Last Updated on 10 februari 2024 by M.G. Sulman
Bloedarmoede is een toestand waarbij het aantal rode bloedcellen of het gehalte aan hemoglobine (een eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof transporteert) in het bloed te laag is. Dit kan leiden tot een tekort aan zuurstof in het lichaam, wat kan leiden tot symptomen als vermoeidheid, duizeligheid en kortademigheid. Bloedarmoede komt vrij vaak voor. Er zijn verschillende oorzaken van bloedarmoede, waaronder bloedingen, sommige kankers zoals bloedkanker, lever- of nierziekten, bepaalde medicijnen en voedingstekorten, vooral een tekort aan ijzer, foliumzuur of vitamine B12. De diagnose van bloedarmoede is vaak gebaseerd op bloedonderzoek en symptomen. De behandeling varieert afhankelijk van de oorzaak van de bloedarmoede. Dit kan variëren van het aanpassen van het dieet tot bloedtransfusies of medicijnen. Aanhoudende of ernstige bloedarmoede kan tot complicaties leiden.
Wat is bloedarmoede of anemie?
Medisch gezien betekent bloedarmoede of anemie dat er een tekort is aan rode bloedcellen of hemoglobine in het bloed. Rode bloedcellen zijn verantwoordelijk voor het transporteren van zuurstof naar de organen en weefsels van het lichaam, en hemoglobine is het eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof bindt. Wanneer het aantal rode bloedcellen of het gehalte aan hemoglobine te laag is, kan er een tekort aan zuurstof in het lichaam ontstaan, wat kan leiden tot klachten zoals vermoeidheid, duizeligheid, kortademigheid en een bleke huid.
Soorten bloedarmoede
Er zijn verschillende soorten bloedarmoede, afhankelijk van de oorzaak. Hier zijn enkele voorbeelden:
Bloedarmoede door ijzertekort
Bloedarmoede als gevolg van ijzertekort komt voor wanneer je lichaam niet voldoende ijzer heeft om rode bloedcellen te produceren. Dit kan worden veroorzaakt door een dieet met te weinig ijzer, bloedingen of een verminderde opname van ijzer.
Bloedarmoede door vitamine B12-tekort of foliumzuur
Dit kan ontstaan door een tekort aan vitamine B12 of foliumzuur in het dieet of door problemen met de opname ervan in het lichaam.
Anemie door bloedverlies
Deze vorm van anemie kan worden veroorzaakt door bloedingen, zoals een maagzweer of een aandoening aan de darmen die bloedingen veroorzaakt.
Aplastische anemie
Aplastische anemie is een ernstige aandoening waarbij het beenmerg te weinig nieuwe bloedcellen aanmaakt.
Hemolytische anemie
Hemolytische anemie is een anemie die het gevolg is van hemolyse. Hemolyse betekent afbraak van rode bloedcellen (erytrocyten). Het gaat hierbij om een groep van aandoeningen waarbij rode bloedcellen sneller dan normaal afbreken, wat kan leiden tot een tekort aan rode bloedcellen.
Synoniemen
Bloedarmoede wordt ook wel anemie genoemd. Dat is de medische term voor bloedarmoede.
Wie krijgt het?
Bloedarmoede kan zich voordoen bij iedereen, maar sommige groepen zijn vatbaarder dan anderen, zoals zwangere vrouwen, vegetariërs en veganisten, mensen met een chronische ziekte, ouderen, baby’s en kinderen. Bovendien komt bloedarmoede meer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
Symptomen van bloedarmoede
Overzicht
De symptomen van bloedarmoede variëren afhankelijk van de ernst en de oorzaak. Sommige mensen hebben geen symptomen, terwijl anderen ernstige symptomen kunnen ervaren. Mogelijke symptomen van bloedarmoede zijn onder meer:
- Moeheid: Vermoeidheid is vaak het eerste symptoom van bloedarmoede en kan ernstig zijn.
- Duizeligheid of flauwvallen: Dit komt voor als er niet genoeg zuurstof in het bloed komt.
- Kortademigheid: Dit kan optreden bij inspanning of zelfs bij rust.
- Bleekheid of geelachtigheid van de huid en ogen: Dit komt doordat er te weinig rode bloedcellen in het bloed zijn.
- Pijn op de borst of hartkloppingen: Dit kan optreden als het hart harder moet werken om genoeg zuurstof naar de organen te transporteren.
- Branderige tong of pijnlijke tong of mond: Dit symptoom kan zich voordoen bij vitamine B12-tekort of foliumzuurtekort anemie.
- Gewichtsverlies of gebrek aan eetlust: Dit kan optreden bij sommige vormen van bloedarmoede.
- Hoofdpijn: Hoofdpijn kan zich voordoen als gevolg van een tekort aan zuurstof in het lichaam.
- Prikkelbaarheid of concentratieproblemen: Deze klachten kunnen optreden als gevolg van een tekort aan zuurstof in de hersenen.
Deze symptomen kunnen ook worden veroorzaakt door andere aandoeningen.
Nachtzweten bij bloedarmoede?
Lage hemoglobinewaarden kunnen bij bepaalde personen nachtzweten veroorzaken.
Misselijk bij bloedarmoede?
Misselijkheid kan een symptoom zijn van bloedarmoede, aangezien bloedarmoede kan leiden tot verminderde zuurstoftoevoer naar de organen, waaronder de hersenen. Wanneer de hersenen niet voldoende zuurstof krijgen, kan dit leiden tot symptomen zoals duizeligheid, misselijkheid, en hoofdpijn.
Bloedarmoede kan ook een gevolg zijn van een aandoening die misselijkheid kan veroorzaken, zoals een maag- of darmprobleem, of een infectie.
Jeuk en huiduitslag bij bloedarmoede?
Bloedarmoede door ijzertekort is een van de meest voorkomende vormen van bloedarmoede. Mensen met een ijzertekort van welke aard dan ook kunnen jeuk krijgen. Door te krabben kun je last krijgen van roodheid en bultjes, hetgeen op huiduitslag kan lijken.
Sommige aandoeningen die bloedarmoede veroorzaken, zoals leveraandoeningen, kunnen ook leiden tot jeuk.
Blauwe plekken bij bloedarmoede?
De productie van bloedplaatjes kan (tijdelijk) afnemen door overmatig alcoholgebruik en bloedarmoede als gevolg van vitamine B12- en foliumzuurtekort. Door een daling van het aantal bloedplaatjes is je bloed dunner en stolt het minder snel. Je hebt hierdoor een verhoogde kans op bloedingen en blauwe plekken.
Bloedarmoede kan ook veroorzaakt worden door een aandoening die bloedplaatjes aantast, zoals leukemie of trombocytopenie.
Complicaties
Bloedarmoede kan ernstige complicaties veroorzaken zoals hart- en vaatziekten, infecties, verminderde concentratie en geheugenverlies, en verminderde lichamelijke kracht. In ernstige en/of langdurige gevallen kan bloedarmoede leiden tot hartfalen, longembolie, of zelfs de dood. Het is derhalve belangrijk om bloedarmoede tijdig te diagnosticeren en te behandelen.
Is bloedarmoede gevaarlijk of dodelijk?
In de meeste gevallen is bloedarmoede niet levensbedreigend, maar het kan wel leiden tot vermoeidheid, duizeligheid en andere klachten. Er zijn echter ook ernstigere vormen van bloedarmoede, zoals sikkelcelanemie of thalassemie, die wel levensbedreigend kunnen zijn als ze niet behandeld worden.
Oorzaken van bloedarmoede
Er zijn verschillende oorzaken van bloedarmoede, waaronder:
Bloedverlies
Verlies van bloed door bijvoorbeeld een ongeval, operatie, zwangerschap of menstruatie kan leiden tot bloedarmoede.
Menstruatie
Bloedverlies tijdens de menstruatie kan leiden tot bloedarmoede bij vrouwen. Menstruatiebloedverlies kan leiden tot een vermindering van het aantal rode bloedcellen en hemoglobine in het bloed. Dit kan vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn, bleke huid en hartkloppingen tot gevolg hebben.
Vrouwen die zware of langdurige menstruaties hebben, of vrouwen met een afwijking waarbij er meer bloed verloren gaat dan normaal, zoals endometriose of baarmoederfibromen, hebben een grotere kans op bloedarmoede. Ook vrouwen die een voedingsstoftekort hebben, zoals een tekort aan ijzer, foliumzuur of vitamine B12, kunnen bloedarmoede ontwikkelen als gevolg van hun menstruatie.
Bloedarmoede als gevolg van menstruatie kan behandeld worden met ijzersupplementen, bloedtransfusies, of met medicijnen die de bloedingen tijdens de menstruatie reguleren.
Voedingsstoftekorten
Een tekort aan ijzer, foliumzuur of vitamine B12 kan leiden tot bloedarmoede.
Aangeboren aandoeningen
Bepaalde aandoeningen, zoals sikkelcelanemie en thalassemie, zijn aangeboren en kunnen leiden tot bloedarmoede.
Lever- of nieraandoeningen
lever- of nieraandoeningen kunnen het vermogen van je lichaam om bloedcellen te produceren beïnvloeden.
Auto-immuunziekten
Bepaalde auto-immuunziekten, zoals lupus en reumatoïde artritis (RA), kunnen bloedarmoede veroorzaken.
kanker
Kanker kan bloedarmoede veroorzaken door bloedverlies of door de groei van kwaadaardige cellen die het vermogen van je lichaam om rode bloedcellen te produceren belemmeren.
Medicatie
Bepaalde medicijnen kunnen bloedarmoede veroorzaken, zoals antistollingsmedicijnen, bepaalde chemotherapie-medicijnen, en antibiotica.
Chemo
Bloedarmoede is een veel voorkomende bijwerking van chemotherapie. Chemotherapie remt de groei van kwaadaardige cellen, maar het kan ook de groei van gezonde cellen remmen, waaronder bloedcellen. Hierdoor kan er een tekort ontstaan aan rode bloedcellen, waardoor bloedarmoede ontstaat. Bovendien kan chemotherapie ook leiden tot een tekort aan witte bloedcellen en bloedplaatjes, waardoor het lichaam minder goed in staat is om infecties te bestrijden en bloedingen te stelpen.
De mate van bloedarmoede varieert van patiënt tot patiënt en is afhankelijk van de chemotherapie die wordt gebruikt en de hoeveelheid die wordt toegediend. Sommige patiënten hebben geen symptomen van bloedarmoede, terwijl anderen klachten ervaren zoals vermoeidheid, duizeligheid, koorts, infecties, bloedingen en bloedarmoede kunnen ervaren.
De bloedarmoede kan behandeld worden door bloedtransfusies of door het toedienen van groeifactor die de bloedcellen stimuleren.
Parasitaire infectie
Een parasitaire infectie zoals malaria kan leiden tot bloedarmoede.
Alcohol en drugs
In sommige gevallen kan bloedarmoede worden veroorzaakt door het gebruik van alcohol of drugs.
Alcohol
Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot bloedarmoede. Alcohol kan de milt vergroten (vergrote milt) en dit orgaan activeert de afbraak van rode bloedcellen, waardoor er een tekort ontstaat. Bovendien kan alcohol ook leiden tot een tekort aan foliumzuur, ijzer en vitamine B12, wat kan bijdragen aan de ontwikkeling van bloedarmoede. Langdurig alcoholmisbruik kan ook leiden tot leveraandoeningen die de productie van rode bloedcellen kan belemmeren. Het is om die reden van belang om met mate alcohol te consumeren en een gezonde leefstijl aan te houden om het risico op bloedarmoede te verminderen.
Bloedarmoede tijdens zwangerschap
Bloedarmoede tijdens zwangerschap is een aandoening waarbij de hoeveelheid hemoglobine (een eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof transporteert) in het bloed van een zwangere vrouw lager is dan normaal. Dit kan leiden tot vermoeidheid, kortademigheid en een verhoogd risico op infecties. De meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede tijdens zwangerschap is een tekort aan ijzer, hoewel er ook andere oorzaken aan ten grondslag kunnen liggen, zoals een vitamine B12- of foliumzuurtekort.
Het is uitermate belangrijk om bloedarmoede tijdens de zwangerschap snel te diagnosticeren en te behandelen om de gezondheid van de zwangere vrouw en haar ongeboren baby te beschermen.
Bloedarmoede bij een kind
Er zijn verschillende oorzaken van bloedarmoede bij kinderen, waaronder een tekort aan ijzer, vitamine B12 of foliumzuur, bloedingen, chronische ziekten of aangeboren bloedarmoede. Het is van belang om bloedarmoede bij kinderen snel te diagnosticeren en te behandelen ten behoeve van de gezondheid en het welzijn van het kind.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts zal informeren naar je klachten en je medsiceh geschiedenis in ogenschouw nemen. Ook zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren en bloedonderzoek doen om de hoeveelheid hemoglobine en rode bloedcellen in het bloed te meten.
Ander onderzoek
Andere testen kunnen ook worden uitgevoerd om de oorzaak van de bloedarmoede te achterhalen, zoals een beenmergbiopsie, een celtelling van het bloed en een beoordeling van de darmfunctie.
Hb-waarde
De diagnose van bloedarmoede wordt vaak gesteld op basis van een bloedonderzoek waarbij de hemoglobine (Hb) waarde wordt gemeten. De Hb-waarde is de hoeveelheid hemoglobine in het bloed, en dit wordt gemeten in mmol/l.
Voor volwassenen worden de volgende Hb-waarden als normaal beschouwd:
- Mannen: tussen de 13,5 en 17,5 mmol/l
- Vrouwen: tussen de 12,0 en 15,5 mmol/l
Bij bloedarmoede is de Hb-waarde lager dan normaal. De Hb-waarde wordt vaak gebruikt om de ernst van bloedarmoede te beoordelen.
Bij bloedarmoede wordt vaak de volgende indeling gebruikt:
- Milde bloedarmoede: Hb-waarde tussen de 7,5 en 8,5 mmol/l (voor vrouwen) of tussen 8,5 en 9,5 mmol/l (voor mannen)
- Matige bloedarmoede: Hb-waarde tussen 6,0 en 7,5 mmol/l (voor vrouwen) of tussen 7,5 en 8,5 mmol/l (voor mannen)
- Ernstige bloedarmoede: Hb-waarde lager dan 6,0 mmol/l (voor vrouwen) of lager dan 7,5 mmol/l (voor mannen)
De Hb-waarde is niet altijd de enige maatstaf voor bloedarmoede. Andere bloedwaarden, zoals hematocriet (afkorting: HT of HCT) en ferritine (een eiwit dat ijzer opslaat in je lichaam) kunnen ook gebruikt worden.
Behandeling van bloedarmoede
Er zijn verschillende behandelingen mogelijk voor bloedarmoede, afhankelijk van de oorzaak. Bij ijzergebrek kunnen ijzertabletten worden voorgeschreven. Bij een vitamine B12- of foliumzuurgebrek kunnen vitamine-injecties worden gegeven. Bij bloedarmoede als gevolg van bloedingen kan bloedtransfusie of chirurgie nodig zijn. In geval van ernstige bloedarmoede kan een bloedtransfusie worden gegeven om de hoeveelheid bloed in het lichaam aan te vullen. In geval van een chronische bloedarmoede, kan een behandeling met erytropoietine, een hormoon dat het lichaam helpt rode bloedcellen te produceren, worden overwogen.
Zelfzorg
Er zijn een aantal zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om bloedarmoede te verminderen of te voorkomen:
- Eet gezond: zorg voor een dieet met voldoende ijzer, vitamine B12 en foliumzuur. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan ijzer zijn bijvoorbeeld vlees, vis, volkorenproducten, groene bladgroenten en peulvruchten.
- Neem vitaminesupplementen: als je niet voldoende hoeveelheden van bovengenoemde vitaminen binnenkrijgt via je voeding, kun je overwegen vitaminesupplementen te nemen.
- Beperk je alcoholgebruik: overmatig alcoholgebruik kan bloedarmoede verergeren.
- Stop met roken: roken kan de opname van vitaminen en mineralen in het lichaam belemmeren.
- Vermijd bloedverlies: zorg ervoor dat je geen of minder bloedverlies hebt. De pil bijvoorbeeld zorgt bij ongeveer de helft van de vrouwen voor minder bloedverlies.
Bedenk wel dat deze zelfzorgmaatregelen niet altijd voldoende zijn om bloedarmoede te verhelpen.
Voeding bij bloedarmoede
Een gezonde voeding is belangrijk voor het behouden van een gezonde bloedwaarde. Voeding kan helpen bij het verminderen van bloedarmoede of het voorkomen ervan. Hier zijn enkele aanbevelingen voor voeding bij bloedarmoede:
- Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan ijzer, zoals rood vlees, volkorenproducten, groene bladgroenten, peulvruchten en noten.
- Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C, zoals citrusvruchten, aardbeien, kiwi’s, paprika’s en broccoli. Door vitamine C wordt ijzer beter opgenomen uit voeding.
- Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine B12, zoals vlees, vis, eieren, melkproducten en sojabonen.
- Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan foliumzuur, zoals groene bladgroenten, bruine rijst, volkorenproducten en citrusvruchten.
- Beperk alcoholgebruik, aangezien alcohol de opname van ijzer en vitamines kan verminderen.
- Stop met roken: roken kan de opname van vitamines en mineralen in het lichaam belemmeren.
Kruiden bij bloedarmoede
Er zijn een aantal kruiden die kunnen worden gebruikt om bloedarmoede te behandelen of te voorkomen. Hier zijn enkele voorbeelden:
- Gember: Gember bevat antioxidanten die kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen en bloedingen.
- Rode bes: Rode bes bevat vitamine C, wat helpt bij de opname van ijzer.
- Paardenbloem: Paardenbloem bevat vitamine C en ijzer, en kan helpen bij het verminderen van bloedverlies.
- Goudsbloem: Goudsbloem bevat vitamine B12, ijzer en foliumzuur en kan helpen bij het verminderen van bloedarmoede.
Kurkuma, ook wel geelwortel genoemd, kan de opname van ijzer in de maag en darmen remmen. Dit komt omdat kurkuma een stof bevat genaamd curcumine, die kan interfereren met de opname van ijzer. Het effect op de ijzeropname kan variëren en hangt af van de hoeveelheid kurkuma die wordt gebruikt en de manier waarop het wordt bereid en geconsumeerd. Mensen met een ijzertekort of ijzermetabolismestoornissen moeten voorzichtig zijn met het gebruik van kurkuma.
Prognose
De prognose voor bloedarmoede hangt af van de onderliggende oorzaak van de aandoening. Sommige vormen van bloedarmoede, zoals die veroorzaakt door ijzergebreksanemie of vitamine B12-tekort, kunnen gemakkelijk worden behandeld met supplementen en kunnen snel verbeteren. Andere vormen van bloedarmoede, zoals die veroorzaakt door chronische ziekten of kanker, kunnen moeilijker te behandelen zijn. In deze gevallen zal de prognose afhankelijk zijn van de ernst van de onderliggende aandoening.
In het algemeen is de prognose goed voor bloedarmoede die adequaat wordt behandeld. Indien bloedarmoede echter niet wordt behandeld, dan kan dit leiden tot complicaties zoals hartfalen, longontsteking, infecties, en verminderde cognitieve functie.
Preventie
Er zijn diverse manieren om bloedarmoede te voorkomen, afhankelijk van de oorzaak van de aandoening. Hieronder staan enkele algemene maatregelen die je kunt nemen om bloedarmoede te voorkomen:
Eet gezond en gevarieerd
Een dieet rijk aan ijzer, foliumzuur en vitamine B12 kan helpen om bloedarmoede te voorkomen. Voedingsmiddelen zoals vlees, vis, volkorenproducten, peulvruchten, groene bladgroenten en fruit zijn rijk aan deze voedingsstoffen.
Vermijd alcohol
Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot bloedarmoede en kan ook de opname van voedingsstoffen zoals ijzer, foliumzuur en vitamine B12 belemmeren.
Behandel chronische ziekten
Chronische ziekten, zoals kanker, nierziekte en leverziekte, kunnen bloedarmoede veroorzaken. Goede behandeling van deze ziekten en therapietrouw zijn, kunnen bloedarmoede voorkomen.
Let op symptomen
Let op symptomen van bloedarmoede, zoals duizeligheid, vermoeidheid, kortademigheid, bleke huid, en bloedend tandvlees, en zoek onmiddellijk medische hulp als je deze klachten ervaart. Weet dat bloedarmoede vaak geen symptomen geeft in de vroege stadia. Regelmatige controles zijn daarom van belang als je in een risicogroep valt.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over bloedarmoede, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
