Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Pijn in de rechter bovenbuik is een veelvoorkomende klacht die vaak veroorzaakt wordt door een verstoorde spijsvertering in het bovenste deel van het spijsverteringskanaal, bijvoorbeeld door te veel en/of te vet te eten. Het rechter deel van de bovenbuik bevat de lever, galblaas, een deel van de dunne darm, een deel van de dikke darm, het bovenste deel van de maag en een deel van de alvleesklier. Bij pijn in de rechter bovenbuik kan een van deze organen ook het probleem veroorzaken.
Pijn in de rechter bovenbuik
Door het grote aantal organen of structuren in de bovenbuik zijn er talloze mogelijke oorzaken van pijn in dit gebied. Daarnaast kan de pijn ook vanuit andere gebieden uitstralen naar de bovenbuik, waardoor bijvoorbeeld een longontsteking ook de klachten kan veroorzaken, ook al zitten de longen in de borstkas.
De volgende organen zitten in je rechter bovenbuik:
- lever
- galblaas
- Een deel van de alvleesklier
- twaalfvingerige darm (duodenum) en enkele andere delen van je dikke en dunne darm
- rechter nier (achter de andere organen)
- huid en zenuwen
Pijn in de rechter bovenbuik kan moeilijk te diagnosticeren zijn omdat er zoveel organen in zitten.
Symptomen van pijn in rechter bovenbuik
Verschijnselen
Afhankelijk van het betrokken orgaan, kun je naast naast pijn in de rechter bovenbuik veel verschillende klachten ervaren. Pijn in de bovenbuik kan gepaard gaan met een of meer van de volgende symptomen:
- koorts
- misselijkheid
- braken
- diarree
- gezwollen buik
- geelzucht
- bloed in de ontlasting
- gevoeligheid van de buik (bij aanraking)
- pijn bij het ademen
Verschillende soorten pijn
Je kunt verschillende soorten pijn ervaren. Meestal gaat het om een lichte pijn of ongemak. Afhankelijk van het orgaan en de aandoening kan de pijn ook ernstig en koliekachtig zijn.
Ernstige buikpijn
Acute en hevige pijn treedt zeer snel op. Dit soort plotselinge pijn betekent meestal dat er iets ernstigs aan de hand is. Bijvoorbeeld bij acute alvleesklier treedt plotseling hevige buikpijn op. Wanneer er een galsteen in een galgang klem komt te zitten, geeft dat ook erg veel pijn. Er treedt een galkoliek op. Dit is een intense, aanvalsgewijs optredende pijn als gevolg van het samentrekken van spieren achter een afgesloten doorgang. Door krachtig samenknijpen van de galblaas en galgang tracht je lichaam de galsteen verder te krijgen.
Viscerale pijn
Viscerale pijn is afkomstig van je organen, die de ingewanden worden genoemd. Viscerale pijn is een reactie op het uitrekken van uw organen of het samentrekken van de omliggende spieren. Viscerale pijn is meestal:
- dof
- vaag
- misselijkmakend
- moeilijk te lokaliseren
Deze pijn ontstaat door activatie van een pijnreceptor die verbonden is met een orgaan in de borst-, buik-, of bekkenholte. Bij viscerale pijn is er sprake van disfunctie in een orgaan. De pijn is niet duidelijk aan te wijzen.
Verwezen pijn
Verwezen pijn duidt op pijn waarvoor geen medisch oorzakelijke behandeling (meer) mogelijk is. Het is pijn waarvoor meer uitgebreide pijnbestrijding nodig is.
Uitstralingspijn
Soms kunnen problemen met organen in de buik pijn veroorzaken in een ander deel van je lichaam. Een probleem met je galblaas kan bijvoorbeeld pijn in de buik veroorzaken, maar ook pijn in de rechterschouder of rug. Dit wordt uitstralingspijn genoemd.
Somatische pijn
Somatische pijn ontstaat als gevolg van weefselschade in de huid, spieren of botten. Deze vorm kenmerkt zich meestal door een een scherp, stekend of kloppend pijngevoel. Somatische pijn is in tegenstelling tot viscerale pijn duidelijk te lokaliseren.
Oorzaken van rechter bovenbuikpijn
Mogelijke oorzaken van pijn in de rechter bovenbuik zijn:
Darmproblemen
Verschillende problemen in de darmen kunnen pijn in de rechter bovenbuik veroorzaken, zoals:
Duodenumzweer (maagzweer)
Een duodenumzweer is een zweer in het begin van de twaalfvingerige darm. Een paar uur na het eten treedt er meestal pijn op en de pijn kan verbeteren door antacida (zuurremmers) in te nemen. De pijn kan in de loop van de tijd geleidelijk toenemen en uiteindelijk ernstig worden. Soms kan een duodenum- of maagzweer een bloeding veroorzaken. Dit is vaak te herkennen aan een teerachtige, zwarte, ontlasting of aan het braken van bloed (hematemese).
Gastro-enteritis (buikgriep)
Een acute ontsteking van de maag- en darmwand wordt gastro-enteritis of buikgriep genoemd. Naast buikpijn, kun je last hebben van diarree en/of ziek zijn (braken). Je kunt lichte koorts hebben.
Indigestie (dyspepsie)
Bij een indigestie of dyspepsie heb je een probleem met je spijsvertering, wat zich vaak uit in maagklachten. Je maag en darmen zijn dan uit balans. Dit geeft klachten als krampen, misselijkheid, vol gevoel, maagpijn en maagzuur.
Inflammatoire darmaandoeningen
Inflammatoire darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, kunnen soms overal in de buik pijn veroorzaken. Ze veroorzaken meestal dunne ontlasting, soms met bloed.
Prikkelbaredarmsyndroom (PDS)
de rechter bovenbuik is geen gebruikelijke plaats voor pijn bij het prikkelbaredarmsyndroom, maar bij sommige mensen kan het voorkomen. De klachten bij PDS zijn langdurig intermitterend of continue (zeurende, krampachtige of stekende) buikpijn in relatie tot poepen, samen met een opgeblazen gevoel.
Galblaasontsteking
Een galblaasontsteking ontstaat vrijwel altijd door galstenen. Zo’n galsteen kan de af- en aanvoer van gal naar de galblaas afsluiten, waardoor een ontsteking ontstaat. Bij een acute galblaasontsteking treden koorts en ernstig ongemak in de bovenbuik meestal op aan de rechterkant en soms kan de pijn ook uitstralen naar de rechter schouder. Ook kan er een galkoliek optreden. Door middel van krachtig samenknijpen van galblaas en galgang probeert je lichaam de galsteen verder te krijgen. Veel van de getroffenen beschrijven deze pijn als nauwelijks draaglijk, vooral omdat het niet alleen wordt ervaren als buikpijn, maar ook vaak als een steek in de schouder en rugpijn.
Koliekpijn zoals deze komt vaak voor na zwaar, vetrijk voedsel, dat de galblaas stimuleert om gal af te geven. De galsteen wordt verplaatst en in de smalle galwegen gespoeld, waar hij op verschillende plaatsen kan blijven steken, waardoor de enorme pijn ontstaat die vaak gepaard gaat met misselijkheid en braken.
Bovendien kunnen symptomen van geelzucht optreden bij acute galblaasontsteking veroorzaakt door een galsteen. Omdat de uitstroom van het galpigment bilirubine door de steen wordt verstoord, wordt het afgezet in het weefsel, wat enerzijds kan leiden tot gele ogen, maar ook tot geelverkleuring van de huid. Omdat de gal door de verstopping de darm niet meer bereikt, verliest de ontlasting ook zijn typische bruine kleur. In plaats daarvan krijg je een bleke ontlasting, soms ook vette ontlasting. Donkere urine door de uitscheiding van bilirubine via de nieren of urine en jeukende huid door galzuur in het bloed zijn ook mogelijk.
Leverziekten
Leverontsteking (hepatitis)
Naast de galblaas bevindt zich in de rechter bovenbuik ook de lever. Om die reden moet je bij pijn in de rechter bovenbuik altijd rekening houden met dit orgaan. Een leverontsteking of hepatitis kan ene mogelijke oorzaak zijn van de pijn. Er zijn veel mogelijke oorzaken, maar in de meeste gevallen leiden hepatitisvirussen (hepatitis A, B, C, D, E) of de veroorzakers van andere infecties (Epstein-Barr-virus, bofvirus, Coxsackie-virus, enz.) tot een leverontsteking . Bacteriën (brucellose, salmonellose) en parasieten (bijvoorbeeld amoebendysenterie, gekenmerkt door brijige diarree tot 5 à 10 maal daags met slijm en bloed ) kunnen in zeldzame gevallen ook een infectie veroorzaken.
Naast een infectie zijn een aantal andere oorzaken mogelijk, bijvoorbeeld overmatig alcoholgebruik, medicijnen die de leverschade kunnen veroorzaken (bijvoorbeeld paracetamol), maar ook stofwisselingsziekten of een auto-immuunziekte (auto-immuunhepatitis), waarbij het eigen immuunsysteem de levercellen aanvalt. Als gevolg van een zeer grote hoeveelheid alcohol kan ook een acute alcoholische hepatitis optreden.
De symptomen van hepatitis zijn meestal niet-specifiek, dus in veel gevallen blijft de ziekte aanvankelijk onopgemerkt. Vaak treden in het begin chronische vermoeidheid, verlies van eetlust, koorts, hoofdp ijn, gewrichts- en spierpijn en smaakveranderingen op; pijn in de bovenbuik of onder de rechter ribbenboog zijn ook typische klachten. In veel gevallen wordt deze vroege fase gevolgd door geelzucht, vaak vergezeld van donkere urine en bleke ontlasting. De gele kleur wordt veroorzaakt door het galpigment bilirubine, dat door de leverbeschadiging door hepatitis niet meer voldoende in de gal of de darm wordt afgegeven, maar zich ophoopt in het bloed en gedeeltelijk via de nieren wordt uitgescheiden. De galophoping kan ook leiden tot jeuk en spijsverteringsproblemen, daarom kunnen misselijkheid en braken evenals diarree ook aanwijzingen zijn voor hepatitis.
Andere leveraandoeningen
Een leverabces is een ophoping van pus rond de lever, veroorzaakt door bacteriën, schimmels of parasieten. Dit veroorzaakt pijn, gevoeligheid en koorts.
Leverkanker kan in de lever beginnen of zich hebben verspreid vanuit een tumor elders in het lichaam. De volgende klachten kunnen optreden:
- een opgezette of vergrote lever en (vage) pijn in de bovenbuik
- misselijkheid en braken
- gebrek aan eetlust
- onverklaarbaar gewichtsverlies
- algehele malaise en vermoeidheid
- jeuk en geelzucht
- vochtophoping in de buik (ascites)
- spontane bloedingen door stollingsstoornissen
Andere oorzaken
Mogelijke andere oorzaken van pijn in de rechterbovenbuik zijn:
- Zwevende rib syndroom: hierbij ontstaan er pijnklachten aan de onderste ribben van de borstkas.
- Hartaanval: een typische klacht is pijn op de borst, uitstralend naar de linkerarm of een beklemmend gevoel op de borst. Af en toe kan een hartaanval echter pijn veroorzaken in de rechter bovenbuik. Vaak ben je ook zweterig en kortademig.
- Longontsteking: zich vaak uitend in hoest en hoge koorts, met of zonder kortademigheid en pijn in de borst. Als ontsteking zich in het onderste deel van je rechterlong bevindt, dan kun je pijn in de rechter bovenbuik ervaren.
- Andere soorten luchtweginfecties, zoals pleuritis (ook wel longvliesontsteking of borstvliesontsteking genoemd), kunnen soms ook pijn geven die zo laag in je borstkas zit dat het voelt alsof het in je bovenbuik zit.
- Problemen met de alvleesklier, zoals alvleesklierontsteking en alvleesklierkanker. Dergelijke alvleesklierproblemen geven meestal meer pijn in het midden van je bovenbuik, die uitstraalt naar je rug tussen je schouderbladen. Maar af en toe kan het pijn aan de rechterkant veroorzaken.
- Diabetische ketoacidose is een verzuring van het lichaam ten gevolge van een insulinetekort. In eerste instantie zal je dorst krijgen, moet je meer plassen en heb je een droge mond. Indien je niet tijdig insuline toegediend krijgt, dan treedt na verloop van tijd misselijkheid op. Dit kan overgaan in braken. Af en toe kan buikpijn ook een van de symptomen zijn.
- Pijn die uitstraalt als gevolg van problemen met de wervelkolom. Als zenuwen geïrriteerd of bekneld raken, kan pijn optreden in een van de gebieden waar de zenuwen worden aangevoerd.
- Het syndroom van Fitz-Hugh-Curtis: een zeldzame aandoening die bijna uitsluitend bij vrouwen voorkomt. Het wordt gekenmerkt door een ontsteking van het buikvlies of peritoneum (buikvliesontsteking of peritonitis) en de weefsels rond de lever (perihepatitis). De spier die de maag en de borst scheidt (middenrif of diafragma), die een essentiële rol speelt bij de ademhaling, kan ook worden getroffen. Veel voorkomende symptomen zijn hevige pijn in de rechter bovenbuik, koorts, koude rillingen, hoofdpijn en algehele malaise. Dit syndroom is een complicatie van een eileiderontsteking. De infectie wordt meestal veroorzaakt door de soa’s gonorroe en chlamydia.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over pijn in de rechterbovenbuik, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
