Last Updated on 27 december 2023 by M.G. Sulman
Laat me raden: de meeste van ons kunnen zich gewoon niet voorstellen om die ochtendbeker koffie over te slaan, toch? Het is onze ultieme brandstof die de motor draaiende houdt en de dag meteen beter maakt. Het blijkt dat we niet alleen zijn, want studies hebben onthuld dat maar liefst 5 van de 10 Nederlanders dagelijks van een dosis cafeïne genieten. Bijna 8 op de 10 Nederlanders drinkt wel eens koffie. Maar wanneer we praten over het verbeteren van onze niergezondheid, komt vaak die ene prangende vraag om de hoek kijken: “Moet ik mijn geliefde koffie opgeven?” Is koffie nu slecht voor de nieren of is het juist goed? Of maakt het niets uit?
Koffie en de nieren: Het grote mysterie
De wetenschap heeft grondig onderzocht hoe koffie ons immuunsysteem, het risico op hartziekten en zelfs kanker beïnvloedt. Zoals de meesten van ons wel weten, is het de cafeïne in koffie die een waaier aan effecten veroorzaakt, waaronder het oppeppen van ons lichaam en onze geest, het verhogen van de bloeddruk, en zelfs een diuretisch effect op ons urinewegstelsel. Maar nu de hamvraag: heeft koffie een impact op onze nieren? Is het goed of juist slecht of maakt het niets uit? Het korte antwoord is ja, koffie heeft impact op de nieren, maar, zoals altijd, zit de duivel in de details. Het hangt af van het soort koffie dat je kiest, hoeveel je ervan geniet, en hoe vaak je jezelf trakteert op dat bakkie troost.
Hoeveel koffie is goed of slecht?
De koffierevolutie volgens Harvard
Volgens Frank Hu van Harvard T.H. Chan School of Public Health is het bewijs kristalhelder: koffie is eerder een gezondheidsgoeroe dan een boosdoener.1Discover. Is Coffee Good for You or Not? https://www.discovermagazine.com/health/is-coffee-good-for-you-or-not (ingezien op 30-10-2023) Een gematigde koffie-inname, denk aan 2-5 kopjes per dag, wordt geassocieerd met een lagere kans op diabetes type 2, hartziekten, kanker, de ziekte van Parkinson en zelfs depressie. Klinkt goed, toch?
Weg met de oude angsten!
Vroeger dachten mensen dat koffie allerlei gezondheidsproblemen veroorzaakte, maar dat was vooral omdat veel koffiedrinkers ook rookten. Het is tijd om die mythe te vergeten.
Natuurlijk, niet iedereen moet onbeperkt koffie achterover slaan. Voor kinderen is het effect van koffie nog grotendeels onbekend en zwangere vrouwen moeten voorzichtig zijn met cafeïne. Te veel koffie kan ook angst veroorzaken bij mensen met paniek- of angststoornissen.
Koffietip: keep it filtered!
Voor degenen onder ons die graag een bakkie troost drinken, hier is een tip: gebruik een papieren filter bij het zetten van je koffie.
Ongefilterde koffie, zoals die gezet wordt met een Franse pers (cafetière) of een espressoapparaat zonder papieren filter, heeft een unieke smaak en textuur. Maar hier schuilt een potentieel gezondheidsrisico: ongefilterde koffie bevat bepaalde stoffen, zoals cafestol, die het ‘slechte’ LDL-cholesterolgehalte in je bloed kunnen verhogen.
Een hoog LDL-cholesterolgehalte is een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Als je al een verhoogd cholesterolgehalte hebt of als hartproblemen in je familie voorkomen, is het misschien verstandig om je koffiezetmethode te heroverwegen.
Je hoeft niet per se afscheid te nemen van ongefilterde koffie als dat je favoriet is. Je kunt overwegen om je koffie met een papieren filter te zetten. Papieren filters kunnen de cafestol uit de koffie verwijderen en zo het risico op een verhoogd cholesterolgehalte verminderen.
En, laten we eerlijk zijn, een beetje minder room en suiker doet ook geen kwaad.
Koffie en nierziekten
Ooit gedacht dat koffie slecht was voor je nieren? Nou, de waarheid is ingewikkelder dan je denkt. Er zijn tal van onderzoeken gedaan naar de relatie tussen koffie drinken en nierziekten. Bijvoorbeeld, een studie uit 2008 in Korea analyseerde de gewoonten van 2600 vrouwen en vond een afname in nierziektegevallen.2Kim BH, Park YS, Noh HM, Sung JS, Lee JK. Association between Coffee Consumption and Renal Impairment in Korean Women with and without Diabetes: Analysis of the Fourth Korea National Health and Nutrition Examination Survey in 2008. Korean J Fam Med. 2013 Jul;34(4):265-71. doi: 10.4082/kjfm.2013.34.4.265. Epub 2013 Jul 24. PMID: 23904956; PMCID: PMC3726794. En er was ook onderzoek in koffiedorpen aan de Pacifische kust van Nicaragua waar ze minder chronische nierziekten vonden. In 2016, een meta-analyse ontdekte dat meer koffie drinken geen verband hield met nierziekten bij mannen, en voor vrouwen zou het zelfs een verminderd risico kunnen betekenen.3Wijarnpreecha K, Thongprayoon C, Thamcharoen N, Panjawatanan P, Cheungpasitporn W. Association of coffee consumption and chronic kidney disease: A meta-analysis. Int J Clin Pract. 2017 Jan;71(1). doi: 10.1111/ijcp.12919. Epub 2016 Dec 9. PMID: 27933694.
Een cross-sectioneel onderzoek in een koffiedorp op 1.000 meter boven zeeniveau in Nicaragua onthulde interessante bevindingen.4Laux TS, Bert PJ, Barreto Ruiz GM, González M, Unruh M, Aragon A, Torres Lacourt C. Nicaragua revisited: evidence of lower prevalence of chronic kidney disease in a high-altitude, coffee-growing village. J Nephrol. 2012 Jul-Aug;25(4):533-40. doi: 10.5301/jn.5000028. PMID: 21956767; PMCID: PMC4405255. Onderzoekers bekeken verschillende factoren, waaronder geslacht, leeftijd, beroep, conventionele risicofactoren voor chrnische nierziekten en andere mogelijke invloeden. Wat vonden ze? De prevalentie van chrnische nierziekten was opmerkelijk laag in dit dorp. Bijvoorbeeld, geen enkele man had een geschatte glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) van minder dan 60 ml/min per 1,73 m2, terwijl slechts 2 vrouwen dat hadden. Er was wel een verschil in microalbuminurie (een vroege indicator van nierproblemen), waarbij mannen iets hoger scoorden dan vrouwen.
Dus, tegen alle verwachtingen in, zou koffie eigenlijk een beschermende rol kunnen spelen bij nierziekten. Hoewel we anno 2024 het exacte mechanisme nog niet helemaal begrijpen, denken sommigen dat de antioxidanten in koffie hierbij een rol spelen. Maar onthoud, als je nierstenen hebt, vooral van het calciumoxalaattype, blijft koffie een risicofactor om in gedachten te houden.
Koffie en de nieren: nog meer onderzoek
Onderzoek suggereert dat regelmatige koffiedrinkers een lager risico op chronische nierziekten hebben, maar wat zit er achter deze connectie?5Tommerdahl KL, Hu EA, Selvin E, Steffen LM, Coresh J, Grams ME, Bjornstad P, Rebholz CM, Parikh CR. Coffee Consumption May Mitigate the Risk for Acute Kidney Injury: Results From the Atherosclerosis Risk in Communities Study. Kidney Int Rep. 2022 May 5;7(7):1665-1672. doi: 10.1016/j.ekir.2022.04.091. PMID: 35812301; PMCID: PMC9263223.
Een grootschalig onderzoek, de Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) Study, volgde 14.207 volwassenen tussen 45 en 64 jaar. Onder de loep genomen: de dagelijkse koffieconsumptie, gemeten via voedselfrequentievragenlijsten. Het doel? Kijken of er een verband was tussen koffie en acute nierschade (acute kidney injury, AKI). Dit is de moderne term voor een plotseling verslechterende nierfunctie.
Hier komt het interessante deel: een hogere koffieconsumptie werd geassocieerd met een lager risico op AKI in vergelijking met niet-koffiedrinkers. Dus, als je af en toe een kopje koffie opslurpt, zou dat weleens een extra laagje bescherming voor je nieren kunnen betekenen.
Het mooie is dat deze bevindingen bleven bestaan, zelfs na correctie voor verschillende factoren, zoals leeftijd, geslacht, dieetkwaliteit en meer. Dit opent de deur naar het idee dat koffie een potentieel onderdeel kan zijn van een dieet voor de bescherming van hart en nieren. 🥤❤️
Maar er is nog veel te ontdekken over de precieze mechanismen achter deze cardiorenale bescherming. Dus, blijf genieten van je kopje koffie, terwijl de wetenschap blijft ontrafelen waarom het zo goed voor ons zou kunnen zijn!
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over koffie en de nieren, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
