Ziekte van Behçet: symptomen, behandeling en zelfzorg

Last Updated on 19 april 2025 by M.G. Sulman

De ziekte van Behçet is een auto-immuunziekte die ontstaat wanneer het immuunsysteem van het lichaam ontregelt raakt. Dit kan leiden tot ontstekingen in bloedvaten en andere delen van het lichaam. De symptomen van de ziekte kunnen variëren, maar kunnen bestaan uit (op aften lijkende) mondzweren, oogontstekingen, huidontstekingen, gewrichtsontstekingen en darmontstekingen. De oorzaak van de ziekte is anno 2025 onbekend, maar het lijkt erop dat erfelijkheid een rol speelt. De ziekte komt vooral voor in Azië en het Midden-Oosten, maar kan ook voorkomen in andere delen van de wereld. De diagnose wordt vaak gesteld aan de hand van de symptomen en de aanwezigheid van specifieke kenmerken van de ziekte.

Wanneer pijn onverwacht toeslaat – een casus van de ziekte van Behçet

Terugkerende zweertjes zonder duidelijke oorzaak
Amir, een 32-jarige man van Turkse afkomst, meldt zich bij de huisarts met terugkerende pijnlijke zweertjes in zijn mond. Hij is verder gezond, sport regelmatig en eet gevarieerd. De aften komen en gaan al maandenlang, zonder duidelijke aanleiding. Inmiddels heeft hij ook last van pijn bij het plassen en roodheid aan één oog. Eerst werd gedacht aan stress, maar het patroon lijkt te hardnekkig en te complex.

Steeds meer puzzelstukjes vallen op hun plek
Wanneer Amir opnieuw klachten krijgt, dit keer met gewrichtspijn en rode, pijnlijke bultjes op zijn onderbenen, besluit de arts hem door te verwijzen naar een reumatoloog. In het ziekenhuis wordt grondiger onderzoek gedaan. De combinatie van orale en genitale zweren, oogontstekingen (uveïtis), huidafwijkingen en gewrichtsklachten doet bij de specialist meteen een belletje rinkelen: dit past bij de ziekte van Behçet, een zeldzame, chronische ontstekingsziekte die vaak voorkomt bij mensen uit het Middellandse Zeegebied en Azië.

Bevestiging en begeleiding
Een huidtest (de pathergietest) en aanvullende bloedonderzoeken ondersteunen het vermoeden. Hoewel er geen specifieke test is om Behçet te “bewijzen”, is de diagnose nu wel duidelijk. Amir krijgt ontstekingsremmende medicatie voorgeschreven en wordt opgevolgd door een multidisciplinair team van reumatoloog, oogarts en dermatoloog. De behandeling richt zich op het onderdrukken van ontstekingsreacties en het voorkomen van complicaties zoals permanente oogschade.

Omgaan met een onvoorspelbare ziekte
Amir leert langzaam zijn ziekte beter kennen. Sommige dagen voelt hij zich prima, andere dagen zijn plotseling zwaar. Hij merkt dat stress en vermoeidheid zijn klachten kunnen verergeren. Met behulp van medicijnen en een gezonde levensstijl blijft hij grotendeels stabiel. De diagnose was confronterend, maar ook een opluchting – eindelijk is er een naam voor zijn klachten, en een plan. En dat geeft, ondanks alles, weer een beetje grip.

Wat is de ziekte van Behçet?

De ziekte van Behçet is een chronische, multisysteemziekte die kan leiden tot ontstekingen in verschillende delen van het lichaam, waaronder de huid, ogen, mond en geslachtsorganen. De precieze oorzaak van de ziekte is anno 2025 onbekend, maar er wordt gedacht dat het een auto-immuunziekte is. Er is geen specifieke behandeling voor de ziekte van Behçet, maar symptomen kunnen worden bestreden met medicijnen en andere behandelingen.

Naamgeving

De ziekte van Behçet is genoemd naar de Turkse dermatoloog Hulusi Behçet, die de aandoening voor het eerst beschreef in de jaren 30 van de 20e eeuw.

Oorzaken van de ziekte van Behçet

De precieze oorzaak van de ziekte van Behçet is anno 2025 onbekend, maar men vermoedt dat erfelijkheid een rol speelt. Ook gaat men ervan uit dat het draait om een combinatie is van genetische en omgevingsfactoren. Er zijn bepaalde genen geïdentificeerd die geassocieerd worden met de ziekte, maar de exacte manier waarop deze genen bijdragen aan de ziekte is nog onbekend.

Sommige onderzoeken suggereren dat infecties met bepaalde virussen of bacteriën een rol kunnen spelen in het ontstaan van de ziekte, maar dit is nog niet bevestigd. Ook vermoedt men dat bepaalde immuunsysteem verstoringen een rol kunnen spelen in de ziekte.

In feite is de oorzaak van de ziekte van Behçet nog onbekend, maar er wordt momenteel veel onderzoek gedaan naar de factoren die bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte.

Risicofactoren

Er zijn een aantal risicofactoren geassocieerd met de ziekte van Behçet, waaronder:

• Erfelijkheid: mensen met een familiegeschiedenis van de ziekte zijn meer gevoelig voor het ontwikkelen ervan.
• Geografische locatie: de ziekte komt vaker voor in bepaalde delen van de wereld, zoals Azië, het Midden-Oosten, de Balkan en Noord-Afrika.
• Etniciteit: de ziekte komt vaker voor bij mensen van Aziatische en Midden-Oosterse afkomst.
• Geslacht: mannen lijken iets vaker de ziekte te ontwikkelen dan vrouwen.
• Leeftijd: de ziekte kan op elke leeftijd voorkomen, maar de meeste mensen worden getroffen tussen de 20 en 40 jaar oud.
• Roken: roken wordt geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Behçet.
• Immunologische afwijkingen: sommige mensen met afwijkingen in hun immuunsysteem zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van de ziekte.

Symptomen ziekte van Behçet

De ziekte van Behçet is een chronische, systemische ontstekingsziekte die zich op meerdere plekken in het lichaam kan uiten. Wat het ingewikkeld maakt: de symptomen kunnen per persoon sterk verschillen en ook in de loop van de tijd wisselen in intensiteit. Sommige mensen hebben vooral huidklachten en mondzweren, terwijl anderen te maken krijgen met ernstige oogafwijkingen of zelfs neurologische verschijnselen. Hieronder vind je een uitgebreid overzicht van de meest voorkomende symptomen – van mild tot ernstig.

Mondzweren (orale aften)

Eén van de eerste én meest typische symptomen van Behçet zijn terugkerende, pijnlijke mondzweren. Ze kunnen zich voordoen op de lippen, tong, het tandvlees, gehemelte of de binnenkant van de wangen.

• Ze zijn vaak rond of ovaal, wit of geel in het midden met een rode rand.

• Soms zijn het er slechts één of twee, soms tientallen tegelijk.

• Ze kunnen behoorlijk pijnlijk zijn en het eten, drinken of praten bemoeilijken.

• De zweren genezen meestal spontaan binnen 1 tot 3 weken, maar keren vaak terug.

Deze aften lijken op gewone mondzweertjes, maar hun frequentie en hevigheid zijn kenmerkend voor Behçet.

Oogontstekingen (uveïtis of retinitis)

Oogklachten komen voor bij zo’n 30–70% van de mensen met Behçet en moeten altijd serieus genomen worden. Ontstekingen aan het oog kunnen leiden tot blijvende schade aan het gezichtsvermogen.

• Anterior uveïtis (ontsteking van het voorste deel van het oog): symptomen zijn roodheid, pijn, tranen, en lichtgevoeligheid.

• Posterior uveïtis of retinitis (ontsteking achter in het oog): vaak minder pijnlijk, maar gevaarlijker vanwege risico op netvliesbeschadiging.

• Sommige mensen ervaren wazig zien, vlekken voor de ogen of een plotseling verlies van zicht.

Snelle behandeling met ontstekingsremmende medicatie (bijv. corticosteroïden of immuunremmers) is cruciaal om schade te beperken.

Huidontstekingen (erythema nodosum, pseudofolliculitis)

De huid van mensen met Behçet reageert vaak heftig op kleine beschadigingen of infecties. De bekendste huidafwijkingen zijn:

• Erythema nodosum: pijnlijke, rode of paarse bulten onder de huid, vooral op de schenen of onderbenen. Ze voelen hard aan en kunnen warm zijn.

• Pseudofolliculitis: lijkt op jeugdpuistjes of ontstoken haarzakjes, maar ontstaat zonder bacteriële infectie. Vaak op de romp of bovenarmen.

• Soms ontstaan er ook huidzweren of plekken die lijken op acné, maar dan hardnekkiger en pijnlijker.

Deze huidreacties kunnen spontaan opkomen en zijn vaak een signaal dat het immuunsysteem geactiveerd is.

Genitale zweren

Vergelijkbaar met de orale zweren, kunnen ook genitale aften ontstaan – bij zowel mannen als vrouwen.

• Bij mannen komen ze vaak voor op het scrotum of de penis.

• Bij vrouwen op de schaamlippen of vaginale slijmvliezen.

• De zweren kunnen pijnlijk zijn, genezen langzaam en laten soms littekens achter.

• Ze keren regelmatig terug en kunnen lastig zijn voor intieme relaties en zelfvertrouwen.

Gewrichtsontstekingen (artritis)

Tot wel 50% van de mensen met Behçet ervaart gewrichtspijn of zwelling.

• Vaak zijn de knieën, enkels, polsen of ellebogen aangedaan.

• De pijn is meestal symmetrisch en komt in aanvallen.

• Hoewel de ontstekingen pijnlijk kunnen zijn, leiden ze zelden tot blijvende gewrichtsschade zoals bij reumatoïde artritis.

• Stijfheid in de ochtend is ook een veelvoorkomend symptoom.

Rust, ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s) en soms corticosteroïden kunnen verlichting bieden.

Darmontstekingen (enterocolitis)

Vooral bij mensen uit Oost-Azië wordt maag-darmbetrokkenheid vaak gezien.

• Symptomen lijken sterk op die van de ziekte van Crohn: buikpijn, diarree (soms met bloed), misselijkheid en verlies van eetlust.

• In ernstigere gevallen kan er zweervorming in de darmen optreden, wat kan leiden tot bloedverlies en zelfs perforaties.

• Darmproblemen kunnen aanvalsgewijs optreden en zijn lastig te onderscheiden van andere inflammatoire darmziekten.

Neurologische klachten (neuro-Behçet)

Bij ongeveer 10–20% van de patiënten ontwikkelt zich een zeldzame maar ernstige vorm: neuro-Behçet.

• Ontstekingen in de hersenen of het ruggenmerg kunnen leiden tot:

  • hoofdpijn

  • dubbelzien

  • spierzwakte of verlammingen

  • geheugen- en concentratiestoornissen

  • epileptische aanvallen

  • psychische veranderingen, zoals depressie of persoonlijkheidsveranderingen

Neuro-Behçet vraagt om snelle en intensieve behandeling met immunosuppressiva.

Algehele symptomen

Zoals bij veel auto-immuunziekten komen ook algemene klachten voor die moeilijk te grijpen zijn, maar het dagelijks leven flink beïnvloeden:

• Vermoeidheid – diep en allesoverheersend

• Koorts zonder duidelijke infectie

• Gewichtsverlies

• Spierpijn of een algeheel ziek gevoel

Deze klachten wisselen in intensiteit en kunnen samenhangen met ontstekingsactiviteit in het lichaam.

Tot slot

De ziekte van Behçet is grillig, complex en soms ronduit onvoorspelbaar. Maar met de juiste medische begeleiding, alertheid op symptomen en goede zelfzorg is het mogelijk om de ziekte te managen. Herkenning van de eerste signalen – vooral het patroon van steeds terugkerende zweren, oogproblemen en huidklachten – is cruciaal voor een tijdige diagnose en een passende behandeling.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De diagnose van de ziekte van Behçet wordt vaak gesteld aan de hand van de symptomen en de aanwezigheid van specifieke kenmerken van de ziekte. Er zijn geen specifieke laboratorium- of bloedtesten om de ziekte te diagnosticeren. De diagnose wordt derhalve vaak gesteld op basis van het klinische beeld en je medische voorgeschiedenis.

Criteria

Er zijn criteria ontwikkeld om de diagnose van de ziekte van Behçet te stellen, zoals de criteria van de International Study Group for Behçet’s Disease. Deze criteria bevatten symptomen zoals:

• Terugkerende mondzweren
• Terugkerende oogontstekingen
• Terugkerende huidontstekingen
• Terugkerende ontstekingen van de geslachtsorganen of de darmen

Aanvullend onderzoek

Soms zijn er aanvullende onderzoeken nodig, zoals röntgenfoto’s, MRI-scan of echografie, om de ernst van de ontstekingen te bepalen of andere aandoeningen uit te sluiten.

Het is belangrijk om te weten dat de ziekte van Behçet een moeilijk te diagnosticeren aandoening is en soms wordt de diagnose pas gesteld na een langere periode van klachten.

Differentiaaldiagnose

De diagnose wordt vaak gesteld op basis van de trias van symptomen: oogafwijkingen, orale en genitale ulcera. Een arts zal echter ook rekening houden met andere mogelijke oorzaken van de symptomen, zoals infecties of andere auto-immuunziekten, voordat de diagnose van de ziekte van Behçet wordt gesteld. Er zijn veel aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen vertonen, zoals lupus, sarcoïdose, vasculitis en syfilis.

Behandeling van de ziekte van Behçet

De ziekte van Behçet kan leiden tot ernstige complicaties zoals oogproblemen en verlammingen. Het is om die reden belangrijk om snel te starten met behandeling om de symptomen te verminderen en de voortgang van de ziekte te vertragen.

De behandeling van de ziekte van Behçet is afhankelijk van de ernst van de symptomen en de specifieke aandoeningen die zich voordoen. Er is geen specifieke behandeling voor de ziekte en de behandeling is gericht op het verminderen van symptomen en het voorkomen van complicaties.

Mogelijke behandelingen voor de ziekte van Behçet zijn onder meer:

Medicijnen

Er zijn verschillende medicijnen die worden gebruikt om de symptomen van de ziekte te behandelen, zoals ontstekingsremmende medicijnen, immunosuppressiva, corticosteroïden en colchicine.

Mondzweren

Mondzweren kunnen worden behandeld met antiseptische mondspoelingen en pijnstillers.

Oogontstekingen

Oogontstekingen kunnen worden behandeld met oogdruppels of oogzalven. Soms is een operatie nodig.

Huidontstekingen

Ter behandeling van huidontstekingen zal de arts lokale crèmes of zalven voorschrijven.

Gewrichtsontstekingen

Gewrichtsontstekingen kunnen worden behandeld met ontstekingsremmende medicijnen, zoals ibuprofen, naproxen of diclofenac.

Darmontstekingen

Met ontstekingsremmende medicijnen en dieetaanpassingen worden darmontsteking te lijf gegaan.

De behandeling van de ziekte van Behçet zal vaak aangepast moeten worden aan de specifieke symptomen en aandoeningen die zich voordoen. Het is in feite ene behandeling op maat. Het is daarom noodzakelijk om je regelmatig te worden checken door een arts en eventueel de behandeling aan te passen.

Zelfzorg

Er zijn een aantal zelfzorgmaatregelen die je kunt nemen om ter verlichting van de klachten en om complicaties te voorkomen:

• Volg het behandelplan van je arts: het is belangrijk om de medicijnen zoals voorgeschreven te gebruiken en regelmatig te worden gecontroleerd door je behandelend arts.
• Vermijd factoren die de klachten doen verergeren: dit kan bestaan uit het vermijden van stress, stoppen met roken en het beperken van alcoholgebruik.
• Eet gezond: een gezonde voeding is belangrijk ten aanzien van het verminderen van ontstekingen en het onderhouden van een gezonde immuunsysteem.
• Beweeg regelmatig: regelmatige lichaamsbeweging kan helpen bij het verminderen van ontstekingen en het verbeteren van de algehele gezondheid.
• Gebruik preventieve maatregelen voor mondzweren: gebruik een antiseptische mondspoeling, vermijd heet eten en drinken, en gebruik een zachte tandenborstel.
• Bescherm je ogen: dragen van een zonnebril wanneer je buiten bent, vooral in de zomer, beschermt je ogen tegen UV-straling.
• Praat met je arts over eventuele psychische ondersteuning: de ziekte van Behçet kan een grote impact hebben op je emotionele welzijn. Psychische ondersteuning kan dan gewenst zijn.

Kruiden ter behandeling van de ziekte van Behçet

Er zijn geen specifieke kruiden waarvan is aangetoond dat zij effectief te zijn in de behandeling van de ziekte van Behçet. Er zijn wel kruiden die kunnen worden ingezet om symptomen te verminderen, zoals ontstekingen en pijn. Dit zijn bijvoorbeeld:

• Curcumine (uit kurkuma) wordt vaak gebruikt om ontstekingen te verminderen.
• Boswellia serrata werkt ontstekingsremmend en pijnstillend.
• Gember wordt vaak gebruikt om ontstekingen en pijn te verminderen en gaat tevens misselijkheid tegen.
• Kattenklauw (Uncaria tomentosa) kan ingezet wordt ter vermindering van ontstekingen en pijn.

Prognose

De prognose van de ziekte van Behçet varieert sterk en is afhankelijk van de ernst van de symptomen en de effectiviteit van de behandeling. In het algemeen heeft grofweg 30% van de mensen met de ziekte van Behçet ernstige symptomen die leiden tot invaliditeit of zelfs de dood.

De meeste mensen met de ziekte van Behçet hebben gelukkig milde tot matige symptomen die goed behandeld kunnen worden met medicijnen. Hierbij gaat het vaak om ontstekingen van de huid, mond, ogen en geslachtsdelen. Deze symptomen kunnen meestal goed worden behandeld met ontstekingsremmende medicijnen zoals corticosteroïden en immunosuppressiva.

In geval van oogontstekingen is het belangrijk om deze snel en adequaat te behandelen om visuele beperkingen te voorkomen. Ook kan het nodig zijn om bloedstolsels te behandelen met bloedverdunners.

De ziekte van Behçet is een chronische aandoening. Dit betekent dat de symptomen op elk moment kunnen terugkeren, zelfs na behandeling. Regelmatige medische controle is daarom van groot belang om de symptomen en de progressie van de ziekte in de gaten te houden.

Preventie

Er is geen specifieke manier om de ziekte van Behçet te voorkomen. Omdat de precieze oorzaak van de ziekte nog niet bekend is, kunnen er geen specifieke maatregelen worden genomen om het te voorkomen. Sommige maatregelen kunnen de klachten van de ziekte verminderen en terugkerende aanvallen mogelijk voorkomen, zoals:

• Een gezonde leefstijl, zoals regelmatig bewegen, gezond eten en niet roken.
• Behandel ontstekingen snel en adequaat.
• Voorkom blootstelling aan bepaalde chemische stoffen of irriterende stoffen die de klachten kunnen verergeren.
• Risicofactoren zoals obesitas, roken, alcoholgebruik en stress kunnen worden vermeden.

Ervaringsverhaal

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de ziekte van Behçet, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.