Last Updated on 3 februari 2024 by M.G. Sulman
De ziekte van Crohn is een chronische darmontsteking in het gehele spijsverteringskanaal, dus van mond tot kont. Vaak zijn er ontstekingen in zowel je dunne als dikke darm. De symptomen kunnen bestaan uit diarree met bloed en slijm, evenals pijn in de onderbuik. Behandeling bestaat uit het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen. Mensen met deze aandoening ervaren vaak afwisselende periodes van symptomen en periodes zonder klachten. Een gezonde leefstijlen een gezond dieet kan ook bijdragen aan het verminderen van klachten.
Wat is de ziekte van Crohn?
De ziekte van Crohn is een chronische aandoening waarbij je hele spijsverteringsstelsel, van mond tot kont, ontstoken kan raken. Gezond en ontstoken darmweefsel wisselen elkaar af. Meestal geeft de ziekte problemen bij de overgang van het laatste deel van de dunne darm naar het begin van de dikke darm. Zoals je op de foto kunt zien, kan het ook op andere plekken in je darmen opduiken.
Ziekte can Crohin en colitis ulcerosa
De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn verwante aandoeningen, maar ze vertonen duidelijke verschillen, vooral op het gebied van de locatie van ontsteking en het gedrag ervan.
1. Plaats van ontsteking:
- Colitis Ulcerosa: De ontsteking is beperkt tot de dikke darm, variërend van een deel ervan tot de gehele dikke darm.
- Ziekte van Crohn: De ontsteking kan voorkomen in het hele spijsverteringsstelsel, van mond tot aars. Vaak is het bij de ziekte van Crohn segmentair aanwezig, waarbij zones van normale en ontstoken darmwand elkaar afwisselen.
2. Manier waarop de ontsteking zich gedraagt:
- Colitis Ulcerosa: De ontsteking is aanwezig in de binnenste laag van de darmwand, het slijmvlies.
- Ziekte van Crohn: De ontsteking kan dieper doordringen in de darmwand, naast het slijmvlies, wat soms leidt tot vernauwingen van de darm. Ook kunnen er fistels ontstaan.
In colitis ulcerosa is de ontsteking ononderbroken aanwezig, vanaf de aars tot een bepaalde hoogte in de dikke darm. In tegenstelling hiermee kan de ziekte van Crohn een meer verspreide en segmentaire aanwezigheid van ontsteking laten zien, met afwisselingen tussen gezond en ontstoken darmweefsel.
Deze onderscheidende kenmerken helpen bij het differentiëren van de twee aandoeningen en zijn van belang bij het stellen van de diagnose en het bepalen van het behandelingsplan.
Symptomen van de ziekte van Crohn
Algemene symptomen bij actieve ziekte
- Diarree
- Koorts
- Vermoeidheid
- Buikpijn en buikkrampen
- Bloed in de ontlasting
- Zweertjes in de mond
- Verminderde eetlust en gewichtsverlies
- Pijn of afscheiding nabij of rond de anus (fistel)
Andere mogelijke symptomen
Andere mogelijke ziekteverschijnselen, vooral in ernstige gevallenm, buiten het darmkanaal:
- Ontsteking van huid, ogen en gewrichten
- Ontsteking van de lever of galwegen
- Nierstenen
- IJzergebrek (bloedarmoede)
- Vertraagde groei of seksuele ontwikkeling bij kinderen
Wanneer een arts raadplegen?
Raadpleeg je hjuisarts bij aanhoudende veranderingen in je stoelgang of als je een of meer van de volgende tekenen en symptomen van de ziekte van Crohn opmerkt:
- Buikpijn
- Bloed in de ontlasting
- Misselijkheid en overgeven
- Diarree die langer dan twee weken aanhoudt
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Koorts naast een van de bovenstaande symptomen
Complicaties
-
Abcessen: Infecties met pus die kunnen ontstaan in je buik of spijsverteringskanaal.
-
Anale kloven: Kleine scheurtjes in je anus die voor pijn, jeuk en bloedingen kunnen zorgen.
-
Fistels: Abnormale tunnels die verschillende lichaamsdelen met elkaar verbinden. Bij Crohn kunnen ze soms een onverwachte “uitgang” creëren, bijvoorbeeld naar de huid rond je achterste (ja, echt).
-
Darmobstructies: Knelpunten of verstoppingen in de darmen, soms door littekenweefsel of vernauwingen.
-
Ondervoeding: Problemen bij het opnemen van de juiste voedingsstoffen vanwege ontstekingen, wat kan leiden tot tekorten en energieproblemen.
-
Bloedarmoede: Lagere aantallen bloedcellen – een veelvoorkomend iets bij Crohn.
Oorzaak van de ziekte van Crohn
De exacte oorzaak van de ziekte van Crohn is anno 2024 niet bekend. Het wordt geassocieerd met een ontregelde immuunrespons. Normaal gesproken reageert je immuunsysteem op binnendringende ziektekiemen door ontstekingen te veroorzaken. Bij de ziekte van Crohn kan het immuunsysteem echter overactief worden en de eigen cellen van het lichaam aanvallen. Dit kan leiden tot een onjuiste aanval op bacteriën in de darmen, wat leidt tot een ontsteking in de darmen. Daarom wordt de ziekte van Crohn ook wel een auto-immuunziekte genoemd.
Soms komt Crohn voor in bepaalde families. Ditsuggereert dat genetische factoren een rol kunnen spelen. Het is mogelijk dat bepaalde genetische mutaties mensen vatbaarder maken voor de ontwikkeling van de ziekte. Doch niet alle mensen met Crohn hebben een familiegeschiedenis van deze ziekte.
Risicofactoren
Risicofactoren zijn:
Leeftijd
De ziekte kan op elke leeftijd voorkomen, maar wordt vaak gediagnosticeerd bij mensen tussen de late tienerjaren en begin dertig.
Genen
Ongeveer 20% van de mensen met de ziekte van Crohn heeft familieleden met inflammatoire darmziekten. Specifieke genetische mutaties kunnen het risico verhogen.
Roken
Roken verdubbelt het risico op de ziekte van Crohn en kan de ernst van de ziekte vergroten.
Appendectomie
Mensen die een blindedarmoperatie hebben ondergaan, kunnen een verhoogd risico hebben. De reden hiervan is niet volledig duidelijk.
Locatie
Wonen in ontwikkelde landen en stedelijke gebieden lijkt een hoger risico met zich mee te brengen dan leven in minder ontwikkelde landen en landelijke gebieden.
Stress
Hoewel stress op zichzelf de ziekte niet veroorzaakt, kan het bijdragen aan het uitbreken van symptomen en opflakkeringen van de ziekte.
Onderzoek en diagnose
Bij het onderzoek naar de ziekte van Crohn worden verschillende methoden gebruikt om een helder beeld te krijgen. Hier zijn de belangrijkste:
Vraaggesprek
De arts voert ene vraaggesprek met je over de klachten die je ervaart. Uiteraard zal de arts ook je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.
Lichamelijk onderzoek
De arts voert een lichamelijk onderzoek uit om eventuele buikmassa’s, gevoeligheid, huiduitslag, gezwollen gewrichten of aften in de mond op te merken.
Beeldvormend onderzoek
- Een gastroscopie: een kijkonderzoek van de binnenkant van de slokdarm, maag en het eerste deel van de dunne darm (twaalfvingerige darm).
- Colonoscopie of sigmoïdoscopie: Een flexibele buis met een camera bekijkt de binnenkant van de darm.
- CT-scan van de buik: Gedetailleerde beelden van de buikorganen.
- Videocapsule-endoscopie (VCE): Een capsule met camera die wordt ingeslikt, filmt de darmen tijdens de doorgang.
- MRI van de buik: Beelden van de buikorganen met magnetische resonantie.
- Enteroscopie: Een flexibele buis met camera onderzoekt diepere delen van de dunne darm.
- MRI-onderzoek van de dunne darm (enterografie): Gedetailleerde beelden van de dunne darm met magnetische resonantie.
Aanvullende tests
- Ontlastingsonderzoek: Controleert op andere mogelijke oorzaken van de klachten die je ervaart.
- Bloedonderzoek:
- Laag albuminegehalte: Kan wijzen op ondervoeding.
- Hoge bezinkingssnelheid van erytrocyten (BSE): Een marker voor ontsteking.
- Verhoogde CRP (C-reactief proteïne): Nog een indicator van ontsteking.
- Fecaal vet: Controleert op vet in de ontlasting.
- Laag bloedbeeld (hemoglobine en hematocriet): Kan duiden op bloedarmoede.
- Abnormale leverbloedonderzoeken: Voor het controleren van de leverfunctie.
- Hoog aantal witte bloedcellen: Een teken van ontsteking of infectie.
- Verhoogd fecaal calprotectinegehalte in de ontlasting: Een marker voor darmontsteking.
Behandeling van de Ziekte van Crohn
De ziekte van Crohn kan niet genezen worden. , zijn er verschillende strategieën om de ontsteking onder controle te houden. Hier zijn een paar belangrijke benaderingen:
Medicamenteuze behandeling
Diverse medicijnen kunnen ontstekingen bij de ziekte van Crohn onderdrukken, waaronder:
- Immuunsysteem-onderdrukkende medicijnen
- Biologische medicijnen
- Corticosteroïden
- 5-aminosalicylaten
Dieet en voeding
- 🍏 Je arts kan een specifiek dieet aanbevelen dat past bij jouw situatie.
- 💊 Voedingssupplementen kunnen nodig zijn, zoals:
- IJzer
- Vitamine D
- Calcium
- 🌐 Een diëtist kan je helpen met voedingsadviezen op maat
Chirurgische opties
- 🏥 Soms is een operatie noodzakelijk om aangetaste delen van de darm te verwijderen of te verbreden.
- 🔄 Gezonde darmuiteinden worden meestal weer met elkaar verbonden.
- 🩹 In sommige gevallen kan een stoma nodig zijn, tijdelijk of permanent, wat vaak de levenskwaliteit aanzienlijk kan verbeteren.
Levensstijlmaatregelen
- 🚭 Stoppen met roken kan symptomen verminderen en het risico op opflakkeringen verkleinen.
- 📝 Houd een voedingsdagboek bij om triggers te identificeren.
- 🏋️♀️ Regelmatige lichaamsbeweging voor een beter humeur en stressverlichting.
- 🧘♂️ Pas ontspanningstechnieken toe om stress te beheersen.
Dieet en voeding bij de ziekte van Crohn
Gezonde voeding is essentieel voor een goed functionerend lichaam. Hier zijn een aantal tips voor een evenwichtig en gezond dieet:
- Dagelijks minimaal 200-250 gram groente (liefst meer!) en twee porties fruit eten.
- Een handje ongezouten noten toevoegen aan je dieet.
- Gebruik zachte of vloeibare (smeer)vetten bij de bereiding van voedsel.
- Drink dagelijks 1,5 tot 2 liter vocht, zoals water, thee of koffie.
- Kies voornamelijk voor volkoren producten zoals volkorenbrood, volkorenpasta en zilvervliesrijst.
- Beperk vleesconsumptie en verhoog de inname van plantaardige producten, vis, peulvruchten, noten, eieren en vegetarische producten.
- Neem minimaal 3 porties zuivel, bij voorkeur karnemelk, yoghurt of kwark.
Bij de ziekte van Crohn is er een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen tijdens ontstekingsopvlammingen. Het is belangrijk om extra calorieën en eiwitten binnen te krijgen. Eiwitrijke voedingsmiddelen zoals vlees, kip, vis, kaas, eieren, zuivel, en plantaardige opties zijn hierbij gunstig.
Bij overgewicht, veroorzaakt door medicatie, is het niet raadzaam af te vallen tijdens een actieve ziekteperiode. Raadpleeg een diëtist voor een persoonlijk voedingsplan als je op een gezonde manier wilt afvallen.
Elk individu is uniek, dus luister naar je lichaam. Tijdens klachtenvrije periodes kan het zijn dat bepaalde voedingsmiddelen niet goed worden verdragen. Vermijd ze tijdelijk en probeer ze na 4-6 weken opnieuw.
Er zijn geen bekende diëten die de ziekte van Crohn genezen. Als je alternatieve diëten overweegt, bespreek dit dan met je arts of diëtist.
Voor mensen met darmvernauwingen is het belangrijk voedsel goed te kauwen en rustig te eten teneinde verstoppingen te voorkomen.
Bij diarree, een veelvoorkomend symptoom bij de ziekte van Crohn, wordt aangeraden voldoende vocht, vezelrijke voeding en voedingsmiddelen met ontstekingsremmende eigenschappen te gebruiken, bijvoorbeeld:
- Bosbessen
- Vette vis (haring, zalm, makreel, sardines)
- Kurkuma
- Gember
- Groene bladgroenten (spinazie, boerenkool)
- Walnoten
- Olijfolie
- Tomaten
- Broccoli
- Avocado
- Knoflook
- Aardbeien
- Ananas
- Papaja
- Chiazaad
- Hennepzaad
- Granaatappel
- Zoete aardappelen
- Artisjok
- Rode biet
Vermijd scherpe kruiden, vette voedingsmiddelen en prikkelende groentesoorten tijdens periodes van diarree. Herintroduceer deze voedingsmiddelen wanneer je ontlastingspatroon weer normaal is.
Prognose
De ziekte van de ziekte van Crohn is chronisch. Het goede nieuws: de meerderheid van de mensen met de Ziekte van Crohn leidt een vol en actief leven!
Een combinatie van medicatie en levensstijlveranderingen helpt de ziekte onder controle te houden. Dit helpt ook bij het voorkomen van complicaties.
Een actieve levensstijl en regelmatige lichaamsbeweging draagt bij aan het welzijn.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over de ziekte van Crohn, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
