Last Updated on 3 januari 2023 by M.G. Sulman
Een zere tong wordt meestal veroorzaakt door iets voor de hand liggend is, zoals een verwonding, aften of een schimmelinfectie. Maar er zijn ook een paar minder bekende oorzaken van pijn aan de tong. Raadpleeg je huisarts of tandarts bij aanhoudende pijn en je weet niet waardoor het komt. Er kan een onderliggend probleem zijn dat moet worden behandeld.
Bijkomende symptomen
Een pijnlijke tong kan gepaard gaan met andere klachten. Onder meer tintelingen, jeuk en een branderig gevoel, maar het kan ook een droge mond zijn. Typisch voor tongpijn is dat de symptomen in de loop van de dag vaak toenemen.
Zintuiglijke stoornissen, smaakstoornissen en een droge mond komen ook voor. Tongpijn gaat vaak gepaard met zichtbare ontstekingen.
Oorzaken van pijn aan de tong
Wondjes / trauma
Een veelvoorkomende oorzaak van pijn aan de tong op de tong is bijten tijdens het kauwen van voedsel of kauwgom. Je maakt duizenden kauwbewegingen per dag en bijt zelden op je tong. Maar soms gebeurt het toch. Bijvoorbeeld omdat je te snel eet of moe bent. Hierdoor wordt een nauwkeurige afstemming tussen de bewegingen van je kaken en tong bemoeilijkt.
De meeste mensen ervaren een scherpe pijn wanneer ze per ongeluk op hun tong bijten. Omdat de tong de mondruimte deelt met de tanden, is het niet ongebruikelijk dat iemand erop bijt tijdens het kauwen. Je kunt ook een snijwond in de tong krijgen, bijvoorbeeld als je een scherp mes aflikt of door harde dingen te eten, zoals een korstje van een pizza.
De tong kan ook gewond raken als je tanden erop klemmen tijdens een botsing. Dit gebeurt soms tijdens contactsporten of als gevolg van een ongeval, zoals uitglijden of vallen, of een auto-ongeluk.
Epileptische aandoeningen, zoals epilepsie, kunnen ook leiden tot tongletsel of snijwonden wanneer je tijdens een aanval op je tong bijt.
Het kan enkele dagen of meer dan een week duren voordat de zere plek volledig is genezen. Gorgelen met een lauwwarme zoutwateroplossing kan de pijn verlichten en helpen bij de genezing. Ernstige beten of verwondingen aan de tong kunnen echter medische hulp vereisen.
Mondschimmel
Bij grofweg veertig procent van de bevolking kan candida albicans in de mond, keel en spijsverteringsorgaan worden aangetoond.1LUMC. Candidose van het mondslijmvlies. https://www.lumc.nl/patientenzorg/praktisch/patientenfolders/candidose-mond-slijm-vlies (ingezien op 1 oktober 2022) Candida albicans is een gist. Deze gist veroorzaakt onder normale omstandigheden geen klachten. Als candida groeit en slijmvliesafwijkingen geeft, wordt over candidose gesproken. Dit is een schimmelinfectie (mycose) die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels, voornamelijk Candida albicans.
De gist Candida kan aanwezig zijn in de mond, keel en spijsverteringskanaal. Als het lichaam de gist niet onder controle kan houden en deze overgroeit, veroorzaakt Candida een schimmelinfectie. Dit komt vaker voor bij pasgeboren baby’s en mensen met een verzwakt immuunsysteem.
Wanneer Candida in de mond overgroeit, staat dit (bij kinderen) bekend als spruw. Het kan pijnlijke gele of witte vlekken op de tong en in de mond veroorzaken.
Behandeling van mondschimmel vindt plaats met een gel of een drankje op basis van miconazol, fluconazol of een ander schimmeldodend middel.
Aften
Aften zijn pijnlijke plekken die in de mond kunnen voorkomen. Meestal gaan deze vanzelf over.
De meeste mensen hebben wel eens een pijnlijke aften in de mond gehad. Het zijn kleine grijswitte plekjes met een rode rand. Aften zijn pijnlijke zweertjes van het mondslijmvlies. Ze verschijnen aan de binnenzijde van de lippen of wangen en op de tong.
Het is anno 2023 niet precies bekend wat de oorzaak is van aften, maar mogelijke uitlokkende factoren zijn:
- verminderde lichamelijke weerstand
- een slechte mondhygiëne
- bij overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen
- (aanhoudende) stress
In de meeste gevallen zullen aften vanzelf genezen. Als eten en drinken bijna niet gaat, dan kun je mondgel met lidocaïne op de aften smeren. Dit is te koop bij de apotheek. Het vermindert de pijn bij aften.
Brandende mond syndroom (BMS)
Voelt de pijn meer als brandend? Het brandende mond syndroom (BMS) of brandend tong syndroom kan dit gevoel op je tong of in andere delen van je mond veroorzaken, zoals de binnenkant van je wangen, tandvlees, lippen of gehemelte. Je kunt soms zelfs het gevoel hebben dat je extreem heet voedsel hebt gegeten en je tong hebt gebrand. Het gevoel kan plotseling optreden of zich in de loop van de tijd ontwikkelen. Andere symptomen zijn rode plekken of andere veranderingen in het slijmvlies of op de tong. Je kunt ook last krijgen van een droge mond en smaakstoornissen.
Syndroom van Sjögren
Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat je afweersysteem zich deels tegen je eigen lichaam richt. Hierbij krijg je last krijgt van ontstekingen aan je traan- en speekselklieren, wat resulteert in chronische droge ogen en een droge mond. Het wordt ook meestal geassocieerd met huidveranderingen, gewrichtspijn en andere problemen. Het is anno 2023 onduidelijk waarom sommige mensen het syndroom van Sjögren ontwikkelen. Bij mensen met een chronisch droge mond kan de tong droog worden en kunnen gemakkelijk zweren en infecties ontstaan.
Glossitis van Möller
Glossitis van Möller duidt op een zeer pijnlijke verschrompeling en afsterving van de tongpapillen. Het staat ook wel bekend als atrofische glossitis. Deze aandoening is een soort ontsteking van de tong. Het kan pijn, irritatie of een branderig gevoel veroorzaken. Je tong kan glad en zelfs glanzend worden omdat de smaakpapillen zijn geatrofieerd. Deze aandoening houdt meestal verband met voedingstekorten, zoals vitamine B12-tekort of bloedarmoede, of zelfs coeliakie (glutenintolerantie).
Bepaalde medicijnen
Door gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, zoals naproxen, maar ook door bètablokkers kan je tong pijn gaan doen door zweertjes. In enkele gevallen kunnen aften ook veroorzaakt worden door een bijwerking van nicorandil of captopril.
Mondspoelingen kunnen ook je tong irriteren en pijnlijk maken.
Pemphigus vulgaris
Pemphigus vulgaris is een zeldzame ernstige auto-immuunziekte. Het komt vooral voor aan de mond in de vorm van blazen, bloedingen en korsten op de lippen en in de mondholte.
Zenuwpijn
Zenuwpijn of neuralgie is het gevolg van zenuwirritatie of beschadiging. Het kan een reden zijn waarom je terugkerende tongpijn ervaart als er geen andere duidelijke oorzaak is, zoals een trauma of infectie.
Glossopharyngeusneuralgie
Glossopharyngeusneuralgie is een pijn achter in de keel en tong, veroorzaakt door de zenuw van dit gebied, de Glossopharyngeus zenuw. De pijn is ernstig, scherp en stekend. Het kan getriggerd worden door slikken, kauwen, praten, hoesten en gapen.
Lichen planus
Lichen planus is een chronische ziekte van de huid en/of slijmvliezen (mond of geslachtsdelen). In de mond doet lichen planus zich met name voor op het slijmvlies van de wang. In mindere mate ook op dat van de lippen en de tong. Je kunt daardoor last krijgen van pijnklachten, branderigheid en veranderde smaaksensatie.
Ziekte van Behçet
De ziekte van Behçet veroorzaakt bloedvatontsteking (vasculitis) door je hele lichaam. Het is een zeldzame reden voor tongpijn, maar het kan zweertjes in de mond veroorzaken die op aften lijken. Deze zweren beginnen als ronde, verhoogde laesies die kunnen irriteren. Ze kunnen één tot drie weken duren en kunnen na verloop van tijd terugkeren. Aften of zweertjes in de mond zijn vaak de eerste verschijnselen van de ziekte.
Vitaminetekort
Een brandende pijn van de tong is vaak het gevolg van een vitaminetekort, waaronder Glossitis van Möller, een begeleidend symptoom van bloedarmoede veroorzaakt door een tekort aan vitamine B12. Vitamine B2- en B3-tekort, ijzer- of foliumzuurtekort kan ook een brandende tong veroorzaken.
Virusinfectie
Hand-, voet- en mondziekte
Minder vaak kan een zere tong worden veroorzaakt door een virale infectie, zoals een infectie die hand-, voet- en mondziekte veroorzaakt. Dit is een meestal onschuldige, virale aandoening bij kinderen, die gekenmerkt wordt door kleine, pijnlijke, roodomrande blaasjes op de handen, voeten en in en rond de mond.
Koortsblaasjes
Ook kunnen koortsblaasjes de boosdoener zijn. Bij een koortslip kunnen de blaasjes niet alleen op de lippen en rondom de mond verschijnen, maar soms ook op het tandvlees, de tong, en het wangslijmvlies.
Pijn in bepaalde delen van de tong
Je tong is in drie secties verdeeld: de tongwortel, het tonglichaam en het puntje van de tong. De bovenkant van de tong wordt tongrug genoemd. De pijn kan de hele tong aantasten of slechts een deel ervan. De lokalisatie is erg belangrijk om de juiste oorzaak te kunnen afleiden. Soms is alleen de punt of zijkant van de tong aangetast, de achterkant/basis van de tong of andere gebieden.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over pijn aan de tong, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.