Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Etherische olie, ook wel aromatische, vluchtige of essentiële olie genoemd, is een vluchtige olie – wat wil zeggen dat de olie vervliegt in de lucht of snel verdampt – die wordt gewonnen uit verschillende delen van een plant, zoals de bloesem, de vrucht, het zaad, de bladeren, de schil, of het hout (van zowel stam, takken of wortels). Door het verdampingsproces is de geur van de olie goed waar te nemen met je reukzintuig. Bij etherische oliën gaat het vaak om aangenaam geurende stoffen. Daarom wordt ook wel de aanduiding aromatische of essentiële olie gebruikt.
Wat zijn etherische oliën?
Etherische oliën zijn zeer vluchtige en vaak licht ontvlambare mengsels van stoffen die bestaan uit verschillende organische stoffen die in elkaar oplosbaar zijn, zoals alcoholen, esters, ketonen of terpenen. Ze worden synthetisch of uit natuurlijke bronnen verkregen door stoomdestillatie, extractie of persing van de planten of plantendelen. Etherische oliën worden gewoonlijk aangemaakt in de bladeren van planten en opgeslagen in plantenweefsel. De planten gebruiken het om insecten aan te trekken of ongedierte af te weren.
Inhoudsstoffen
Etherische oliën bestaan meestal uit mengsels van verschillende terpenen, sesquiterpenen of aromatische verbindingen, bijvoorbeeld fenylpropaanderivaten. Terpenen zijn vaak sterk geurend en aromatisch en bieden een beschermende functie voor de plant. Een monoterpeen is een kleurloze terpeen.
Prijs van essentiële oliën
Sommige soorten etherische olie zijn duur, terwijl andere relatief goedkoop zijn. De prijs is afhankelijk van de hoeveelheid planten die nodig zijn om een bepaalde hoeveelheid olie te produceren. Aangezien er veel gekweekte rozen nodig zijn om een kleine hoeveelheid rozenolie te produceren, is deze vrij duur. Sinaasappelolie is daarentegen goedkoop, omdat de sinaasappelschillen een afvalproduct van de sapindustrie zijn.
De winning van etherische oliën
Etherische olie wordt op verschillende manieren gewonnen, maar de meest voorkomende manier is stoomdestillatie. Bij deze methode wordt stoom door de te verwerken plantendelen geleid, waarbij de etherische olie met de stoom vervliegt. De stoom wordt afgekoeld tot water en daarna kan de etherische olie van het water worden gescheiden door het verschil in polariteit tussen de olie en het water. Bij citrusvruchten gebruikt men vaak persing, waarbij de schil wordt uitgeperst en de olie tevoorschijn komt.
Toepassingen
Etherische olie kent verschillende toepassingen, als:
- smaakstof
- geurstof
- alternatief geneesmiddel
- conserveermiddel
- industriële grondstof
Natuurgeneeskunde
Sommige zelfzorgmiddelen bevatten etherische oliën als werkzame stof, bijvoorbeeld eucalyptusolie of menthol om slijm los te maken bij catarre van de bovenste luchtwegen, bronchitis, etc. Ook werkzaamheid tegen winderigheid en krampen in het maagdarmgebied, bijvoorbeeld door theeën met venkel-komijn-anijs, en bij ontstekingen van mond en keel (salie, kamille), worden aan etherische oliën toegeschreven.
Etherische oliën spelen ook een centrale rol in de natuurgeneeskundige methode van aromatherapie, een vorm van kruidengeneeskunde die zich richt op het onderhouden en bevorderen van de gezondheid met gebruikmaking van essentiële oliën.
Etherische olie uit de blauwe gomboom
De eucalyptusolie uit de bladeren van de blauwe gomboom (Eucalyptus globulus), een boom uit de mirtefamilie (Myrtaceae), wordt gebruikt als geneesmiddel.
Dit komt ook ter sprake in het onderstaande krantenartikel uit het Algemeen volksblad voor Nederland d.d. 26 november 1871:
De Eucalyptus Globulus, een boom, die moerasachtigen grond bemint, en daarin spoedig eene zeer groote hoogte bereikt, b.v. van 60 meters binnen 12 jaren, wordt tegenwoordig zeer veel aangekweekt in Algiers, Spanje, Corsica en ’t Zuiden van Frankrijk, vooral in de omstreken van Nice en Hyères, als koortsweerend middel.
Zij slorpt de nadeelige vochten uit den grond en verdampt ze door de bladeren. De boom, afkomstig uit Tasmania, waar zij om hare koortsverdrijvende hoedanigheden, bij de inboorlingen, in groot aanzien staat, geeft een hout even hart en vast als dat der eikenboomen. Alle deelen van den boom bevatten eene etherische olie, in reuk veel overeenkomst hebbende met de campherolie. Daarenboven bezit hij, volgens prof. Gübler, eene extractief stof, die een alkaloïde inhoudt, het meest overeenkomende met de chinine. Dezelfde stof is uitmuntend geschikt voor looistof en geeft aan ’t leder een fraaien glans, daarenboven wordt zij aangewend als toxicum, stimulans, tegen chronische catarh [catarre is een lichte ontsteking van de slijmvliezen die samengaat met de afscheiding van slijm], en dyspepsie, en als antisepticum bij wonden.
In Spanje wordt zij, wegens hare hoedanigheden, koortsboom geheeten.
Video: Hoe gebruik je veilig etherische oliën?
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over etherische olie, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
