Last Updated on 7 februari 2025 by M.G. Sulman
De ziekte van Crohn is een chronische darmontsteking in het gehele spijsverteringskanaal, dus van mond tot kont. Vaak zijn er ontstekingen in zowel je dunne als dikke darm. De symptomen kunnen bestaan uit diarree met bloed en slijm, evenals pijn in de onderbuik. Behandeling bestaat uit het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen. Mensen met deze aandoening ervaren vaak afwisselende periodes van symptomen en periodes zonder klachten. Een gezonde leefstijlen een gezond dieet kan ook bijdragen aan het verminderen van klachten.

Inhoud
- 1 Wat is de ziekte van Crohn?
- 2 Crohn wereldwijd: hoe vaak komt het voor en waarom?
- 2.1 Mannen versus vrouwen: wie wordt er vaker getroffen?
- 2.2 Kinderen of volwassenen: wanneer begint de ellende?
- 2.3 Het klimaat en Crohn: heeft waar je woont invloed?
- 2.4 Nederland versus de overzeese gebieden: een verschil?
- 2.5 Belgiรซ en de rest van de wereld
- 2.6 Genetica: erfelijkheid en Crohn
- 2.7 Wat leren we hieruit?
- 3 Ziekte can Crohin en colitis ulcerosa
- 4 Symptomen van de ziekte van Crohn
- 5 Oorzaak van de ziekte van Crohn
- 6 Risicofactoren
- 7 Onderzoek en diagnose
- 8 Behandelingย van de Ziekte van Crohn
- 9 Dieet en voeding bij de ziekte van Crohn
- 10 Prognose
- 11 Complicaties
- 12 Reacties en ervaringen
Wat is de ziekte van Crohn?
Wanneer je spijsverteringsstelsel dwars gaat liggen
Laten we het eens hebben over Kevin, een sportieve dertiger die altijd in de weer was โ hardlopen, mountainbiken, en een passie voor stevige biefstukken. Tot hij ineens werd overvallen door een buik die leek te protesteren tegen zijn hele bestaan. Pijnscheuten, krampen, en plotselinge sprintjes naar het toilet bepaalden zijn dagen. Eerst schoof hij het af op een stressvolle periode, maar toen hij na een etentje met vrienden krom lag van de pijn en een nacht in foetushouding op de bank doorbracht, wist hij dat er iets goed mis was. De huisarts vermoedde prikkelbare darmsyndroom, maar een reeks onderzoeken wees uit: Crohn. Een ziekte die niet zomaar weggeslikt kon worden met een paar probiotica.
Zijn leven veranderde in een achtbaan van goede en slechte dagen. Van energieke ochtenden naar middagen waarin hij zich uitgeput naar bed sleepte. Kevin moest leren omgaan met voedsel dat zijn buik terroriseerde en medicatie die net zo onvoorspelbaar was als het weer. Maar tussen de flare-ups door leerde hij ook een nieuwe balans vinden. Minder stress, meer rustmomenten, en een dieet waar zijn darmen wรฉl blij van werden. En ja, de biefstukken hebben plaatsgemaakt voor zachtere keuzes โ niet omdat hij wil, maar omdat hij inmiddels weet: zijn buik heeft altijd het laatste woord.
Wat is het eigenlijk?
De ziekte van Crohn is een chronische aandoening waarbij je hele spijsverteringsstelsel, van mond tot kont, ontstoken kan raken. Gezond en ontstoken darmweefsel wisselen elkaar af. Meestal geeft de ziekte problemen bij de overgang van het laatste deel van de dunne darm naar het begin van de dikke darm. Zoals je op de foto kunt zien, kan het ook op andere plekken in je darmen opduiken.
Crohn wereldwijd: hoe vaak komt het voor en waarom?
Als je denkt dat de ziekte van Crohn een zeldzaamheid is, dan moet je even opnieuw rekenen. Over de hele wereld kampen miljoenen mensen met deze grillige darmaandoening, en de cijfers liegen er niet om. In Nederland wordt het geschat op zo’n 1 op de 250 mensen, wat neerkomt op ongeveer 80.000 mensen met Crohn. Belgiรซ zit in dezelfde lijn, met een prevalentie van ongeveer 0,3% van de bevolking. Maar als je verder kijkt, zie je interessante verschillen. In West-Europa en Noord-Amerika komt Crohn veel vaker voor dan in Afrika en Aziรซ. Waarom? Daar duiken we zo in.
Mannen versus vrouwen: wie wordt er vaker getroffen?
Het is geen kwestie van ‘mannen zijn sterker’ of ‘vrouwen zijn gevoeliger’. Crohn slaat namelijk net iets vaker toe bij vrouwen dan bij mannen, met een verhouding van ongeveer 1,2 op 1. Dat lijkt klein, maar op grote schaal is het toch een duidelijk patroon. Hormonen en immuunresponsen spelen mogelijk een rol, en daar wordt nog volop onderzoek naar gedaan.
Kinderen of volwassenen: wanneer begint de ellende?
Een veelvoorkomende misvatting is dat Crohn vooral een โouderdomsprobleemโ zou zijn. Nope. De piek van de eerste klachten ligt tussen de 15 en 35 jaar, al worden ook kinderen en zelfs babyโs ermee gediagnosticeerd. Ongeveer 25% van de Crohn-patiรซnten krijgt de diagnose al vรณรณr hun 18e. Dat betekent dat Crohn een flinke impact kan hebben op school, sociale ontwikkeling en werkkeuzes.
Het klimaat en Crohn: heeft waar je woont invloed?
Jazeker. Crohn heeft een duidelijke voorkeur voor gematigde klimaten, oftewel: landen met koude winters en niet al te hete zomers. Scandinaviรซ, Canada en Nederland zitten in de top. Waarom? Vitamine D-deficiรซntie door minder zonlicht lijkt een serieuze factor, want vitamine D speelt een rol in het immuunsysteem. Maar er is meer. In stedelijke gebieden komt Crohn significant vaker voor dan op het platteland. Dat wijst op de invloed van leefstijl, dieet en milieufactoren.
Nederland versus de overzeese gebieden: een verschil?
In de Caribische delen van het Koninkrijk, zoals Aruba, Curaรงao en Bonaire, is Crohn minder gangbaar dan in Nederland zelf. Dat past bij het wereldwijde patroon: Crohn komt minder voor in tropische regioโs. Mogelijk spelen voeding, darmflora en genetische achtergronden hierin mee. Interessant genoeg zijn er in de afgelopen decennia wรฉl stijgende cijfers, vooral onder mensen die een Westers eetpatroon aannemen.
Belgiรซ en de rest van de wereld
Belgiรซ volgt grotendeels het Nederlandse patroon, met de hoogste incidentie in Vlaanderen. De ziekte is het meest wijdverspreid in Noord-Amerika, West-Europa en Australiรซ. Aziatische landen, zoals Japan en China, zagen tot voor kort weinig gevallen, maar daar schieten de cijfers inmiddels omhoog. De toename van Crohn in ontwikkelingslanden is gekoppeld aan een veranderend voedingspatroon โ meer bewerkte voeding en minder vezels.
Genetica: erfelijkheid en Crohn
Heb je familieleden met Crohn? Dan is de kans op de ziekte tot 10 keer groter dan bij iemand zonder familiegeschiedenis. Ongeveer 15% van de patiรซnten heeft een eerstegraads familielid met inflammatoire darmziekten (IBD), waar Crohn onder valt. Er zijn specifieke genetische mutaties (zoals NOD2) die het risico verhogen, maar genetica is niet alles: de interactie tussen genen en omgeving is cruciaal.
Wat leren we hieruit?
De ziekte van Crohn is een complexe puzzel met invloeden van genetica, leefstijl, klimaat en voeding. De cijfers veranderen met de tijd en met de omgeving. In de toekomst kunnen wetenschappers wellicht nog beter voorspellen wie een verhoogd risico loopt, maar voorlopig blijft Crohn een aandoening die zich niet in een hokje laat stoppen. Eรฉn ding is zeker: de impact ervan is wereldwijd voelbaar.
Ziekte can Crohin en colitis ulcerosa
De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn verwante aandoeningen, maar ze vertonen duidelijke verschillen, vooral op het gebied van de locatie van ontsteking en het gedrag ervan.
1. Plaats van ontsteking:
- Colitis Ulcerosa: De ontsteking is beperkt tot de dikke darm, variรซrend van een deel ervan tot de gehele dikke darm.
- Ziekte van Crohn: De ontsteking kan voorkomen in het hele spijsverteringsstelsel, van mond tot aars. Vaak is het bij de ziekte van Crohn segmentair aanwezig, waarbij zones van normale en ontstoken darmwand elkaar afwisselen.
2. Manier waarop de ontsteking zich gedraagt:
- Colitis Ulcerosa: De ontsteking is aanwezig in de binnenste laag van de darmwand, het slijmvlies.
- Ziekte van Crohn: De ontsteking kan dieper doordringen in de darmwand, naast het slijmvlies, wat soms leidt tot vernauwingen van de darm. Ook kunnen er fistels ontstaan.
In colitis ulcerosa is de ontsteking ononderbroken aanwezig, vanaf de aars tot een bepaalde hoogte in de dikke darm. In tegenstelling hiermee kan de ziekte van Crohn een meer verspreide en segmentaire aanwezigheid van ontsteking laten zien, met afwisselingen tussen gezond en ontstoken darmweefsel.
Deze onderscheidende kenmerken helpen bij het differentiรซren van de twee aandoeningen en zijn van belang bij het stellen van de diagnose en het bepalen van het behandelingsplan.
Symptomen van de ziekte van Crohn
Algemene symptomen bij actieve ziekte
- Diarree
- Koorts
- Vermoeidheid
- Buikpijn en buikkrampen
- Bloed in de ontlasting
- Zweertjes in de mond
- Verminderde eetlust en gewichtsverlies
- Pijn of afscheiding nabij of rond de anus (fistel)
Andere mogelijke symptomen
Andere mogelijke ziekteverschijnselen, vooral in ernstige gevallenm, buiten het darmkanaal:
- Ontsteking van huid, ogen en gewrichten
- Ontsteking van de lever of galwegen
- Nierstenen
- IJzergebrek (bloedarmoede)
- Vertraagde groei of seksuele ontwikkeling bij kinderen
Wanneer een arts raadplegen?
Raadpleeg je hjuisarts bij aanhoudende veranderingen in je stoelgang of als je een of meerย van de volgende tekenen en symptomen van de ziekte van Crohn opmerkt:
- Buikpijn
- Bloed in de ontlasting
- Misselijkheid en overgeven
- Diarree die langer dan twee weken aanhoudt
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Koorts naast een van de bovenstaande symptomen
Oorzaak van de ziekte van Crohn
De exacte oorzaak van de ziekte van Crohn is anno 2025 niet bekend. Het wordt geassocieerd met een ontregelde immuunrespons. Normaal gesproken reageert je immuunsysteem op binnendringende ziektekiemen door ontstekingen te veroorzaken. Bij de ziekte van Crohn kan het immuunsysteem echter overactief worden en de eigen cellen van het lichaam aanvallen. Dit kan leiden tot een onjuiste aanval op bacteriรซn in de darmen, wat leidt tot een ontsteking in de darmen. Daarom wordt de ziekte van Crohn ook wel een auto-immuunziekte genoemd.
Soms komt Crohn voor in bepaalde families. Ditsuggereert dat genetische factoren een rol kunnen spelen. Het is mogelijk dat bepaalde genetische mutaties mensen vatbaarder maken voor de ontwikkeling van de ziekte. Doch niet alle mensen met Crohn hebben een familiegeschiedenis van deze ziekte.
Risicofactoren
Risicofactoren zijn:
Leeftijd
De ziekte kan op elke leeftijd voorkomen, maar wordt vaak gediagnosticeerd bij mensen tussen de late tienerjaren en begin dertig.
Genen
Ongeveer 20% van de mensen met de ziekte van Crohn heeft familieleden met inflammatoire darmziekten. Specifieke genetische mutaties kunnen het risico verhogen.
Roken
Roken verdubbelt het risico op de ziekte van Crohn en kan de ernst van de ziekte vergroten.
Appendectomie
Mensen die een blindedarmoperatie hebben ondergaan, kunnen een verhoogd risico hebben. De reden hiervan is niet volledig duidelijk.
Locatie
Wonen in ontwikkelde landen en stedelijke gebieden lijkt een hoger risico met zich mee te brengen dan leven in minder ontwikkelde landen en landelijke gebieden.
Stress
Hoewel stress op zichzelf de ziekte niet veroorzaakt, kan het bijdragen aan het uitbreken van symptomen en opflakkeringen van de ziekte.
Onderzoek en diagnose
Bij het onderzoek naar de ziekte van Crohn worden verschillende methoden gebruikt om een helder beeld te krijgen. Hier zijn de belangrijkste:
Vraaggesprek
De arts voert eeb vraaggesprek met je over de klachten die je ervaart. Uiteraard zal de arts ook je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.
Lichamelijk onderzoek
De arts voert een lichamelijk onderzoek uit om eventuele buikmassa’s, gevoeligheid, huiduitslag, gezwollen gewrichten of aften in de mond op te merken.
Beeldvormend onderzoek
- Een gastroscopie: een kijkonderzoek van de binnenkant van de slokdarm, maag en het eerste deel van de dunne darm (twaalfvingerige darm).
- Colonoscopie of sigmoรฏdoscopie: Een flexibele buis met een camera bekijkt de binnenkant van de darm.
- CT-scan van de buik: Gedetailleerde beelden van de buikorganen.
- Videocapsule-endoscopie (VCE): Een capsule met camera die wordt ingeslikt, filmt de darmen tijdens de doorgang.
- MRI van de buik: Beelden van de buikorganen met magnetische resonantie.
- Enteroscopie: Een flexibele buis met camera onderzoekt diepere delen van de dunne darm.
- MRI-onderzoek van de dunne darm (enterografie): Gedetailleerde beelden van de dunne darm met magnetische resonantie.
Aanvullende tests
- Ontlastingsonderzoek: Controleert op andere mogelijke oorzaken van de klachten die je ervaart.
- Bloedonderzoek:
- Laag albuminegehalte: Kan wijzen op ondervoeding.
- Hoge bezinkingssnelheid van erytrocyten (BSE): Een marker voor ontsteking.
- Verhoogde CRP (C-reactief proteรฏne): Nog een indicator van ontsteking.
- Fecaal vet: Controleert op vet in de ontlasting.
- Laag bloedbeeld (hemoglobine en hematocriet): Kan duiden op bloedarmoede.
- Abnormale leverbloedonderzoeken: Voor het controleren van de leverfunctie.
- Hoog aantal witte bloedcellen: Een teken van ontsteking of infectie.
- Verhoogd fecaal calprotectinegehalte in de ontlasting: Een marker voor darmontsteking.
Behandelingย van de Ziekte van Crohn
De ziekte van Crohn kan niet genezen worden. , zijn er verschillende strategieรซn om de ontsteking onder controle te houden. Hier zijn een paar belangrijke benaderingen:
Medicamenteuze behandeling
Diverse medicijnen kunnen ontstekingen bij de ziekte van Crohn onderdrukken, waaronder:
- Immuunsysteem-onderdrukkende medicijnen
- Biologische medicijnen
- Corticosteroรฏden
- 5-aminosalicylaten
Dieet en voeding
- ๐ Je arts kan een specifiek dieet aanbevelen dat past bij jouw situatie.
- ๐ Voedingssupplementen kunnen nodig zijn, zoals:
- IJzer
- Vitamine D
- Calcium
- ๐ Een diรซtist kan je helpen met voedingsadviezen op maat
Chirurgische opties
- ๐ฅ Soms is een operatie noodzakelijk om aangetaste delen van de darm te verwijderen of te verbreden.
- ๐ Gezonde darmuiteinden worden meestal weer met elkaar verbonden.
- ๐ฉน In sommige gevallen kan een stoma nodig zijn, tijdelijk of permanent, wat vaak de levenskwaliteit aanzienlijk kan verbeteren.
Levensstijlmaatregelen
- ๐ญ Stoppen met roken kan symptomen verminderen en het risico op opflakkeringen verkleinen.
- ๐ Houd een voedingsdagboek bij om triggers te identificeren.
- ๐๏ธโโ๏ธ Regelmatige lichaamsbeweging voor een beter humeur en stressverlichting.
- ๐งโโ๏ธ Pas ontspanningstechnieken toe om stress te beheersen.
Dieet en voeding bij de ziekte van Crohn
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de ziekte van Crohn, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om โspamโ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.