Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Stinkende urine of vies ruikende plas wijst meestal op een onderliggende gezondheidsprobleem. Verse urine ruikt normaal gesproken neutraal en heeft een heldere, lichtgele kleur. Als je te weinig drinkt, wordt je urine donkerder en heeft het een sterke geur. Als er een onaangename geur ontstaat, is dat in veel gevallen te wijten aan een urineweginfectie of een stofwisselingsstoornis zoals diabetes. In zeldzame gevallen kan er sprake zijn van maple syrup urine disease (MSUD, een erfelijke stofwisselingsziekte. Een verandering van geur kan ook veroorzaakt worden door bepaalde voedingsmiddelen zoals asperges, knoflook of koffie, maar ook door medicatie of na overmatig alcoholgebruik. Om een ernstige ziekte uit te sluiten, moet uit voorzorg altijd een arts worden geraadpleegd als de urine erg stinkt en het zich blijft voordoen. raadpleeg zeker je huisarts als je zwanger bent en je urine stinkt. Als een blaasontsteking bijvoorbeeld niet vroeg tijdens de zwangerschap wordt behandeld, kan dit leiden tot ernstige gevolgen zoals vroegtijdige bevalling.
Wat is urine?
Urine bestaat voor 95% uit water en ureum, een afvalproduct dat ontstaat bij het afbreken van eiwitten. Urine wordt geproduceerd door de nieren. Je nieren filteren afvalstoffen uit je bloed. Dit zijn stoffen die het lichaam niet nodig heeft en die schadelijk kunnen zijn voor je organen als ze zich ophopen in het lichaam.
De nieren produceren constant urine met een snelheid van ongeveer 30 ml/uur. Deze urine komt via het nierbekken en de urineleiders in de blaas terecht. De meeste mensen voelen de drang om te plassen als er ongeveer een kopje (200 ml) urine in de blaas zit. Een normale blaas kan ongeveer 300-400 ml urine bevatten. Met een gezonde blaas doen mensen meestal een plas van 300-500 ml per keer. De meeste mensen plassen grofweg 4-6 keer per dag en slapen de hele nacht door zonder te hoeven plassen.
Hoe ruikt (normale) urine?
Urine of plas is een natuurlijk afbraakproduct van je lichaam. Het menselijk lichaam spoelt er metabolische afbraakproducten mee weg. Tegelijkertijd helpt urineren de vocht- en elektrolytenbalans in evenwicht te brengen. Volwassenen plassen tussen de 1,5 en 2 liter urine per dag.
Naast de kleur van de urine, kan de geur informatie geven over je gezondheidstoestand. Urine kan een grote verscheidenheid aan geuren aannemen, bijvoorbeeld:
- zoete urinegeur (van fruit)
- scherpe, zure urinegeur, als van ammoniak
- bedorven urinegeur
- geur van alcoholische urine
- visachtige urinegeur
Verse urine is onder normale omstandigheden meestal bijna geurloos. De sterke geur van ammoniak, die vaak voorkomt, ontstaat pas achteraf en wanneer de urine wordt afgebroken door bacteriën.
Veelvoorkomende oorzaken van vies ruikende plas
Stinkende urine is lang niet altijd het gevolg van ene onderliggende aandoening. Uitdroging, sommige vitamines en sommige medicijnen kunnen je urine een onaangename geur geven.
Veelvoorkomende oorzaken van stinkende urine zijn:
Geconcentreerde urine
Wanneer urine sterk geconcentreerd is, bevat het meer ammoniak en minder water. Hierdoor kan je plas een sterke geur hebben. Ook is je urine dan donkerder van kleur. Sterk geconcentreerde urine kan komen wanneer je uitgedroogd bent. Dit is vaak het geval ’s morgens vroeg of wanneer je de hele dag niet genoeg water drinkt.
Voeding
Zwavelgeur door asperges
Metabolieten zijn de organische tussen- of eindproducten die zich vormen tijdens de spijsvertering. Omdat het lichaam ze in de urine uitscheidt, kunnen sommige ervoor zorgen dat de urine gaat stinken. Wanneer asperges bijvoorbeeld tijdens de spijsvertering worden afgebroken, geven de metabolieten ervan de urine een nogal zwavelachtig geur.
Urine ruikt naar ammoniak door vlees
Urine met een sterke ammoniakgeur komt vaak voor bij personen die veel vlees eten. Eiwitten bestaan uit ketens van kleinere ‘brokjes’: de aminozuren. Het lichaam breekt aminozuren uit eiwitten af wanneer er te veel van zijn en bij dit proces komt ammoniak vrij. Je lever zet dit om in ureum of urea. Deze stof wordt vervolgens via de urine uitgescheiden.
Eiwitten
Na een intensieve inspanning is het belangrijk dat je voldoende eiwit binnenkrijgen voor spiergroei en spierherstel. Mensen die intensief sporten, zoals bodybuilders en andere fanatieke krachtsporters, nemen vaak eiwit-shakes en eiwit-smoothies met bijvoorbeeld wei-poeder. Zij kunnen ook een ammoniaklucht opmerken als ze plassen.
Medicatie en supplementen
Sommige medicijnen en supplementen kunnen van invloed zijn op je urinegeur. Je kunt stinkende urine krijgen door bepaalde medicijnen en supplementen. Voorbeelden hiervan zijn:
- hoge doses van vitamine B1 (thiamine) en vitamine B4 (choline)
- sommige antibiotica, vooral een groep die sulfonamiden wordt genoemd
- sommige diabetesmedicatie
- chemotherapie
Medische oorzaken
Bepaalde aandoeningen kunnen leiden tot stinkende urine:
Urineweginfectie
Een urineweginfectie duidt op alle infecties die betrekking hebben op de urinewegen: nier, nierkelk, urineleider, blaas en urinebuis. Een urineweginfectie wordt veroorzaakt door een bacterie. Meestal nestelt de boosdoener zich via de plasbuis in de blaas.
De meeste mensen hebben symptomen die verder gaan dan stinkende urine, waaronder:
- pijn bij het plassen
- een frequente, intense behoefte om te plassen
- moeite met het volledig legen van de blaas
- troebele urine of donkere urine
- bloed in de urine
- koorts, als de infectie zich heeft verspreid naar de nieren (nierbekkenontsteking)
- rugpijn, als de infectie zich heeft verspreid naar de nieren
Infecties met bepaalde bacteriën, met name Aerococcus urinae, een gram-positieve bacterie, kunnen stinkende urine veroorzaken, al dan niet met andere symptomen.
Visgeur door bacteriële vaginose
Bij bacteriële vaginose zijn er teveel van bepaalde bacteriën in je vagina. Dit veroorzaakt een duidelijke visgeur die erger kan zijn na seks. Andere symptomen zijn onder meer:
- pijn
- jeuk
- brandende pijn tijdens het plassen
- dunne, witte of grijze afscheiding
Diabetes
Diabetes is een ziekte waarbij je lichaam de bloedsuiker niet meer in evenwicht kan houden. Diabetesmedicatie kan de geur van urine veranderen, en dat geldt ook voor diabetes zelf, vooral als de bloedsuikerspiegel ongecontroleerd wordt. Sommige mensen ruiken een heel zoete geur. Dit gebeurt wanneer er te veel suiker in de urine zit.
Maple syrup urine disease (MSUD)
MSUD is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte. De naam van deze ziekte is gekozen omdat bij patiënten de urine zoet kan ruiken, net als maple siroop.
Orgaanfalen
Wanneer organen die betrokken zijn bij de spijsvertering of het plassen niet naar behoren werken, kan dit invloed hebben op de manier waarop je urine ruikt. Zo kan nierfalen leiden tot een slechte lichaamsgeur en stinkende urine. Ook een leverziekte kan de manier waarop urine ruikt veranderen.
Wat kun jezelf doen bij stinkende plas?
De volgende maatregelen kunnen helpen:
- Vermijd het eten van voedsel dat een geur geeft aan je urine, vooral asperges.
- Schakel over naar andere supplementen als hoge niveaus van thiamine of cholinede oorzaak zijn.
- Drink veel water om je urine licht van kleur te houden.
- Ga naar het toilet zodra je aandrang voelt om te plassen.
- Houd chronische aandoeningen, zoals diabetes, goed onder controle.
- Een gezonde levensstijl en minder alcohol drinken kan je lever beschermen en je algehele gezondheid ten goede komen.
Wanneer je huisarts raadplegen?
Een slechte urinegeur gaat vaak vanzelf weg wanneer het komt door uitdroging of het voedsel wat je eet. je hoeft natuurlijk geen afspraak te maken met je huisarts als je urine stinkt door een onschuldige en onschadelijke oorzaak, zoals het eten van asperges. Bij een urineweginfectie kan een bezoek aan je huisarts zinvol zijn. Pijn bij het plassen en vaak kleine beetjes plassen kan veroorzaakt worden door een blaasontsteking. Voor mannen geldt dan: laat je (ochtend)plas onderzoeken bij de huisarts. Bij blaasontsteking bij een man zijn altijd antibiotica nodig. Bij ene vrouw is dat lang niet altijd nodig. Andere gezondheidsproblemen die een vieze urinegeur kunnen veroorzaken, vereisen een voortdurende behandeling. Bij diabetes kan het zinvol zijn om bepaalde leefstijlveranderingen aan te brengen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over stinkende urine, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
