Bacteriële vaginose: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 8 april 2024 by M.G. Sulman

Bacteriële vaginose (BV) verwijst niet naar infectie door een bacterie, maar een dysbiose (onbalans) in de vaginale flora. Deze onbalans ontstaat als gevolg van de verdringing van lactobacillen en de overheersing van bacteriële vaginose-geassocieerde bacteriën met biofilmvorming (een laag micro-organismen omgeven door zelfgeproduceerd slijm vastgehecht aan een oppervlak) en een toegenomen gevoeligheid voor infecties. Het microbiologische evenwicht van de vagina verschuift in het nadeel van de melkzuurbacteriën (lactobacillen), die normaal gesproken 70% van het vaginale microbioom uitmaken. Ongeveer de helft van de vrouwen met bacteriële vaginose klaagt over grijswitte afscheiding (fluor), die kan toenemen en schuimig of dun kan zijn. Deze afscheiding heeft een onaangename, meestal kenmerkende visgeur die wordt veroorzaakt door de gevormde amines. Ook kun je last krijgen van jeuk. Bij bacteriële vaginose is er geen ontsteking van de vagina (colpitis of vaginitis).

Wie krijgt het en hoe vaak komt het voor?

Bacteriële vaginose is de meest voorkomende microbiologische aandoening van de vaginale flora bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. De term vaginale flora verwijst naar het geheel van micro-organismen bestaande uit bacteriën die op een natuurlijke manier aanwezig zijn in de vagina.

Bacteriële vaginose kan worden aangetoond bij 5% van de vrouwen tijdens een preventieve medische controle en bij meer dan 30% van de patiënten in een kliniek voor seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s). Tijdens de zwangerschap ligt de incidentie tussen 10 en 20%.

Oorzaak van bacteriële vaginose

De oorzaak van bacteriële vaginose wordt anno 2024 nog niet volledig begrepen. Het wordt geassocieerd met een dysbiose (onbalans) in de bacteriën die normaal in de vagina van een vrouw worden aangetroffen. De vagina bevat normaal gesproken vooral ‘goede’ bacteriën (melkzuurbacteriën) en minder ‘schadelijk'” bacteriën. Een normale vaginale flora bestaat voor ten minste 70% uit melkzuurbacteriën of lactobacillen. Dit zijn goede bacteriën die zorgen voor de geschikte zuurtegraad in de vagina zodat ziektekiemen er niet makkelijk kunnen groeien. BV ontwikkelt zich wanneer er een toename is van schadelijke bacteriën.

Er is niet veel bekend over hoe vrouwen bacteriële vaginose krijgen. Er zijn veel onbeantwoorde vragen over de rol die schadelijke bacteriën spelen bij het veroorzaken van BV. Elke vrouw kan BV krijgen. Sommige activiteiten of gedragingen kunnen echter de normale balans van bacteriën in de vagina verstoren en je een verhoogd risico geven, waaronder:

• een nieuwe sekspartner, meerdere sekspartners of een vrouwelijke sekspartner hebben
• vaginaal douchen (waardoor de natuurlijke flora van de vagina uit balans raakt)
• een spiraaltje gebruiken voor anticonceptie
• zwangerschap
• natuurlijk gebrek aan lactobacillenbacteriën

Symptomen van bacteriële vaginose

De symptomen van bacteriële vaginose zijn:

• Een waterige grijswitte of melkachtige afscheiding in plaats van de normale, licht witachtige afscheiding. Het kan ook schuimig zijn.
• Een onaangename visachtige vaginale geur. De afscheiding kan ook stinken. Dit intensiveert zodra de secretie in contact komt met menstruatiebloed of sperma.
• Een verhoogde pH van de vagina boven 4,5.
• Zelden een jeukende vagina of pijnlijke vagina.

Complicaties

In de meeste gevallen veroorzaakt bacteriële vaginose geen complicaties. Maar er zijn enkele ernstige risico’s van BV, waaronder:

• Het hebben van bacteriële vaginose kan de gevoeligheid van een vrouw voor een hiv-infectie verhogen als je wordt blootgesteld aan het hiv-virus.
• Het hebben van BV vergroot de kans dat een met hiv-geïnfecteerde vrouw hiv kan doorgeven aan haar sekspartner.
• Het hebben van BV is in verband gebracht met een toename van de ontwikkeling van een infectie na chirurgische ingrepen zoals een  baarmoederverwijdering (hysterectomie) of een abortus (waarbij een ongeboren kind wordt verwijderd en sterft).
• Het hebben van BV tijdens de zwangerschap kan een vrouw een verhoogd risico geven op sommige zwangerschapscomplicaties, zoals vroeggeboorte of een kindje met een te laag geboortegewicht.
• BV kan de gevoeligheid van een vrouw voor andere soa’s verhogen, zoals het herpes- simplexvirus (HSV), chlamydia en gonorroe.
• Bacteriële vaginose kan soms pelvic inflammatory disease (PID, ontsteking aan het kleine bekken), die het risico op onvruchtbaarheid vergroot.

Onderzoek en diagnose

Een arts zal je vagina onderzoeken op tekenen van bacteriële vaginose , zoals (abnormale) afscheiding, en een monster nemen van vaginaal vocht om te laten onderzoeken op de aanwezigheid van bacteriën die verband houden met BV.

Behandeling van bacteriële vaginose

Antibiotica

Bacteriële vaginose wordt meestal behandeld met antibiotica. Meestal wordt metronidazol voorgeschreven, dat wordt voorgeschreven als crème, vaginale tabletten of in tabletvorm voor oraal gebruik.

In de loop van de behandeling normaliseren de klachten meestal binnen enkele weken Of zelfs spontaan als bijvoorbeeld risicofactoren zoals onjuiste intieme hygiëne zijn weggenomen. Er treden echter snel recidieven op omdat er vaak een zogenaamde bacteriële biofilm achterblijft op de oppervlakkige vaginale cellen, waarin de boosdoeners zich kunnen terugtrekken. Deze biofilm is zeer hardnekkig en heeft ook zeer verschillende samenstellingen van vrouw tot vrouw, waardoor het bijzonder moeilijk te verwijderen is. Het gebruik van condooms tijdens geslachtsgemeenschap kan helpen. Als er ondanks preventieve maatregelen toch een of meer recidieven optreden, zal de arts een alternatieve antibiotische behandeling voorschrijven.

Probiotica

Omdat antibiotica soms ook de nuttige melkzuurbacteriën kunnen beschadigen, kan het zinvol zijn om na de behandeling de vaginale flora weer op te bouwen  middels probiotica. Dit zijn zogenaamde goede bacteriën. Deze goede bacteriën zorgen voor een goede darmflora. Hiervoor zijn verschillende middelen beschikbaar, lokaal toepasbaar of ook voor inname. Preparaten met bijvoorbeeld melkzuurbacteriën moeten zo mogelijk in tabletvorm worden ingenomen. Als ze via de darm worden omgezet, zijn ze significant effectiever dan wanneer ze alleen een uitwendige werking op de vagina hebben. De meest onderzochte probiotica die goed werkt tegen bacteriële vaginose is de acidophius lactobacilus.

Prognose

Bacteriële vaginose geneest meestal spontaan in 10-20% van de gevallen. Het recidiefpercentage (dus dat het terugkeert) is relatief hoog bij bacteriële vaginose. Het is 30% na drie maanden en 60% na zes maanden. Dit lijkt te komen doordat de ziekteverwekkers een zogenaamde biofilm kunnen vormen. Dit is een soort beschermende laag waardoor de ziekteverwekkers moeilijker te bestrijden zijn. Tijdens de zwangerschap brengt de ziekte het risico van vroeggeboorte en een te laag geboortegewicht met zich mee.

Preventie

De volgende maatregelen kunnen het risico op BV verkleinen:

• Zorg voor een goede intieme hygiëne:
  • altijd van voren naar achteren je billen afvegen na het poepen.
  • Niet vaginaal douchen. Dit verstoort namelijk je vaginale flora.
  • Was je vagina van buiten met lauwwarm water. Laat de binnenkant van de vagina met rust. Deze maakt zichzelf schoon.
  • Gebruik geen zeep en geen speciale middelen voor je vagina, zoals spoelingen, deodorant of tea-tree olie. Hiervan kan het slijmvlies van de vagina geïrriteerd raken.
  • Neem de tijd om opgewonden te raken als je seks hebt, zodat je vagina goed vochtig is voordat je vrijt. Gebruik eventueel een glijmiddel.
  • Gebruik geen zaaddodende middelen, aangezien deze de vagina kunnen irriteren.
  • Natte zwemkleding wisselen. Bacteriën nestelen zich maar al te graag op vochtige en donkere plekken, zoals je natte badpak. Maar ook de chemicaliën die zijn toegevoegd aan het chloorwater om je te beschermen, kunnen de groei van bacteriën in je vagina stimuleren via je natte badkleding.
  • Draag ondergoed gemaakt van natuurlijke vezels, zoals katoen.
• Beperk het aantal sekspartners. Vrouwen met meerdere seksuele partners lopen namelijk een hoger risico op het ontwikkelen van bacteriële vaginose en soa’s.
• Het gebruik van anticonceptiepillen kan nuttig zijn, maar het gebruik van condooms wordt aangeraden voor mannelijke partners van vrouwen met recidiverende BV.

Video over bacteriële vaginose

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over bacteriële vaginose, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.