Anijs: gezond en geneeskrachtig

Last Updated on 19 november 2023 by M.G. Sulman

Anijs (Pimpinella anisum) is een plantensoort die behoort tot de schermbloemenfamilie.  De zaden van anijs worden gebruikt om gerechten op smaak te brengen. Vermoedelijk is de plant afkomstig uit het oostelijke Middellandse Zeegebied tot Zuidwest-Azië. De anijsplant wordt ongeveer 50 cm hoog. Het is een gezond en geneeskrachtig kruid. Anijs wordt gebruikt in de vorm van olie, zaad of poeder, of als thee. 

Wat is anijs?

Anijs is een plant die behoort tot de schermbloemenfamilie (Umbelliferae of Apiaceae), een familie van bedektzadige planten, vaak aromatische met holle stengels. Het groeit het beste in een zonnige en warme omgeving met goed doorlatende grond. De zaden hebben een zeer zoet en aromatisch aroma met een zeer unieke smaak. Anijssmaak is misschien wel het meest bekend van de beschuit met muisjes.

De plant houdt van vochtige grond en voldoende zonlicht. Het is ook aanbevolen om de plant regelmatig te snoeien om te voorkomen dat hij te wild wordt. Te veel vocht en/of bemesting kunnen leiden tot schimmelgroei en andere plagen.

Toepassingen van anijs in eten en drinken

In de keuken kun je verschillende delen van de anijsplant gebruiken. Vooral de anijszaadjes worden toegepast, zowel in dranken als gerechten. Hier zijn enkele veelvoorkomende toepassingen van anijs:

In gerechten

Anijs wordt in gerechten toegepast, zoals stoofschotels, vleesgerechten, sauzen, marinades en desserts, vanwege de bijzondere en karakteristieke smaak die het heeft. Het wordt ook gebruikt als smaakmaker in roggebrood en koekjes (anijskoekjes).

In dranken

Anijs wordt vaak toegevoegd aan dranken zoals likeur, vermouth, siroop en kruidenbier. Dranken zoals pastis, ouzo, raki, sambuca en arak zijn erg populair en worden onder andere gemaakt van anijs, maar ook van andere kruiden. Ook wordt anijs vaak gebruikt als smaakstof in zoetwaren, snoepjes en ijs. Je hebt ook anijsdrop.

In kruidenmengsels

Anijs wordt als aromatiserend kruid gebruikt in de keuken en het wordt vaak gebruikt in kruidenmengsels, zoals specerijenmengsels voor vlees en groenten, en in kruidenmengsels voor marinades en sauzen.

Andere toepassingen van anijs

Anijs kan ook uitwendig worden toegepast:

Parfum

De etherische olie van anijs (uit de zaden) wordt toegevoegd aan parfums en geurkaarsen. Je kan deze pure essentiële olie ook verdampen in een aromabrander of voeg enkele druppels toe aan een bad- of massageolie.

Kiespijn

Anijs kan worden gebruikt als mondspoeling bij kiespijn, vanwege de kalmerende en verzachtende werking.

Anijs is gezond en geneeskrachtig

Overzicht

Anijs is een gezond en geneeskrachtig kruid met diverse gezondheidsvoordelen, zoals:

• Goed voor de spijsvertering: Anijs ondersteunt het maagdarmstelsel, het weefsel van de maagwand en bevordert de spijsvertering. Daarnaast gaat het gasvorming, oprispingen en buikkrampen tegen.
• Pijnstillend: Anijs heeft pijnstillende eigenschappen. Het kruid wordt gebruikt om hoofdpijn, menstruatiepijn en kiespijn te verlichten.
• Ademhalingsproblemen: Anijs heeft een kalmerend effect op de ademhalingswegen. Het kan worden toegepast bij verkoudheid, verstopte neus en bronchitis.
• Anti-inflammatoire werking: Anijs bevat anti-inflammatoire eigenschappen en kan worden gebruikt om ontstekingen te verminderen.
• Slaapbevorderend: Anijs wordt vaak gebruikt als slaapbevorderend middel, omdat het kalmerende eigenschappen heeft en de slaapkwaliteit verbetert.

Anijs goed voor maag en darmen

Anijs is gezond voor maag en darmen. Dit komt door de volgende eigenschappen van anijs:

• Carminatief: Anijs vermindert gasvorming in de darmen en maag.
• Antioxiderend: Anijs bevat antioxidanten die je cellen in het lichaam beschermen tegen schade door vrije radicalen.
• Ontstekingsremmend: Anijs bevat ontstekingsremmende stoffen.
• Kalmerend: Anijs heeft een kalmerende werking op het lichaam en het haat maagkrampen en darmkrampen tegen.

Anijs en hoge bloeddruk

Er zijn een aantal onderzoeken die suggereren dat anijs een milde bloeddrukverlagende werking heeft.

Anijszaad wordt ingezet als diureticum

Anijszaad wordt soms ingezet als een natuurlijk diureticum, wat betekent dat het helpt om overtollig vocht uit je lichaam af te drijven. Anijszaad bevat namelijk bepaalde stoffen, zoals essentiële oliën en flavonoïden, die de urineproductie verhogen en daardoor bijdraagt aan het verwijderen van overtollig vocht en zouten uit het lichaam.

Anijsolie als hoestmiddel

De uit de zaden door destillatie gewonnen anijsolie wordt als hoestmiddel gebruikt vanwege zijn slijmoplossende werking. Anijsolie bevat stoffen, zoals anethol en fenchone, die de productie van slijm in de luchtwegen kunnen verminderen en daardoor de de ademhaling verbetert bij verkoudheid en hoest.

Anijs is rustgevend

Anijs heeft kalmerende eigenschappen. Anijs werkt slaapbevorderend en helpt ook nog tegen onrustig dromen.

Naar anijs smakende groente?

Er zijn een aantal groenten die naar anijs smaken, waaronder:

Fenegriek

Fenegriek (Trigonella foenum-graecum) is een plant uit de vlinderbloemenfamilie en het heeft een anijsachtige smaak. Het kruid wordt vaak gebruikt in gerechten uit landen rondom de Middellandse zee en de Aziatische keuken.

Venkel

Venkel is een plant uit de schermbloemenfamilie en het heeft een anijsachtige smaak. Deze frisse groente wordt vaak gebruikt in soepen, salades en stoofgerechten.

Koriander

Koriander (Coriandrum sativum) is een plant uit de schermbloemenfamilie met een anijsachtige smaak. Verse korianderblaadjes worden veel gebruikt in de Aziatische, Oosterse en Midden-Oosterse keuken, als topping bij rijstgerechten, curry’s, soepen en stoofschotels.

Anijsthee

Voordelen

Anijsthee wordt vaak gedronken vanwege de gezondheidsvoordelen die het heeft, zoals:

• Verlichting van buikkrampen: Anijsthee wordt beschouwd als een effectieve natuurlijke remedie voor het verlichten van koliek, buikkrampen en indigestie, dankzij de carminatieve eigenschappen van anijs.
• Verbetering van de slaap: Anijsthee verbetert de slaap, aangezien het anethol bevat. Dit is een natuurlijk slaapbevorderend middel.
• Vermindering van stress en angst: Anijsthee kan helpen bij het verminderen van stress en angst, vanwege het kalmerende affect die het heeft op het zenuwstelsel.
• Bevordering van de spijsvertering: Anijsthee kan helpen bij het bevorderen van de spijsvertering en het tegengaan van obstipatie, dankzij de slijmoplossende eigenschappen van anijs.

Geen anijsthee bij borstvoeding

Het Voedingscentrum adviseert moeders die borstvoeding geven om geen anijsthee te nemen. Ook raadt het Voedingscentrum af om anijsthee aan baby’s te geven. Dit is vanwege de genotoxische en carcinogene allylalkoxybenzenen (alkenylbenzenen) in deze kruiden

Anijs in kloostertuinen

Anijs was vroeger een kruid dat je vaak zag in kloostertuinen. Monniken en nonnen gebruikten het voor zowel medische als culinaire doeleinden,. Het maakte onderdeel uit van de kloosterapotheek en werd gebruikt om een waaier aan aandoeningen te behandelen, van spijsverteringsproblemen tot ademhalingsproblemen en slaapstoornissen.

In kloostertuinen was anijs een belangrijke bron van inkomsten, omdat het werd verkocht aan apothekers en andere opkopers. De monniken waren deskundig in het verbouwen en verwerken van anijs, en waren verantwoordelijk voor het verzamelen van zaden, het bemesten van de grond en het plukken van de planten op het juiste moment.

Anijs wordt nog steeds verbouwd in sommige kloostertuinen. Het is echter niet meer zo belangrijk als in vroegere tijden, aangezien er tegenwoordig veel andere kruiden en medicijnen beschikbaar zijn. Desondanks blijft anijs een waardevol kruid en wordt het nog steeds gewaardeerd om zijn smaak en geur.

Voedingswaarde van anijs

Anijs bevat enkele mineralen en vitaminen en andere voedingsstoffen:

• Mineralen, zoals kleine hoeveelheden ijzer, calcium en magnesium.
• Vitaminen, zoals vitamine C en foliumzuur.
• Andere stoffen: Anijs bevat anethol, een stof die verantwoordelijk is voor zijn kenmerkende geur en smaak, evenals carvone, een natuurlijk olieachtig aroma.
• Anijs is ook een goede bron van antioxidanten. Dit zijn stoffen die je cellen beschermen tegen schade door vrije radicalen.

Anijsallergie

Anijs is over het algemeen veilig om te consumeren in normale hoeveelheden. Sommige mensen kunnen echter allergisch zijn voor anijs, wat tot symptomen kan leiden zoals uitslag, jeuk, ademhalingsproblemen en zelfs anafylaxie.

Je kunt ook overgevoelig zijn voor de geur of smaak van anijs, wat tot misselijkheid, hoofdpijn of andere ongemakken kan leiden.

Anijs kan interacties hebben met bepaalde medicijnen, zoals bloedverdunners en anticonceptiepil. Vraag je apotheker om advies.

Anijs in je (moes)tuin

Je kan anijs kweken in je (moes)tuin. Het is een eenvoudige plant om te onderhouden. Neem deze tips in acht:

• Licht: Anijs houdt van volle zon tot halfschaduw.
• Bodem: Anijs vereist een vochtige, goed doorlatende bodem met een pH-waarde tussen 6,0 en 7,0.
• Zaaien: De zaden houden niet van lage temperaturen en kunnen pas in het late voorjaar gezaaid worden. Vanaf half april tot eind mei kun je zaaien. Anijs moet direct in de volle grond gezaaid worden op een plekje waar de zon volop schijnt. Bedek de zaadjes met een dunne laag grond en geef ze voldoende water.
• Oogsten: De plant zal vanaf juli gaan bloeien met mooie witte schermbloemen. Wanneer de zaden rijp alsook droog zijn, kun je deze oogsten. Laat de geoogste zaden eerst binnenshuis nog meer drogen. Bewaar de zaden op een koele, donkere en droge plek.
• Onderhoud: Anijs vereist weinig onderhoud en hoeft slechts af en toe te worden bewaterd. Houd onkruid onder controle en geef de plant eventueel wat compost of mest om het te versterken. Niet overbemesten.

Anijs in de keuken gebruiken

In de keuken wordt anijs voornamelijk gebruikt om smaak aan voedsel en dranken toe te voegen. De kleine, zwarte anijszaadjes zijn de meest voorkomende vorm van anijs die in de keuken wordt gebruikt. Je kunt het zaad in zijn geheel gebruiken als toevoeging aan gerechten, maar je kunt het ook tot poeder vermalen (anijspoeder). De bladeren van de anijsplant kunnen worden gebruikt in gerechten zoals stoofpotjes en soepen om smaak toe te voegen.

Recepten met anijs

Anijsbiscuits

Wat heb je nodig?

• 2 kopjes bloem
• 1/2 theelepel bakpoeder
• 1/2 theelepel zout
• 1/2 theelepel kaneel
• 1/2 theelepel anijspoeder
• 1/2 kopje boter
• 1 kopje suiker
• 1 ei
• 1 theelepel vanille-extract

Hoe te bereiden?

• Oven voorverwarmen op 190°C
• Bloem, bakpoeder, zout, kaneel en anijspoeder zeven en alles in een grote kom doen.
• Klop de boter en suiker in een aparte kom totdat het mengsel licht en luchtig is.
• Voeg het ei en vanille-extract toe aan het boter-suikermengsel en alles goed doorkloppen.
• Voeg geleidelijk het mengsel met bloem toe aan het andere mengsel en roer tot het deeg is gevormd.
• Maak kleine balletjes van het deeg. Druk deze plat op een bakplaat.
• Ongeveer 12-15 minuten bakken totdat ze goudbruin zijn.
• De anijsbiscuits laten afkoelen en opdienen.

Anijsblokjes

De beroemde anijsblokjes van de Ruijter zijn helaas vervangen door anijsstaafjes, maar je kunt ze ook ze zelf maken:

Wat heb je nodig?

• 1 kop suiker
• 1/2 kop water
• 1 eetlepel anijszaad

Hoe te bereiden?

• Verwarm suiker en water in een pan. Doe dit op middelhoog vuur. Goede roeren totdat de suiker is opgelost.
• Voeg daarna het anijszaad toe.
• Blijf roeren totdat het mengsel begint in te dikken en de suiker karamelliseert.
• Haal het mengsel van het vuur en giet het op een met bakpapier beklede bakplaat. Laat het vervolgens afkoelen.
• Daarna in blokjes snijden.

Anijs en FODMAP

Het FODMAP-beperkte dieet is een dieet dat diëtisten bij het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) gebruiken. Anijs is een Low FODMAP-voedsel, wat betekent dat het in beperkte hoeveelheden geen problemen veroorzaakt bij mensen met PDS of andere spijsverteringsproblemen.

Volgens de Monash University Low FODMAP Diet app, kun je gerust anijs gebruiken tot maximaal 1 theelepel. Bij hogere hoeveelheden kan het leiden tot symptomen zoals opgeblazen gevoel, gas en buikpijn.

Melk met anijs

Melk met anijs (anijsmelk) is een typisch Nederlandse drank, met name in de Noordelijke provincie. Het wordt van oudsher in de winter gedronken. Door het drinken van anijsmelk zou de slaap worden bevorderd. De anijs kan worden toegevoegd aan warme melk of worden gemengd met honing en melk.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de geneeskracht van anijs, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.