Baarmoederverzakking: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 3 oktober 2023 by M.G. Sulman

Men spreekt van ‘baarmoederverzakking’ of ‘baarmoederprolaps’ wanneer de baarmoeder of uterus, die door banden en de spieren van de bekkenbodem op haar plaats worden gehouden, uit haar normale positie verzakt doordat ondersteunende weefsels verzwakt of uitgerekt raken. De baarmoedermond zakt in dat geval in de vagina of soms zelfs naar buiten. Je kunt bij een verzakte baarmoeder last hebben van een zwaar gevoel in de vagina, onder in de buik of laag in de rug. De belangrijkste oorzaken van een baarmoederverzakking zijn een verzwakte bekkenbodem, erfelijke aanleg, overgewicht, veroudering (overgang), bevalling(en) en zware lichamelijke inspanning. Bij een lichte baarmoederverzakking die geen klachten geeft, is behandeling meestal niet nodig. Maar als de baarmoederverzakking aanleiding geeft tot klachten of interfereert met je dagelijkse leven, kun je profiteren van een behandeling.

Vóórkomen

Vrouwen van elke leeftijd kunnen te maken krijgen met een baarmoederverzakking, maar het komt het meest voor bij postmenopauzale vrouwen die één of meer vaginale bevallingen hebben gehad. Schade aan de ondersteunende weefsels tijdens de zwangerschap en bevalling, de effecten van de zwaartekracht, dalende oestrogeenniveaus (tijdens de overgang), en herhaalde overbelasting door de jaren heen kan leiden tot weefsels die verzakken of uitrekken en uiteindelijk tot een baarmoederverzakking. Een baarmoederverzakking komt vaak voor. Ongeveer één op de vijf tot tien vrouwen krijgt er vroeg of laat in haar leven last van.

Symptomen van een baarmoederverzakking

Verschijnselen

Vrouwen met een lichte baarmoederverzakking hebben vaak geen symptomen. Een matige tot ernstige verzakking kunnen de volgende symptomen veroorzaken:

• het gevoel alsof je op een bal zit
  het gevoel dat er ‘iets’ naar buiten komt of ‘iets’ uit de vagina steekt
• vaginale bloedingen of verhoogde afscheiding
  problemen met de geslachtsgemeenschap
• moeite met fietsen of zitten
• het zien van de baarmoeder of de baarmoederhals die uit de vagina steekt
• trekkend of zwaar gevoel in het bekken
• een zeurend gevoel in de onderbuik en rug (lage rugpijn)
• obstipatie (verstopping)
• blaasklachten (bijvoorbeeld ongewild urineverlies of terugkerende blaasontsteking)
• problemen met de ontlasting
• bij zwakke bekkenbodemspieren kunnen ook andere organen verzakken, zoals de endeldarm en/of de blaas
• moeheid
• pijn bij geslachtsgemeenschap

Als je vermoedt dat je last hebt van een baarmoederverzakking die symptomen veroorzaakt, dan is het belangrijk om een afspraak te maken met de huisarts.

Moeheid door baarmoederverzakking

Als je afvraagt of je last kunt krijgen van vermoeidheid door een baarmoederverzakking, dan is het antwoord: ‘Ja, dat kan’. Een verzakking van het bekkenorgaan kan wisselende gradaties van onbehagen en een verscheidenheid aan symptomen veroorzaken. De meest voorkomende klachten zijn vermoeidheid van de benen, lage rugpijn en een gevoel van bekkendruk of het gevoel dat er iets naar buiten komt Sommige vrouwen zeggen dat ze het gevoel hebben dat ze op een bult zitten. Deze symptomen zijn het duidelijkst aan het eind van de dag of na langdurig staan.

Stadia van verzakking van de baarmoeder

Door spierzwakte of weefselzwakte kan je baarmoeder in verschillende stadia doorzakken of volledig uit je lichaam komen. Er worden vier graden van ernst onderscheiden:

• Eerste graad: de baarmoederhals valt in de vagina.
• Tweede graad: de baarmoederhals zakt naar het niveau net binnen de opening van de vagina.
• Derde graad: de baarmoederhals bevindt zich buiten de vagina.
• Vierde graad: de hele baarmoeder bevindt zich buiten de vagina. Deze aandoening wordt ook wel eversie of procidentia genoemd. Dit wordt veroorzaakt door zwakte in alle ondersteunende spieren en weefsels.

Geassocieerde klachten

Er zijn andere aandoeningen die worden geassocieerd met een verzakte baarmoeder. Ze verzwakken de spieren die de baarmoeder op hun plaats houden:

Cystocele

Een cystocele is een uitstulping van de bovenste voorste vaginale wand waarbij een deel van de blaas in de vagina uitpuilt. Het wordt ook wel een verzakte blaas genoemd. Dit kan leiden tot vaak plassen, steeds aandrang hebben, retentie (vasthouden va urine) en incontinentie (urineverlies).

Enterocele

Een enterocele is een verzakking van de bovenste achterste vaginale wand waar een klein darmgedeelte in de vagina uitpuilt. Staan leidt tot een trekkend gevoel en rugpijn die wordt verlicht als je gaat liggen.

Rectocele

Een rectocele duidt op een verzakking van de onderste achterste vaginale wand waar het rectum of endeldarm in de vagina uitpuilt. Dit bemoeilijkt het poepen, tot het punt dat je mogelijk tegen de binnenkant van je vagina moet duwen om je darm leeg te maken.

Oorzaken

Een baarmoederverzakking is het gevolg van een verzwakking van bekkenspieren en ondersteunende weefsels. Oorzaken van verzwakte bekkenspieren en weefsels zijn onder meer:

• zwangerschap
• moeilijke bevalling of trauma tijdens de bevalling
• bevallen van een grote baby
  overgewicht of obesitas hebben
  lagere oestrogeenspiegel na de menopauze
• chronische (langdurige) obstipatie of chronisch persen bij stoelgang
• chronische hoest of bronchitis
• herhaaldelijk zwaar tillen

Risicofactoren

Factoren die het risico op baarmoederverzakking kunnen verhogen, zijn onder meer:

• een of meer zwangerschappen en vaginale geboorten
• bevallen van een grote baby
• toenemende leeftijd
• zwaarlijvigheid / obesitas
• bekkenoperatie hebben ondergaan
• chronische obstipatie of veelvuldig persen tijdens stoelgang
• familiegeschiedenis van zwakte in bindweefsel (erfelijke aanleg)
• blank zijn (kaukasisch)

Onderzoek en diagnose

De arts kan een baarmoederverzakking diagnosticeren door je symptomen te evalueren en een bekkenonderzoek uit te voeren. Tijdens dit onderzoek zal de arts een speculum (‘eendenbek’) inbrengen, waarmee de binnenkant van de vagina kan worden bekeken en het vaginale kanaal en de baarmoeder onderzocht kan worden. Het kan zijn dat je ligt met gespreide benen, maar de arts kan ook vragen om tijdens dit onderzoek te gaan staan teneinde de verzakking goed te kunnen beoordelen. Dit onderzoek kan een emotioneel beladen gebeurtenis voor je zijn. De arts kan aan je vragen om een beetje te persen alsof je een stoelgang hebt om de mate van verzakking te bepalen.

Behandeling van een baarmoederverzakking

Bekkenfysiotherapie en pessarium

Een verzakking hoeft alleen behandeld te worden als je klachten hebt. De behandeling begint vaak met bekkenfysiotherapie. Bekkenbodemtherapie wordt over het algemeen gegeven door een bekkenfysiotherapeut. Ook kun je een ondersteunende ring dragen: een soort pessarium.

Pillen en crème

In geval van een lichte verzakking bij een vrouw na de menopauze, kan de arts oestrogeenvervangende therapie voorschrijven in de vorm van tabletten (een soort zetpillen) of crème die je in de vagina inbrengt ter versteviging van het ondersteunende weefsel.

Operatie

Wanneer deze behandelingen onvoldoende soelaas bieden, kan een operatie uitkomst bieden waarbij de arts de uitgezakte voorwand of achterwand op zijn plaats terugbrengt door weefsel in te korten en weg te halen. Soms is een baarmoederverwijdering nodig, wanneer deze naar buiten is gezakt. Veel vrouwen krijgen een combinatie van deze operatieve ingrepen.

Kunststof matje

Een verzakking komt in sommige gevallen terug. Hetzelfde orgaan kan verzakken, maar ook een ander orgaan. In dat geval kan bekeken worden of een kunststof matje (om de baarmoeder op haar plaats te houden) een goede oplossing is.

Complicaties

Baarmoederverzakking wordt vaak geassocieerd met verzakking van andere bekkenorganen. De volgende complicaties kunnen ontstaan:

• Cystocele: verzakking van de voorwand vagina waarbij de blaas meezakt. Zwakte van bindweefsel dat de blaas en de vagina van elkaar scheidt, kan ervoor zorgen dat de blaas in de vagina opzwelt. Di staat ook wel bekend als ene blaasverzakking.
• Rectocele: verzakking van de achterwand van de vagina waarbij de endeldarm meezakt. Zwakte van bindweefsel dat het rectum of endeldarm en de vagina scheidt, kan ervoor zorgen dat het rectum in de vagina opzwelt. Je kunt moeite hebben met het krijgen van stoelgang.
• Een ernstige baarmoederverzakking kan een deel van de vaginale voering verplaatsen, waardoor deze buiten het lichaam uitsteekt. Vaginaal weefsel dat tegen kleding wrijft, kan leiden tot vaginale zweren. In zeldzame gevallen kunnen de zweren geïnfecteerd raken.

Preventie

Je kunt de volgende maatregelen nemen om het risico op een baarmoederverzakking te verkleinen:

• Voer regelmatig Kegeloefeningen uit. Deze oefeningen kunnen je bekkenbodemspieren versterken en dat is vooral belangrijk nadat je een baby hebt gekregen. Kegeloefeningen zijn lichaamsoefeningen die de bekkenbodemspier trainen, genoemd naar Arnold Kegel, de gynaecoloog (vrouwenarts) die ze heeft uitgevonden.
• Behandel en voorkom obstipatie (verstopping). Drink veel water en andere vloeistoffen en eet vezelrijk voedsel, zoals fruit, groenten, bonen en volkoren granen.
• Vermijd zwaar tillen en til op een goede manier. Gebruik bij het tillen je benen in plaats van je middel of rug.
• Houd hoestklachten onder controle. Laat je behandelen voor een chronische hoest of bronchitis en rook niet.
• Voorkom gewichtstoename en streef naar gewichtsverlies bij overgewicht.

Prognose

Een pessarium ofwel een ring tegen een verzakking kan tijdelijk of permanent soelaas bieden. Een operatie kan een verzakte baarmoeder ondersteunen of deze verwijderen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een baarmoederverzakking. Of tips geven over hoe om te gaan met een verzakte baarmoeder. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.