Buikgriep: symptomen, oorzaak, duur en behandeling

Last Updated on 9 februari 2024 by M.G. Sulman

Buikgriep is een infectie van het slijmvlies in je maagdarmstelsel. De doorzaak is vaak een virus. Buikgriep veroorzaakt door een bacterie komt veel minder vaak voor. De medische benaming is gastro-enteritis. De incubatietijd varieert en de duur van buikgriep is zo’n vier tot zeven dagen. Kenmerkende symptomen van buikgriep zijn braken, diarree, koorts en een gebrek aan eetlust. Buikgriep komt vaak door het norovirus en het heerst met enige regelmaat in het winterseizoen. Er bestaat geen behandeling tegen buikgriep. Bij hevige klachten kan de huisarts je medicatie geven tegen diarree en misselijkheid. Het is belangrijk dat je extra veel drinkt (2 tot 3 liter per dag) om uitdroging te voorkomen. Drink kleine beetjes tegelijk als je overgeeft. Een paar dagen niet of minder eten is helemaal niet erg. In geval van buikkrampen kun je het beste kleine beetjes eten en drinken.

Wat is buikgriep?

Buikgriep is een infectie aan maag en darmen. Virussen en bacteriën zijn de meest voorkomende boosdoeners. In 50 tot 70 procent van de gevallen van gastro-enteritis bij volwassenen is een norovirus betrokken. Bij kinderen is het rotavirus vaker betrokken. Dit virus is zeer besmettelijk en verspreidt zich snel uit. Soms is ene bacterie de boosdoener. Parasieten en protozoa zijn veel minder vaak verantwoordelijk voor buikgriep. De meest karakteristieke symptomen van buikgriep zijn diarree, misselijkheid, buikkrampen of buikpijn, braken en verminderde eetlust. Buikgriep gaat normaal gesproken binnen enkele dagen vanzelf over en vereist geen medische behandeling. De sleutel tot een snel herstel is voldoende drinken. Drink extra water, thee of bouillon.

Wanneer heerst buikgriep?

Norovirus is de meest voorkomende oorzaak van acute buikgriep (gastro-enteritis). Een uitbraak van dit virus komt vooral voor in de koudere wintermaanden. De meeste uitbraken vinden plaats van november tot april in landen boven de evenaar (zoals Nederland en België) en van mei tot september in landen onder de evenaar. Op plaatsen dichterbij de evenaar kan het norovirus echter minder seizoensgebonden zijn.

Oorzaken van gastro-enteritis

Virus, bacterie of parasiet

Gastro-enteritis wordt meestal veroorzaakt door een virale of bacteriële infectie, en minder vaak door een parasitaire infectie. De meest voorkomende oorzaken van virale gastro-enteritis zijn het norovirus en het rotavirus. Campylobacter, Escherichia coli (E. coli) en Salmonella zijn de meest voorkomende oorzaken van bacteriële gastro-enteritis. Parasitaire gastro-enteritis wordt meestal veroorzaakt door Giardia. Dit is een parasiet die kan voorkomen in de darmen van zowel dieren als mensen.

Virale gastro-enteritis

Virale gastro-enteritis is de meest voorkomende oorzaak van uitbraken van buikgriep. Dergelijke uitbraken treden op wanneer groepen mensen op hetzelfde moment en op dezelfde plaats worden getroffen. Uitbraken van norovirus kunnen zowel kinderen als volwassenen treffen, terwijl rotavirus vooral zuigelingen en kinderen treft.

Bacteriële buikgriep

Campylobacter is de meest gemelde oorzaak van door voedsel overgedragen ziekten in Nederland. Campylobacter jejuni is een bacterie. Deze kan voorkomen in vlees en vleesproducten en vooral in kip. Het heeft een incubatietijd van 24-48 uur en de symptomen kunnen gemiddeld 5 tot 8 dagen aanhouden.

Risicogroepen

De mensen die het meeste risico lopen op buikgriep, zijn:

• Zuigelingen en jonge kinderen met een onvolgroeid immuunsysteem of afweersysteem. (Overigens is het immuunsysteem van een mens ongeveer aan het eind van de puberteit volgroeid.)¹terzijde: De theorie dat pasgeboren baby’s erg gevoelig zijn voor infecties omdat hun immuunsysteem nog niet ‘rijp’ is, lijkt de prullenbak in te kunnen. Volgens nieuw onderzoek wordt het immuunsysteem tijdelijk onderdrukt. Zodat goede bacteriën een kans kunnen krijgen. Bron: De kennis van nu. Baby’s hebben onderdrukt immuunsysteem. https://dekennisvannu.nl/site/artikel/Babys-hebben-onderdrukt-immuunsysteem/6431 (ingezien op 26-8-2022)
• Ouderen, die een minder efficiënt immuunsysteem hebben, en vooral degenen die in verpleeghuizen wonen.
• Kinderen in de kinderopvang, schoolkinderen en personen die in slaapzalen verblijven.
• Iedereen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv/aids of die chemotherapie krijgen.
• Reizigers.

Buikgriep is besmettelijk

Hoe lang ben je besmettelijk?

In geval van buikgriep kun je enkele dagen tot twee weken of langer besmettelijk zijn, afhankelijk van welk virus de buikgriep veroorzaakt.

Een aantal virussen kan buikgriep veroorzaken, waaronder norovirussen en rotavirussen. De besmettelijke periode – de tijd waarin een zieke de ziekte aan anderen kan geven – verschilt enigszins per virus.

Norovirus

Het norovirus is de meest voorkomende oorzaak van virale gastro-enteritis bij volwassenen. Hierbij ben je besmettelijk als je je ziek begint te voelen. Symptomen verschijnen meestal binnen één tot twee dagen na blootstelling aan het virus.

Hoewel je je meestal na een dag of twee beter voelt, ben je een paar dagen nadat je hersteld bent besmettelijk voor anderen. Het virus kan tot twee weken of langer na herstel in je ontlasting blijven.

Rotavirus

Het rotavirus is de belangrijkste oorzaak van virale gastro-enteritis bij zuigelingen en jonge kinderen. De klachten verschijnen meestal één tot drie dagen na blootstelling. Maar je bent reeds besmettelijk voordat je symptomen ontwikkelt en tot twee weken nadat je bent hersteld.

Verspreiding van het virus

De virussen die gastro-enteritis veroorzaken, worden verspreid door nauw contact met geïnfecteerde mensen. Bijvoorbeeld door voedsel of eetgerei te delen, maar ook door besmette oppervlakken en voorwerpen aan te raken. Het eten van besmet voedsel kan ook norovirus veroorzaken.

Incubatietijd van buikgriep

De incubatieperiode of incubatietijd van een ziekte is de tijd die verstrijkt tussen de besmetting en de eerste  verschijnselen. De incubatietijd voor virale gastro-enteritis (bijvoorbeeld veroorzaakt door norovirus) en bacteriële buikgriep (bijvoorbeeld veroorzaakt door Salmonella of Campylobacter) kan variëren:

Virale gastro-enteritis (Norovirus)

• 🕑 Incubatietijd: 12-48 uur
• 🤢 Snelle verspreiding van symptomen na blootstelling aan het virus.
• 🌐 Vaak geassocieerd met uitbraken in gemeenschappen, scholen of instellingen.

Bacteriële buikgriep (Salmonella, Campylobacter)

• 🕒 Incubatietijd: 1-7 dagen (kan variëren)
• 🍽️ Meestal geassocieerd met besmet voedsel of water.
• 🚽 Symptomen beginnen geleidelijk en kunnen ernstiger zijn.

Symptomen van buikgriep

Verschijnselen

De symptomen van buikgriep kunnen zijn:

• verlies van eetlust
• opgeblazen gevoel
• misselijkheid
• braken
• buikkrampen / darmkrampen
• buikpijn
• diarree
• bloederige ontlasting
• (soms) pus in de ontlasting
• algemeen onwel voelen en lichaamspijn

Duur van de buikgriepsymptomen

Buikgriep duurt meestal 4 tot 7 dagen. Korter kan ook. Bijvoorbeeld 24 uren. Maar de klachten kunnen ook tot 10 dagen aanhouden. Dat hangt af van de oorzaak.

Mensen met buikgriep zijn meestal besmettelijk wanneer ze symptomen vertonen. Vooral wanneer de symptomen ernstig zijn. Ze kunnen zelfs een paar weken nadat de symptomen zijn verdwenen besmettelijk zijn.

Als je buikgriep hebt, is het belangrijk dat je thuis blijft om te genezen en om te voorkomen dat je de ziekte op andere mensen overdraagt. Blijf thuis totdat alle symptomen verdwenen zijn.

Buikgriep: alleen overgeven?

Virale gastro-enteritis kan zich manifesteren met een waaier aan symptomen, zoals we hierboven hebben weergegeven, waaronder dus overgeven. In sommige gevallen kan overgeven echter het enige symptoom zijn dat optreedt bij buikgriep.

Complicaties

De belangrijkste complicatie van buikgriep is uitdroging. Het treedt op door te weinig drinken, door te veel vocht verliezen of (in veel gevallen) door een combinatie van beide. Uitdroging is bij buikgriep  het gevolg zijn van overmatig vochtverlies uit het lichaam door braken en/of diarree.

De symptomen van uitdroging zijn onder meer:

• extreme dorst
• niet hebben geplast in de afgelopen acht uur of slechts een kleine hoeveelheid urine hebben geplast
• urine die donker van kleur is en stinkt (donkere urine en stinkende urine)
• droge lippen en mond, en een gebrek aan tranen
• koude handen en voeten
• ingevallen wangen of ogen
• duizeligheid, lethargie, slapheid
• bij zuigelingen droge luiers (langer dan 4-6 uur) en/of een verzonken fontanel (de zachte plek op het hoofdje van een baby)
• als je een plooi van je huid een stukje omhoog trekt en daarna loslaat, dan trekt je huid normaliter snel weer glad, maar als je uitgedroogd bent, blijft de huidplooi veel langer staan

Tekenen van uitdroging bij iedereen, vooral zuigelingen en kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem, zijn redenen om onmiddellijk contact op te nemen met een arts.

Drink voldoende en neem ORS om uitdroging te voorkomen. ORS is een mengsel van zouten en glucose (druivensuiker).

Onderzoek en diagnose

Buikgriep wordt meestal gediagnosticeerd de klachten die je hebt. Als de symptomen echter ernstig of aanhoudend zijn, kan je huisarts ontlastingsonderzoek doen om de oorzaak van de gastro-enteritis vast te stellen.

Behandeling van buikgriep

De meeste mensen met buikgriep herstellen binnen een paar dagen zonder medische behandeling, zolang ze maar goed gehydrateerd blijven. Dat betekent dat je voldoende vocht binnen moet krijgen.

Probeer het volgende om het herstel te bevorderen en uitdroging te voorkomen:

• Vermijd zuivelproducten, cafeïne, alcohol en nicotine.
• Vermijd suikerhoudende, vette of sterk gekruide (pittige) voedingsmiddelen.
• Veel drinken en neem regelmatig kleine slokjes, waaronder heldere dunne bouillons of soepen, thee, water of ORS. Drink bijvoorbeeld elke keer een glas water, thee of bouillon nadat je diarree had.
• Zorg voor voldoende rust.
• Vermijd het gebruik van niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), zoals aspirine, ibuprofen en diclofenac, voor pijnverlichting, omdat ze je maag meer van streek kunnen maken
• Paracetamol kan worden ingenomen voor koorts en pijn.
• Voor zuigelingen met gastro-enteritis: laat de maag van de baby 15 tot 20 minuten rusten na braken of diarree en bied dan kleine hoeveelheden vloeistof aan.
• Geef een baby een ORS-oplossing vóór elke borst- of flesvoeding. Hij of zij zal er dan voldoende van drinken. Geef daarna wel zoveel voeding als je gewend bent.

Middelen tegen diarree, zoals imodium, kunnen worden gebruikt om de diarree te vertragen. In de meeste gevallen is het echter beter voor het lichaam om zichzelf te zuiveren van het virus of de bacterie die de gastro-enteritis veroorzaakt.

Het gebruik van antibiotica wordt meestal vermeden omdat ze niet effectief zijn tegen virussen en  overmatig gebruik ervan bijdraagt ​​aan de ontwikkeling van antibioticaresistente bacteriestammen.

Thuisblijven bij buikgriep

Het RIVM raadt aan om thuis te blijven als je klachten hebt van diarree en braken.²RIVM. Norovirus. https://www.rivm.nl/norovirus (ingezien op 26-8-2022) Vooral als je werkt in de horeca of in de gezondheidszorg. Ook kinderen kunnen beter thuisblijven en niet naar kinderopvang of school gaan, tot de klachten over zijn.

Prognose

Hoewel virale gastro-enteritis over het algemeen zelfbeperkend is, kan uitdroging als complicatie optreden als je niet voldoende drinkt. Bij heftige diarree en overgeven kun je uitdrogen. Vooral op oudere leeftijd.

Preventie

De volgende maatregelen kunnen worden genomen om het krijgen en verspreiden van buikgriep te voorkomen:

• Frequent en grondig handen wassen, vooral voor het eten of bereiden van voedsel, en na toiletbezoek of contact met een besmette persoon.
• Zorg ervoor dat kinderen hun handen vaak en grondig wassen.
• Vermijd indien mogelijk direct contact met geïnfecteerde personen.
• Blijf thuis van het werk en houd kinderen weg van de kinderopvang of school totdat de symptomen zijn verdwenen.
• De kleding, het beddengoed en het speelgoed van een besmette persoon wassen.
• Reinigen en desinfecteren van keukenoppervlakken, vooral na het werken met rauw vlees of kip, of eieren.
• Vermijd het eten van onvoldoende verhit voedsel, vooral vlees, kip en vis.
• Vermijd het drinken van ongezuiverd water uit open, natuurlijke bronnen.
• Eet geen rauw vlees, vis en schaal- en schaaldieren, tenzij je zeker weet dat ze vers zijn bereid en van een betrouwbare bron komen.
• Was alle verse producten, zoals fruit en groenten, grondig.
• De Gezondheidsraad adviseert om  de vaccinatie tegen het rotavirus aan te bieden aan alle kinderen. Het RIVM schrijft: “Rotavirusvaccinatie is geregistreerd voor baby’s tussen de 6 en 24 of 32 weken oud (afhankelijk van het vaccin). Het is belangrijk dat de eerste vaccinatie – het zijn er in totaal twee of drie – wordt gegeven vóór de leeftijd van 12 weken. Het rotavirusvaccin kan ook worden gegeven aan te vroeg geboren baby’s.”³RIVM. Rotavirusvaccinatie. https://www.rivm.nl/rotavirus/rotavirusvaccinatie 9ingezien op 26-8-2022)
• Drink tijdens het reizen alleen gebotteld of gekookt water en vermijd ijsblokjes, vooral in ontwikkelingslanden.

Uit de oude doos

Voortgezette kunstmatige beademing (1927)

Uit de Nieuwe Rotterdamsche Courant d.d. 10 maart 1927:

Een 22-jarige winkelbediende uit Chicago, genaamd Albert Frick, die zondagochtend stopte met ademhalen, was dinsdagavond laat nog in leven, dankzij de inspanningen van 25 collega’s die, werkend in kwartierploegen, hem met kunstmatige ademhaling ondersteunden. Frick was zaterdag opgenomen in het Evanston-ziekenhuis met buikgriep, die gepaard ging met toenemende verlamming van het darmkanaal. Op maandag begon zijn ademhaling moeilijk te worden en stopte uiteindelijk, maar twee artsen die bij hem waren pasten kunstmatige ademhaling toe, en het hart van de patiënt werd gaande gehouden. De artsen hopen op zijn herstel wanneer hij door de crisis heen is. Men verwachtte dit gisteren, aangezien de verlamming van het darmkanaal blijkbaar aan het verbeteren was.

Lees verder

Bananen eten bij buikgriep?

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over buikgriep of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.