Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
We leven in een gehaaste maatschappij met stress op het werk of we slapen ’s nachts weinig door de kinderen. Vooral combinatiestress speelt ons parten: werk en gezin. Er zijn al met al veel factoren die ervoor kunnen zorgen dat je slecht slaapt. De gevolgen zijn zowel geestelijk als lichamelijk voelbaar. Naast een gevoel van uitputting en moeheid, een slecht humeur, minder stresstolerantie en brandende ogen, kan ook misselijkheid optreden. Bij een ernstig of langdurig slaaptekort raakt je lichaam uit balans. Onder meer je maag-darmkanaal kan dan van streek zijn, wat kan leiden tot misselijkheid of maagpijn. Er kunnen echter ook andere oorzaken aanwezig zijn voor aanhoudende vermoeidheid in combinatie met misselijkheid. Het is mogelijk dat je op bepaalde medicijnen reageert met deze klachten als nare bijwerkingen. Maar er kunnen ook ziekten achter schuilgaan, waaronder chronisch nierfalen, leverziekte of een verstoorde schildklierdisfunctie.
Misselijk en moe
Voel je je de hele tijd misselijk en moe, maar weet je niet waarom? Braken en misselijkheid worden vanuit de hersenen (het braakcentrum) aangestuurd. Het duidt op een gevoel van onbehagen en ongemak in de bovenbuik met een onvrijwillige drang om te braken. Moeheid of vermoeidheid is een term die wordt gebruikt om een algemeen gevoel van vermoeidheid en/of een gebrek aan energie te beschrijven. Je mist de energie die je nodig hebt om je dagelijkse activiteiten te verrichten.
Je ziek en moe voelen zijn klachten die vaak afzonderlijk optreden, maar soms kunnen beide tegelijkertijd toeslaan. Dit kan te wijten zijn aan een aantal factoren, waaronder je dieet en leefstijl, emotionele en psychische factoren of een onderliggende medische aandoening. Veel oorzaken van misselijkheid en moeheid zijn goed te behandelen en de symptomen worden beter als je de oorzaak hebt aangepakt.
Oorzaken van misselijkheid en moeheid
Veelvoorkomende oorzaken van de combinatie misselijkheid en moeheid zijn:
Voeding en leefstijl
Het voedsel dat je eet en je dagelijkse gewoonten, kunnen misselijkheid en vermoeidheid veroorzaken zonder dat je het door hebt. Als je bijvoorbeeld dag-in-dag-uit te veel koffie of alcohol drinkt, kun je op de lange termijn energie verliezen en kun je je moe en misselijk gaan voelen.
Mensen die te veel koffie drinken – dat wil zeggen meer dan zes kopjes per dag – of die ’s avonds koffie drinken, vallen later in slaap en worden de volgende ochtend minder fit en minder uitgerust wakker. Voor alcohol geldt hetzelfde. je valt met een slaapmutsje op weliswaar sneller in slaap, maar de slaap is minder diep en je slaapt onrustig. Alcohol vertraagt het begin van de REM-slaap en vermindert deze ook. Dat is niet best, want de REM-slaap is zonder twijfel een essentiële slaapfase. So don’t mess it up.
Een verstoring van het slaap-waakritme kan ook komen door een jetlag. Deze verstoring ontstaat wanneer je verschillende tijdzones passeert. Andere factoren die je slaap kunnen verstoren, zijn het overslaan van maaltijden, niet genoeg slaap krijgen, te laat naar bed gaan en te veel of te weinig bewegen.
Wat je eet heeft invloed op je darmen en spijsvertering, de aanmaak van slaaphormonen en je bloedsuikerspiegel. gezond en gevarieerd eten is ontzettend belangrijk voor een goede nachtrust.
Kortom, als je misselijk en erg moe voelt, is het de moeite waard om je voeding en leefstijl onder de loep te nemen.
Buikgriep
Buikgriep (gastro-enteritis) duidt op een maagdarminfectie. De binnenkant van je maag en darmen is met slijmvlies bekleed. Bij buikgriep is dit slijmvlies ontstoken. Vaak is de boosdoener een virus, soms een bacterie. Buikgriep veroorzaakt niet alleen vermoeidheid en misselijkheid, het kan ook andere symptomen veroorzaken, zoals braken, diarree en buikkrampen.
vaak is het norovirus de boosdoener. Dit virus is erg besmettelijk. Het zit in ontlasting en braaksel van iemand die het virus bij zich heeft. De tijd tussen besmet raken en ziek worden – de incubatietijd – is 1 tot 3 dagen.
Psychische factoren: stress, angst en depressie
Psychische factoren, zoals stress en angst, kunnen soms lichamelijke symptomen zoals misselijkheid en vermoeidheid veroorzaken. Maar je kan ook last krijgen van hartkloppingen, een gejaagd gevoel, een hoge bloeddruk en veel zweten. Overmatige en/of aanhoudende stress kan ook leiden tot psychische klachten zoals slaapproblemen en moeheid, somberheid en psychose.
Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS)
Men spreekt van CVS als je al 6 maanden of langer achter elkaar erg moe bent. Jij noch je arts weten waarom je zo moe bent. Rusten helpt niet tegen de moeheid. Naast vermoeidheid kun je merken dat je misselijkheid en andere symptomen hebt, zoals hoofdpijn, slaapproblemen en gewrichts- of spierpijn.
Zwangerschap
Vermoeidheid en misselijkheid zijn veelvoorkomende klachten tijdens de vroege zwangerschap, dus in het eerste trimester. Dit is meestal te wijten aan de hormonale veranderingen als gevolg van de zwangerschap. De beruchte ochtendmisselijkheid verdwijnt vaak na het eerste trimester. Ruim de helft van de vrouwen is na een periode van 14 weken niet meer misselijk. Na 20 weken zwangerschap is de misselijkheid bij grofweg 9 op de 10 vrouwen verdwenen. Sommige vrouwen blijven echter hun gehele zwangerschap misselijk. gelukkig komt dat niet vaak voor.
Misselijk, moe en ongesteld
Hormonale veranderingen
Misselijkheid en moeheid tijdens je menstruatie zijn vaak te wijten aan hormonale veranderingen.
Zware menstruatiebloedingen zorgen er vaak voor dat vrouwen zich moe voelen. Deze menstruatiemoeheid is een normaal verschijnsel vanwege de daling van de oestrogeenspiegels, die optreedt rond deze periode in je menstruatiecyclus. Je energieniveau zal vaak binnen een paar dagen weer normaliseren als je hormoonspiegels weer beginnen te stijgen.
Veel vrouwen hebben ook frequent last van misselijkheid als ze ongesteld zijn. Dit kan te wijten zijn aan hormonale veranderingen tijdens de menstruatiecyclus. Veel vrouwen ervaren bijkomende symptomen zoals menstruatiekrampen, hoofdpijn en andere klachten die de misselijkheid nog erger kunnen maken.
Dysmenorroe
Dysmenorroe is het optreden van extreme pijn en/of krampen tijdens de menstruatie. Dit is de meest voorkomende oorzaak van menstruatiemisselijkheid.
Premenstrueel syndroom (PMS)
Bij het premenstrueel syndroom krijg je elke keer lichamelijke en psychische klachten voordat je ongesteld wordt. De symptomen treden meestal een week of twee voor je menstruatie op en verdwijnen een paar dagen daarna. Je kunt last krijgen van krampen, misselijkheid, diarree, een opgeblazen gevoel, hoofdpijn, rugpijn, gevoelige borsten, obstipatie en stemmingswisselingen.
Premenstruele dysfore stoornis (PMDD)
Premenstruele dysfore stoornis is de term voor ernstige PMS die je dagelijks leven ernstig verstoort. de symptomen zijn onder meer stemmingswisselingen, woede, depressieve gevoelens en angsten. Deze klachten ontstaan als gevolg van de natuurlijke stijging en daling van oestrogeen en progesteron. PMDD treft ongeveer 5% van de vrouwen.
Endometriose
Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het slijmvlies van de baarmoeder (het zogeheten endometrium) zich buiten de baarmoeder bevindt. De meeste vrouwen met endometriose klagen over een zeer pijnlijke menstruatie, zware buikpijn en darmpijn of uitstralende pijnklachten naar been of rug. Ernstige gastro-intestinale klachten, waaronder obstipatie, diarree, misselijkheid en braken worden ook gemeld bij tieners met endometriose. Er zijn opvallend veel vrouwen met endometriose die ook last hebben van vermoeidheid, soms zelfs extreme vermoeidheid.
Bekkenontsteking (PID)
Bekkenontsteking of pelvic inflammatory disease (PID) is een infectie van het bovenste voortplantingsstelsel. Het gebeurt vaak als gevolg van een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die zich in het lichaam verspreidt. De meest voorkomende soa’s die verantwoordelijk zijn voor PID zijn chlamydia en gonorroe. PID kan ook worden veroorzaakt door bacteriën die na de bevalling binnenkomen.
Mogelijke klachten zijn buik- of bekkenpijn, onregelmatige menstruatie, abnormale vaginale afscheiding, pijn tijdens seks en pijnlijk urineren ervaren. Als je misselijkheid, braken, koorts of koude rillingen ervaart, is de situatie ernstig en dien je direct een arts te raadplegen.
Neurologische problemen
Bepaalde neurologische problemen kunnen leiden tot misselijkheid en moeheid en andere klachten, zoals:
Migraine
Veel mensen met migraine noemen vermoeidheid als klacht, soms zelfs als ergste klacht. Naast de hoofdpijn, die hevig is, komt vaak ook misselijkheid en braken voor.
Hersenschudding
Door een stoot of klap op het hoofd, kun je een hersenschudding oplopen. De symptomen van een hersenschudding zijn eerst vaak hoofdpijn en misselijkheid en dit gaat soms gepaard met braken. Andere klachten zijn duizeligheid, vermoeidheid, traag denken, problemen met concentreren en onthouden.
Hersentumor
Een hersentumor komt niet vaak voor. Het kan vermoeidheid en misselijkheid veroorzaken, evenals andere symptomen zoals hoofdpijn, geheugenproblemen, toevallen en een verandering in je gedrag.
Hormonale onevenwichtigheden
Soms kunnen misselijkheid en vermoeidheid een teken zijn dat bepaalde hormonen in je lichaam hoger of lager zijn dan zou moeten. Een voorbeeld hiervan is de ziekte van Addison, die ontstaat door een ontsteking in de bijnieren. Hierdoor maken de bijnieren te weinig van verschillende hormonen. De symptomen ontwikkelen zich meestal langzaam en zijn onder meer vermoeidheid, gebrek aan energie, verlies van eetlust en gewichtsverlies, misselijkheid, etc.
Vitaminen en mineralen
Te weinig of juist te veel van bepaalde vitaminen of mineralen, kan soms ook leiden tot moeheid en misselijkheid. Een voorbeeld is hypercalciëmie. Hierbij heb je te veel calcium in je bloed heeft. Veelvoorkomende symptomen bij een te hoog calciumgehalte zijn onder andere misselijkheid, obstipatie, dorst, diarree en braken.
Moeheid en misselijkheid kunnen ook duiden op een vitamine B12-tekort.
Klierkoorts
Klierkoorts ofwel de ziekte van Pfeiffer kan onder meer de volgende klachten geven:
- koorts en rillingen
- keelpijn
- hoofdpijn
- misselijkheid
- lymfeklieren in de hals, oksels, en liezen worden dikker en doen pijn
- soms geel zien van de huid en het oogwit (geelzucht)
- moeheid, soms wel 6 maanden of langer
Wat te doen?
Als je je ziek voelt door uitputting, helpt maar één ding: bijtanken, ontstressen en slapen. Een volwassen man of vrouw van 24 jaar en ouder heeft tussen de zeven en negen uur slaap nodig per nacht. Neem daarbij de volgende maatregelen in acht:
- Creëer een ontspannen slaapsfeer. Je zult nergens goed slapen als je je slaapomgeving oncomfortabel vindt.
- Zorg voor een eersteklas bed én kussen dat een perfecte ontspanning voor nek, schouder en rug geeft.
- Mijd elektronische apparaten zoals tv, tablet en mobiele telefoon, die onnodige stress in de slaapkamer kunnen veroorzaken.
- Eet niets zwaars voor het slapengaan. Dit zorgt alleen maar voor extra belasting van het spijsverteringskanaal.
- Drink ’s avonds geen koffie of andere cafeïnehoudende dranken of alcohol.
- Eet gezond en gevarieerd. Kies vooral volkorenproducten, peulvruchten, groenten, fruit, noten en vis. Dat past prima binnen een plantaardig dieet.
- Beweeg elke dag genoeg.
- Probeer je problemen (werk en privé) actief op te lossen.
- Als de symptomen aanhouden, maak dan een afspraak met je huisarts. Hij kan verschillende onderzoeken doen om te zien of er meer dan alleen uitputting achter de misselijkheid zit.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over misselijk en moe zijn. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
