Pijn in teelbal: oorzaken en behandeling van teelbalpijn

Last Updated on 13 april 2024 by M.G. Sulman

Pijn in de teelbal of teelbalpijn kan jongens en mannen op elke leeftijd treffen. De teelballen (testikels) zijn ovaalvormig en maken deel uit van de mannelijke voortplantingsorganen (geslachtsorganen). Ze liggen in een dun huidzakje dat het scrotum wordt genoemd. Teelbalpijn kun je in een of beide testikels voelen. Het is echter mogelijk dat de pijn niet echt uit de teelbal(len) zelf komt. De pijn kan uit een ander deel van het lichaam komen, zoals de maag of lies. Dit type pijn wordt gerefereerde pijn genoemd.

Acute of chronische teelbalpijn

Teelbalpijn kan acuut (plotseling en kort) of chronisch (geleidelijk en langdurig) zijn. Afgezien van de scherpe pijn van een plotselinge verwonding of kneuzing, kan het eerste symptoom een doffe pijn zijn die mettertijd of bij activiteit toeneemt. Pijn aan je teelbal kan ernstig zijn omdat je teelballen veel gevoelige zenuwen hebben.

Schakel medische hulp in indien de pijn langer dan een uur aanhoudt of als deze ongewoon heftig is, aangezien dit een teken kan zijn van een noodsituatie die gedraaide teelbal (torsio testis) wordt genoemd.

Wie loopt het meeste risico?

Jongens en mannen van elke leeftijd kunnen last krijgen van pijn in een teelbal. Je loopt mogelijk een hoger risico op teelbalpijn als je zwaar lichamelijk werk doet of als een contactsport beoefent. Contactsporten zijn sporten waar je fysiek contact met elkaar, het zij je teamgenoten of tegenstander, hebt.

Andere mogelijke risicofactoren zijn:

• Leeftijd (vooral adolescenten en jonge mannen)
• Trauma aan de teelballen of het scrotum
• Infecties zoals epididymitis
• Varicocèle (een spatader in de zaadstreng)
• Liesbreuk
• Tumoren in de teelbal of in de buurt ervan

Oorzaken van pijn in teelbal

De oorzaak van pijn in een teelbal of beide teelballen kan duidelijk zijn als je recent een verwonding hebt opgelopen of een ongeval hebt  gehad. Maar vaak is helemaal niet zo duidelijk waarom je teelbalpijn hebt.

Letsel of trauma

Een blessure aan je testikels kan optreden tijdens sporten, een ongeluk of door geweld. Dikwijls betreft het een stomp trauma. Bijvoorbeeld dat je een klap of trap in je kruis hebt gehad. Je teelbal wordt dan tegen het schaambeen gedrukt, hetgeen tot een bloeding leidt. Soms scheurt het omhulsel van de bal, de zogeheten ’tunica albuginea’.  In dat geval worden de zaadproducerende buisjes met kracht uit de bal gedrukt. Er is hoe dan ook in alle gevallen sprake van een fors hematoom (bloeduitstorting), vaak met zwelling van de bal tot gevolg.

Blauwe ballen

De term ‘blauwe ballen’ is een populatie term voor epididymale hypertensie. Dit is een pijnlijk symptoom dat wordt veroorzaakt door het tijdelijk vernauwd raken van de bloedvaten in het gebied rond je teelballen en prostaat. Men neemt aan dat het optreedt wanneer je voor een langere periode seksueel opgewonden raakt, maar geen orgasme of ejaculatie hebt. Het is niet gevaarlijk. ’s Is slechts vervelend. Anekdotisch bewijs suggereert dat het vrij vaak voorkomt, maar er is bijna geen onderzoek beschikbaar.

Teelbalontsteking

Teelbalontsteking of orchitis geeft vaak de volgende klachten:

• pijn en zwelling, meestal aan één kant
• rood worden van de aangedane bal
• warm aanvoelen.

Een teelbalontsteking wordt meestal veroorzaakt door een blaasontsteking die voldoende tijd had om zich verder uit te breiden. Bij kinderen is het bofvirus ook een mogelijke oorzaak van orchitis. Bij de bof begint de zwelling meestal vier tot zes dagen na het ontstaan van de bof.

Liesbreuk

Een liesbreuk is een uitstulping van het buikvlies als gevolg van deze zwakke plek of opening in de buikwand in de liesstreek. Het is meestal niet gevaarlijk, maar het kan pijnlijk zijn.

Bijbalontsteking

Bijbalontsteking of epididymitis is een ontsteking van de bijbal. Deze bevindt zich achter de teelbal, in de balzak. Symptomen van epididymitis zijn pijn aan een kant van de balzak. Het scrotum kan opgezwollen en warm aanvoelen. Dit kan dagen tot weken aanhouden. Chronische epididymitis duurt langer dan zes weken.

Spermatocèle

Een spermatocèle ontstaat vanuit de bijbal. Het is een holte die gevuld is met spermacellen die zich in de bijbal nabij de zaadbal kan vormen. Deze cysten zijn niet kwaadaardig en zijn meestal niet pijnlijk, maar soms kunnen ze groot worden en ongemakkelijk aanvoelen.

Hydrocèle

Bij een hydrocèle is de balzak opgezwollen. Dit komt doordat er meer vocht zit tussen de vliezen om de teelballen. Vaak is de oorzaak niet bekend. Vaak geeft een hydrocèle geen klachten. Het kan echter pijn doen als er veel spanning op de huid staat.

Hematocèle

Een hematocèle treedt op wanneer bloed de teelbal omringt. Dit is meestal het gevolg van een blessure.

Varicocèle

Een varicocèle is een soort spatader in de teelbal, vaak de linker teelbal. Deze grote aderen kunnen tijdens dagelijkse activiteiten een doffe pijn in de aangetaste teelbal veroorzaken. Het kan ook ervaren worden als een zwaar gevoel in je bal of vervelende liespijn. De testikelpijn verbetert meestal bij het liggen.

Verdraaide teelbal

Bij een gedraaide bal (torsio testis), is de getroffen bal om zijn as gedraaid. Hierdoor wordt de bloedtoevoer naar de zaadbal afgekneld. Dit leidt tot een hevige, scherpe pijn.

Nierstenen

Nierstenen kunnen vast komen te zitten in de urineleiders (buisjes die urine van de nier naar de blaas afvoeren), wat pijn in de rug, lies of scrotum veroorzaakt. Kleine stenen kunnen passeren als je meer water gaat drinken. Grotere stenen kunnen een operatie nodig hebben.

Post-vasectomie pijn (PVP)

Mannen die een vasectomie (sterilisatie) hebben ondergaan, krijgen daarna soms last van teelbalpijn. Grofweg 5% van de patiënten houdt na een sterilisatie door middel van een vasectomie pijnklachten, de zogenaamde post-vasectomie pijn (PVP). Deze pijn kan worden veroorzaakt door hogere druk in de zaadleider (de zaadleider verbindt de bijbal met de urinebuis) of epididymis (bijbalontsteking) en kan resulteren in een zogeheten post-vasectomie pijnsyndroom.

Soa

Pijn in de balzak kan een aanwijzing zijn van een infectie in de plasbuis met de chlamydia en of gonorroe bacterie.

Teelbalkanker

Teelbalkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen in de leeftijd van 15-35 jaar. Het kan s gepaard gaan met een doffe pijn of pijn in de lies of testikels, zwelling of een gevoel van zwaarte van de teelballen en pijn in de onderbuik of het scrotum.

Teelbalpijn door beknelde zenuw

Kan een beknelde zenuw in je rug teelbalpijn veroorzaken? Absoluut! Als de zenuwen in je ruggengraat bekneld raken, kan dit een scherpe pijn in de testikel aan dezelfde kant van de beknelling veroorzaken.

Spondylolisthesis, of wervelafglijding, is een aandoening waarbij een wervel in de rug verschoven is ten opzichte van een onderliggende wervel. Dit kan leiden tot vernauwing en druk op ruggenmerg en/of zenuwen. Deze verplaatsing kan leiden tot pijn, stijfheid en andere symptomen die je kunnen belemmeren in het dagelijks leven. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door herhaalde belasting, verwondingen of simpelweg voortschrijdende slijtage. 

Lumbale spondylolisthesis kan lage rugpijn veroorzaken doordat de verschoven wervel druk uitoefent op een van de spinale zenuwen. Deze pijn kan soms zelfs uitstralen naar je benen of testikels

Pijn in teelbal door stress?

Teelbalpijn is een veelvoorkomend probleem dat meestal mild is en niet al te zorgwekkend. Hypersensitiviteit – als gevolg van angst of stress – kan het erger maken. Testiculaire hypersensitiviteit is een relatief veelvoorkomende reactie op stress bij mannen en kan erg ongemakkelijk zijn. Het kan opvlammen in slechts één van de testikels of in beide.

Andere symptomen

Afhankelijk van de oorzaak, kun je ook last krijgen van andere symptomen naast teelbalpijn. Symptomen kunnen zijn:

Pijn

Teelbalpijn kan anders aanvoelen, afhankelijk van de oorzaak. Een plotselinge verwonding resulteert in een scherpe, plotselinge (vaak hevige) pijn, gevolgd door een doffe pijn. De pijn van een ontstoken bijbal kan mettertijd verergeren. Nierstenen kunnen scherpe pijnen in de rug veroorzaken die zich uitbreiden naar de teelballen, alsook naar de punt van de penis.

Je kan pijn ervaren in één teelbal of in beide teelballen, dus zowel de rechter als de linker teelbal. De pijn kan constant aanwezig zijn of komen en gaan.

Kneuzing

Er kunnen blauwe plekken op het scrotum zichtbaar zijn als de teelballen gewond zijn geraakt.

Misselijkheid en braken

Misselijkheid en braken kunnen wijzen op veel aandoeningen, onder meer een trauma ana de teelballen, teelbalontsteking of nierstenen.

Zwelling

Er kan een knobbel in het scrotum aanwezig zijn. Ook kan er sprake zijn van een gezwollen teelbal. Het scrotum kan rood of glanzend lijken. Dit kunnen tekenen zijn van letsel, teelbalontsteking, bijbalontsteking of een teelbaltumor

Koorts

Teelbalpijn met koorts is een teken van een ontstoken teelbal en/of bijbal.

Plasproblemen

Wanneer een niersteentje de blaas bereikt, dan voel je misschien vaker aandrang om te plassen. Er kan een beetje bloed in je plas zitten als er een steen in de urinewegen zit.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Om de onderliggende aandoening te diagnosticeren die teelbalpijn veroorzaakt, zal de arts een vraaggesprek met je voeren, lichamelijk onderzoek uitvoeren en je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Laboratoriumtests en beeldvormende onderzoeken kunnen ook worden gedaan, afhankelijk van de bevindingen van de arts.

In het vraaggesprek met de arts, kan hij of zij je de volgende vragen stellen:

• Heb je pijn in één of in beide vallen?
• Hoe voelt de pijn: scherp, dof, zeurend, stekend, etc.
• is de teelbalpijn steeds aanwezig of komt en gaat de pijn?
• Wordt de pijn minder als je gaat liggen of bij een andere houding?
• Wordt de pijn heviger bij bepaalde bewegingen of houdingen?
• Hoe lang heb je al pijn in je teelbal?
• Is het plotseling of langzaam begonnen?
• Is één kant hoger dan normaal?
• Komt de pijn tot in je buik of rug?
• Heb je een blessure gehad?
• Heb je ooit een soa gehad?
• Heb je onveilige seks gehad?
• Is er sprake van afscheiding uit je penis (penisafscheiding)?
• Is er sprake van andere symptomen, zoals teelbalzwelling, roodheid, verandering van de kleur van je urine, koorts of onverwacht gewichtsverlies?

Laboratoriumonderzoek

Laboratoriumtests kunnen zijn:

• bloedonderzoek
• urineonderzoek
• een uitstrijkje van de urethra of plasbuis (als er sprake is van penisafscheiding die wijst op een seksueel overdraagbare aandoening)

Beeldvormingsonderzoek

Beeldvormingsonderzoek kan worden gedaan om de onderliggende oorzaak van de teelbalpijn verder af te bakenen.

Middels bijvoorbeeld een kleuren Doppler-teelbalechografie wordt de bloedstroom naar de teelballen bekeken. Ook kan gekeken worden of er sprake is van een tumor, vochtophoping of testisruptuur (teelbalruptuur). Een nier-echografie kan nuttig zijn bij vermoeden van nierstenen.

Er zijn ook andere beeldvormende onderzoeken mogelijk.

Behandeling van een pijnlijke teelbal

De behandeling van pijn in de teelbal varieert en is afhankelijk van de onderliggende oorzaak:

• Letsel of trauma: de geblesseerde teelbal moet worden geopereerd indien er sprake is van een gescheurd kapsel.
• De eenvoudigste manier om van de pijn van ‘blauwe ballen’ af te komen is door een ejaculatie of zaadlozing.
• Om een teelbalontsteking tegen te gaan, is een antibioticakuur van ongeveer twee weken de aangewezen behandeling.
• De enige manier om een liesbreuk te verhelpen is middels een operatie.
• Bij een bijbalontsteking krijg je meestal medicijnen tegen bacteriën (antibiotica).
• Spermatocèle: de behandeling bestaat uit een operatie.
• Een hydrocèle die klachten geeft of als cosmetisch storend wordt ervaren, is een operatie mogelijk.
• Een hematocèle vereist een kleine of grotere medische ingreep.
• Het dragen van ondersteunende onderbroeken kan bij een varicocèle verlichting van de klachten geven.
• Een verdraaide teelbal dient direct geopereerd te worden om de bal terug te draaien. Als dit niet gebeurt, krijgt de bal te weinig zuurstof en kan hij sterven.
• De meeste nierstenen worden spontaan afgevoerd. Soms is een medische ingreep nodig.
• Bij post-vasectomie pijn kan een hersteloperatie zinvol zijn.
• Een soa moet behandeld worden met medicijnen.
• De behandeling van teelbalkanker begint altijd met het verwijderen van de zaadbal.

Preventie

Niet alle gevallen van zaadbalpijn kunnen worden voorkomen. Je kunt echter enkele maatregelen treffen om het risico erop te verkleinen, zoals:

• Gebruik een toque bij bepaalde sporten. Dit is een harde beschermplaat, die bij verschillende sporten wordt gebruikt door mannen om hun penis en teelballen te beschermen.
• Een levenslange, wederzijds monogame relatie is, na seksuele onthouding, de beste manier om soa’s als chlamydia en gonorroe te voorkomen. En anders moet je condooms gebruiken.
• Teelbalonderzoek: één keer per maand je teelballen onderzoeken om veranderingen of knobbels op te merken.
• Je blaas volledig leegplassen wanneer je plast om urineweginfecties te helpen voorkomen.
• Iedere dag voldoende (water) drinken om je urinewegen te spoelen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over pijn in je teelbal of teelballen. Of tips geven over pijnlijke teelballen. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.