheid optreden als je plotseling beweegt, zoals draaien of snel opstaan. Probeer dit te vermijden als je duizeligheid hebt.

Neem voldoende rust

Als je moe bent, kan dit leiden tot duizeligheid. Zorg ervoor dat je voldoende rust neemt om duizeligheid te voorkomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over duizeligheid, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.