Leverpijn: oorzaken van pijn aan de lever

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Leverpijn kan worden gevoeld in het bovenste deel van de buik, aan de rechterkant. Het kan een teken zijn van een ernstige ziekte. Daarom is het belangrijk om je huisarts te raadplegen in geval van pijn aan de lever. De lever zelf is niet uitgerust met pijnreceptoren. Het leverkapsel kan hoogstens pijn waarnemen als het uitgerekt of ingedrukt wordt. In de regel worden daarom klachten in het levergebied indirect waargenomen als het orgaan vergroot raakt als gevolg van bijvoorbeeld een ontstekingsproces. De vergrote lever drukt dan op omliggende structuren (zenuwen en omliggende organen) en veroorzaakt een pijnlijke prikkel.

Lever
Ligging van de lever in je lichaam / Bron: Wikimedia Commons

Leverpijn

Leverpijn voel je rechts in de bovenbuik, onder je ribbenkast. De lever zelf heeft geen pijnreceptoren, waardoor de pijn wordt ervaren als drukpijn in het omringende weefsel, bijvoorbeeld bij een leververgroting. De oorzaak is meestal een functiestoornis en leverziekte, waarbij de symptomen vaak moeilijk te plaatsen zijn en bijvoorbeeld worden ervaren als diffuse pijn in de rechter bovenbuik.

Bijkomende symptomen

Je lever ligt net onder je ribbenkast aan de rechterkant van de buik. Leverpijn is meestal net onder de rechter ribbenboog gelokaliseerd. Soms kan de pijn ook uitstralen naar de rechterschouder of rug. Andere symptomen die kunnen wijzen op een leveraandoening of stoornissen in de leverwerking zijn geelzucht (geelverkleuring van de huid en ogen), een gladde, glanzende tong, rode handpalmen of erythema palmare, verlies van haar op de buik (vooral bij mannen), kleine spinvormige bloedvaatjes op de borst en bovenarmen (spider naevi), caput medusae, ook bekend als het ‘palmboomteken’ (een ring van uitgezette bloedvaten rondom de navel, die als een waaier zichtbaar zijn vanaf de navel over de buik), jeuk over je hele lichaam en een ophoping van vocht in de buik (ascites). Andere mogelijke bijkomende symptomen zijn donkere urine, witte verkleuring van de nagels, gevoelig voor blauwe plekken en vermoeidheid.

Mogelijke oorzaken van pijn aan de lever

Mogelijke oorzaken van pijn aan de lever zijn:

  • overmatig alcoholgebruik
  • hepatitis of leverontsteking
  • niet-alcoholische leververvetting (NAFLD of NASH)
  • levercirrose
  • syndroom van Reye
  • hemochromatose ofwel ijzerstapelingsziekte
  • leverkanker

Hepatitis, niet-alcoholische leververvetting en overmatig alcoholgebruik zijn de meest voorkomende oorzaken van leverproblemen. Leverpijn kan ook duiden op cirrose, het syndroom van Reye, leverkanker en hemochromatose.

Soms wordt pijn die in hetzelfde algemene deel van de lever wordt gevoeld, veroorzaakt door problemen in de galblaas, de pancreas of de nieren. Een arts kan de juiste diagnose stellen. Raadpleeg bij (aanhoudende) pijn in de leverstreek je huisarts.

Leverpijn en leverziekten

Leverontsteking (hepatitis)

Leverpijn kan duiden op een ontsteking van de lever. Leverontsteking wordt ook hepatitisgenoemd. Er zijn verschillende vormen van hepatitis, bijvoorbeeld veroorzaakt door de hepatitisvirussen A, B, C, D en E. Virale hepatitis komt veel voor en is besmettelijk, maar geneest gedeeltelijk vanzelf, maar kan in het ergste geval ook chronisch worden.

Er is ook hepatitis als auto-immuunziekte, zogeheten auto-immuunhepatitis (AIH). Alcohol, medicatie en stofwisselingsstoornissen kunnen ook ene ontsteking van de lever veroorzaken.

Levercirrose

Levercirrose is het gevolg van een chronische (langdurige) leverziekte. Bij levercirrose is er dermate veel littekenweefsel aanwezig in de lever, dat dit de structuur van de lever heeft aangetast. De lever krimpt  wordt hobbelig en kan haar functie niet goed meer vervullen. De zogenaamde krimplever veroorzaakt de genoemde aspecifieke leverpijn en is in een vergevorderd stadium niet meer te genezen. Uiteindelijk is het enige dat kan helpen tegen leverfalen een levertransplantatie.

Normale lever en levercirrose
Normale lever en levercirrose / Bron: Wikimedia Commons

Leververvetting

Bij leververvetting of een vervette lever gaat de lever steeds meer vet opslaan in de levercellen. In het geval van leververvetting is er in het begin meestal geen leverpijn, maar naarmate de ziekte vordert, kun je een drukkend gevoel in de bovenbuik voelen. Overgewicht c.q. obesitas, een vet- en suikerrijk dieet, maar ook alcohol kan een oorzaak zijn van leververvetting. Het kan de voorloper zijn van cirrose of ontsteking van de lever en leverkanker.

Leverkanker

Ook bij leverkanker kun je tevergeefs zoeken naar duidelijke symptomen in de vorm van pijn. Vaak ontstaan er pas in een laat stadium klachten, waardoor de kanker meestal (te) laat wordt ontdekt. In veel gevallen geef de onderliggende ziekten van de lever, zoals levercirrose, klachten. Mogelijke ziekteverschijnselen zijn:

Leverpijn na alcohol

Leverschade in fasen

De lever is een orgaan dat geen pijnreceptoren heeft. Leverpijn treedt daarom pas op wanneer het leverkapsel strak wordt. Het is het belangrijkste orgaan voor het metabolisme van alcohol. De lever breekt alcohol met een snelheid van ongeveer 7 gram per uur af. Een alcoholconsumptie bevat circa 10 gram. Na vele jaren van overmatige alcoholinname kan leverschade en vergroting van de lever optreden. Dus ook leverpijn als gevolg van spanning in het leverkapsel. Leverpijn na alcohol duidt derhalve op vergevorderde leverziekte. Hierbij treedt een pijnlijk gevoel van druk op in de rechter bovenbuik onder de ribbenboog.

Bier (alcohol)
Leverpijn door alcoholgebruik / Bron: Pixabay

Leverschade als gevolg van jarenlang fors alcoholgebruik verloopt in fasen. Eerst ontstaat er leververvetting door langdurig alcoholgebruik. Dit kan overgaan in een leverontsteking, ook wel alcoholische hepatitis genoemdAllereerst wordt de lever vet. Er ontstaat fibrose. Dat is littekenweefsel. Fibrose zelf geeft geen symptomen, maar kan leiden tot levercirrose. Indien het littekenweefsel zich verder blijft ontwikkelen zullen de levercellen uiteindelijk afsterven. Zo ontstaat levercirrose ofwel verlittekening’ van de lever. Dit is in de meeste gevallen onomkeerbaar en vergroot de kans op het ontwikkelen van leverkanker.

Andere organen

Geassocieerde ziekten van de galwegen of galblaas, zoals ontstekingen of vernauwingen, kunnen zich ook aandienen als leverpijn na alcohol vanwege de nauwe anatomische relatie. Alcohol stimuleert het legen en het opnieuw vullen van de galblaas.

Stoppen met alcohol

Hoe dan ook, als je last hebt van leverpijn na alcohol, dan is het belangrijk dat je een arts raadpleegt. Ook dien je te stoppen met het gebruik van alcohol. In geval van alcoholisme kan het plotseling stoppen met alcohol erg gevaarlijk zijn. Vaak is eerst een detoxbehandeling nodig. De betekenis van detox is ontgiften: het verwijderen van lichaamsvreemde stoffen die in je lichaam aanwezig zijn vanwege je verslaving.

Leverpijn door medicatie

Er zijn tal van medicijnen die schadelijk kunnen zijn voor de lever. Een typische en veelgebruikte middel die leverschade kan geven bij overdosering, is bijvoorbeeld de pijnstiller paracetamol. Als je meerdere weken meer dan 5 tabletten van 500 mg per dag gebruikt kan dit schadelijk zijn. Je hebt dan een kleine kans op schade aan lever, nieren en/of bloed.  In hoge doseringen kan paracetamol zelfs leiden tot leverfalen en dus tot de dood.

Doch talloze andere medicijnen, bijvoorbeeld die uit de groep van medicijnen tegen epilepsie (anticonvulsiva), antibiotica, psychotrope medicijnen en niet-steroïde anti-inflammatoire medicijnen (NSAID’s), kunnen de lever beschadigen. Pijn treedt echter zelden op wanneer de lever wordt beschadigd door medicatie.

Medicatie (pixabay)
Leverpijn door medicatie / Bron: Pixabay

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek met de arts

Wanneer je een arts bezoekt in verband met leverpijn, zal hij vragen stellen over je klachten en vervolgens lichamelijk onderzoek doen. Ook zal de arts je medische geschiedenis in ogenschouw nemen.

Lichamelijk onderzoek

De arts zal controleren op ontstekingen in het gebied van de lever en voelen of de lever vergroot is. Hij zal je verschillende vragen stellen over je levensstijl en de aard, intensiteit en frequentie van de pijn. Er is waarschijnlijk een bloedtest nodig om te controleren of je lever goed functioneert.

Beeldvormend onderzoek en biopsie

Echografie, MRI of een CT-scan kunnen worden uitgevoerd om te controleren op tumoren of cysten in de lever.

Je kunt ook een test ondergaan die een stereotactische leverbiopsie wordt genoemd. Dit is een leverbiopsie onder echogeleiding. Hierbij gebruikt de arts een lange, dunne naald om een klein stukje weefsel uit je lever te verwijderen met behulp van radiografische beeldvorming.

Met de techniek van elastografie (geluidsgolven en de weerkaatsing ervan) meet de arts de hardheid van de lever. Het is een speciaal soort echografisch onderzoek dat de stijfheid van je lever controleert op littekens of fibrose.

Video over de behandeling van leverpijn

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over leverpijn, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.