Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Nierpijn en rugpijn kunnen moeilijk te onderscheiden zijn, maar nierpijn is meestal dieper en hoger in de rug en onder de ribben, terwijl rugpijn meestal lager in de rug is. Veelvoorkomende oorzaken van pijn in de nieren zijn urineweginfecties, nierinfecties en nierstenen. Er zijn echter veel andere oorzaken van nierpijn, waaronder penetrerend en stomp trauma dat kan resulteren in een ‘gescheurde nier’.
Nieren
Je nieren filteren afvalstoffen uit je bloed en vervullen een belangrijke functie voor de water- en elektrolytenhuishouding. Eén van hun belangrijkste taken is de eliminatie van stofwisselingsproducten door de vorming van urine. Bovendien spelen ze een sleutelrol bij het reguleren van de zuur-base balans. Bovendien is de nier een endocrien orgaan dat betrokken is bij de bloeddrukregulatie en bloedvorming door de vorming van twee hormonen. De hormonen die de nieren produceren zijn erytropoëtine en renine. Erytropoëtine bevordert de vorming van rode bloedcellen. Renine speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van de water- en zoutbalans.
Hoe weet je dat je nierpijn hebt?
Nierpijn wordt meestal in de rug gevoeld (onder de ribben, rechts of links van de wervelkolom). Het kan zich uitbreiden naar andere gebieden, zoals de flanken (pijn in de zij), bovenbuik (pijn in de bovenbuik) of lies (liespijn). Als je een niersteen hebt, voel je meestal pijn in de rug, zij, onderbuik of lies.
Rugpijn als gevolg spierproblemen zit meestal in je onderrug. Pijn als gevolg van nierproblemen zit meestal dieper en hoger in je rug, onder je ribben.
Tekenen dat het een nierprobleem betreft, kunnen ook bestaan uit koorts, braken, pijn in de zij of pijn bij het plassen.
Welke bijkomende symptomen kunnen optreden bij nierpijn?
Afhankelijk van de oorzaak van de nierpijn kunnen tegelijkertijd andere symptomen optreden. Dit kan onder meer zijn:
- koorts
- algehele malaise vermoeidheid
- misselijkheid
- hoge bloeddruk
- bloed in de urine
- pijn bij het plassen
- oedeem (ophoping van water in het weefsel)
- flankpijn
- liespijn
Oorzaken van nierpijn
Verscheidene oorzaken
Nierpijn komt vaak voor in het onderste ribgebied of de achterkant van de buik. De oorzaak van de pijn kan van verschillende oorsprong zijn. Vaak komt het door een urineweginfectie of een uretersteen. Een uretersteen is een steen in uw urinebuis. Andere oorzaken kunnen zijn:
- steenvorming in de nieren (nierstenen)
- uretervernauwing (ureterale strictuur, plasbuisvernauwing)
- terugstromen van urine vanuit de blaas naar het nierbekken (vesico-ureterale reflux)
- nierinfecties (nefritis)
- tumorvorming (nierkanker)
- ontsteking van de wervelkolom, galblaas (galblaasontsteking) of pancreas (alvleesklierontsteking)
Nierstenen
Een niersteen is een steentje van onopgeloste afvalstoffen in de urine. Het kan zich in één of beide nieren vormen wanneer er hoge niveaus van bepaalde mineralen in je urine zitten.
Je hebt mogelijk geen klachten totdat de stenen door de urineleiders gaan. Vanuit het nierbekken gaat de urine via de urineleider naar de blaas. Wanneer dit gebeurt, kunnen de stenen de urinestroom uit de nieren blokkeren.
Het belangrijkste symptoom hiervan is hevige pijn die plotseling begint en stopt. Deze pijn kan worden gevoeld in het buikgebied of de zijkant van de rug, in de nierstreek. De pijn kan zich verplaatsen naar de liesstreek (liespijn), teelballen (teelbalpijn) bij mannen en vaginale pijn bij vrouwen.
Mogelijke andere symptomen zijn:
- abnormale urinekleur
- bloed in de urine
- koorts en rillingen
- misselijkheid en overgeven
Plasbuisvernauwing
Een urethrastrictuur of plasbuisvernauwing ontstaat door beschadiging van het slijmvlies waarmee de plasbuis is bedekt als gevolg waarvan littekenvorming is ontstaan. Deze littekens vernauwt de plasbuis. Als je plasbuis vernauwd is, kunt u niet of moeilijk plassen. Het kan allerlei problemen in de urinewegen veroorzaken, waaronder ontsteking of infectie.
Symptomen van ene plasbuisvernauwing zijn onder meer:
- zwakker urinestraal
- onvolledige blaaslediging
- vaak moeten plassen
- nadruppelen
- urineverlies bij hoesten, niezen en lachen
- blaasontsteking
- bloed in de urine
- (soms) pijn bij het plassen
Vesico-ureterale reflux (VUR)
Vesico-ureterale reflux duidt op terugvloed van urine uit de blaas naar de nieren. In de meeste gevallen is VUR aangeboren. Vaak veroorzaakt het geen symptomen. Bij het doormaken van een blaasontsteking kan echter de ontstoken urine terugvloeien richting de nieren en daar een nierontsteking veroorzaken. Dit veroorzaakt onder meer nierpijn.
Nierontsteking (nefritits)
Nierontsteking of nefritis is een aandoening waarbij de nefronen, de kleine functionele onderdelen van de nier, ontstoken raken. Onder de naam nierontsteking vallen drie aandoeningen: glomerulonefritis, interstitiële nefritis en nierbekkenontsteking. De symptomen zijn afhankelijk van het type acute nefritis dat je hebt. De meest voorkomende symptomen zijn:
- pijn in het bekken of bekkenpijn
- pijn of een branderig gevoel tijdens het plassen
- een frequente behoefte om te plassen
- troebele urine
- bloed of pus in de urine (troebele urine)
- pijn in de nieren of buikpijn
- vochtophoping in het gezicht, de benen en de voeten
- huiduitslag
- braken
- koorts
- hoge bloeddruk
Nierkanker
In een vroeg stadium veroorzaakt nierkanker baak gene klachten. In ene later stadium kunnen de volgende symptomen optreden:
- bloed in de urine
- lage rugpijn aan één kant (pijn in een nierstreek)
- een massa (knobbel) aan de zijkant of onderrug
- vermoeidheid en malaise
- verlies van eetlust
- gewichtsverlies (niet veroorzaakt doordat je op dieet bent)
- koorts die niet wordt veroorzaakt door een infectie en die niet weggaat
- bloedarmoede (laag aantal rode bloedcellen)
Galblaasontsteking
Een galblaasontsteking of cholecystitis is een ontsteking van de galblaas. Je galblaas is een klein, peervormig orgaan aan de rechterkant van de buik, gesitueerd onder de lever. De galblaas slaat spijsverteringsvloeistof (gal) op, die in de lever wordt gemaakt en wordt afgegeven in de dunne darm.
In de meeste gevallen veroorzaken galstenen die de afvoer van gal blokkeren, een galblaasontsteking. Andere oorzaken zijn galwegproblemen, tumoren, ernstige ziekten en bepaalde infecties.
Mogelijke symptomen van een ontstoken galblaas zijn:
- scherpe pijn rechtsboven in de buik
- pijn kan zich uitbreiden naar je rechterschouder of rug
- gevoeligheid van de buik wanneer deze wordt aangeraakt
- misselijkheid en braken
- koorts
De symptomen treden vaak op na een maaltijd, vooral na een grote of vette maaltijd.
Alvleesklierontsteking
Alvleesklierontsteking of pancreatitis is een ontsteking van de alvleesklier. De alvleesklier ligt achter de maag, dicht bij het eerste deel van de dunne darm, de twaalfvingerige darm genaamd.
De symptomen van alvleesklierontsteking kunnen variëren, afhankelijk van het type ontsteking (acuut of chronisch). Symptomen van acute pancreatitis zijn onder meer:
- pijn in de bovenbuik
- buikpijn die uitstraalt naar je rug
- een gevoelige buik (pijn) wanneer een arts druk uitoefent op een bepaald deel van het buikgebied
- koorts
- snelle pols
- misselijkheid en braken
Symptomen van chronische pancreatitis zijn onder meer:
- pijn in de bovenbuik
- buikpijn die erger aanvoelt na het eten
- onverklaarbaar gewichtsverlies
- vette, stinkende ontlasting (steatorroe)
Verloop
Nierpijn is meestal een symptoom van een (ernstige) medische aandoening. De pijn gaat dus niet zomaar weg en neemt pas af naarmate het herstel vordert. Het genezingsproces is afhankelijk van de specifieke onderliggende ziekte. Een ontsteking verdwijnt meestal snel. De behandeling van een nierdisfunctie daarentegen kan langer duren.
Wanneer een arts raadplegen?
Bij nierpijn of nierkoliek (het plotse ontstaan van krampachtige pijn in één van beide flanken) moet altijd een arts worden geraadpleegd om de oorzaak op te helderen. Nierpijn kan wijzen op ernstige medische aandoeningen. Daarom is het belangrijk om het te onderzoeken.
Dit geldt ook tijdens de zwangerschap, waar door een ongunstige ligging van het kind nierstuwing kan ontstaan. Het wordt tijdens de zwangerschap veroorzaakt door mechanische druk van de steeds groter wordende baarmoeder op de urineleider
Onbehandelde nierziekten kunnen ernstige gevolgschade complicaties tot gevolg hebben of zelfs levensbedreigend worden. Raadpleeg daarom tijdig een arts.
Onderzoek en diagnose
Om pijn in je niergebied te diagnosticeren, zal de arts vragen stellen over de klachten die je ervaart, lichamelijk onderzoek doen en je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Mogelijk zijn daarnaast de volgende onderzoeken nodig:
- een bloedtest
- een urinetest
- een echo of ander beeldvormend onderzoek, zoals een CT-scan
Behandeling van pijn aan de nieren
Wat te doen?
De behandeling van nierpijn door de arts varieert en is afhankelijk van de oorzaak. Bacteriële infecties zoals blaasontsteking of nierinfecties worden behandeld met antibiotica.
Nierstenen daarentegen kunnen vanzelf loskomen of moeten vergruisd worden, zodat ze via de urinewegen kunnen worden afgevoerd en uitgescheiden.
Warmte kan nierpijn verlichten naast de oorzakelijke behandeling.
Antibiotica
In geval van een bacteriële urineweginfectie, schrijft de arts antibiotica voor. Meestal ervaar je reeds na korte tijd een aanzienlijke verbetering van je klachten. Het voorgeschreven antibioticum moet nog een bepaalde tijd worden ingenomen om alle bacteriën die de ziekte veroorzaken echt te doden.
Ingreep
Als nierstenen niet zonder hulp loskomen, kan een ingreep nodig zijn. Er zijn verschillende manieren om een niersteen te verwijderen. Bij een percutane niersteenverwijdering wordt de nier aangeprikt met een naald. Vervolgens wordt een hol buisje in de nier geschoven. Via dit buisje wordt de steen met speciale instrumenten weggehaald.
Dialyse
Bij nierfalen is behandeling met een kunstnier, althans tijdelijk, onvermijdelijk. Gifstoffen en stofwisselingsproducten moeten uit het bloed worden gefilterd. Daarnaast is het belangrijk dat de zuur-base balans in het lichaam gereguleerd wordt. Met het oog hierop worden meestal regelmatig bloedspoelingen aangeboden in een gespecialiseerde dialysekliniek. De dialysetechniek verwijdert overtollige zouten en andere stoffen uit het bloed. Het zuur-base evenwicht wordt hersteld.
Voeding
Afhankelijk van de nieraandoening kan het zinvol zijn om je dieet aan te passen. Stoffen die het filtervermogen van de nieren bijzonder belasten of de vorming van nierstenen bevorderen, dien je zoveel mogelijk te vermijden.
In geval van nierstenen moet je meer vocht binnenkrijgen dan normaal, meestal twee tot drie liter per dag. De meeste nierstenen worden spontaan afgevoerd. Veel drinken (als je geen pijn hebt) volstaat doorgaans.
Patiënten die regelmatig dialyse ondergaan, moeten zich ook aan bepaalde dieetvoorschriften houden en mogen vanwege de therapie vaak maar weinig drinken. Als dialysepatiënt is het belangrijk om weinig zout te gebruiken.
Zelfzorg
Als je last hebt van nierpijn, is het van belang om zo snel mogelijk een arts te raadplegen. Een warmwaterkruik of een wollen deken in de rug kan het ongemak tot aan de afspraak verlichten.
Kruidenthee, bij voorkeur paardenbloemthee of brandnetelthee (drink geen zwarte thee), spoelt schadelijke ziektekiemen uit de urinewegen. Veel drinken kan ook helpen bij nierstenen. Soms komen de stenen los en worden ze via de natuurlijke weg uitgescheiden. De pijn neemt dan direct af. Alcohol (vooral bier) en vruchtensappen zijn ongunstig en moet je niet nemen. Het urinezuurgehalte in het bloed kan stijgen en leiden tot de vorming van meer nierstenen. Ook alcoholvrije bieren verhogen het urinezuurgehalte in het bloed.
Video: waar voel je nierpijn in de rug?
Als je erge rugpijn hebt, is het belangrijk om te bepalen wat de oorzaak ervan is. Vaak is het een probleem met de wervelkolom of spieren in je rug. Maar het kan ook het gevolg zijn van nierstenen of een ander nierprobleem. Het type pijn dat je voelt, de locatie van de pijn en andere specifieke symptomen die je ervaart, zijn daarbij belangrijk.
Nierpijn begint vaak met een constante doffe pijn diep in het zogenaamde flankgebied aan één of beide zijden, net onder de ribbenkast. Maar de pijn kan ook snel opkomen en hevig zijn. Dit is vaak het geval bij nierstenen.
Symptomen veroorzaakt door nierproblemen gaan vaak gepaard met of gaan vooraf aan de pijn, waaronder de volgende:
- pijn of branderig gevoel bij het plassen
- bloed in de urine
- koorts en koude rillingen
- frequent urineren
- misselijkheid en overgeven
- gevoel van ongemak dat zich uitbreidt naar je buik en lies
Deze symptomen zijn ook vergelijkbaar met een urineweginfectie. Maar ernstige pijn in de flank is niet typerend voor een infectie in de lagere urinewegen die zich niet naar de nieren heeft verspreid.
Het doel van onderstaande video is om snelle, fundamentele antwoorden te geven op de vraag: ‘Waar voel je nierpijn in de rug?’
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over nierpijn, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
