Nierstenen: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 24 februari 2025 by M.G. Sulman

Nierstenen zijn kleine, harde afzettingen die ontstaan in je nieren. Deze harde stenen worden gevormd uit de kristallen die zich in de urinewegen afscheiden van de urine. De meeste van deze kleine kristallen verlaten het lichaam zonder zelfs maar opgemerkt te worden. Achtergebleven kristallen kunnen echter als kernen fungeren en in nierstenen veranderen. Urolithiasis is de medische term voor stenen in de urinewegen. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen. De typische beginleeftijd is ergens tussen de 20 en 40 jaar. Nierstenen bestaan meestal uit calcium. Struviet- of infectiestenen komen minder vaak voor. Deze stenen komen vooral voor ten gevolge van herhaaldelijke urineweginfecties. Er zijn zelden urinezuur- of cystinestenen. Als een niersteen in de urineleider terechtkomt, wordt dit ook wel een urineleidersteen genoemd. Galstenen en nierstenen zijn niet met elkaar verwant, ze worden gevormd in verschillende delen van het lichaam. Soms zijn nierstenen gevaarlijk. Ze kunnen namelijk de nieren beschadigen en tot chronisch nierfalen leiden.

Wat zijn nierstenen?

Faelina vs. Rocky: het gevecht met haar koppige niersteen

Toen Faelina op een gewone dinsdagochtend wakker werd met een vage pijn in haar onderrug, dacht ze eerst dat het gewoon een slechte slaaphouding was. “Even rekken en strekken en het gaat wel over,” mompelde ze nog tegen zichzelf. Maar binnen een paar uur zat ze gekromd op de bank, klam van het zweet, met een pijn die ze alleen maar kon omschrijven als “een spijker die door m’n rug naar m’n blaas werd gehamerd”. Geen idee wat er aan de hand was, maar het was serieus. In het ziekenhuis duurde het niet lang voordat de arts haar het nieuws bracht: “Je hebt een niersteen, en hij is nogal… koppig.”

Faelina, die dacht dat nierstenen alleen iets voor oudere mannen waren die te veel vlees aten, was totaal verbaasd. “Hoe kan ik, een jonge vrouw die leeft op smoothies en salades, een niersteen hebben?!” vroeg ze half lachend, half jankend van de pijn. De arts glimlachte begrijpend. “Nierstenen discrimineren niet, Faelina.” Uiteindelijk lukte het haar om het steentje — die ze gekscherend ‘Rocky’ noemde — uit te plassen na dagen van veel water drinken en een marathon van Netflix-afleveringen. “Rocky en ik hadden een haat-liefdeverhouding,” grapte ze later tegen haar vrienden. “Maar ik hoop écht dat ik ‘m nooit meer terugzie.”

Wat zijn het eigenlijk?

Opgeloste zoutkristallen en mineralen kunnen in de urine worden aangetroffen. Deze zouten kunnen samen met de mineralen kleine kristallen vormen, waaruit zich na verloop van tijd stenen ontwikkelen. Hetzij in de nieren (nierstenen), in de blaas (blaasstenen) of in de urineleiders (ureterstenen). Kleine kristallen kunnen ongemerkt met de urine worden weggespoeld, grotere stenen kunnen hevige pijn veroorzaken.

FAQ nierstenen – alles wat je (niet) wilde weten over die vervelende steentjes

Nierstenen… tot je ze hebt, weet je vaak niet eens dat ze bestaan. Maar als ze toeslaan? Dan weet je het meteen. Of je nu nieuwsgierig bent, al een steentje hebt uitgeplast (respect!) of gewoon voorbereid wilt zijn op wat Mother Nature allemaal kan flikken, hier vind je antwoorden op de meest gestelde vragen. Geen ingewikkelde medische praatjes, maar gewoon recht voor z’n raap – want nierstenen zijn al pijnlijk genoeg, toch? 💥💧

Vraag	Antwoord
Wat zijn nierstenen eigenlijk?	Nierstenen zijn harde klontjes die ontstaan uit afvalstoffen in je urine. Denk aan kristallen die zich stapelen en samenklonteren. Soms zijn ze zo klein als een zandkorrel, maar ze kunnen ook uitgroeien tot serieuze knikkers. Niet bepaald iets wat je in je lichaam wilt hebben!
Hoe weet ik of ik nierstenen heb?	Geloof me, als een niersteen zich verplaatst, merk je het meteen. De pijn kan bizar heftig zijn: scherpe steken in je zij of rug, die soms naar je buik of lies uitstralen. En dan hebben we het nog niet eens over het branderige gevoel bij het plassen, troebele of bloederige urine, of die vervelende drang om steeds naar de wc te rennen.
Hoe ontstaat zo’n niersteen eigenlijk?	Het draait allemaal om een verkeerde balans in je urine. Te weinig drinken? Grote kans. Maar ook een dieet bomvol zout, te veel eiwitten of oxalaatrijke voeding (spinazie, noten, chocolade… oeps) helpt niet mee. En sommige mensen hebben gewoon pech door hun genen of bepaalde medische aandoeningen.
Doet het altijd pijn?	Nope. Sommige nierstenen chillen gewoon in je nier zonder dat je iets voelt. Het wordt pas een feestje als ze gaan wandelen richting je urineleider. Dan kun je die helse koliekaanvallen krijgen waar je over leest.
Wat moet ik doen als ik denk dat ik een niersteen heb?	Niet stoer gaan doen en het negeren. Ga even langs de huisarts. Ze kunnen een echo of CT-scan regelen om te checken wat er aan de hand is. En geloof me, pijnstillers zijn in dit geval geen overbodige luxe.
Kan ik zelf een niersteen uitplassen?	Ja hoor, vooral als ‘ie klein is (denk: minder dan 5 mm). Veel water drinken helpt om ‘m weg te spoelen. Maar grote jongens? Die blijven lekker zitten of blokkeren alles. Dan heb je echt wat hulp nodig.
Helpt veel water drinken echt?	Absoluut! Water is je beste vriend hier. Het verdunt je urine en helpt de afvalstoffen weg te spoelen voordat ze kristallen vormen. Richt op minstens 2-3 liter per dag, vooral als je al eens nierstenen hebt gehad.
Zijn er bepaalde voedingsmiddelen die ik beter kan mijden?	Ja, helaas. Minder zout, minder dierlijke eiwitten (zoals rood vlees), en let op met oxalaatrijke voeding: spinazie, bieten, noten, chocolade en zelfs aardbeien staan op de zwarte lijst. Maar hey, je hoeft ze niet helemaal te skippen – met mate is de sleutel.
Zijn nierstenen erfelijk?	Jep, in sommige families komt het vaker voor. Dus als je vader, moeder of oma er ooit last van had, ben jij misschien ook de pineut. Maar geen paniek, met een gezonde levensstijl kun je het risico verkleinen.
Kunnen nierstenen vanzelf verdwijnen?	Soms wel. Kleine steentjes verlaten het schip gewoon tijdens het plassen (oké, dat kan flink branden). Maar grotere stenen? Die blijven liever hangen. Soms moeten ze eruit gehaald worden met speciale behandelingen.
Welke behandelingen zijn er voor nierstenen?	Afhankelijk van de grootte en locatie heb je opties. Van simpelweg wachten en veel water drinken, tot ingrepen als niersteenvergruizing (denk aan geluidsgolven die ‘m kapot trillen), of een operatie als het écht niet anders kan. Soms wordt een stent geplaatst om de boel open te houden.
Kunnen nierstenen terugkomen?	Helaas wel. Ben je er eenmaal gevoelig voor, dan heb je kans dat ze terugkeren. Daarom is aanpassing van je dieet en genoeg drinken key. Sommige mensen krijgen zelfs medicijnen om het risico te verkleinen.
Zijn nierstenen gevaarlijk?	Niet direct levensbedreigend, maar ze kunnen wel complicaties veroorzaken. Denk aan infecties, schade aan je nieren of verstoppingen. En dat wil je liever voorkomen.
Waarom is de pijn zo intens?	Omdat die kleine rotsblokken je urinewegen letterlijk blokkeren en je lichaam tegenwerkt. De spieren rond je urineleider trekken samen om dat steentje eruit te persen. Het voelt een beetje alsof je spieren op hol slaan zonder resultaat. Geen pretje dus.
Hoe lang duurt het om een niersteen uit te plassen?	Dat verschilt. Een klein steentje kan er in een paar uur of dagen uit zijn. Maar als het tegenzit, kun je weken last hebben. En als ‘ie echt niet beweegt? Dan moet de arts eraan te pas komen.
Zijn mannen of vrouwen gevoeliger voor nierstenen?	Statistisch gezien krijgen mannen vaker nierstenen dan vrouwen. Maar vrouwen hebben dan weer vaker last van urineweginfecties die complicaties kunnen veroorzaken bij nierstenen. Dus eerlijk? Beide kampen hebben pech.
Heeft stress invloed op nierstenen?	Indirect wel. Stress kan je eet- en drinkpatroon beïnvloeden, en dat heeft weer effect op je urine. Te weinig drinken en ongezond eten? Check. Zo kan stress dus wel een steentje bijdragen. (Woordgrapje, sorry!)
Mag ik sporten met een niersteen?	Lichte beweging, zoals wandelen, kan zelfs helpen om dat steentje sneller kwijt te raken. Maar intensieve workouts terwijl je in de kreukels ligt van de pijn? Niet de beste keuze. Luister naar je lijf.
Kunnen kinderen ook nierstenen krijgen?	Ja, al is het zeldzamer. Soms ligt de oorzaak in erfelijke aandoeningen of specifieke dieetfactoren. Maar het gebeurt wel degelijk.
Wat als een niersteen blijft vastzitten?	Dan is het tijd voor actie. Een arts kan medicijnen geven om de spieren te ontspannen of ingrepen voorstellen zoals vergruizing of een operatie. Je wilt echt niet te lang met een verstopte urineleider blijven rondlopen.
Kan ik nierstenen voorkomen?	Ja, en het is eigenlijk simpel: drink voldoende water, beperk zout en dierlijke eiwitten, en eet met mate oxalaatrijke producten. En voor sommigen zijn er speciale diëten of supplementen.
Waarom zeggen mensen dat cola slecht is bij nierstenen?	Cola bevat fosfaten en veel suiker, wat de kans op nierstenen kan verhogen. Vooral als je liters per dag wegdrinkt. Een glas af en toe is niet het einde van de wereld, maar water blijft je beste vriend.
Wat gebeurt er als ik nierstenen negeer?	Niet slim. Ze kunnen vast komen te zitten, ontstekingen veroorzaken of zelfs je nier beschadigen. Dus als je denkt: “Ach, het gaat wel over”, denk dan nog een keer.
Zijn er medicijnen tegen nierstenen?	Ja, afhankelijk van het type steen. Voor sommige steensoorten zijn er medicijnen die helpen om ze op te lossen of te voorkomen. Je arts weet precies wat bij jou past.
Wat kan ik eten om nierstenen te voorkomen?	Veel groenten (maar niet te veel oxalaatrijke), fruit (citrusvruchten zijn top), volkoren producten en magere eiwitten. En vergeet niet genoeg calcium binnen te krijgen, dat klinkt tegenstrijdig, maar helpt juist bepaalde steenvorming te voorkomen.
Waarom zijn sommige nierstenen zo lastig te verwijderen?	Dat ligt aan hun grootte, vorm en waar ze precies vastzitten. Sommige stenen zijn glad en glijden er zo uit, terwijl andere scherpe randjes hebben of in bochten van je urineleider vast blijven zitten.
Kan ik meerdere nierstenen tegelijk hebben?	Oh ja, het komt vaker voor dan je denkt. Soms heb je een paar mini’s in beide nieren zonder het te merken. Maar als ze tegelijk besluiten te gaan ‘wandelen’… tja, dan ben je de pineut.
Waarom krijg ik nierstenen ondanks gezond eten?	Soms speelt je lichaam je parten. Denk aan erfelijke aanleg, bepaalde ziektes (zoals jicht of bepaalde stofwisselingsstoornissen) of medicijnen die je moet slikken. Gezond eten verkleint de kans, maar sluit niets uit.
Hoe groot kan een niersteen worden?	Ze variëren van miniscuul (een zandkorrel) tot monsters van wel een paar centimeter groot. Die laatste moet er sowieso met medische hulp uit.
Is het normaal om bloed in mijn urine te zien?	Ja, als een niersteen zich een weg baant door je urineleider kan hij kleine bloedvaatjes beschadigen. Dat geeft die roze of rode kleur aan je urine. Maar blijf het niet negeren en check het bij je huisarts.
Kan ik werken met een niersteen?	Dat ligt aan de pijn. Sommige mensen gaan gewoon door (hoed af!), maar anderen liggen krom van de krampen. Luister naar je lichaam. Pijnstillers kunnen soms wonderen doen, maar als het te erg wordt, is rust het beste medicijn.
Waarom helpt citroensap soms tegen nierstenen?	Citroensap bevat citraat, een stofje dat helpt kristalvorming te voorkomen. Een scheutje in je water kan dus zeker helpen. Maar overdrijf niet – teveel zuur is ook niet ideaal voor je maag of tanden.
Moet ik naar de spoed als ik hevige pijn heb?	Ja. Nierkolieken zijn niet iets om zelf uit te zitten als de pijn te heftig wordt. De spoed kan pijnstilling geven en kijken of er meer aan de hand is.

Ontstaan van nierstenen

Urinestenen ontstaan ​​​​wanneer mineralen of zure zouten tezamen kristallen in de urine te vormen. Als ze groter worden, kunnen ze vast komen te zitten in de urineleider en de urinestroom belemmeren. Soms worden ze zo groot in de nier dat ze er niet meer uit kunnen. In beide gevallen kan een chirurgische interventie nodig zijn.

Symptomen van nierstenen

Geen klachten

Je voelt vaak niets van nierstenen. Dan zijn de stenen klein en zitten ze in de nier. Ze kunnen bij toeval worden ontdekt tijdens een echografie of röntgenonderzoek van de buik.

Geringe klachten

Je kunt ook slechts milde klachten ervaren, zoals een zeurderig gevoel in het niergebied. Urineweginfecties of sporen van bloed in de urine kunnen ook het gevolg zijn. Als er kleine stenen in de nier worden ontdekt, moet je veel drinken. Vaak kan het lichaam zelf een kleine steen met de urine wegspoelen.

Vage klachten

Vaak beginnen de klachten met een niersteen die vast komt te zitten geeft. Aanvankelijk heb je met een vage, weinig opvallende pijn in de onderrug of de flanken. Langzaamaan wordt de pijn heviger.  De pijn komt dan in steeds hevigere aanvallen, meestal aan de zijkant van de buik. De zogeheten nierkoliek (zie onder).

Meer ernstige symptomen (nierkoliek)

Hoe groter nierstenen zijn, hoe ernstiger de klachten die ze kunnen veroorzaken. Als een grote steen van de nier in de urineleider terechtkomt, kan deze de urineleider blokkeren of zelfs geheel sluiten, vooral in smalle gebieden. Dit leidt tot urinewegobstructie (verstopte urineleider) en de spieren van de urineleider zijn dan gespannen rond de niersteen. Men spreekt dan van nierkoliek. Een nierkoliek duidt op een acute, pijnlijke situatie die wordt veroorzaakt door een steen die de urineleider blokkeert. Nierkoliek komt meestal in golven en doet zich voor in het gebied van de nieren en onderrug.

Een nierkoliek kan tot deze symptomen leiden:

• Ernstige koliekachtige pijn die plotseling begint.
• De krampende pijnen manifesteren zich meestal in golven. Ze komen op en verdwijnen dan weer.
• De symptomen verschijnen in de nierstreek en in de onderrug. Ze kunnen uitstralen naar de buik en het genitale gebied.
• De pijn gaat meestal gepaard met misselijkheid en braken.
• Frequent urineren met slechts kleine hoeveelheden urine kan voorkomen. Vaak is de drang om te plassen niet te onderdrukken.
• Je kunt ook pijn ervaren bij het plassen of bloed in de urine opmerken.

Afhankelijk van de locatie en de grootte van de steen kunnen de symptomen erg intens zijn en lang aanhouden.

Snel handelen is nodig als er tevens een urineweginfectie met koorts optreedt. In zeldzame gevallen duiden koorts en koude rillingen op bloedvergiftiging. Dan zal de arts de urinewegobstructie onmiddellijk behandelen door de urine af te tappen en antibiotica toe te dienen.

Oorzaken van nierstenen

Nierstenen zijn harde afzettingen die zich vormen in de nieren. Er kan slechts een beperkte hoeveelheid stoffen in de urine worden opgelost. Als je niet genoeg vocht binnenkrijgt door voldoende te drinken of als het te veel vocht verliest door te zweten, zullen stoffen zich concentreren in de urine, die niet meer kunnen oplossen. Omgekeerd zitten er ook stoffen in de urine die steenvorming remmen.

Bepaalde eetgewoonten kunnen bijdragen aan de vorming van nierstenen. Producten met veel (dierlijk) eiwit maken de kans op steenvorming groter. Urineweginfecties, veranderingen in de nieren en stofwisselingsziekten kunnen ook de oorzaak zijn. Zeventig procent van de mensen met de zeldzame erfelijke ziekte renale tubulaire acidose ontwikkelt ook nierstenen. Twee andere zeldzame erfelijke stofwisselingsstoornissen die verantwoordelijk kunnen zijn voor niersteenziekte zijn cystinurie en hyperoxalurie.

Andere oorzaken zijn hyperuricosurie, een urinezuurstofwisseling, jicht, overmatige inname van vitamine D en obstructie van de urinewegen. Bepaalde diuretica of antacida op basis van calcium kunnen de hoeveelheid calcium in de urine verhogen, waardoor nierstenen kunnen ontstaan. Patiënten met chronische darmontsteking, intestinale bypass of stoma lopen ook een verhoogd risico.

Urinestenen kunnen zich vormen bij mensen met een urineweginfectie. Degenen die worden behandeld met het medicijn indinavir, een proteaseremmer die wordt gebruikt als onderdeel van zeer actieve antiretrovirale therapie voor de behandeling van hiv/aids, hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van nierstenen.

Nierstenen door stress?

De oorsprong van nierstenen is altijd chemisch van aard en niet psychisch. Stress kan wel onrechtstreeks bijdragen aan de vorming ervan. Zeer druk bezette mensen die veel stress ervaren, drinken vaak ook weinig drinken en eten veel purinerijke voedingsmiddelen. Dierlijk eiwit bevat veel purine. Bij verhoogde concentratie urinezuur in de urine kunnen urinezuurstenen gevormd worden. Urinezuurstenen zijn nierstenen gemaakt van urinezuur. Zij kunnen alleen ontstaan in te zure urine.

Risicofactoren

De risicofactoren voor het ontwikkelen van nierstenen zijn onder meer:

• Urinezuurmetabolismestoornissen, zoals jicht.
• Bijschildklieraandoeningen die leiden tot verhoogde uitscheiding van calcium in de urine.
• Overmatige consumptie van vlees en worst.
• Overmatige consumptie van voedingsmiddelen die rijk zijn aan oxaalzuur, zoals spinazie, rabarber, rode biet, cacao, chocolade, zwarte en groene thee (oxaalzuur in combinatie met calcium, vormt calciumoxalaatstenen).
• Snel gewichtsverlies zonder daarbij voldoende te drinken.
• Bedlegerig met afbraak van calcium uit de botten.
• Frequente urineweg- en bekkeninfecties.
• Verminderde uitscheiding van stoffen die steenvorming remmen, zoals zink, citraat, magnesium, pyrofosfaat en zure mucopolysacchariden.

Onderzoek en diagnose

Spoed

Je maakt vaak eerst een afspraak met je huisarts. Indien nodig kan hij je doorverwijzen naar een uroloog.

Niet zelden meld je je aan op spoed met hevige pijn, al dan niet met misselijkheid. De Spoedeisende Hulp (SEH) is een ziekenhuisafdeling die 24 uur per dag en 365 dagen per jaar open is voor iedereen die spoedeisende zorg nodig heeft.

Medische voorgeschiedenis

De arts wil weten of je eerder last hebt gehad van nierstenen of dat je familiekleden hebt die er last van hebben gehad. Hij zal ook informeren naar je eetgewoonten, of er eerdere ziekten zijn en welke medicijnen je gebruikt.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek: onder meer creatinine, GFR (glomerular filtration rate), kalium, fosfaat, ureum, urinezuur en CRP kunnen worden bepaald. Uit de analyses kunnen ook conclusies worden getrokken over hoe goed de nieren werken en of er sprake is van een infectie.

Urineonderzoek

Urineonderzoek laat zien of er bloed in de urine aanwezig is. De oorzaak kan een beschadiging van het slijmvlies in de urineleider zijn, die wordt veroorzaakt door een steen. Als een urineweginfectie wordt vermoed, wordt een urinekweek gemaakt. Een of twee dagen later is te zien of er sprake is van bacteriegroei en – zo ja – welke bacterie de boosdoener is.

CT-scan zonder contrastmiddel

CT-scan zonder contrast wordt gebruikt om de diagnose nierstenen bij patiënten met acute pijn in de flank te bevestigen. Aan de hand hiervan kan de steendensiteit en de huid-steenafstand gemeten worden. Het laat zien of en waar zich stenen in de nieren en urineleiders bevinden en hoe groot deze stenen zijn.

Echografisch onderzoek

Nierstenen vanaf een grootte van ongeveer twee millimeter zijn te herkennen op een echo. Daarnaast kan de nierfunctie worden beoordeeld en kan een urinewegobstructie worden vastgesteld.

Röntgenonderzoek met contrastmiddel

Bij dit onderzoek wordt gebruikgemaakt van jodiumhoudend contrastmiddel/ Dit maakt je nieren, urineleiders en blaas zichtbaar.

Behandeling van nierstenen

Geen behandeling

Ongeveer vier op de vijf nierstenen worden vanzelf weggespoeld met je urine. In veel gevallen is een behandeling zonder actieve verwijdering van de steen dan ook succesvol. Zelfs na een nierkoliek kan de arts verschillende methoden proberen om de spontane verwijdering van stenen te ondersteunen.

Conservatieve behandeling

Conservatieve behandeling betekent in de geneeskunde dat bij een therapie niet wordt geopereerd. Bij nierstenen kan deze vorm van behandeling bestaan uit medicinale pijnverlichting, het toepassen van plaatselijke warmte (warme baden, warmwaterkruiken of kussens, warme kompressen) en lichamelijke inspanning (veel bewegen: touwtje springen, huppelen, de trap naar beneden aflopen, zwemmen, sporten, etc.). Bovendien dien je veel te drinken: tenminste 3 liter vocht (water) per dag. Tenzij er andere redenen zijn om je vochtinname te beperken, bijvoorbeeld bij kolieken

Het effect van de maatregelen moet worden gecontroleerd door regelmatig echo- en/of röntgenonderzoek om bewegingen van de steen vast te leggen en eventuele obstructie tijdig te detecteren.

Als er onverhoopt een koliek of infectie optreedt, zal de arts de conservatieve behandeling staken. In dat geval moet de steen actief worden verwijderd. Conservatieve behandeling is in de volgende gevallen vaak niet op zijn plaats:

• als de diameter van de stenen meer dan acht millimeter is
• bij ernstige koliek
• als er een urinewegobstructie optreedt
• als er een koortsige urineweginfectie optreedt

Het actief verwijderen van nierstenen

Tegenwoordig kunnen nierstenen op verschillende manieren worden verwijderd:

Extracorporale schokgolflithotripsie (ESWL)

Steenversplintering door het toepassen van schokgolven (extracorporale schokgolflithotripsie, ESWL).
Schokgolven zijn mechanische drukgolven. Hiermee kunnen nierstenen zonder operatie worden verwijderd. De steen wordt verpulverd en het gruis wordt op natuurlijke wijze verwijderd. De golven verspreiden zich vanaf het huidoppervlak naar het binnenste van het lichaam en worden steeds meer gebundeld en gericht op de niersteen.

De methode kan overal in de urinewegen worden gebruikt. Het is pijnloos en succesvol in bijna 80% van de gevallen. De behandeling bereikt echter zijn grenzen als de stenen niet te vinden zijn of erg groot zijn (> twee centimeter). Omdat de schokgolven het nierweefsel beschadigen, scheiden patiënten na de behandeling bloed uit in de urine (hematurie). Een op de drie patiënten kan koliek krijgen nadat de niersteen in kleinere stukken is gebroken, wat wordt veroorzaakt doordat deze stukjes met de urine het lichaam verlaten.

Minimaal invasieve steenbehandeling

De minimaal invasieve verwijdering van nierstenen bestaat uit verschillende methoden:

• Percutane niersteenverwijdering: De nier wordt door de huid heen aangeprikt met een naald, waarna een hol buisje in de nier wordt gebracht. Via dit buisje kan de uroloog de vermaledijde niersteen met speciale instrumenten verwijderen.
• Endoscopische: Hierbij wordt met behulp van een naald via de flank in de nier geprikt. Dit traject wordt opgerekt en vervolgens wordt er een buisje ingebracht waar een camera en instrumenten doorheen passen. de steen wordt opgespoord, gefragmenteerd en vervolgens verwijderd.
• laparoscopische (ingebracht via de buikholte) technieken. Deze procedure wordt gebruikt wanneer schokgolven noch endoscopische steenverwijdering succesvol lijken. De chirurg brengt de instrumenten via de buikholte in het operatiegebied. Na deze procedure blijven alleen kleine punctieplaatsen over.

Chirurgische verwijdering van nierstenen

Met de verschillende nieuwe procedures hoeven nierstenen zelden operatief, dus via open chirurgie, te worden verwijderd. Het wordt slechts in minder dan 5% van de gevallen gebruikt.

Voeding en nierstenen

Welke voedingsmiddelen vermijden?

Hieronder volgt een beknopte opsomming van voedingsmiddelen die je zou moeten vermijden bij urinestenen:

• Beperk zout en natriumrijke voedingsmiddelen, zoals:
  • Zoute snacks (zoals chips)
  • Ingeblikt voedsel (soepen, groenten)
  • Bewerkte vleeswaren (ham, worstjes)
  • Ketchup en andere sauzen
  • Gezouten noten
  • Kaas (vooral harde kazen)
  • Augurken en andere ingemaakte producten
  • Bouillonblokjes en -poeders
  • Diepvriesmaaltijden
  • Pizza
• Vermijd oxalaatrijke voedingsmiddelen zoals:
  • Spinazie
  • Rabarber
  • Bieten
  • Pinda’s
  • Chocolade
  • Boerenkool
  • Snijbiet
  • Aardappelschil
  • Noten (amandelen, cashewnoten)
  • Thee (zwarte thee)
• Beperk de consumptie van purinerijke voedingsmiddelen zoals orgaanvlees (lever, nieren), rood vlees (rundvlees, lamsvlees), vis als haring, forel of sardientjes uit blik  en in peulvruchten zitten vaak ook wat meer purines
• Beperk de inname van frisdranken en cafeïnehoudende dranken zoals cola, koffie en energiedrankjes
• Als je last hebt van calciumoxalaatstenen, vermijd dan overmatige inname van zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt

Welke voeding is gezond?

Met de juiste voeding kun je veel doen om de kans op nierstenen te verkleinen. Hier volgt een beknopte opsomming:

• Water: Drink voldoende water om gehydrateerd te blijven en nierstenen te voorkomen. Er wordt over het algemeen aangeraden om dagelijks 1,5 tot 2 liter water te drinken. De concentratie van calcium of oxaalzuur in de urine wordt dan lager, waardoor nierstenen geen schijn van kans maken.
• Citroensap: Voeg wat citroensap toe aan je water. Citroenen zijn een natuurlijke bron van citraat. Uit onderzoek blijkt dat citraten helpen om de vorming van een niersteen tegen te gaan.
• Groenten en fruit: Eet veel verse groenten en fruit. Deze krachtpatsers bevatten belangrijke voedingsstoffen en vezels die bijdragen aan een gezonde nierfunctie.
• Volkorenproducten: Kies voor volkoren granen in plaats van geraffineerde granen, aangezien volkorenproducten bijdragen aan een gezond gewicht en een goede stofwisseling.
• Gezonde vetten: Neem gezonde vetten op in je dieet, zoals olijfolie, avocado’s en noten. Deze vetten onderstenen je nierfunctie.

Zelfzorg en praktische tips

Als je ooit met nierstenen te maken hebt gehad, weet je hoe genadeloos die kleine rotsjes kunnen zijn. Het voelt alsof je lijf je in de steek laat, terwijl je alleen maar op zoek bent naar een beetje verlichting. Gelukkig is er goed nieuws: je hoeft niet machteloos toe te kijken. Met een paar slimme aanpassingen en innovatieve oplossingen kun je die vervelende stenen niet alleen voorkomen, maar ook aanpakken voordat ze de kans krijgen om je dag (of week) te verpesten. En nee, het gaat niet om zweverige trucs of eindeloze glazen water wegklokken – het kan een stuk gerichter en makkelijker.

Hieronder duiken we in een groot aantal praktische maatregelen die écht werken. Van slimme tech-snufjes tot natuurlijke remedies en verrassende voedingshacks: je staat versteld van wat er allemaal mogelijk is. Of je nu voor het eerst een steen ervaart of al jaren tegen deze pestkoppen vecht, er zit gegarandeerd iets tussen wat je leven een stukje makkelijker maakt. Laat die stenen maar komen (of liever niet), want jij bent nu gewapend met de beste tools en tips!

Drink dagelijks water met citroensap

Je hebt vast weleens gehoord dat je meer water moet drinken, toch? Maar met een scheutje citroensap erbij wordt het ineens een game-changer. Waarom? Omdat citroensap vol zit met citraat, een stofje dat voorkomt dat calcium zich aan andere mineralen bindt en kristallen vormt. Het werkt dus eigenlijk als een soort beschermend schild tegen die ellendige nierstenen.

Neem nou Lianne, een 42-jarige moeder van twee die altijd dacht dat nierstenen vooral een “mannenprobleem” waren. Totdat ze er zelf een kreeg. “Ik heb gehuild van de pijn,” vertelde ze later. Nu zweert ze bij haar ochtendritueel: een groot glas water met het sap van een halve citroen. Niet alleen helpt het tegen stenen, maar het boost ook nog eens je immuunsysteem. Dubbel winst!

Wist je trouwens dat een studie liet zien dat mensen die regelmatig citroenwater drinken, maar liefst 40% minder kans hebben op het ontwikkelen van nierstenen? Dus hup, die citroenen persen! Bonus: het smaakt lekker verfrissend, vooral als je het in de koelkast koud laat worden.

Gebruik magnesiumsupplementen om kristalvorming te verminderen

Magnesium, dat klinkt een beetje technisch misschien, maar het is een van de onbezongen helden als het gaat om je niergezondheid. Dit mineraal helpt bij het reguleren van calcium en oxalaat in je urine. Simpel gezegd: het houdt alles in balans, zodat er minder kans is dat die vervelende stenen zich vormen.

Neem Daan, een fanatieke mountainbiker van 29, die dacht dat hij onoverwinnelijk was. Totdat hij halverwege een trail ineens voelde alsof er een mes in zijn zij stak. Bleek een flinke niersteen te zijn. Sindsdien is magnesium zijn geheime wapen. “Ik neem nu elke avond een supplementje,” zegt hij. “En sindsdien geen problemen meer gehad.”

Tip: magnesium vind je niet alleen in pillen, maar ook in voedsel zoals noten, avocado’s en donkere chocola (ja, chocola!). Dus als je liever snackt dan slikt, zit je ook goed.

Consumeer voedingsmiddelen rijk aan oxalaatbindende calcium

Hier gaat het om slim eten, niet minder eten. Calcium heeft een slechte reputatie als het gaat om nierstenen, maar dat is eigenlijk onterecht. De truc is om het op het juiste moment en met de juiste voedingsmiddelen binnen te krijgen. Calcium bindt zich namelijk aan oxalaten in je darmen, zodat die niet in je urine terechtkomen. En dat is goed nieuws, want minder oxalaten betekent minder kans op stenen.

Kees, een gepensioneerde vrachtwagenchauffeur, zweert bij een dagelijks kommetje broccoli met amandelen. “Het klinkt misschien gek, maar sinds ik dat eet, heb ik nergens meer last van.” Het klinkt als een oude-mannen-hack, maar de wetenschap staat aan zijn kant: calciumrijke voeding werkt écht.

Probeer dus vaker broccoli, boerenkool of amandelen in je dieet te stoppen. En als je het extra fancy wilt maken, kun je ze combineren in een lekkere salade. Zo voel je je gezond én chic.

Vermijd overmatige inname van dierlijke eiwitten

Ah, die sappige biefstuk of die halve kip bij het avondeten. Klinkt verleidelijk, maar te veel dierlijke eiwitten kunnen je nieren in de problemen brengen. Dierlijke eiwitten verhogen namelijk het zuurgehalte in je lichaam, waardoor je urinezuur en calciumspiegels kunnen stijgen. En voilà, daar zijn je nierstenen.

Zoe, een 35-jarige personal trainer, dacht altijd dat een high-protein dieet de sleutel was tot een strak lijf. Totdat ze na een intense gymdag op de spoedeisende hulp belandde met een stekende pijn. “Ik dacht dat het mijn rug was,” zegt ze. “Bleek het een niersteen door al die shakes en kipfilets.” Nu heeft ze haar dieet aangepast met meer plantaardige eiwitten, zoals linzen en tofu. “En mijn spieren zijn er niet minder door geworden!”

Kortom, minder vlees is niet alleen beter voor de planeet, maar ook voor je nieren. En laten we eerlijk zijn, af en toe een dagje zonder vlees kan geen kwaad, toch? Maak bijvoorbeeld eens een curry met linzen en kokosmelk. Lekker, voedzaam én niersteen-proof.

Kies voor kaliumcitraat als voedingssupplement

Als je het woord ‘citraat’ hoort, denk je misschien: “Dat zat toch in citroenen?” Klopt, maar kaliumcitraat is de meer wetenschappelijke versie, en geloof me, het doet wonderen. Het verhoogt de pH-waarde van je urine en maakt die minder zuur. Waarom dat belangrijk is? Minder zuur betekent minder kans dat die vervelende stenen zich vormen.

Neem Sabine, een drukke marketingmanager die na weken zeuren eindelijk naar de huisarts ging met buikpijn. Nierstenen, natuurlijk. Haar arts adviseerde kaliumcitraat, en sindsdien slikt ze elke dag trouw haar supplement. “Het lijkt zo’n klein ding,” zegt ze, “maar het voelt als een beschermengeltje voor mijn nieren.” Studies tonen trouwens aan dat dit supplement niet alleen helpt voorkomen, maar ook bestaande kleine stenen kan oplossen. Handig, toch?

Voor wie denkt: “Supplementen zijn niks voor mij,” er zijn ook natuurlijke bronnen zoals bananen, avocado’s en aardappelen die kalium leveren. Maar ja, een pilletje is misschien net wat makkelijker.

Eet meer vezelrijke voeding

Misschien denk je niet meteen aan vezels als je aan nierstenen denkt, maar ze spelen een verrassend grote rol. Vezels helpen namelijk om je spijsvertering soepel te laten verlopen en kunnen oxalaten, een van de boosdoeners achter nierstenen, uit je systeem helpen voordat ze kwaad kunnen doen. Het is een simpele maar krachtige manier om je nieren te ontzien.

Neem Els, een fanatieke bakster van 49, die na een vervelende niersteenaanval besloot haar dieet om te gooien. “Ik voegde havermout, lijnzaad en groenten toe aan mijn maaltijden,” zegt ze. “Het is zo makkelijk dat ik me bijna schuldig voel dat ik er niet eerder mee ben begonnen.” Resultaat? Geen nierstenen meer en, als bonus, meer energie. Het zijn die kleine aanpassingen die het verschil maken.

Drink alkalisch mineraalwater

Water drinken is een no-brainer, maar niet elk water is gelijk geschapen. Alkalisch mineraalwater, dat een hogere pH-waarde heeft dan gewoon kraanwater, kan helpen om je urine minder zuur te maken. En we weten inmiddels: hoe minder zuur, hoe beter voor je nieren.

Klinkt het wat luxe? Misschien wel, maar vraag dat maar eens aan Marco, een fanatieke hardloper die vaak sportdrankjes dronk om “zijn elektrolyten aan te vullen.” Wat hij niet wist, is dat die suikerrijke drankjes zijn risico op nierstenen verdubbelden. Sinds hij is overgestapt op alkalisch water, voelt hij zich fitter en – belangrijker nog – is hij steen-vrij gebleven.

Wil je geen geld uitgeven aan speciaal water? Geen zorgen. Je kunt je eigen water alkalisch maken door er een snufje baking soda aan toe te voegen. Simpel, effectief, en veel goedkoper.

Voeg appelazijn toe aan je dagelijkse voeding of dranken

Appelazijn: het lijkt wel het Zwitsers zakmes van de natuurlijke remedies. Het kan je spijsvertering helpen, je huid verbeteren én, jawel, nierstenen tegengaan. Het bevat azijnzuur, dat helpt om stenen te verzachten en zelfs op te lossen. Het werkt ook preventief door het risico op nieuwe stenen te verkleinen.

Anna, een amateurkok die overal azijn voor gebruikt, ontdekte dit per toeval. “Ik las dat appelazijn goed was voor je nieren, dus begon ik het toe te voegen aan mijn saladedressings.” Nu zweert ze erbij, niet alleen omdat ze geen last meer heeft van nierstenen, maar ook omdat ze zegt dat haar energielevel omhoog is gegaan. Oh, en haar dressings smaken ook nog beter.

Gebruik diuretische kruiden, zoals paardenbloemwortel

Je denkt misschien: Kruiden? Serieus? Maar onderschat de kracht van de natuur niet. Paardenbloemwortel, bijvoorbeeld, is een natuurlijke diureticum, wat simpelweg betekent dat het je helpt om vocht af te voeren. En dat is precies wat je nieren nodig hebben om stenen weg te spoelen voordat ze groot en pijnlijk worden.

Karin, een 56-jarige hobbymoestuinier, ontdekte dit toen ze in een natuurwinkel struinde. “De verkoper raadde paardenbloemthee aan,” zegt ze. “Ik dacht, wat heb ik te verliezen?” Nu drinkt ze elke dag een kopje en voelt ze zich een stuk beter. “Ik had nooit gedacht dat zoiets simpels als een kopje thee mijn leven zo zou verbeteren.” Bonus: het helpt ook nog bij je spijsvertering.

Wil je het zelf proberen? Je kunt gedroogde paardenbloemwortel kopen en er thee van zetten, of je neemt een supplement. Het is een kleine stap die een groot verschil kan maken.

Houd je natrium-inname in de gaten

Zout is misschien lekker in je eten, maar het kan een grote vijand zijn voor je nieren. Te veel natrium zorgt ervoor dat je lichaam meer calcium uitscheidt via je urine, en dat verhoogt de kans op nierstenen aanzienlijk. Dus even opletten met die zoutvaatjes en kant-en-klaarmaaltijden.

Jasper, een 35-jarige chef-kok, moest dit op een harde manier leren. “Ik dacht altijd dat een beetje extra zout geen kwaad kon, maar na mijn tweede niersteenaanval ging ik toch maar eens mijn eetgewoonten onder de loep nemen.” Hij verminderde zijn zoutgebruik en stapte over op verse kruiden om zijn gerechten op smaak te brengen. “En weet je? Mijn eten smaakt nu nóg beter.” Zijn advies? Begin simpel: minder zout, meer smaak.

Met vezels en een beetje zoutbewustzijn ben je alweer twee stappen dichter bij niersteen-vrij leven. Het zijn geen grote ingrepen, maar kleine veranderingen die je dagelijks kunt toepassen zonder dat je het gevoel hebt dat je iets mist. En laten we eerlijk zijn, wie wil er nou weer die helse pijn ervaren?

Beperk het gebruik van suikerhoudende dranken, inclusief frisdranken

Het lijkt zo onschuldig: een blikje cola bij de lunch of een energiedrankje onderweg. Maar die suikerbommen zijn een ware nachtmerrie voor je nieren. Ze verhogen het risico op stenen doordat ze je calcium- en oxalaatbalans verstoren. En ja, dat geldt ook voor de light-varianten door de fosforzuur erin.

Jordi, een 22-jarige student, leerde dit op de harde manier. “Ik dronk elke dag minstens drie blikjes energiedrank,” zegt hij. “Totdat ik op een ochtend wakker werd met helse pijn in mijn zij.” Een bezoekje aan de dokter bevestigde het: nierstenen. Sindsdien is hij overgestapt op water en thee, en hij voelt zich nu fitter dan ooit. “En weet je wat? Ik mis die zoete rommel helemaal niet.”

Het advies is duidelijk: hou het simpel. Kies voor water, kruideninfusies of natuurlijke vruchtensappen zonder toegevoegde suikers. Je nieren zullen je eeuwig dankbaar zijn.

Blijf actief, maar met mate

Bewegen is gezond, dat weet iedereen, maar wist je dat het ook een rol speelt bij het voorkomen van nierstenen? Regelmatige lichaamsbeweging helpt je metabolisme op peil te houden en zorgt ervoor dat calcium en andere mineralen beter worden verwerkt. Maar let op: overdrijven kan juist het tegenovergestelde effect hebben, omdat extreme inspanning je lichaam uitdroogt. Het draait dus allemaal om balans.

Sanne, een fanatieke wandelaar van 42, ontdekte dit toen ze begon met dagelijks een blokje om na het avondeten. “Ik dacht: als ik toch al water drink, kan ik net zo goed een beetje bewegen om mijn nieren te helpen.” Sindsdien combineert ze het nuttige met het aangename en heeft ze geen last meer gehad van nierstenen. “En het is ook nog eens goed voor mijn hoofd na een drukke dag.”

Dus, of je nu houdt van wandelen, fietsen of gewoon een beetje tuinieren: elke vorm van beweging telt. Maar vergeet niet tussendoor wat water te drinken, zodat je je nieren optimaal ondersteunt. Simpel, gezond en effectief!

Prognose

De vooruitzichten voor nierstenen zijn zeer positief, hoewel er een risico is op herhaling. Veel nierstenen gaan na verloop van tijd vanzelf weg zonder behandeling. Medicijnen en chirurgische behandelingen om grotere nierstenen te verwijderen zijn over het algemeen zeer succesvol en brengen weinig hersteltijd met zich mee.

Complicaties

Mogelijke complicaties zijn afhankelijk van de grootte en positie van de stenen en de behandeling die je ondergaat

Complicaties van nierstenen kunnen bestaan uit:

• sepsis of bloedvergiftiging, een infectie die zich via het bloed verspreidt en symptomen veroorzaakt door het hele lichaam
• een geblokkeerde urineleider veroorzaakt door steenfragmenten
• een verwonding aan de urineleider
• een urineweginfectie
• vorming van littekenweefsel in de nieren en nierschade, wat kan leiden tot permanent nierfalen
• verlies van functie van een nier waardoor de nier moet worden verwijderd (nefrectomie)
• blaasblokkade door een grote niersteen, waardoor de urine niet vrij door de urineweg kan stromen (obstructieve urineretentie)

Preventie

Preventie van nierstenen kan bestaan uit een combinatie van leefstijlveranderingen en medicijnen.

Medicijnen

Indien je reeds een niersteen hebt gehad, kan de arts medicijnen aanbevelen om te voorkomen dat het opnieuw gebeurt. Welke soort hangt af van de oorzaak van de steen.

Leefstijlveranderingen

Veranderingen in leefstijl kunnen bestaan uit:

• Veel water drinken en gehydrateerd blijven, vooral tijdens het sporten en 9zware) lichamelijke inspanning.
• Vermijd of verminder voedsel met een flinke hoeveelheid natriumchloride (‘keukenzout’), mononatriumglutamaat (MSG of E621) en natriumnitraat (het natriumzout van salpeterzuur).
• Beperk je vleesinname. Een te grote hoeveelheid (dierlijk) eiwit vergroot namelijk de kans op nierstenen.
• Kies je voedsel verstandig. Meestal is het goed om meer spinazie en noten in je dieet op te nemen. Maar bij calciumoxalaatstenen kan de arts juist adviseren om voedingsmiddelen met een hoog oxalaatgehalte te vermijden of te beperken.
• Eet citrusvruchten. Citroenen en limoenen bevatten namelijk veel citraat, wat nierstenen helpt voorkomen.
• Blijf calciumrijk voedsel eten, maar wees voorzichtig met calciumsupplementen. Bij te weinig calcium is de kans op vorming van nierstenen hoger.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over nierstenen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.