Blindedarmontsteking (appendicitis): symptomen en behandeling + test

Last Updated on 9 juli 2024 by M.G. Sulman

Blindedarmontsteking of appendicitis is een aandoening waarbij de appendix ontstoken raakt. Deze aandoening kan hevige buikpijn veroorzaken. Meestal begint de pijn rond je navel, waarna het verschuift naar de rechter onderbuik. De klachten ontwikkelen zich vaak binnen enkele uren tot een paar dagen en nemen in ernst toe. Iedereen kan blindedarmontsteking krijgen, maar het treedt meestal op bij mensen variërend in de leeftijd van 10 tot 30 jaar en dan vooral bij pubers. De standaard behandeling is chirurgische verwijdering van de appendix.

Blindedarmontsteking

Een blindedarmontsteking of appendicitis is een ontsteking van de appendix. Het komt vooral veel voor bij kinderen en tieners. De oorzaak is niet altijd bekend, meestal zijn bacteriën in de ontlasting en obstipatie verantwoordelijk.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute en chronische blindedarmontsteking.

Wat is acute appendicitis vs. chronische appendicitis?

• Acute appendicitis: Begint plotseling, verergert snel, zeer vaak voorkomend.
• Chronische appendicitis: Zeldzaam, symptomen zijn intermitterend en minder ernstig, maar toch serieus en kan acuut worden.
• Chronische appendicitis staat ook bekend als sluimerende appendicitis of blindedarmontsteking.
• De chronische vorm komt veel minder vaak voor dan de acute.

De verschillen in vogelvlucht:

Kenmerk	Acute Appendicitis	Chronische Appendicitis
Begin	Plotselinge en snelle aanvang van symptomen	Langdurig, met milde en intermitterende symptomen
Pijn	Hevige pijn, meestal in de rechter onderbuik	Milde tot matige pijn, kan weken tot maanden aanhouden
Symptomen	Misselijkheid, braken, koorts, verlies van eetlust	Minder uitgesproken, soms misselijkheid, verlies van eetlust, opgeblazen gevoel
Ontsteking	Intense ontsteking en zwelling van de appendix	Langdurige, milde ontsteking die niet snel verergert
Afsluiting	Volledige afsluiting van het lumen (de opening) van de appendix, meestal door feces (ontlasting), vergroot lymfoïde weefsel, parasieten, of ingeslikte vreemde voorwerpen	Geen volledige afsluiting van het lumen van de appendix, maar mogelijk een gedeeltelijke of intermitterende obstructie
Behandeling	Vereist meestal onmiddellijke chirurgische verwijdering (appendectomie)	Kan variëren van medicatie tot chirurgische verwijdering, afhankelijk van de ernst
Risico’s	Hoog risico op scheuren van de appendix, wat kan leiden tot peritonitis en sepsis	Kan onopgemerkt blijven of op elk moment acuut worden

Wat is een blindedarm of appendix?

De blindedarm of appendix is een wormvormig aanhangsel van de darm. De blindedarm bevindt zich rechtsonder in de buik, daar waar de dunne darm overgaat in de dikke darm. Lange tijd nam men aan dat de blindedarm een evolutionair overblijfsel is zonder functie. Dat is lariekoek gebleken. Men is erachter gekomen dat het orgaantje een heuse voorraadkast vormt voor goede darmbacteriën van waaruit de darm opnieuw voorzien kan worden van goede bacteriën als deze uit de darm verdwenen zijn, bijvoorbeeld na een langdurige aanval van diarree. De goede hygiëne en gezondheidszorg in de westerse wereld heeft de blindedarm wel minder belangrijk gemaakt.¹Bollinger, R. R., A. S. Barbas, E. L. Bush, S. S. Lin, and W. Parker. 2007. Biofilms in the large bowel suggest an apparent function of the human vermiform appendix. Journal of Theoretical Biology 249: 826-831.

Symptomen van blindedarmontsteking

Algemene symptomen

• Zeurende pijn: Begint rond de navel en verschuift vaak naar de rechter onderbuik.
• Verergerde pijn: De pijn wordt heviger na een aantal uren.
• Gevoeligheid: De rechter onderbuik is gevoelig voor aanraking.
• Bewegingspijn: De pijn wordt erger als je hoest of loopt.
• Misselijkheid en braken: Vaak aanwezig bij het begin van de symptomen.
• Verlies van eetlust: Geen zin in eten.
• Lichte koorts: Vaak een lichte temperatuurverhoging.
• Obstipatie (verstopping): Moeilijk kunnen ontlasten.
• Diarree: Soms aanwezig.
• Opgezwollen buik: Zwelling van de buik.
• Frequent moeten plassen: Vaak aandrang om te plassen.

Locatie van de klachten

• Lokale pijn: De locatie van de pijn kan variëren afhankelijk van leeftijd en positie van de appendix.
  • Jonge kinderen: Kunnen pijn op andere plaatsen ervaren dan volwassenen.
  • Zwangere vrouwen: Kunnen pijn op verschillende plaatsen voelen door de verschuiving van de organen.

Oorzaak van appendicitis

De oorzaak van een blindedarmontsteking is niet altijd duidelijk. Soms is appendicitis het gevolg van een obstructie, bijvoorbeeld doordat er een stukje harde ontlasting vastzit in het aanhangsel wat de opening blokkeert. Hierdoor kan het doodlopende stukje besmet raken met bacteriën, waarna het ontstoken raakt.

Appendicitis treedt dus op wanneer de binnenkant van je appendix wordt geblokkeerd. Mogelijke oorzaken zijn:

• Infecties: Virussen, bacteriën of parasieten in het spijsverteringskanaal.
• Blokkering door ontlasting: Verstopping door feces (ontlasting) in de buis die de opening van de appendix blokkeert
• Tumoren: Soms kan een tumor appendicitis veroorzaken.
• Vergroot lymfoïde weefsel: Zwelling van het lymfoïde weefsel in de wanden van de appendix, vaak als reactie op een infectie ergens anders in het lichaam.
• Ingeslikte vreemde voorwerpen: Een enkele keer kunnen ingeslikte voorwerpen de appendix blokkeren. Voorbeelden daarvan zijn:
  • Vruchtzaden: Zoals pitten van bessen of druiven.
  • Noten: Kleine stukjes noten.
  • Kauwgom: Het inslikken van kauwgom kan een verstopping veroorzaken.
  • Botjes en graatjes: Kleine botjes van vlees of graatjes van vis.
  • Zaden: Zoals zonnebloempitten of sesamzaadjes.
  • Speelgoedonderdelen: Kleine stukjes speelgoed, zoals LEGO-stukjes.
  • Kunststof voorwerpen: Kleine stukjes plastic van verpakkingen.
  • Munten: Kleine muntstukken.
  • Papier: Kleine stukjes papier of karton.
• Trauma aan de buik: Een harde klap of letsel aan de buik kan leiden tot een blindedarmontsteking.

Hoe dan ook, de oorzaak leidt tot een verstopping die zwelling, infectie en uiteindelijk ontsteking van de appendix veroorzaakt.

Test: Zelfcontrole op appendicitis

Als je vermoedt dat je appendicitis hebt, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Er zijn echter enkele testen die je thuis kunt proberen om op tekenen van appendicitis te controleren:

• McBurney’s sign: McBurney’s punt is een locatie op de buik waar de appendix zich meestal bevindt. Om dit punt te vinden, trek je een denkbeeldige lijn van je rechter voorste bovenste darmbeendoorn naar je navel.² De voorste bovenste darmbeendoorn (anterior superior iliac spine, ASIS) is een belangrijk anatomisch herkenningspunt op het bekken. Het is een benige uitsteeksel aan de voorzijde van het darmbeen (ilium), dat onderdeel is van het bekken. Deze structuur bevindt zich aan de voorzijde van de heup en is gemakkelijk te voelen als een uitstekende knobbel net boven de heup. McBurney’s punt ligt ongeveer een derde van de afstand vanaf de heupbot. Druk zachtjes op dit punt; als je hier veel pijn voelt, kan dit wijzen op appendicitis.
• Blumberg’s sign (rebound tenderness): Druk zachtjes op het pijnlijke gebied en laat dan snel los. Als de pijn erger is bij het loslaten dan bij het indrukken, kan dit een teken zijn van peritoneale irritatie (dat is irritatie van het buikvlies), hetgeent vaak voorkomt bij appendicitis.
• Dunphy’s sign: Probeer te hoesten. Als hoesten de pijn in je onderbuik verergert, kan dit een aanwijzing zijn voor appendicitis.
• Rovsing’s sign: Druk op je linker onderbuik. Als dit druk uitoefenen pijn veroorzaakt in je rechter onderbuik, kan dit wijzen op appendicitis.
• Psoas sign: Als je appendix achter je dikke darm ligt, kan een ontsteking je psoas-spier irriteren. Lig plat op je rug en probeer je rechterbeen omhoog te brengen tegen weerstand. Als dit pijn veroorzaakt, kan het een teken zijn van een geïrriteerde psoas-spier als gevolg van appendicitis.
• Obturator sign: Lig plat op je rug met je rechterknie gebogen. Draai je gebogen knie naar binnen en naar buiten. Pijn bij deze beweging kan duiden op irritatie van de musculus obturatorius internus of binnenste sluitbandspier als gevolg van een ontstoken appendix. Deze spier bevindt zich diep in het bekken en is betrokken bij de rotatie van de heup naar buiten toe.

Deze testen zijn niet definitief en kunnen niet alle gevallen van appendicitis bevestigen. Raadpleeg een arts bij aanhoudende of ernstige pijn in de onderbuik.

Onderzoek en diagnose

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose appendicitis wordt gesteld als onderdeel van een medisch onderzoek. De belangrijkste onderzoeken zijn de anamnese, bloedonderzoek (met name bepaling van het verhoogde aantal witte bloedcellen en een verhoogde CRP-waarde), een echografie en soms een CT-scan.

Er is geen test die blindedarmontsteking met zekerheid kan bevestigen of uitsluiten. De diagnose van acute appendicitis is niet eenvoudig, omdat deze meestal gebaseerd is op nogal niet specifieke symptomen zoals rechtszijdige pijn in de onderbuik, koorts, verhoogde ontstekingswaarden en je ziektegeschiedenis.

Er is geen extern bewijs dat er sprake is van een blindedarmontsteking. Middels echografie is de diagnose vrij zeker te stellen, aangezien anno 2024 de echoresolutie voldoende kwaliteit heeft bereikt. Het is echter vaak moeilijk om appendicitis uit te sluiten bij een te sterk opgeblazen darm of bij obese patiënten, omdat hun buik moeilijk te beoordelen is middels echografie en palpatie. Computertomografie (CT-scan) kan hierbij behulpzaam zijn.

CRP-waarde bij een blindedarmontsteking

Bij acute blindedarmontsteking is de CRP-waarde meestal verhoogd. Typische waarden liggen boven 10 mg/L. In ernstige gevallen kan CRP oplopen tot 50 mg/L of hoger. Verhoogde CRP wijst op een ontsteking.

Verhoogd aantal witte bloedcellen

Bij acute blindedarmontsteking is het aantal witte bloedcellen meestal verhoogd. Typische waarden liggen boven de 10.000 cellen per microliter. In ernstige gevallen kan het aantal nog hoger zijn. Verhoogde witte bloedcellen duiden op een infectie. Dit helpt bij het stellen van de diagnose.

Behandeling van blindedarmontsteking

Operatie

Behandeling bestaat normaal gesproken uit verwijdering van de appendix door middel van een operatie (appendectomie), welke onder algehele narcose wordt uitgevoerd. Herstel duurt drie tot vier dagen. Een operatie zal snel uitgevoerd worden, omdat het gevaar bestaat dat de darm openspringt (geperforeerde blindedarm) en de geïnfecteerde inhoud in de buikholte terechtkomt en een buikvliesontsteking veroorzaak.

Medicijnen

Heel soms krijg je medicijnen in plaats van een operatie. Antibiotica kunnen soms helpen bij blindedarmontsteking. Een operatie is dan meestal niet meer nodig.

Prognose

Zonder operatie of antibiotica (zoals kan gebeuren bij een persoon op een afgelegen locatie zonder toegang tot moderne medische zorg), sterft meer dan 50% van de mensen met blindedarmontsteking. In geval van een gesprongen of gescheurde appendix is de prognose ernstiger. Tientallen jaren geleden liep een breuk vaak fataal af.

Preventie

De meeste oorzaken van appendicitis kunnen niet worden voorkomen. Om te voorkomen dat met bacteriën geïnfecteerde ontlasting zich in de appendix nestelt, is het raadzaam om obstipatie te voorkomen en te zorgen voor een regelmatige stoelgang.

Hier zijn enkele tips:

• Eet vezelrijk voedsel: Fruit, groenten, volle granen.
• Drink voldoende water: Minimaal 8 glazen per dag.
• Beweeg regelmatig: Dagelijks wandelen of sporten.
• Ga direct naar het toilet bij aandrang: Niet uitstellen.
• Vermijd geraffineerde koolhydraten: Minder wit brood, pasta en suiker.
• Gebruik probiotica: Yoghurt of supplementen.
• Eet kleine, frequente maaltijden: In plaats van grote porties.

Deze maatregelen helpen obstipatie te voorkomen en bevorderen een gezonde stoelgang.

Appendicitis als aristrocatische ziekte

Appendicitis werd vroeger bekend als een “aristocratische ziekte” om verschillende redenen:

1. Voeding: Hogere klassen aten meer vlees en geraffineerde koolhydraten.
2. Medische Zorg: Rijkere mensen hadden beter toegang tot artsen. Als gevolg hiervan werd appendicitis bij hen vaker gediagnosticeerd en behandeld.
3. Documentatie: Diagnoses werden beter gedocumenteerd bij de hogere klassen.
4. Levensstijl: Meer sedentaire activiteiten en minder fysieke arbeid. Deze levensstijl van de hogere klassen kan ook hebben bijgedragen aan de hogere incidentie van appendicitis in hun klasse.

Dit zijn vier mogelijke oorzaken waarom appendicitis vaker bij hen werd gediagnosticeerd. Tegenwoordig wordt het in alle sociale klassen herkend en behandeld.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over blindedarmontsteking , of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.