Koude neus: oorzaken en wat te doen?

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Een koude neus treedt over het algemeen op omdat het bloed dat je neus zou moeten verwarmen, wordt onttrokken voor andere doeleinden. Bijvoorbeeld om vitale organen op te warmen en zo je lichaamstemperatuur op peil te houden. Het principe is hetzelfde als bij koude handen en voeten. Sterker nog, een koude neus komt vaak voor in combinatie met koude ledematen. Vaak zijn de oorzaken onschuldig. Je kunt een koude neus krijgen bij koud weer of als je het koud hebt, zowel binnen als buiten. Want om bij kou het warmteverlies in de kern van het lichaam zo laag mogelijk te houden, vermindert het lichaam eerst de doorbloeding in de huid, en later in de armen en benen. Hiermee voorkomt het lichaam dat er te veel warmte verloren gaat aan de omgeving en het bloed te veel afkoelt terwijl het door de ledematen stroomt totdat het terugkeert naar de romp. Anderzijds ervoor zorgen dat vitale organen als hart en hersenen zo lang mogelijk warm blijven en dus zo goed mogelijk blijven functioneren. Met andere woorden: als het bloed elders dringender nodig is, kunnen niet alleen handen en voeten, maar ook je neus of oren koud worden. Bovendien voelen neus en oren bij koud weer bijzonder koel aan omdat ze, in tegenstelling tot andere lichaamsdelen, nauwelijks bedekt zijn met lichaamsvet en dus minder geïsoleerd zijn, nauwelijks spierweefsel hebben en voornamelijk uit bindweefsel bestaan.

Neus
Neus / Bron: Pixabay

Hoe ontstaat een koude neus?

Je neus verliest warmte wanneer het bloed naar je neus toe wordt teruggetrokken om in een ander deel van het lichaam te worden gebruikt. Datzelfde gebeurt ook bij je handen en voeten. Wanneer het lichaam bijvoorbeeld bevriest, trekt het bloed uit de ledematen om vitale organen van bloed te voorzoen en te beschermen. In de meeste gevallen is dit automatische beschermingsmechanisme, dat vrouwen vaak sneller opmerken dan mannen, ene natuurlijk verschijnsel en volkomen ongevaarlijk. Naast koude zijn er echter nog andere oorzaken voor dit fenomeen.

Oorzaken van een koude neus

Is het ongezond om een koude neus te hebben? Kan het kwaad? Dit zijn de meest voorkomende oorzaken van een koude neus.

Koude, onderkoeling en bevriezing

Koude

Koude ledematen ontstaan vaak doordat je doorbloeding tijdelijk is verminderd. Bij kou trekken je bloedvaten samen, vooral in uitstekende lichaamsdelen als handen en voeten – maar ook je neus en oren. Je lichaam vermindert de bloedtoevoer naar deze lichaamsdelen. Wan als het bijzonder koud wordt, stroomt er meer bloed naar het centrum van je lichaam dan naar je ledematen, teneinde de organen goed te laten functioneren.

Neus bij koud weer / Bron: Wikimedia Commons

In koude omstandigheden neemt je lichaam temperatuursverandering waar en activeert het een reactie om warmte en energie te besparen: bloedvaten in de buitenste delen van uw lichaam en huid (vooral uw handen, voeten, oren en neus) vernauwen zich, wat de bloedstroom vermindert naar deze gebieden. Hierdoor voelt je huid ijskoud. Het bloed blijft zo dicht mogelijk bij de vitale delen van je lichaam, zoals hersenen, hart, lever, nieren en darmen.

Deze strategie houdt ook je bloed in het algemeen warmer, omdat het bloed uit de buurt blijft van delen van je lichaam waar het kan worden gekoeld door blootstelling aan koude.

Ook zijn de buitenste delen van de menselijke neus alsook je oren voornamelijk samengesteld uit kraakbeenweefsel, bedekt met een relatief dunne laag huid en minimale hoeveelheden isolerend vet. Hierdoor worden je neus en oren veel sneller koud dan andere lichaamsdelen.

Wandelen in de sneeuw
Wandelen in de sneeuw / Bron: Pixabay
Bevriezing

Als je bent blootgesteld aan extreem koude temperaturen, kan een koude neus wijzen op het begin van bevriezing. Elk deel van het lichaam kan bevriezen. Maar het meeste risico hierop hebben je vingers, tenen, neus, oren, wangen en kin. De uiteinden van je zijn namelijk het meest gevoelig voor bevriezing.

Onderkoeling

Onderkoeling of hypothermie duidt op een lagere centrale lichaamstemperatuur ofwel kerntemperatuur dan voor jou normaal is. Mogelijke oorzaken zijn:

  • overboord vallen in koud water
  • na een val uren of dagen blijven liggen op een koude vloer
  • blootshoofds naar buiten gaan terwijl het erg koud is

Het verschil tussen onderkoeling en bevriezing is dat onderkoeling je gehele lichaam treft en bevriezing slechts een deel van het lichaam aantast.

Schildklierproblemen

Een goed werkende schildklier maakt genoeg schildklierhormoon aan. De twee belangrijkste schildklierhormonen zijn thyroxine (T4) en tri-joodthyronine (T3).  Deze hormonen regelen je stofwisseling.

Een aandoening die hypothyreoïdie wordt genoemd, oftewel een traag werkende schildklieraandoening, kan allerlei klachten geven. Onder meer een koudegevoel. Dit komt door een veel te trage stofwisseling. De verschillende processen in het lichaam verlopen daardoor langzamer.

Onderzoek van de schildklier
Onderzoek van de schildklier / Bron: Satyrenko/Wikimedia Commons

Koude neus door de overgang

Een koude neus kan een symptoom zijn van de overgang bij vrouwen. Dit komt doordat de hormonale veranderingen die plaatsvinden tijdens de overgang de bloedcirculatie naar de neus beïnvloeden, waardoor de neusvleugels droog en geïrriteerd kunnen aanvoelen. Er zijn ook andere symptomen die vaak voorkomen tijdens de overgang, zoals opvliegers, nachtzweten, stemmingswisselingen en slaapstoornissen. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar om deze symptomen te verminderen, zoals hormonale supplementen en leefstijlveranderingen.

Een koude neus door stress

Een koude neus kan ook een teken zijn van stress. Bij stress trekt het bloed namelijk weg uit je gezicht en wordt het ingezet op plaatsen waar je het meer nodig hebt, zoals de spieren en ledematen. Deze plekken van je lichaam hebben het bloed nodig als je in een bedreigende situatie terechtkomt. Het treedt ook op bij minder risicovolle situaties, zoals een drukke en stressvolle dag op het werk.

Het fenomeen van Raynaud

Het fenomeen van Raynaud duidt op een tijdelijke verkramping van de kleine bloedvaatjes in het lichaam. Hierdoor neemt daar de bloedtoevoer. Meestal gaat het om de vingers of tenen. Er kunnen evenwel ook klachten op de punt van de neus/oren aanwezig zijn.

Bij een aanval worden de vingers of tenen eerst bleek en soms blauw. Daarna worden ze koud, verdoofd en kunnen ze pijnlijk aanvoelen. Vervolgens stroomt er weer genoeg bloed stroomt naar vingers en tenen en worden ze rood. Tijdens de aanval kunnen je vingers en tenen gevoelloos zijn, tintelen of prikken. Na een tijdje krijgen ze hun normale kleur terug.

Fenomeen van Raynaud
Fenomeen van Raynaud / Bron: Wikimedia Commons

Hoge bloedsuikerspiegel

Wanneerbloedsuiker te hoog is, dan betekent dit dat het glucosegehalte in je bloed te hoog is. Een hoge bloedsuikerspiegel is meestal gerelateerd aan diabetes, maar niet altijd. Diabetes, indien ernstig en onbehandeld, kan leiden tot ernstige problemen met de bloedsomloop. Diabetici, zowel type 1 als type 2, lopen een groot risico op zenuwbeschadiging en beschadiging van bloedvaten in hun ledematen als gevolg van te hoge bloedsuikerspiegels.

Andere symptomen van een hoge bloedsuikerspiegel zijn onder meer:

  • wonden die moeilijk te genezen zijn
  • frequent urineren
  • overmatige honger of dorst
  • vermoeidheid
  • wazig zien
  • hoge bloeddruk
  • gevoelloosheid, tintelend gevoel of tintelingen in de ledematen, vooral in de voeten
  • onbedoeld gewichtsverlies
  • misselijkheid

Hartaandoeningen

Symptomen

Een slechte gezondheid van het hart kan leiden tot een slechte bloedsomloop. Een koude neus kan daar een mogelijk teken van zijn. Hartziekten zoals atherosclerose (verharding van de slagaders), cardiomyopathie (een verzamelnaam voor ziekten van de hartspier) en perifeer arterieel vaatlijden (een vernauwing of afsluiting in de slagader naar het been veroorzaakt door slagaderverkalking) kunnen de bloedsomloop naar de extremiteiten sterk verzwakken.

Andere symptomen van hartaandoeningen zijn onder meer:

  • hoge bloeddruk
  • hoge cholesterol
  • snelle, langzame of onregelmatige hartslag
  • pijn op de borst, vooral bij inspanning
  • buiten adem raken tijdens het lopen een trap op of het blok af
  • zwelling in de voeten of enkels
hartaanval
Pijn op de borst / Bron: InesBazda/Shutterstock.com
Hartfalen

Een koude neus kan een symptoom zijn van hartfalen, omdat de bloedstroom naar het hart kan afnemen als gevolg van hartfalen. Dit kan leiden tot afkoeling van de ledematen, waaronder de neus. Een koude neus is echter geen specifiek symptoom van hartfalen en er zijn veel andere oorzaken van een koude neus.

Shock

Een shock is een levensbedreigende toestand waarin je bloeddruk te laag is om je lichaam van bloed en zuurstof te voorzien. Verschijnselen van een shock zijn onder meer:

  • koude, klamme bleke huid
  • koude armen, benen en neus
  • zeer bleek zien
  • koud aanvoelen
  • ingevallen gezicht, spitse neus.
  • misselijk
  • dorst
  • krachteloosheid
  • snelle hartslag en oppervlakkige ademhaling en geeuwen
  • onrust, angst
  • suf / verminderd bewustzijn.
  • bewusteloosheid.
  • pijn op de borst (doordat je hart krijgt niet genoeg zuurstof krijgt)

Roken

Door te roken vernauwen je kleinere bloedvaten. Dit veroorzaakt een bloeddrukstijging. Je merkt dit onder andere aan koude handen en voeten. Je neus kan ook koud aanvoelen.

Wat te doen?

Gevaarlijk of ongezond?

Een koude neus is veelal geen reden tot bezorgdheid. Het is volkomen normaal dat je neus koud aanvoelt bij koud weer of na een dag hard werken. Een constant koude neus kan echter een teken zijn van een onderliggende aandoening of kan duiden op chronische stress. Raadpleeg je huisarts als je last blijft houden van een koude neus en/of als het gepaard gaat met andere klachten.

Adviezen

Het advies is om niet te roken, je bloedsuikerspiegel onder controle te houden en voor voldoende ontspanningsmomenten te zorgen.

Stoppen met roken
Stoppen met roken / Bron: Serhiy Kobyakov/Shutterstock.com

Koude neus opwarmen

Soms is je neus gewoon koud omdat je buiten bent (geweest) bij koud weer. Sommige mensen zijn gevoeliger voor koude temperaturen dan anderen en reageren anders. Als je gevoelig bent voor koud weer, dan kun je verlichting vinden door eenvoudige aanpassingen van je leefstijl. Het is belangrijk om warm te blijven en je voeten, handen en hoofd bedekt te houden bij koude temperaturen. Draag laagjes kleding, een trui, blouse, hemd, dikke sokken, laarzen, sjaal, wanten, een muts en een winterjas. Er zijn zelfs maskers en neuswarmers voor bepaalde activiteiten waarbij het gezicht bijzonder wordt blootgesteld aan de kou en bodywarmers die in schoenen en handschoenen kunnen worden gestoken voor bescherming tegen extreme kou.

Wanneer koudegevoelige mensen binnen zijn, is het verstandig om voeten bedekt te houden met warme sokken en comfortabele pantoffels. Draag ook een dikke broek en een trui. Wanneer uw algehele lichaamstemperatuur warm is, zal ook je neus opwarmen.

Het drinken van warme dranken en het eten van warm voedsel zoals thee, warme chocolademelk, soepen, stoofschotels en bouillons kunnen je ook warm houden. Ofschoon je lichaam niet per se warme dranken nodig heeft, kan het tijdelijk heerlijk zijn om een warme kop thee of bouillon te drinken. Helemaal als je de warme kop tussen je handen houdt tijdens het drinken.

Bepaalde voedingsmiddelen en kruiden zoals ginkgo biloba, cayennepeper, knoflook en gember blijken ook gemakkelijk door het lichaam te worden opgenomen en helpen de bloedsomloop te reguleren, waardoor er meer bloed naar ledematen zoals je neus wordt gepompt.

Bloedcirculatie verbeteren

Als je zwaarlijvig bent, weinig beweegt en langdurig in een verkrampte houding blijft zitten of staat en/of als je dagelijks ongezond eet, kun je last hebben van een beperkte bloedcirculatie. Lichaamsbeweging is goed voor lijf en leden. Het stimuleert het bloed om beter door je hele lichaam te stromen. Verbetering van de bloedcirculatie kan niet alleen uw neus en andere delen van je lichaam opwarmen, maar kan ook zeer nuttig zijn bij het verlichten van stress en angst, zenuw- en ademhalingsstoornissen, hoge bloeddruk, hartaandoeningen en kan een beter algemeen gevoel van welzijn geven.

Dagelijkse lichaamsbeweging zoals wandelen, joggen, zwemmen, tuinieren, etc., zijn een goede manier om de bloedcirculatie te verbeteren. Massage kan ook je bloedsomloop verbeteren.

Bewegen of wandelen
Bewegen is gezond voor lijf en leden / Bron: Goodluz/Shutterstock.com

Onderzoek: sneller verkouden door een koude neus

Er lijkt een duidelijke verklaring te zijn voor het massaal opsteken van verkoudheden en griep gedurende de herfst- en wintermaanden. Een collectief van wetenschappers van onder meer de medische universiteit van Harvard hebben ontdekt dat koude lucht een remmende werking heeft de afweercellen van de neus.1Huang D, Taha MS, Nocera AL, Workman AD, Amiji MM, Bleier BS. Cold exposure impairs extracellular vesicle swarm-mediated nasal antiviral immunity. J Allergy Clin Immunol. 2022 Nov 28:S0091-6749(22)01423-3. doi: 10.1016/j.jaci.2022.09.037. Epub ahead of print. PMID: 36494212.

De onderzoekers hebben een niet eerder geïdentificeerde immuunrespons in de neus ontdekt die virussen bestrijdt die verantwoordelijk zijn voor infecties van de bovenste luchtwegen, zoals verkoudheid en keelontsteking. Verdere tests hebben aangetoond dat deze beschermende reactie wordt geremd bij koudere temperaturen, waardoor de kans op infectie groter wordt.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het hebben van een koude neus. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.