Angst: symptomen, soorten angst en behandeling

Last Updated on 15 januari 2023 by M.G. Sulman

Angst is een normale emotionele reactie op bedreigende situaties. Het is een gevoel van onrust, zorgen of vrees. Angst kan leiden tot fysieke symptomen zoals hartkloppingen, transpireren en een knoop in de maag. Iedereen kan angst ervaren, maar sommige mensen hebben er meer last van dan anderen. Angststoornissen zijn een groep van psychische aandoeningen die gekenmerkt worden door aanhoudende angst of angstaanvallen. Deze aandoeningen kunnen een grote impact hebben op iemands levensstijl en kwaliteit van leven.

Angst / Bron: Pixabay

Wat is angst?

Angst is een normale en natuurlijke emotie die optreedt wanneer we worden geconfronteerd met een gevaarlijke situatie of dreiging van gevaar. Het is een instinctieve reactie die ons helpt ons te beschermen en te overleven in situaties die bedreigend zijn voor onze veiligheid. Angst kan ons helpen om sneller te reageren en te handelen in noodsituaties, maar te veel angst kan ook leiden tot angststoornissen en andere mentale gezondheidsproblemen.

Oorzaken van angst

Er zijn verschillende oorzaken van angst. Sommige mensen hebben een erfelijke aanleg voor angststoornissen, terwijl anderen angst ontwikkelen als gevolg van een traumatische ervaring. Ook stressvolle levensomstandigheden, zoals een echtscheiding of verlies van werk, kunnen leiden tot angst. Bepaalde medicijnen en drugs kunnen angst veroorzaken als bijwerking. Ook lichamelijke aandoeningen, zoals hormonale onbalans of een schildklierprobleem, kunnen angst veroorzaken.

Sommige mensen hebben angst als gevolg van een combinatie van deze factoren. Het is ook waarschijnlijk dat persoonlijkheid, copingmechanismen, levenservaringen en sociale omgeving een rol spelen bij het ontwikkelen van angst.

Het is belangrijk om te weten dat angst een normale reactie is op stressvolle situaties. Als angst echter invloed begint te hebben op iemands dagelijks leven, kan het verstandig zijn om professioneel advies te zoeken.

Soorten angst

Er zijn verschillende soorten angststoornissen die mensen kunnen ervaren. Hier zijn enkele voorbeelden:

Fobieën

Fobieën duidt op een intense angst voor specifieke objecten of situaties, zoals angst voor honden, angst voor vliegen, of angst voor open ruimten.

Paniekstoornis

Paniekstoornis wordt gekenmerkt door plotselinge en intense aanvallen van angst, vaak gepaard gaande met lichamelijke symptomen zoals hartkloppingen, zweten en trillen.

Sociale angststoornis

Sociale angststoornis, ook wel sociaal fobie genoemd, is angst voor sociale situaties of het oordeel van anderen.

Gegeneraliseerde angststoornis (GAD)

Gegeneraliseerde angststoornis is een soort angststoornis waarbij iemand zich vaak angstig voelt over verschillende situaties en zorgen maakt over toekomstige gebeurtenissen. Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis zijn constant angstig en bezorgd.

Obsessief-compulsieve stoornis (OCD)

Mensen met een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) hebben last van dwanggedachten of dwanghandelingen.

Paniekaanvallen en angstaanvallen

Paniekaanvallen en angstaanvallen zijn symptomen die vaak samenhangen met angststoornissen, zoals paniekstoornis en fobieën.

Een paniekaanval is een plotseling optredende, intense angst of angstgevoel dat vaak gepaard gaat met lichamelijke symptomen zoals hartkloppingen, zweten, trillen, duizeligheid, en ademhalingsproblemen. Deze aanvallen kunnen zich op elk moment voordoen, zelfs als er geen duidelijke bedreiging of oorzaak aanwezig is.

Een angstaanval is een intense angst of angstgevoel dat zich voordoet in specifieke situaties of bij specifieke objecten of gebeurtenissen. Bijvoorbeeld, iemand kan angstaanvallen ervaren in sociale situaties of bij het zien van spinnen.

Paniekaanval / Bron: Freepik

Symptomen van angst

Er zijn verschillende symptomen van angst die kunnen variëren in ernst en frequentie. Hieronder staan enkele van de meest voorkomende symptomen:

  • Lichamelijke symptomen: hartkloppingen, transpireren, trillen, ademhalingsproblemen, knoop in de maag, vermoeidheid, spierpijn, hoofdpijn, duizeligheid.
  • Emotionele symptomen: angst, paniek, onrust, onzekerheid, depressie, irritatie, prikkelbaarheid, gespannenheid, vermijding van angstige situaties.
  • Gedragssymptomen: moeite met concentreren, moeite met slapen, vermijding van bepaalde situaties, sociale isolatie, afname van de interesse in activiteiten, gebrek aan energie.

Het is belangrijk om te weten dat deze symptomen kunnen variëren van persoon tot persoon, en dat niet iedereen alle symptomen zal ervaren. Ook kan het zijn dat de symptomen een combinatie zijn van verschillende angststoornissen.

Paniekaanval en hyperventilatie / Bron: Freepik

Complicaties

Angst kan leiden tot verschillende complicaties, zowel op korte als op lange termijn. Hier zijn enkele van de meest voorkomende complicaties:

Slechtere kwaliteit van leven

Angst kan leiden tot vermijding van sociale situaties, problemen met concentratie, en problemen met slapen, wat kan leiden tot een afname van de kwaliteit van leven.

Depressie

Angst en depressie gaan vaak samen. Angst kan leiden tot een gevoel van hopeloosheid en een afname van het zelfvertrouwen, wat kan leiden tot depressie.

Lichamelijke gezondheidsproblemen

Langdurige angst kan leiden tot lichamelijke gezondheidsproblemen, zoals hartaandoeningen, hoge bloeddruk, en maag- en darmproblemen.

Verslaving

Sommige mensen gebruiken alcohol of drugs om angst te verminderen, wat kan leiden tot verslaving.

Zelfmoord

Angst kan leiden tot een gevoel van hopeloosheid en wanhoop, wat kan leiden tot suïcidale gedachten en zelfmoord.

Gevolgen van angst

De gevolgen van angst kunnen zowel op korte als op lange termijn variëren. Hier zijn enkele kortetermijn- en langetermijngvolgen van angst:

Kortetermijngevolgen

Mogelijke kortetermijn van angst zijn:

  • Lichamelijke symptomen zoals hartkloppingen, transpireren, knoop in de maag, hoofdpijn
  • Emotionele symptomen zoals angst, paniek, onrust, onzekerheid.
  • Gedragssymptomen zoals vermijding van angstige situaties, moeite met concentreren, moeite met slapen
  • Beperkingen in sociale activiteiten en werkvermogen
  • Slechtere prestaties op school of werk

Mogelijke langetermijngvolgen van angst zijn:

  • Slechtere kwaliteit van leven
  • Depressie
  • Lichamelijke gezondheidsproblemen
  • Verslaving
  • Zelfmoord

Chronische angst kan ook leiden tot het ontwikkelen van andere geestesziekten of aanhoudende problemen met het functioneren in het dagelijks leven.

Depressie / Bron: Wikimedia Commons

Onderzoek en diagnose

De diagnose van angststoornissen wordt meestal gesteld door een psychiater of psychotherapeut. Er zijn verschillende methoden die gebruikt kunnen worden om een angststoornis te diagnosticeren, waaronder:

Gesprek

De arts zal vragen stellen over de symptomen, de duur van de symptomen, en de impact van de symptomen op het leven van de patiënt.

Zelfrapportagevragenlijsten

De patiënt kan vragenlijsten invullen die de symptomen van angst meten.

Diagnostische criteria

De arts zal gebruik maken van de criteria van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) of de International Classification of Diseases (ICD-10) om te bepalen of de symptomen van de patiënt voldoen aan de criteria voor een specifieke angststoornis.

Medische onderzoeken

Er kunnen ook medische onderzoeken zoals bloedonderzoek of een echografie worden gedaan om te uitsluiten van medische oorzaken van angst symptomen.

Differentiële diagnose

Differentiële diagnose is het proces van het uitsluiten van andere aandoeningen die dezelfde symptomen kunnen veroorzaken als angst. Dit is belangrijk omdat angststoornissen kunnen samengaan met andere geestesziekten of medische aandoeningen. Hier zijn enkele voorbeelden van aandoeningen die overwegen moeten worden bij de differentiële diagnose van angst:

  • Depressie: Angst en depressie gaan vaak samen en hebben veel overeenkomstige symptomen.
  • Schildklieraandoeningen: Schildklierproblemen kunnen angst symptomen veroorzaken.
  • Hormonale disbalans: Angst kan een symptoom zijn van een hormonale onbalans, zoals bij een bijnierprobleem of een menopauze.
  • Medische aandoeningen: Angst symptomen kunnen een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen of kunnen veroorzaakt worden door medische aandoeningen zoals hartaandoeningen of neurologische aandoeningen.
  • Middelengebruik: Sommige drugs of alcohol kunnen angst symptomen veroorzaken.

Behandeling van angst

Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar voor angststoornissen, waaronder:

Psychotherapie

Er zijn verschillende vormen van psychotherapie die effectief zijn bij het behandelen van angststoornissen, waaronder cognitieve gedragstherapie (CGT) en gedragstherapie. CGT richt zich op het veranderen van ongezonde gedachten en gedragspatronen die bijdragen aan angst.

RET (rationeel-emotieve therapie) is een vorm van cognitieve gedragstherapie die zich richt op het veranderen van ongezonde gedachten en gedragspatronen die bijdragen aan angst. RET gaat er vanuit dat onze emoties voortkomen uit onze gedachten en overtuigingen, en dat we onze emoties kunnen veranderen door onze gedachten te veranderen.

Cognitieve gedragstherapie / Bron: Freepik

Medicatie

Er zijn verschillende soorten medicijnen die kunnen worden gebruikt om angst te behandelen, zoals anticonvulsiva, antidepressiva, en benzodiazepinen. Deze medicijnen kunnen helpen bij het verminderen van angst symptomen, maar hebben ook bijwerkingen en moeten met zorg worden gebruikt.

Mindfulness en ontspanningstechnieken

Ontspanningstechnieken kunnen helpen om angst te verminderen. Mindfulness oefeningen kunnen ook helpen. Bij mindfulness probeer je vooral aandacht te hebben voor wat je op dat moment doet.

Complementaire geneeswijzen

Er zijn ook alternatieve behandelingsopties zoals kruidengeneeskunde, die kunnen bijdragen aan het verminderen van angst symptomen.

Het is belangrijk om te weten dat de behandelingskeuze afhangt van de specifieke angststoornis van de patiënt, de ernst van de symptomen, en persoonlijke voorkeuren. Een combinatie van behandelingen kan ook worden overwogen, zoals een combinatie van medicatie en psychotherapie.

Het is ook belangrijk om te weten dat professionele hulp kan leiden tot een verbetering van de symptomen en een vermindering van de gevolgen op korte en lange termijn.

Zelfzorg

Er zijn verschillende zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om angst te verminderen en je kwaliteit van leven te verbeteren, zoals:

Beweging

Regelmatige lichaamsbeweging kan helpen bij het verminderen van angst symptomen en het verbeteren van de stemming.

Slaap

Zorg voor een regelmatig slaapritme en probeer ervoor te zorgen dat je genoeg slaapt.

Gezonde voeding

Eet gezond en gevarieerd om je lichaam en geest gezond te houden.

Ontspanning

Probeer ontspannende activiteiten en ontspanningsoefeningen te doen.

Vermijd cafeïne en alcohol

Cafeïne en alcohol kunnen angst symptomen verergeren. Probeer deze te vermijden of te beperken.

Bier (alcohol)
Vermijd alcohol / Bron: Pixabay

Praat over je gevoelens

Met iemand praten over je gevoelens kan helpen bij het verwerken van angstklachten.

Probeer geen angstige situaties te vermijden

Het is belangrijk om te leren omgaan met angstige situaties, in plaats van ze te vermijden.

Zorg voor een goede balans tussen werk en privé

Probeer een balans te vinden tussen je werk- en privéleven, en zorg voor voldoende tijd voor ontspanning en plezier.

Kruiden bij angst

Er zijn enkele kruiden die gebruikt kunnen worden om angst te verminderen. Hier zijn enkele voorbeelden:

Valeriaan

Valeriaan wordt al sinds oudsher gebruikt voor het verminderen van angst en slapeloosheid. Het bevat stoffen die het centrale zenuwstelsel kalmeren. Het wordt gebruikt bij nervositeit, stress en spanning en bij slapeloosheid.

Kamille

Kamille wordt gebruikt voor het verminderen van angst en spanning. Een extract van kamille heeft een licht angstreducerend effect bij personen met een gegeneraliseerde angststoornis.1Amsterdam, J. D., Li, Y., Soeller, I., Rockwell, K., Mao, J. J., & Shults, J. (2009). A randomized, double-blind, placebo-controlled trial of oral Matricaria recutita (chamomile) extract therapy of generalized anxiety disorder. Journal of clinical psychopharmacology, 29(4), 378.

Kamillethee
Kamillethee / Bron: Wikimedia Commons

Passiebloem

Passiebloem (Passiflora) wordt gebruikt voor het verminderen van angst en spanning. Het bevat stoffen die het centrale zenuwstelsel kalmeren.

Lavendel

Lavendel wordt gebruikt voor het verminderen van angst en spanning. Het bevat stoffen die kalmerend werken.

Melisse

Melisse (Melissa officinalus) wordt gebruikt voor het verminderen van angst en spanning. Citroenmelisse kalmeert bij stress, angst en onrust.

Het is belangrijk om te weten dat kruidenmedicatie niet voor iedereen geschikt is.

Voeding tegen angst

Er is beperkt wetenschappelijk bewijs dat specifieke voedingsmiddelen angst kunnen verminderen, maar een gezonde voeding kan wel bijdragen aan het verminderen van angstsymptomen. Hier zijn enkele zaken om in gedachten te houden:

  • Vermijd cafeïne en alcohol: Cafeïne en alcohol kunnen angst symptomen verergeren, dus probeer deze te vermijden of te beperken.
  • Eet gezonde voeding: Een gezonde en gevarieerde voeding kan helpen bij het verminderen van angst symptomen en het verbeteren van de stemming.
  • Vermijd suiker en geraffineerde koolhydraten: Te veel suiker en geraffineerde koolhydraten kunnen angst symptomen verergeren.
  • Voedingssupplementen: Er zijn bepaalde supplementen die kunnen bijdragen aan het verminderen van angst symptomen zoals omega-3 vetzuren, magnesium, vitamine B6 en probiotica.

Prognose

De prognose van angststoornissen varieert van persoon tot persoon. Sommige mensen met angststoornissen zullen snel verbeteren met behandeling, terwijl anderen langdurig symptomen kunnen blijven ervaren.

Met behandeling, kunnen de meeste mensen met angststoornissen significante verbeteringen in hun symptomen zien, en sommigen kunnen zelfs volledig herstellen. De meeste mensen die behandeld worden voor angststoornissen kunnen hun dagelijkse activiteiten weer oppakken en een betere kwaliteit van leven hebben.

Er zijn echter ook mensen die chronisch lijden aan angststoornissen, en het kan moeilijk zijn om hen volledig te genezen. In deze gevallen kan behandeling worden gericht op het verminderen van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven.

Het is ook belangrijk om te weten dat angststoornissen vaak terugkomen als de behandeling stopt. Derhalve is het belangrijk om te blijven werken aan het behouden van de verbeteringen en het voorkomen van terugval.

Angst in de Bijbel

In de Bijbel wordt angst vaak beschreven als een emotie die kan leiden tot ongeloof of ontrouw. In de Psalmen wordt vaak gebeden om hulp bij angst en bevreesdheid. In verschillende passages wordt aangeraden om vertrouwen te hebben in God en niet bang te zijn, omdat Hij altijd bij ons is. Bijvoorbeeld in Jesaja 41:10 wordt gezegd:

Wees niet bevreesd, want Ik ben met u, wees niet verschrikt, want Ik ben uw God. Ik sterk u, ook help Ik u, ook ondersteun Ik u met Mijn rechterhand, die gerechtigheid werkt.

Er zijn een aantal Bijbelse figuren die beschreven worden als angstig of bevreesd. Eén van de meest bekende voorbeelden is Jezus in de tuin van Getsemane, vlak voor zijn arrestatie:

 Jezus verliet de stad en ging zoals altijd naar de Olijfberg. Zijn leerlingen gingen met Hem mee. Toen ze daar waren aangekomen, zei Hij tegen hen: “Bid dat jullie je geloof niet zullen verliezen door wat er gaat gebeuren.” En Hij liep een eindje bij hen vandaan. Op ongeveer een steenworp afstand knielde Hij neer en begon te bidden. Hij bad: “Vader, laat Mij alstublieft niet de beker van uw straf leeg hoeven te drinken.” Maar Ik zal niet doen wat Ik Zelf wil, maar wat U wil.” Toen kwam er een engel bij Hem om Hem kracht te geven. Daarna bad Hij nog vuriger. Hij begon zó bang te worden, dat zijn zweetdruppels veranderden in bloeddruppels die op de grond vielen. Toen Hij klaar was met bidden, stond Hij op en ging naar zijn leerlingen. Hij merkte dat ze van verdriet in slaap waren gevallen. Hij zei: “Waarom slapen jullie? Sta op en bid dat jullie je geloof niet zullen verliezen.” (Lucas 22:39-46)

Jezus Christus op de Olijfberg
Jezus Christus op de Olijfberg / Bron: Wikimedia Commons

David, één van de belangrijkste koningen in de Bijbel, wordt ook beschreven als angstig in verschillende passages. Bijvoorbeeld in Psalm 56:3-5 smeekt David God om hem te helpen bij zijn angst:

“De hele dag ben ik in gevaar, want ik heb heel veel vijanden, Allerhoogste God! Maar als ik bang ben, vertrouw ik op U. Ik vertrouw op U, mijn God, en ik prijs uw woord. Omdat ik op U vertrouw, hoef ik voor niemand bang te zijn. Wat zou een mens mij kunnen doen?”

Het is belangrijk om te weten dat deze en andere figuren ook beschreven worden als vertrouwend op God en uiteindelijk hun angst overwonnen hebben. Dit is een belangrijk thema in de Bijbel dat aantoont dat, met vertrouwen in God, we in staat zijn om onze angst te overwinnen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over angst, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.