Last Updated on 9 juni 2023 by M.G. Sulman
Een herenschudding (commotio cerebri) is een lichte vorm van hersenletsel, waarbij de hersenen in de schedel heen en weer zijn geschud. Je kunt een hersenschudding oplopen als gevolg een harde klap, val of ander (licht) geweld op het hoofd. Je raakt voor maximaal 15 minuten bewusteloos en/of je weet niet meer wat er kort vóór of (tot één uur) na het ongeval gebeurd is. Je kunt dan na het ongeval wel normaal praten en dingen doen, maar je kunt je hier later niets meer van herinneren. Naast deze hoofdkenmerken, kun je ook last krijgen van andere symptomen, zoals hoofdpijn, misselijkheid, braken, verwardheid, enz. Hersenschudding kan worden veroorzaakt door direct trauma aan het hoofd, zoals vallen, een directe klap tegen het hoofd of een ongeluk krijgen. De arts zal je aanraden om lichamelijk en geestelijk te rusten om te herstellen van een hersenschudding. Relatieve rust, inclusief het beperken van activiteiten die denken en mentale concentratie vereisen, worden aanbevolen gedurende de eerste twee dagen na een hersenschudding.
Wat is een hersenschudding?
Een hersenschudding is een licht traumatisch hersenletsel dat van invloed is op de hersenfunctie. De effecten zijn meestal tijdelijk en kunnen bestaan uit hoofdpijn en problemen met concentratie, geheugen, evenwicht en coördinatie.
Een hersenschudding wordt meestal veroorzaakt door een klap of stoot tegen het hoofd. Bij een hersenschudding worden de hersenen gedurende korte tijd letterlijk door elkaar geschud en treedt een kortdurend bewustzijnsverlies en/of geheugenverlies op. Meestal treedt er geen bewustzijnsverlies op.
Valpartijen zijn de meest voorkomende oorzaak van hersenschudding. Hersenschudding komt ook vaak voor als je een contactsport beoefent, zoals voetbal. De meeste mensen herstellen meestal volledig na een hersenschudding.
Bij een hersenschudding is meestal geen beschadiging/letsel of neurologische verandering in de hersenen waarneembaar. Met andere woorden: de hersenen lijken er niet zichtbaar onder te lijden. Niettemin lijkt wetenschappelijk onderzoek er op te wijzen dat het brein bij een hersenschudding wel degelijk schade op kan lopen waar je tientallen jaren last van kunt hebben
Symptomen van een hersenschudding
Hoofdkenmerken
De hoofdkenmerken van een hersenschudding zijn tijdelijke bewustzijnsverlies van maximaal 15 minuten en/of een geheugenstoornis van maximaal 60 minuten na het ongeval. Je kunt je dan de toedracht van het ongeval niet meer herinneren, evenals de periode vlak daarvoor en daarna.
Andere verschijnselen
Andere symptomen die kunnen optreden bij een hersenschudding zijn:
- hoofdpijn
- verwardheid
- sufheid
- misselijkheid en overgeven (braken)
- last van licht of geluid (of een rinkelend geluid horen)
- vermoeidheid
- concentratieproblemen
- prikkelbaarheid
- duizeligheid / evenwichtsproblemen
- visusstoornissen (dubbel zien of wazig zien)
- geheugenverlies
- verlies van geur of smaak
- moeite om in slaap te vallen
Bij een zware hersenschudding vertoon je dezelfde verschijnselen, alleen wat sterker en intensiever. Ook duurt het herstel na een zware hersenschudding langer.
Complicaties
Mogelijke ernstige complicaties die na een hersenschudding kunnen optreden zijn bloedingen boven en onder het buitenste hersenvlies.
Oorzaken van een hersenschudding
Hersenschudding kan worden veroorzaakt door direct trauma aan het hoofd, zoals vallen, ergens door geraakt worden of een ongeluk krijgen. Een hersenschudding kan ook optreden als gevolg van een versnelling en een vertraging van het hoofd, zoals bij whiplash of een explosie, bijvoorbeeld in een oorlogsgebied. Veel mensen gaan ervan uit dat hersenschudding gepaard gaat met flauwvallen of bewustzijnsverlies, maar dit is niet waar. In veel gevallen verliezen mensen met een hersenschudding niet het bewustzijn. In verschillende gevallen kunnen externe tekenen van hoofdtrauma, zoals bloeding, ook afwezig zijn.
Risicofactoren
Activiteiten en factoren die het risico op een hersenschudding kunnen vergroten, zijn onder meer:
- Vallen, vooral bij jonge kinderen en ouderen.
- Deelnemen aan een risicovolle sporten, zoals voetbal, hockey, voetbal, rugby, boksen of een andere contactsport.
- Deelnemen aan risicovolle sporten zonder de juiste veiligheidsuitrusting en toezicht.
- Betrokken zijn bij een aanrijding met een motorvoertuig.
- Betrokken zijn bij een voetganger- of fietsongeval.
- Soldaat zijn die betrokken is bij gevechten.
- Slachtoffer zijn van lichamelijk geweld.
- Een eerdere hersenschudding hebben gehad.
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en neurologisch onderzoek
De arts zal vragen aan je stellen over de gebeurtenis die tot het hoofdletsel heeft geleid, de klachten die je ervaart en een neurologisch onderzoek uitvoeren. Met behulp van het neurologisch worden de volgende zaken gecheckt:
- Neurologische functie en reflexen.
- Zicht, oogbeweging, reactie op licht.
- Evenwicht en coördinatie.
- Gehoor.
- Kracht.
- Nekspieren voor hun beweging en voor gevoeligheid.
Mondelinge, schriftelijke of geautomatiseerde tests kunnen worden gebruikt om de volgende zaken te testen:
- Denkvermogen.
- Probleemoplossend vermogen.
- Geheugen en concentratie.
De arts informeert ook of je stemmingswisselingen, slaapveranderingen of gedragsveranderingen hebt ervaren.
Beeldvormend onderzoek
Beeldvorming met een CT- of MRI-scan is niet altijd nodig bij de vroege beoordeling van een hersenschudding. Dit komt omdat de meeste effecten van een hersenschudding niet worden gezien bij beeldvorming. Deze beeldvormende tests kunnen echter worden uitgevoerd als er meer ernstige gevolgen van een hersenschudding worden vermoed, zoals bloeding in de schedel, zwelling van de hersenen of ruggenmerg of wervelkolomletsels, of als de symptomen verergeren.
Behandeling van een hersenschudding
Huisarts
Neem bij vermoeden van een hersenschudding contact op met de huisarts. Hij kan de ernst inschatten en je adviezen geven hoe ermee om te gaan. Na een hersenschudding is rust het allerbelangrijkste middel voor een goed herstel.
Lichte hersenschudding
Bij een lichte hersenschudding wordt meestal een paar dagen tot een week rust aanbevolen. Strikte bedrust is niet nodig. Binnen enkele dagen zullen de klachten geleidelijk afnemen.
Zware hersenschudding
Bij een zware hersenschudding kan een langere rustperiode worden geadviseerd. Dat is afhankelijk van je klachten. Ook bij een zware hersenschudding hoef je niet constant in bed te blijven. Het gaat erom dat vooral je hoofd (je hersenen) extra rust nodig hebben. Dit kun je doen door even geen of weinig tv te kijken en achter computer te zitten, enz. Je kunt op rustige wijze de dagelijkse dingen doen, maar ga op bed liggen als je hoofdpijn hebt of moe bent. Luister naar je lichaam en ga niet over grenzen heen.
Observatie in het ziekenhuis of verwijzing naar een specialist
Soms vindt de arts het nodig om je ter observatie in het ziekenhuis op te nemen of je naar een neuroloog te verwijzen voor verder onderzoek.
Wekadvies
Het kan ook zijn dat de arts je een zogenaamd ‘wekadvies’ meegeeft, wat betekent dat je 24 uur lang (of korter/langer) regelmatig gecontroleerd moet worden of je nog goed reageert. Als je slaapt zul je op gezette tijden wakker gemaakt moeten worden om te controleren hoe het gaat. De eerste 6 uur wordt je ieder uur gewekt, daarna iedere 2 uur.
Er moet direct contact opgenomen worden met de huisarts (of huisartsenpost) als je niet wakker te krijgen bent, je suf of verward bent of niet normaal reageert, je erge hoofdpijn hebt en misselijk blijft of steeds overgeeft.
Paracetamol
Je mag alleen paracetamol gebruiken bij hoofdpijn. Veel andere pijnstillers hebben als bijwerking dat het bloed minder gauw stolt, als gevolg waarvan een bloeding extra lang kan doorgaan. Gebruik de eerste dagen na de klap tegen het hoofd geen slaaptabletten en geen alcohol. Deze middelen maken je suf, waardoor het niet mogelijk is te controleren of je suf wordt door de hersenschudding.
Voeding bij een hersenschudding
Het Andrews Institute for Orthopaedics & Sports Medicine geeft enkele voedingstips die kunnen helpen bij het herstelproces van een hersenschudding.1Andrews Institute for Orthopaedics & Sports Medicine. The best and worst foods for concussion recovery. https://www.andrewsinstitute.com/news/research/articles.aspx?id=40101996 (ingezien op 17-4-2021) Het is belangrijk om na een hersenschudding een uitgebalanceerd en gezond voedingspatroon te behouden.
Fruit en groenten
Groenten en fruit zitten vol vitamines, mineralen en andere voedingsstoffen die essentieel zijn voor een snel herstel. Het wordt aangeraden dat mensen sowieso minstens vijf porties fruit en groenten per dag eten om een gezonde levensstijl te garanderen. In het bijzonder avocado’s kunnen gunstig zijn, omdat ze een rijke bron van gezonde vetten zijn.
Noten en zaden
Noten en zaden zijn ideaal, omdat ze boordevol omega 3-vetzuren en gezonde vetten en eiwitten zitten. Ze vormen ook een handig, klein en gezond tussendoortje. Zeker, het eten van regelmatige kleine snacks gedurende de dag kan de stofwisseling stimuleren en helpen bij het herstel. Noten en zaden kunnen gemakkelijk in een handtas of tas worden meegenomen en zijn daarom de perfecte snack om mee naar het werk te nemen.
Eiwitrijk dieet
Een gezond, eiwitrijk dieet kan bijdragen aan het herstel. Goede plantaardige bronnen van eiwitten zijn:
- chiazaad
- tofu
- gekiemd graanbrood en volkorenbrood (dit beide volkorenproducten, gemaakt van volkorenpitten)
- quinoa
- hennepzaad
- pindakaaspoeder
- havermout
- edelgistvlokken (of edelgist, gistvlokken, voedingsgist, nutritional yeast; dit zijn vlokken van gedroogde en bewerkte gist)
- broccoli
- linzen
Welke voeding vermijden?
Alcohol
Alcohol moet volledig worden vermeden tijdens het herstelproces van een hersenschudding. Je alcoholtolerantie kan na een hersenschudding afnemen. Overmatig alcoholgebruik kan bijdragen aan verdere cognitieve achteruitgang.
Suiker en zoetigheden
Het is belangrijk om snoepjes en koekjes te laten staan tijdens het herstel van een hersenschudding. Zoete voedingsmiddelen hebben weinig voedingswaarde en kunnen tot een aantal gezondheidsklachten leiden.
Sterk bewerkte, vette en zoute voedingsmiddelen
Tijdens het herstel kun je het beste je inname van gefrituurd voedsel beperken, evenals sterk bewerkte, vette en zoute voedingsmiddelen.
Cafeïne
Koffieliefhebbers moeten even op hun tanden bijten en hun koffieconsumptie verminderen. Recente onderzoeken hebben aangetoond dat zwarte koffie, met mate, gunstig kan zijn voor de algehele gezondheid. Het hoge cafeïnegehalte doet echter aantoonbaar de voordelen teniet van het herstel van een hersenschudding. Overmatige cafeïne kan namelijk het centrale zenuwstelsel irriteren en het herstel negatief beïnvloeden. Beperk daarom je koffiegebruik en skip volledig suikerrijke energiedranken met veel cafeïne.
Tips voor een goed herstel (video)
Tips om je herstelproces van een hersenschudding te versnellen:
Prognose en herstel
Algemeen
De algemene prognose voor personen met hersenschudding is goed. De grote meerderheid van de patiënten die een enkele hersenschudding hebben opgelopen, herstellen binnen enkele uren of dagen zonder blijvende nadelige gevolgen. Over het algemeen herstelt 85-90% van de personen met hersenschudding binnen een periode van 30 dagen vanaf het moment van letsel. Een minderheid van de patiënten ervaart langdurige tekenen en symptomen van hersenschudding. Het niet diagnosticeren en behandelen van hersenschudding kan verklaren waarom de symptomen in sommige gevallen aanhouden. Maar een complexe mix van fysieke, genetische en psychosociale factoren kan andere gevallen van langzamer herstel verklaren.
Een hersenschudding is een complexe verwonding van een complex systeem, en daarom kunnen patiënten met vergelijkbare verwondingen verschillende symptomen en een verschillende herstelduur hebben.
Elke hersenschudding in elke persoon is enigszins uniek, net als de hersteltijd. Deze kan per persoon verschillen. Over het algemeen verdwijnen de meeste symptomen binnen 14 tot 21 dagen. Echter, niet-gediagnosticeerde, niet-herkende of slecht behandelde hersenschuddingen kunnen het herstel vertragen, waardoor het herstel maanden of zelfs langer kan duren.
Als er bij jou een hersenschudding is vastgesteld en de symptomen van hersenschudding na 14 dagen nog steeds aanwezig zijn of als de symptomen verergeren, raadpleeg dan je huisarts.
Postcommotioneel syndroom (PCS)
Het postcommotioneel syndroom bestaat uit een groep symptomen die na een hersenschudding kan optreden. Als de klachten langer dan vier weken aanhouden, spreekt men van postcommotioneel syndroom.
Om redenen die nog moeilijk te bepalen zijn, hebben sommige mensen meer kans op een langdurig herstel en aanhoudende symptomen. Tussen 15% en 30% van de patiënten die een hersenschudding hebben opgelopen, blijven last houden van klachten. De symptomen van PCS bestaan voornamelijk uit:
- hoofdpijn
- duizeligheid
- misselijkheid
- moeheid
- geheugenproblemen
- concentratieproblemen
- verminderde frustratietolerantie
- somberheid en gevoelens van depressie
- overgevoeligheid voor licht en geluid
- slaapproblemen
Fenny (30) is eenzaam door een chronische hersenschudding | RTV Oost
Afspreken met vrienden, uitgaan, meedoen aan activiteiten: niet voor Fenny. Na 4 ongelukken kampt ze met een chronische hersenschudding en moet ze vooral rust houden.
Preventie
Neem de volgende maatregelen om het risico op een hersenschudding te verminderen:
- Draag altijd veiligheidsgordels in de auto en maak kinderen vast in veiligheidszitjes.
- Draag een helm die past tijdens het fietsen, motorrijden, skaten, skiën, paardrijden of contactsporten. Een helm moet goed vastzitten en niet bewegen als je met je hoofd schudt, maar niet oncomfortabel strak zitten.
- Voorkom vallen op trappen door leuningen op te hangen.
- Installeer veiligheidshekken op trappen om jonge kinderen te beschermen.
- Plaats handgrepen in de badkamer, met antislipmatten in de badkuip en op vloeren.
Verbeter de verlichting en verwijder elementen waarover je zou kunnen struikelen (valpreventie). - Installeer veiligheidsschermen bij ramen om te voorkomen dat kinderen eruit vallen.
- Versterk je nekspieren. Sterke nekspieren kunnen mogelijk een deel van de impact van klappen op het hoofd helpen opvangen en het risico op hersenschudding verminderen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een hersenschudding of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
