Pijn aan de tong: oorzaken tongpijn

Last Updated on 16 mei 2025 by M.G. Sulman

Een zere tong wordt meestal veroorzaakt door iets voor de hand liggend is, zoals een verwonding, aften of een schimmelinfectie. Maar er zijn ook een paar minder bekende oorzaken van pijn aan de tong. Raadpleeg je huisarts of tandarts bij aanhoudende pijn en je weet niet waardoor het komt. Er kan een onderliggend probleem zijn dat moet worden behandeld.

Als praten, eten en slikken plots pijn doen – een casus van pijn aan de tong

Sylvana, 53 jaar, kwam bij de huisarts met een klacht die simpel klonk, maar haar flink uit balans bracht: pijn aan haar tong. Niet constant, maar stekend en brandend – vooral aan de zijkant. Ze had geen wondje gezien, geen stukjes wang gebeten, en ook geen gekke dingen gegeten. Maar toch: elke keer als ze praatte, slikte of haar tanden poetste, voelde het alsof haar tong rauw was, alsof hij tegen schuurpapier aan wreef.

In eerste instantie dacht men aan iets lokaals: een klein wondje, een afgebroken kies, of misschien irritatie van een scherp randje aan een kroon. Maar bij controle bleek niets geks in haar mond te zitten. Geen zichtbare ontsteking, geen zweer. En toen kwam het gesprek op andere klachten: vermoeidheid, prikkelbaarheid, en het feit dat eten haar steeds minder smaakte.

De arts besloot bloedonderzoek te doen. En daaruit bleek: een fors vitamine B12-tekort. Een klassieker onder de stille saboteurs. Pijn aan de tong – vaak in combinatie met een rode, gladde tong zonder zichtbare papillen – is een veelzeggend symptoom. Ook een ijzertekort of foliumzuurgebrek kan dit soort klachten geven, maar bij Sylvana was B12 de boosdoener.

Ze kreeg injecties met vitamine B12 en binnen een paar weken merkte ze verschil: de tongpijn werd zachter, haar smaakgevoel keerde langzaam terug, en ze voelde zich minder wazig in haar hoofd. Voor haar was het een eyeopener: iets kleins als tongpijn kan wijzen op een tekort dat diep in je lijf doorwerkt.

Deze casus laat zien dat pijn aan de tong niet zomaar een kleinigheid is. Soms is het mechanisch – een scherp randje of gebit dat schuurt. Soms is het hormonaal, neurologisch of zelfs een gevolg van stress. En soms is het je lichaam dat fluistert: ik mis iets. En dan is het zaak om goed te luisteren – zelfs naar de kleinste, brandende tip van je tong. 👅💬🔥

Wat is een pijnlijke tong?

Een pijnlijke tong klinkt als iets kleins, tot je het zelf meemaakt. Plots voelt praten stroef, eten ongemakkelijk en tandenpoetsen alsof je met een rasp over een wond gaat. Je tong – normaal zo onopvallend aanwezig – trekt ineens alle aandacht. En niet op een leuke manier.

De pijn kan brandend zijn, stekend, rauw aanvoelen of tintelen. Soms zit het op één plek, soms over de hele tong. En de oorzaak? Die is niet altijd direct duidelijk. Het kan gaan om een klein wondje of bijtwond, maar net zo goed om een vitaminetekort, schimmelinfectie, zenuwstoornis of zelfs stress. Wat de trigger ook is: een pijnlijke tong beïnvloedt je dagelijkse leven meer dan je denkt.

Want je tong is er altijd. Bij elke hap, elk woord, elk slokje. Dus als er iets mis is, voel je het continu. Dat maakt tongpijn niet alleen fysiek vervelend, maar ook mentaal vermoeiend. In deze serie gaan we op zoek naar de mogelijke oorzaken, signalen, en wat je eraan kunt doen – want een gezonde tong is méér dan een roze lapje in je mond: het is een graadmeter voor je algehele gezondheid.

Bijkomende symptomen

Een pijnlijke tong kan gepaard gaan met andere klachten. Onder meer tintelingen, jeuk en een branderig gevoel, maar het kan ook een droge mond zijn. Typisch voor tongpijn is dat de symptomen in de loop van de dag vaak toenemen.

Zintuiglijke stoornissen, smaakstoornissen en een droge mond komen ook voor. Tongpijn gaat vaak gepaard met zichtbare ontstekingen.

Oorzaken van pijn aan de tong

Wondjes / trauma

Een veelvoorkomende oorzaak van pijn aan de tong op de tong is bijten tijdens het kauwen van voedsel of kauwgom. Je maakt duizenden kauwbewegingen per dag en bijt zelden op je tong. Maar soms gebeurt het toch. Bijvoorbeeld omdat je te snel eet of moe bent. Hierdoor wordt een nauwkeurige afstemming tussen de bewegingen van je kaken en tong bemoeilijkt.

Epileptische aandoeningen, zoals epilepsie, kunnen ook leiden tot tongletsel of snijwonden wanneer je tijdens een aanval op je tong bijt.

Het kan enkele dagen of meer dan een week duren voordat de zere plek volledig is genezen. Gorgelen met een lauwwarme zoutwateroplossing kan de pijn verlichten en helpen bij de genezing. Ernstige beten of verwondingen aan de tong kunnen echter medische hulp vereisen.

Mondschimmel

Bij grofweg veertig procent van de bevolking kan candida albicans in de mond, keel en spijsverteringsorgaan worden aangetoond.¹LUMC. Candidose van het mondslijmvlies. https://www.lumc.nl/patientenzorg/praktisch/patientenfolders/candidose-mond-slijm-vlies (ingezien op 1 oktober 2022) Candida albicans is een gist. Deze gist veroorzaakt onder normale omstandigheden geen klachten. Als candida groeit en slijmvliesafwijkingen geeft, wordt over candidose gesproken. Dit is een schimmelinfectie (mycose) die veroorzaakt wordt door gistachtige schimmels, voornamelijk Candida albicans.

De gist Candida kan aanwezig zijn in de mond, keel en spijsverteringskanaal. Als het lichaam de gist niet onder controle kan houden en deze overgroeit, veroorzaakt Candida een schimmelinfectie. Dit komt vaker voor bij pasgeboren baby’s en mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Wanneer Candida in de mond overgroeit, staat dit (bij kinderen) bekend als spruw. Het kan pijnlijke gele of witte vlekken op de tong en in de mond veroorzaken.

Behandeling van mondschimmel vindt plaats met een gel of een drankje op basis van miconazol, fluconazol of een ander schimmeldodend middel.

Aften

Aften zijn pijnlijke plekken die in de mond kunnen voorkomen. Meestal gaan deze vanzelf over.
De meeste mensen hebben wel eens een pijnlijke aften in de mond gehad. Het zijn kleine grijswitte plekjes met een rode rand. Aften zijn pijnlijke zweertjes van het mondslijmvlies. Ze verschijnen aan de binnenzijde van de lippen of wangen en op de tong.

Het is anno 2025 niet precies bekend wat de oorzaak is van aften, maar mogelijke uitlokkende factoren zijn:

• verminderde lichamelijke weerstand
• een slechte mondhygiëne
• bij overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen
• (aanhoudende) stress

In de meeste gevallen zullen aften vanzelf genezen. Als eten en drinken bijna niet gaat, dan kun je mondgel met lidocaïne op de aften smeren. Dit is te koop bij de apotheek. Het vermindert de pijn bij aften.

Brandende mond syndroom (BMS)

Voelt de pijn meer als brandend? Het brandende mond syndroom (BMS) of brandend tong syndroom kan dit gevoel op je tong of in andere delen van je mond veroorzaken, zoals de binnenkant van je wangen, tandvlees, lippen of gehemelte. Je kunt soms zelfs het gevoel hebben dat je extreem heet voedsel hebt gegeten en je tong hebt gebrand. Het gevoel kan plotseling optreden of zich in de loop van de tijd ontwikkelen. Andere symptomen zijn rode plekken of andere veranderingen in het slijmvlies of op de tong. Je kunt ook last krijgen van een droge mond en smaakstoornissen.

Syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat je afweersysteem zich deels tegen je eigen lichaam richt. Hierbij krijg je last krijgt van ontstekingen aan je traan- en speekselklieren, wat resulteert in chronische droge ogen en een droge mond. Het wordt ook meestal geassocieerd met huidveranderingen, gewrichtspijn en andere problemen. Het is anno 2025 onduidelijk waarom sommige mensen het syndroom van Sjögren ontwikkelen. Bij mensen met een chronisch droge mond kan de tong droog worden en kunnen gemakkelijk zweren en infecties ontstaan.

Glossitis van Möller

Glossitis van Möller duidt op een zeer pijnlijke verschrompeling en afsterving van de tongpapillen. Het staat ook wel bekend als atrofische glossitis. Deze aandoening is een soort ontsteking van de tong. Het kan pijn, irritatie of een branderig gevoel veroorzaken. Je tong kan glad en zelfs glanzend worden omdat de smaakpapillen zijn geatrofieerd. Deze aandoening houdt meestal verband met voedingstekorten, zoals vitamine B12-tekort of bloedarmoede, of zelfs coeliakie (glutenintolerantie).

Bepaalde medicijnen

Door gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, zoals naproxen, maar ook door bètablokkers kan je tong pijn gaan doen door zweertjes. In enkele gevallen kunnen aften ook veroorzaakt worden door een bijwerking van nicorandil of captopril.

Mondspoelingen kunnen ook je tong irriteren en pijnlijk maken.

Pemphigus vulgaris

Pemphigus vulgaris is een zeldzame ernstige auto-immuunziekte. Het komt vooral voor aan de mond in de vorm van blazen, bloedingen en korsten op de lippen en in de mondholte.

Zenuwpijn

Zenuwpijn of neuralgie is het gevolg van zenuwirritatie of beschadiging. Het kan een reden zijn waarom je terugkerende tongpijn ervaart als er geen andere duidelijke oorzaak is, zoals een trauma of infectie.

Glossopharyngeusneuralgie

Glossopharyngeusneuralgie is een pijn achter in de keel en tong, veroorzaakt door de zenuw van dit gebied, de Glossopharyngeus zenuw. De pijn is ernstig, scherp en stekend. Het kan getriggerd worden door slikken, kauwen, praten, hoesten en gapen.

Lichen planus

Lichen planus is een chronische ziekte van de huid en/of slijmvliezen (mond of geslachtsdelen). In de mond doet lichen planus zich met name voor op het slijmvlies van de wang. In mindere mate ook op dat van de lippen en de tong. Je kunt daardoor last krijgen van pijnklachten, branderigheid en veranderde smaaksensatie.

Ziekte van Behçet

De ziekte van Behçet veroorzaakt bloedvatontsteking (vasculitis) door je hele lichaam. Het is een zeldzame reden voor tongpijn, maar het kan zweertjes in de mond veroorzaken die op aften lijken. Deze zweren beginnen als ronde, verhoogde laesies die kunnen irriteren. Ze kunnen één tot drie weken duren en kunnen na verloop van tijd terugkeren. Aften of zweertjes in de mond zijn vaak de eerste verschijnselen van de ziekte.

Vitaminetekort

Een brandende pijn van de tong is vaak het gevolg van een vitaminetekort, waaronder Glossitis van Möller, een begeleidend symptoom van bloedarmoede veroorzaakt door een tekort aan vitamine B12. Vitamine B2- en B3-tekort, ijzer- of foliumzuurtekort kan ook een brandende tong veroorzaken.

Virusinfectie

Hand-, voet- en mondziekte

Minder vaak kan een zere tong worden veroorzaakt door een virale infectie, zoals een infectie die hand-, voet- en mondziekte veroorzaakt. Dit is een meestal onschuldige, virale aandoening bij kinderen, die gekenmerkt wordt door kleine, pijnlijke, roodomrande blaasjes op de handen, voeten en in en rond de mond.

Koortsblaasjes

Ook kunnen koortsblaasjes de boosdoener zijn. Bij een koortslip kunnen de blaasjes niet alleen op de lippen en rondom de mond verschijnen, maar soms ook op het tandvlees, de tong, en het wangslijmvlies.

Pijn in bepaalde delen van de tong

Je tong is in drie secties verdeeld: de tongwortel, het tonglichaam en het puntje van de tong. De bovenkant van de tong wordt tongrug genoemd. De pijn kan de hele tong aantasten of slechts een deel ervan. De lokalisatie is erg belangrijk om de juiste oorzaak te kunnen afleiden. Soms is alleen de punt of zijkant van de tong aangetast, de achterkant/basis van de tong of andere gebieden.

Onderzoek en diagnose bij pijn aan de tong

Een tong die pijn doet is niet zomaar een ongemak – het is een signaal. En net als bij elk ander signaal, is het de kunst om goed te luisteren én te kijken. Want achter dat rauwe, branderige of stekende gevoel kan van alles schuilgaan. Het onderzoek naar tongpijn is dan ook geen standaardrondje met de stethoscoop, maar eerder een speurtocht waarbij arts en patiënt samen stap voor stap uitpluizen wat er aan de hand is.

Het begint met jouw verhaal

De zoektocht start bij de basis: jouw eigen ervaring. De arts zal je van alles vragen, zoals:

• Wanneer is de tongpijn begonnen?

• Is het continu of komt het in golven?

• Hoe voelt de pijn: brandend, stekend, tintelend of dof?

• Heb je last van smaakverlies, een droge mond of slikproblemen?

• Gebruik je medicijnen (bijvoorbeeld bloeddrukverlagers, antidepressiva)?

• Rook of drink je?

• Draag je een kunstgebit, kroon of beugel?

• Heb je recent stress, spanning of vermoeidheid ervaren?

Alles wat je vertelt helpt bij het ontrafelen van de mogelijke oorzaak – ook dingen die je zelf misschien niet relevant vond.

Bekijken, bevoelen, beoordelen

Vervolgens is het tijd voor het lichamelijk onderzoek. Je tong wordt uitgebreid bekeken én bevoeld. Waar let de arts dan op?

• Kleur: bleek, rood, paars, of normaal roze?

• Vorm: glad, gezwollen, gespleten, droog of ruw?

• Plekken: wondjes, aften, blaasjes, witte aanslag, barstjes of vlekken

• Beweeglijkheid: kan je tong soepel heen en weer, of gaat dat stroef?

• Gehele mondbeeld: hoe ziet je mondslijmvlies, tandvlees en gehemelte eruit?

Een brandende of gevoelige tong kan soms perfect normaal ogen – daarom is het combineren van jouw verhaal en het lichamelijk beeld zo belangrijk.

Als het nodig is: verder onderzoek

Als er geen duidelijke oorzaak wordt gevonden, of als je klachten langer aanhouden, kunnen extra onderzoeken nodig zijn. Denk aan:

• Bloedonderzoek om te checken op:

  • Vitamine B12-tekort

  • IJzertekort of bloedarmoede

  • Foliumzuurdeficiëntie

  • Schildklierafwijkingen

• Kweken van tongslijm bij:

  • Vermoeden van een candida-infectie (schimmel)

  • Aanhoudende of terugkerende ontstekingen

• Biopsie bij:

  • Zweertjes die niet genezen

  • Verkleuringen of verdikkingen met een “verdacht” karakter

• Neurologisch onderzoek als er sprake is van:

  • Tintelingen

  • Gevoelloosheid

  • Een brandende tong zonder zichtbare afwijking

Soms word je doorverwezen naar een:

• Tandarts of kaakchirurg (bij mechanische of gebitsgerelateerde oorzaken)

• KNO-arts (bij slijmvliesproblemen of aanhoudende pijn)

• Neuroloog (bij zenuwpijn of gevoelstoornissen)

Behandeling van een pijnlijke tong

Je tong: je gebruikt ’m de hele dag zonder erbij stil te staan. Tot hij pijn doet. Dan wordt elke hap, elk woord, elke kop thee een mini-uitdaging. En omdat de oorzaken van tongpijn zó uiteenlopend zijn – van bijtwond tot vitaminegebrek, van schimmel tot zenuwpijn – is er ook geen standaardoplossing. Maar geen zorgen: als de oorzaak eenmaal gevonden is, valt er vaak wél iets aan te doen.

Hieronder een uitgebreide kijk op de behandelopties, van simpel tot specialistisch. Want tongpijn mag dan lastig zijn, jouw herstel verdient helderheid, rust én een beetje menselijkheid.

Eerst: behandelen wat je tong probeert te vertellen

Geen enkele behandeling werkt als je niet weet waarom je tong pijn doet. Dus zodra er een duidelijke oorzaak is gevonden, gaat de behandeling gericht van start. Wat je kunt verwachten:

🔹 Bij een wondje, bijtwond of irritatie:

• Spoel met zout water of een milde mondspoeling zonder alcohol

• Vermijd zuur, heet of gekruid eten

• Geef je tong letterlijk rust – kauw langzaam, praat zachter, slik bewust

• Let op scherpe randen aan kronen of beugels → die kunnen soms gladgeslepen worden door de tandarts

🔹 Bij schimmelinfectie (zoals candida):

• Lokale antischimmelgel of -spoeling (bijv. miconazol)

• Soms een korte kuur fluconazol als de infectie hardnekkig is

• Houd je mond goed schoon, poets ook je tong voorzichtig

• Reinig kunstgebitten goed – dagelijks en grondig

🔹 Bij vitamine- of ijzertekort:

• Supplementen gericht op het tekort:

  • Vitamine B12 via injecties of tabletten (afhankelijk van de oorzaak)

  • Ijzersupplementen bij bloedarmoede

  • Foliumzuurtabletten als dat nodig blijkt

• Soms wordt ook het dieet onder de loep genomen → denk aan meer vlees, vis, groene groenten, peulvruchten en volkoren

🔹 Bij brandende mond/tong zonder duidelijke afwijking (brandende mond-syndroom):

• Vaak wordt er gestart met klachtenverzachting, zoals:

  • Milde mondspoelingen met kamille of aloë vera

  • Pilocarpine of kunstspeeksel bij een droge mond

• Soms schrijft de arts lage doseringen voor van:

  • Amitriptyline (bij zenuwpijn)

  • Clonazepam (in druppelvorm)

  • Of andere medicijnen gericht op zenuwprikkels

• Daarnaast is psychologische ondersteuning of stressreductie vaak zinvol → want stress blijkt een versterker van deze klachten

Wat je zélf kunt doen (en laten)

Naast medicatie en medische aanpak, heb je zélf ook invloed op het herstel. Denk aan kleine dingen die samen een groot verschil maken:

• Hydrateer voldoende – een droge tong voelt sneller geïrriteerd

• Vermijd mondspoelingen met alcohol – die drogen uit en irriteren

• Stop met roken – tabak is funest voor je mondslijmvlies

• Eet zacht en lauwwarm – geen pittige curry of hete koffie, hoe lekker ook

• Poets met een zachte borstel – en denk ook aan je tong, voorzichtig

• Let op tandenknarsen of bijten op je tong tijdens slaap → eventueel nachtbeugel

Wanneer het complexer wordt – specialistische zorg

Als de pijn aanhoudt of verergert, kan de huisarts je doorverwijzen naar:

• Tandarts of kaakchirurg – bij mechanische oorzaken of slijmvliesafwijkingen

• KNO-arts – bij verdenking op dieperliggende ontsteking of letsel

• Neuroloog – bij zenuwpijn, tintelingen of uitstralende klachten

• Internist – bij systemische ziekten of hardnekkige tekorten

• Psycholoog of psychosomatisch therapeut – als stress, angst of trauma een rol speelt bij de pijnbeleving

En heel soms, als er plekken zijn die verdacht blijven of niet genezen:

• Biopsie van het tongslijmvlies om ernstige aandoeningen uit te sluiten, zoals kwaadaardige cellen of zeldzame ontstekingsziekten

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over pijn aan de tong, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.