Waternier (nierstuwing): symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 27 maart 2023 by M.G. Sulman

Waternier, ook bekend als nierstuwing of hydronefrose, is een aandoening van de urinewegen waarbij een of beide nieren opzwellen. Dit gebeurt indien urine niet goed afgevoerd kan worden. Dan zal dit zich ophopen in de nier en zal de nier gaan uitzetten. Symptomen kunnen zijn: plotselinge of hevige pijn in de rug of in de zij, braken, pijnlijk urineren, bloed in de urine, zwakte en koorts als gevolg van een urineweginfectie. Er zijn verschillende benaderingen om de aandoening te behandelen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Waternier, ook bekend als nierstuwing of hydronefrose / Bron: Wikiemdia Commons

Wat is een waternier?

Waternier, ook bekend als nierstuwing, duidt op zwelling van een nier als gevolg van ophoping van urine. Het gebeurt wanneer urine niet uit de nier naar de blaas kan wegvloeien door een verstopping of obstructie. Hydronefrose kan optreden in één of beide nieren.

De belangrijkste functie van de urinewegen is het verwijderen van afvalstoffen en vocht uit het lichaam. De urinewegen bestaan uit vier delen:

  • de nieren
  • de urineleiders
  • de blaas
  • de urethra of plasbuis

De urine wordt gevormd wanneer de nieren het bloed filteren en overtollige afvalstoffen en vocht verwijderen. Urine verzamelt zich in een deel van de nier dat het nierbekken wordt genoemd. Vanuit het nierbekken gaat de urine door een smalle buis, de urineleider genaamd, naar de urineblaas. De blaas vult zich langzaam met urine, die uit het lichaam wordt verdreven via een andere kleine buis, de zogeheten urethra of plasbuis.

Waternier treedt op wanneer er ofwel een verstopping van de uitstroom van urine is, of een omgekeerde urinestroom die zich al in de blaas bevindt (vesico-ureterale reflux genoemd), waardoor het nierbekken vergroot kan worden. Een vesico-ureterale reflux betekent, dat de urine uit de blaas terug kan stromen naar de nier.

Hydronefrose kan al dan niet symptomen veroorzaken. Het belangrijkste symptoom is pijn, hetzij in de zij en rug (bekend als flankpijn), buik (buikpijn) of lies (liespijn). Andere symptomen kunnen zijn: pijn tijdens het plassen, plasproblemen (verhoogde aandrang of frequentie, onvolledig urineren, incontinentie), misselijkheid en koorts. Deze symptomen zijn afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de urinewegblokkade.

Urinestelsel
Urinestelsel / Bron: Alila Medical/Shutterstock.com

Synoniemen

Hydronefrose wordt ook waternier of nierstuwing genoemd.

Wie krijgt het?

Een waternier kan mensen van alle leeftijden treffen, zowel mannen als vrouwen. Bij kinderen is het vaak te wijten aan anatomische afwijkingen die aanwezig zijn sinds de geboorte of daarvoor. Bij jonge mensen is het vaak te wijten aan nierstenen.

Symptomen van een waternier

Verschijnselen

Normaal stroomt urine met minimale druk door de urinewegen. Er kan zich druk opbouwen als er een obstructie in de urinewegen is. Nadat de urine gedurende een langere periode is opgebouwd, kan je nier groter worden.

Je nier kan zo vol raken met urine dat deze op nabijgelegen organen begint te drukken. Als het te lang onbehandeld blijft, kan deze druk ervoor zorgen dat de getroffen nier permanent zijn functie verliest.

Milde symptomen van een waternier zijn onder meer vaker plassen en een verhoogde drang om te plassen. Andere mogelijk ernstige symptomen die je kunt ervaren zijn:

  • pijn in de buik of flankpijn
  • misselijkheid
  • braken
  • pijn bij het plassen
  • onvolledige blaaslediging
  • koorts

Complicaties

Het onderbreken van de urinestroom vergroot de kans op het krijgen van een urineweginfectie. Dit is de reden waarom urineweginfecties een van de meest voorkomende complicaties van hydronefrose zijn.

Enkele tekenen van een urineweginfectie zijn:

  • troebele urine
  • pijn bij het plassen
  • brandend gevoel bij het plassen
  • een zwakke urinestroom
  • rugpijn
  • flankpijn
  • blaaspijn
  • koorts
  • koude rillingen

Oorzaken van nierstuwing

Volwassenen

Waternier bij volwassenen wordt vaak veroorzaakt door:

  • Nierstenen: Stenen die vast komen te zitten in de nieren of urinewegen.
  • Kanker: Tumoren in de blaas (blaaskanker), prostaatklier (prostaatkanker), baarmoeder (baarmoederkanker) of andere organen die deel uitmaken van of nabij de urinewegen kunnen verstoppingen veroorzaken die de urinestroom verstoren.
  • Goedaardige prostaathyperplasie (BPH): Een vergrote prostaat bij mannen kan druk veroorzaken op de urethra, de buis waar de urine doorheen gaat voordat deze het lichaam verlaat.
  • Bloedstolsels: Deze kunnen zich ontwikkelen in de nier of urineleider.
  • Vernauwing van de urinewegen: Deze vernauwing kan te wijten zijn aan een verwonding, infectie, geboorteafwijkingen of een operatie.
  • Zenuw- of spierproblemen: Deze problemen kunnen de nieren of urineleiders aantasten, zoals diabetes mellitus.
  • Urineretentie: Urine kan in het lichaam worden vastgehouden vanwege een onvermogen om de blaas te ledigen.
  • Vesico-ureterale reflux: dit is een aandoening waarbij urine terugstroomt van de blaas naar de nieren.
  • Uterocele: Dit is een aandoening waarbij het onderste deel van de urineleider in de blaas kan uitsteken.

Vrouwen

Bij vrouwen kan een waternier optreden als gevolg van:

  • Zwangerschap: Als je baarmoeder uitzet door het groeiende kind, kan deze op de urineleiders drukken en de urinestroom blokkeren.
  • Baarmoederverzakking: Een aandoening waarbij je baarmoeder doorzakt of uit zijn normale positie glijdt.
  • Cystocele (blaasverzakking): Wanneer de blaas in de vagina zakt.

Onderzoek en diagnose

Je huisarts kan je doorverwijzen naar een arts die gespecialiseerd is in aandoeningen van het urinestelsel. Een zogeheten uroloog. Deze kan de volgend onderzoeken inzetten:

  • Vraaggesprek over je klachten.
  • Lichamelijk onderzoek: Soms kan de vergrote nier gevoeld worden door lichamelijk onderzoek.
  • Een bloedtest om de nierfunctie te bepalen.
  • Een urinetest om te controleren op tekenen van infectie of urinestenen die een verstopping kunnen veroorzaken
  • Echografie om de blaas en andere urinaire structuren te bekijken om mogelijke problemen te identificeren.
  • Een gespecialiseerde röntgenfoto van de urinewegen waarbij een speciale kleurstof gebruikt wordt om de nieren, urineleiders, blaas en urethra in beeld te krijgen, waarbij beelden voor en tijdens het urineren worden vastgelegd.
  • Indien nodig kan je arts aanvullende beeldvormingsonderzoeken aanbevelen, zoals een CT-scan of MRI-scan. Een andere mogelijkheid is een test genaamd MAG3-scan of renogram. Dit is een nucleair onderzoek dat de structuur en de werking van de nieren in beeld brengt.

Behandeling van hydronefrose

Een waternier wordt meestal behandeld door de onderliggende ziekte of oorzaak aan te pakken, zoals een niersteen of infectie. Sommige gevallen kunnen zonder operatie worden opgelost. Infecties kunnen worden behandeld met antibiotica. Een niersteen kan vanzelf passeren of kan zo nodig operatief worden verwijderd.

In geval van ernstige verstopping en hydronefrose, kan het nodig zijn overtollige urine te verwijderen met behulp van een katheter om urine uit de blaas af te tappen of een speciale buis genaamd nefrostomie die urine uit de nier afvoert. Een urinedrain of nefrostomiekatheter zorgt voor de urineafvoer uit de nier naar buiten toe.  Het inbrengen van een nefrostomiekatheter is alleen nodig bij obstructie. Dat betekent dat de doorgang van urine tussen nier en blaas gehinderd wordt.

Ernstige gevallen van urinewegblokkade en waternier kan schade aan de nieren veroorzaken en leiden tot nierfalen. Als nierfalen optreedt, is behandeling nodig met dialyse of een niertransplantatie.

Prognose

Een waternier veroorzaakt over het algemeen geen problemen op de lange termijn als het snel wordt gediagnosticeerd en adequaat wordt behandeld.

In ernstige en onbehandelde gevallen van waternier, kunnen er littekens op de nieren ontstaan, wat kan leiden tot nierfunctieverlies (nierfalen).

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een waternier, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.