Brandnetel: gezonde superfood met geneeskracht

Last Updated on 18 januari 2024 by M.G. Sulman

Brandnetel is een plantengeslacht dat ook voorkomt in Nederland en België. Er zijn tussen de 30 en 45 soorten, waarvan vier in Midden-Europa voorkomen. Brandnetel wordt vaak gebruikt in de traditionele geneeskunde vanwege de geneeskrachtige eigenschappen van de plant. Brandnetel is een kruid dat al sinds oudsher wordt gebruikt in de kruidengeneeskunde. Het bevat veel voedingsstoffen zoals vitaminen, mineralen, aminozuren en flavonoïden. Het wordt beschouwd als een zogeheten “superfood” vanwege de geneeskracht en voedingswaarde van de plant. Brandnetel wordt vaak gebruikt voor de behandeling van aandoeningen zoals jicht, urineweginfecties, hooikoorts, eczeem en nierproblemen. Het bevat stoffen die ontstekingen kunnen verminderen en de urineproductie kunnen verhogen. Ook wordt het vaak gebruikt als bloedzuiverend middel. Brandnetel dient wel met voorzichtigheid gebruikt te worden, omdat contact met de huid irritatie kan veroorzaken. Daarom wordt aangeraden om brandnetel te consumeren in de vorm van thee of supplementen, of om handschoenen te dragen als je het in zijn ruwe vorm plukt.

Geschiedenis in vogelvlucht

Kloostertuinen

Brandnetels werden vaak gebruikt door monniken in de Middeleeuwen. Monniken waren vaak belast met het kweken en verzamelen van kruiden voor medische doeleinden, en brandnetels waren een van de kruiden die zij gebruikten. Brandnetels werden beschouwd als een waardevol geneeskruid en werden vaak gekweekt in kloostertuinen. Monniken gebruikten brandnetels voor plantengeneeskunde ter behandeling van een waaier aan aandoeningen, zoals longontsteking, hoest, reuma en nierproblemen. Ze maakten ook gebruik van brandnetelbladeren voor de bereiding van salades en groenten, en brandnetelsap voor de behandeling van huidproblemen. Ook gebruikten ze de wortel van brandnetel voor de bereiding van geneeskrachtige brouwsels.

Hildegard van Bingen

Hildegard van Bingen, die leefde van 1098 tot 1179, was een Duitse abdis, mysticus, componist, arts en natuurgeneeskundige. Ze was een van de eerste personen die brandnetels beschreef als een geneeskundig kruid. In haar werk “Physica” beschreef ze de geneeskrachtige eigenschappen van brandnetels voor de behandeling van aandoeningen zoals longontsteking, hoest, reuma en nierproblemen. Brandnetels werden gebruikt als een diureticum, bloedreiniger en ontstekingsremmer. Tegenwoordig worden brandnetels nog steeds gebruikt in de natuurgeneeskunde, met name voor de behandeling van aandoeningen van de urinewegen en als bloedreiniger.

Brandnetel is gezond en geneeskrachtig

Overzicht

Brandnetel bevat verschillende stoffen die gezondheidsvoordelen hebben, zoals vitamine C, vitamine K, calcium, ijzer en flavonoïden. Deze stoffen hebben anti-inflammatoire eigenschappen, waardoor brandnetel ontstekingen kan remmen in het lichaam. Onderzoek toont aan dat het gebruik van brandnetel ook pijnstillende effecten heeft en dat het de dosis pijnstiller kan verminderen. Ook uitwendig gebruik van deze plant vermindert pijn. Brandnetel versterkt tevens je immuunsysteem.

Brandnetel kan ook worden aangewend om de symptomen van bepaalde aandoeningen te verminderen, zoals reumatoïde artritis, artrose, eczeem, jicht, gewrichtspijn en urineweginfecties. De stoffen in brandnetel kunnen ook helpen bij het reguleren van de bloeddruk en het verminderen van bloedsuikerspiegel. Brandnetels bevatten namelijk histamine. Histamine kan de diameter van bloedvaten vergroten en aldus je bloeddrukwaarden verlagen. Aangezien brandnetel de bloeddruk en bloedsuikerspiegel kan verlagen, dien je op te letten als je daar medicijnen voor neemt; de middelen kunnen elkaar versterken.

Het is belangrijk om te beseffen dat het gebruik van brandnetel als natuurgeneesmiddel altijd in overleg met je huisarts moet gebeuren, aangezien sommige mensen allergisch kunnen zijn voor brandnetel. Maar ook omdat het gebruik van brandnetel kan interacteren met bepaalde medicijnen.

Brandnetelwortel ondersteunt de prostaat

Brandnetelwortel wordt vaak gebruikt in de traditionele geneeskunde vanwege de geneeskrachtige eigenschappen van de plant. Er is enige wetenschappelijke ondersteuning voor de stelling dat brandnetelwortel goed is voor de gezondheid van de prostaat.

Studies hebben aangetoond dat brandnetelwortelextracten een positief effect kunnen hebben op de symptomen van een vergrote prostaat (benigne prostaathyperplasie, BPH) zoals moeite met plassen, frequent urineren en een verminderde urinestroom.

Brandnetelwortelextracten bevatten stoffen die de groei van prostaatcellen remmen, ontstekingen remmen en de bloedtoevoer naar de prostaat verhogen.

Brandnetelblad ten behoeve van soepele gewrichten

Brandnetelblad wordt vaak gebruikt in de traditionele geneeskunde vanwege de geneeskrachtige eigenschappen van de plant, waaronder het verminderen van ontstekingen en pijn. Er is thans enige wetenschappelijke ondersteuning voor de stelling dat brandnetelblad de soepelheid en flexibiliteit van de gewrichten kan verbeteren.

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat brandnetelblad extracten anti-inflammatoire eigenschappen hebben, waardoor ze gewrichtsontstekingen en gewrichtspijn, zoals bij artritis, kunnen verminderen. Ook kan het ingezet worden bij het tegengaan van stijfheid en verbetering van de beweeglijkheid van de gewrichten.

Brandnetelbladextracten bevatten stoffen zoals silicium, flavonoïden en carotenoïden die gezondheidsvoordelen hebben voor de gewrichten. Silicium is een belangrijk mineraal voor het menselijk lichaam. Het is onderdeel van je bindweefsel.

Brandnetelblad is goed voor haar, nagels en huid

Er is enige wetenschappelijke ondersteuning dat brandnetelblad de gezondheid van haar, nagels en huid kan ondersteunen.

Brandnetelblad bevat silicium, een mineraal dat belangrijk is voor de groei en sterkte van haar, nagels en huid. Ook bevat brandnetelblad vitamine A, C en K die bijdragen aan de gezondheid van de huid.

Brandnetelbladextracten hebben anti-inflammatoire eigenschappen, waardoor het ontstekingen en irritaties van de huid kan tegengaan. Ook kan het helpen bij het verminderen van huidproblemen zoals eczeem en psoriasis.

Brandnetelblad ondersteunt het geheugen

Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat brandnetelblad het geheugen kan verbeteren. Er zijn studies die aantonen dat brandnetelbladextracten anti-inflammatoire eigenschappen hebben en dat ontstekingen in de hersenen een rol spelen in de ontwikkeling van geheugenstoornissen.

Brandnetelblad bevat ook flavonoïden: antioxidanten die beschermen tegen oxidatieve stress en beschadiging van hersencellen. Dit kan bijdragen aan het behoud van gezonde hersenfunctie en verkleint het risico op geheugenstoornissen.

Het is echter belangrijk om te weten dat de onderzoeken naar de effecten van brandnetel op het geheugen anno 2024 beperkt zijn en verder onderzoek nodig is om deze bevindingen te bevestigen.

Brandnetelblad is goed voor hart en bloedvaten

Er is anno 2024 enige wetenschappelijke ondersteuning voor de stelling dat brandnetelblad de gezondheid van hart en bloedvaten kan ondersteunen.

Brandnetelblad bevat flavonoïden, antioxidanten die beschermen tegen oxidatieve stress en beschadiging van bloedvaten. Daarnaast bevat brandnetelblad vitamine K, hetgeen helpt bij het reguleren van de bloedstolling en het verminderen van het risico op bloedstolsels.

Brandnetelbladextracten hebben anti-inflammatoire eigenschappen, waardoor het ontstekingen in de bloedvaten kan tegengaan. Dit vermindert weer het risico op hart- en vaatziekten.

Er zijn studies die aantonen dat brandnetelblad kan helpen bij het verlagen van de bloeddruk en het verminderen van de cholesterolgehalte in het bloed.

Brandnetelzaadolie ondersteunt het afweersysteem

Er is thans enige wetenschappelijke ondersteuning voor de stelling dat brandnetelzaadolie je afweersysteem kan ondersteunen.

Brandnetelzaadolie bevat omega-3 vetzuren, linolzuur en gamma-linoleenzuur wat ontstekingen in het lichaam bestrijdt. Deze ontstekingen kunnen een negatieve invloed hebben op het immuunsysteem.

Brandnetelzaadolie bevat ook vitamine E, een antioxidant die helpt bij het beschermen van cellen tegen schade door vrije radicalen aan gezonde cellen en weefsels. Antioxidanten voorkomen niet alleen schade door vrije radicalen, maar ondersteunen bovendien het immuunsysteem.

Er zijn beperkte studies die aantonen dat brandnetelzaadolie kan helpen bij het versterken van het immuunsysteem en het verminderen van het risico op infecties.

Zijn brandnetels goed voor je bloed?

Brandnetel bevat een aantal stoffen die gezondheidsvoordelen hebben voor het bloed.

Brandnetel bevat ijzer, dat helpt bij de productie van rode bloedcellen en het transporteren van zuurstof in het lichaam. Dit kan helpen bij het verminderen van de symptomen van ijzertekort, zoals vermoeidheid en duizeligheid.

Brandnetel bevat ook vitamine K, wat helpt bij de bloedstolling en het behoud van stevige botten. Dit vermindert het risico op bloedingen en bloedstolsels.

Brandnetelextracten hebben anti-inflammatoire eigenschappen, waardoor ontstekingsprocessen in de bloedvaten wordt tegengegaan en dit reduceert je risico op hart- en vaatziekten.

Er zijn een aantal studies die aantonen dat brandnetel een rol kan spelen bij het verlagen van de bloeddruk en het verminderen van het cholesterolgehalte in je bloed. Een gezond cholesterolgehalte van je bloed is belangrijk voor het gezond houden van je hart en je bloedvaten.

Brandnetel toepassen bij artrose

Brandnetel wordt gebruikt bij artrose omdat het rijk is aan mineralen en antioxidanten die de ontstekingen te bestrijdt. Dit vermindert de pijn en maakt de gewrichten soep. Het werkt door het versterken van het immuunsysteem en het verbeteren van de bloedcirculatie naar het getroffen gebied.

Je kan brandnetel op diverse manieren toepassen bij artrose:

• Brandnetelthee: Maak een thee van vers geplukte brandnetelblaadjes of gebruik een kant-en-klare brandnetelthee.
• Brandnetelcapsules: Deze zijn verkrijgbaar in de vorm van supplementen en kunnen gemakkelijk via de mond worden ingenomen.
• Brandnetelzalf: Brandnetelzalf kan direct op het aangetaste gebied worden aangebracht om de pijn te verminderen. Er is kan-en-klare brandnetelzalf, maar je kunt het ook zelf maken.

Gezonde voedingsstoffen in brandnetel

Brandnetel staat bekend als superfood en bevat een aantal stoffen die gezondheidsvoordelen hebben, waaronder:

• Vitamine C: vitamine C is een antioxidant die helpt bij het beschermen van cellen tegen schade door vrije radicalen.
• Vitamine K: vitamine K is belangrijk voor de bloedstolling en het behoud van stevige botten.
• Calcium: calcium is een belangrijk mineraal voor de gezondheid van botten en tanden.
• IJzer: ijzer is noodzakelijk voor de productie van rode bloedcellen en is nodig bij het transporteren van zuurstof in het lichaam.
• Flavonoïden: Flavonoïden zijn antioxidanten die cellen beschermen tegen schade door vrije radicalen.
• Chlorofyl: Chlorofyl wordt vaak geassocieerd met groene groenten, maar brandnetel is ook rijk aan chlorofyl. Chlorofyl is een antioxidant en heeft anti-inflammatoire eigenschappen.
• Carotenoïden: Carotenoïden zijn pigmenten die in planten voorkomen, brandnetel bevat ook een aantal carotenoïden die gezondheidsvoordelen hebben, zoals het beschermen van het oog en het immuunsysteem.
• Mineralen: Brandnetel bevat ook een aantal mineralen, waaronder magnesium, kalium, fosfor, mangaan en zink, die belangrijk zijn voor een aantal fysiologische processen in het lichaam.

Brandnetelthee, brandnetelsoep en brandnetelsupplementen

Wat is brandnetelthee?

Brandnetelthee is een drank die wordt gemaakt door het koken of infuseren van de bladeren of de bloemen van de brandnetelplant. Deze thee wordt vaak gebruikt vanwege de geneeskrachtige eigenschappen van de plant, waaronder het verminderen van ontstekingen en pijn.

Wat is brandnetelsoep?

Brandnetelsoep is een soep die wordt gemaakt met brandnetelblad als een van de ingrediënten. Deze soep wordt vaak gebruikt vanwege de geneeskrachtige eigenschappen van de plant, zoals het versterken van je immuunsysteem en de ontstekingsremmende eigenschappen.

Wat zijn brandnetelsupplementen?

Brandnetelsupplementen zijn voedingssupplementen die worden gemaakt van brandnetelextracten. De supplementen zijn vaak verkrijgbaar in capsule of poedervorm.

Is brandnetel gevaarlijk?

De consumptie van gedroogde of gekookte brandnetel in de vorm van thee, soep of supplementen, wordt over het algemeen als veilig beschouwd. Er zijn weinig of geen bijwerkingen.

Je kunt echter allergisch zijn voor brandnetel en huidirritaties of andere symptomen ontwikkelen na contact met de plant. Wees derhalve voorzichtig bij het plukken of gebruiken van brandnetel.

Wanneer je medicijnen gebruikt, bestaat de kans op interactie tussen bepaalde medicijnen en de brandnetel, bijvoorbeeld bloedverdunners. Overleg daarom altijd eerst met je huisarts of apotheker voordat je dagelijks brandnetel gaat drinken of slikken.

Brandnetelthee of -supplementen zijn niet geschikt voor zwangere vrouwen, omdat het kan leiden tot bloedingen. Het gebruik van brandnetel wordt ook afgeraden bij het geven van borstvoeding en bij kinderen onder de 12 jaar, door de effecten op het androgeen- en het oestrogeenmetabolisme.

In grote hoeveelheden kan brandnetel giftig zijn. Overmatige inname van de plant kan leiden tot maag- en darmklachten, huidirritatie en zelfs allergische reacties. Het is belangrijk om de aanbevolen dosering te volgen en je huisarts te raadplegen als je twijfelt over de veiligheid van het gebruik van brandnetel. Eet de planten niet rauw, want dit is slecht voor de lever. Het beste is om ze te koken of te drogen voordat ze worden gegeten of gebruikt voor supplementen.

Brandnetel plukken en drogen

Plukken

Brandnetel kun je het beste in het voorjaar en het begin van de zomer plukken (voordat de bloemetjes eraan zitten). Dit is wanneer de brandnetel het meest voedingsrijk is.

Brandnetel bestaat uit brandharen die bij aanraking een brandende jeuk op de huid kunnen veroorzaken. Gebruik daarom handschoenen of een tang om de planten te plukken. Pluk ook alleen de bladeren en bloemen van de plant, niet de wortels.

Drogen

Het drogen van brandnetel kan op verschillende manieren:

• Je kunt de bladeren op een droge, schone en donkere plaats neerleggen en ze laten drogen. Dit kan enkele dagen tot een week duren.
• Je kunt de bladeren ook in een oven drogen op een lage temperatuur. Dit duurt ongeveer 4 uur.
• Je kunt ook een dehydrator gebruiken om de bladeren te drogen. Dit duurt ongeveer 8 uur.
• Zorg ervoor dat de brandnetel droog en knapperig is voordat je het opslaat. Je kunt de gedroogde brandnetel bewaren in een luchtdichte bak op een koele en donkere plaats.

Recept voor het bereiden van brandnetelsoep

Ingrediënten:

• 2 handenvol brandnetels
• 1 ui, gesnipperd
• 2 teentjes knoflook, fijngehakt
• 2 aardappelen, in blokjes
• 1 liter groentebouillon
• 250 ml (kook)room
• Zout en peper naar smaak

Bereidingswijze:

• Pluk de brandnetels en was ze grondig. Verwijder eventuele dikke stelen.
• Fruit de ui en knoflook in een grote pan met een beetje olie. Voeg de aardappelblokjes toe en bak even mee.
• Voeg de bouillon toe en breng aan de kook. Voeg de brandnetels toe en laat ongeveer 10 minuten zachtjes koken.
• Pureer de soep met een staafmixer of in een blender. Roer de room erdoor en breng op smaak met zout en peper.
• Serveer warm.

Tip: Voeg voor een extra smaakboost geraspte kaas of crème fraîche toe aan de soep voor het serveren.

Recept voor brandnetelthee

Recept voor brandnetelthee met gember

Ingrediënten:

• 1 handvol brandnetels
• 1 stuk gember, geschild en in plakjes
• 1 citroen, in partjes
• Honing naar smaak

Bereidingswijze:

• Pluk de brandnetels en was ze grondig. Verwijder eventuele dikke stelen.
• Breng een pan met water aan de kook. Voeg de brandnetels, gember en citroen toe. Laat ongeveer 10 minuten zachtjes koken.
• Haal de pan van het vuur en laat de thee afkoelen.
• Giet de thee door een zeef en voeg honing naar smaak toe.
  Serveer warm of over ijs.
  Tip: Voeg voor extra smaak andere kruiden of specerijen toe zoals kaneel, kardemom of kruidnagel.

Recept voor brandnetelthee met bessen

Ingrediënten:

• 1 handvol brandnetels
• 1 kopje bessen (aardbeien, bosbessen, frambozen)¹Botanisch gezien zijn frambozen, bramen, aardbeien en dergelijke geen bessen zijn, maarsamengestelde vruchten.
• Honing naar smaak toevoegen

Bereidingswijze:

• Pluk de brandnetels en was ze grondig. Verwijder eventuele dikke stelen.
• Breng een pan met water aan de kook. Voeg de brandnetels en bessen toe. Laat ongeveer 10 minuten zachtjes koken.
• Haal de pan van het vuur en laat de thee afkoelen.
• Giet de thee door een zeef en voeg honing naar smaak toe.
• Serveer warm of over ijs voor brandnetelijsthee.

Tip: Voeg voor extra smaak andere kruiden of specerijen toe, zoals kaneel, kardemom of kruidnagel.

Voordelen en nadelen van brandnetelthee

Voordelen

Brandnetelthee kan verschillende voordelen hebben voor de gezondheid, waaronder:

• Antioxidanten: Brandnetel bevat antioxidanten zoals vitamine C en flavonoïden die je lichaam beschermen tegen schade door vrije radicalen.
• Anti-inflammatoire werking: Brandnetel bevat ook stoffen zoals quercetine en kaempferol die ontstekingen in het lichaam kunnen verminderen.
• Bloeddrukverlagend: Brandnetelthee kan je bloeddrukwaarden verlagen.
• Versterking van het immuunsysteem: Brandnetel bevat vitamine C, dat kan helpen bij het versterken van het immuunsysteem.
• Verminderen van de symptomen van de overgang: Brandnetelthee kan overgangsklachten bestrijden, zoals opvliegers en stemmingswisselingen.

Nadelen

Brandnetelthee kan ook nadelen hebben, waaronder:

• Allergische reacties: Sommige mensen kunnen allergisch zijn voor brandnetel en symptomen zoals huiduitslag, jeuk, netelroos en ademhalingsproblemen kunnen optreden.
• Interactie met medicijnen: Brandnetel kan interacties hebben met sommige medicijnen zoals bloedverdunners en diuretica.
• Brandnetelthee is niet aanbevolen tijdens zwangerschap of borstvoeding.²Alhoewel de door mij geraadpleegde bronnen daar wisselend over zijn.
• Brandnetelthee kan bij sommige mensen maag- of darmproblemen veroorzaken.

Het is altijd aanbevolen om uw arts te raadplegen voordat u begint met het drinken van brandnetelthee of andere kruidenthee, vooral als u medicijnen gebruikt of als u zwanger bent of borstvoeding geeft.

Werking van brandnetel op de huid

Brandnetel kan verschillende positieve effecten hebben op de huid, waaronder:

• Het verminderen van ontstekingen: Brandnetel bevat stoffen die ontstekingen kunnen verminderen, waardoor het ingezet kan worden bij huidproblemen zoals eczeem, psoriasis en acne.
• Het versterken van de huid: Brandnetel bevat vitamine A, C en K, die de huid kunnen versterken en het herstellend vermogen van de huid kunnen verbeteren.
• Het hydrateren van de huid: Brandnetel bevat ook mineralen zoals silicium en ijzer, die de huid kunnen hydrateren en verzachten.
• Het verminderen van pigmentvlekken: Brandnetel bevat antioxidanten die de huid kunnen beschermen tegen schade door vrije radicalen, waardoor het pigmentvlekken kan verminderen en je een egalere huidskleur krijgt.

Brandnetel kan echter ook irritatie veroorzaken bij sommige mensen. Indien je overgevoelig bent voor brandnetel, dan kun je beter geen brandnetelzalf op je huid smeren. Het is ook aanbevolen om eerst een kleine hoeveelheid van het product op een klein gebied van je huid te testen voordat je het op grotere delen van je huid gebruikt.

In welke vorm brandnetel aanbrengen op de huid?

Er zijn verschillende manieren waarop brandnetel op de huid kan worden aangebracht, waaronder als zalf.

Zelfgemaakte brandnetelzalf

Hier is een recept voor brandnetelzalf:

Ingrediënten:

• 1 kopje gehakte brandnetels
• 1/2 kopje bijenwas
• 1/2 kopje plantaardige olie (zoals amandelolie of kokosolie)

Bereidingswijze:

• Maal de brandnetels in een blender of met een vijzel tot een fijn poeder.
• Verwarm de bijenwas en de olie in een dubbele boiler of in een pan op een laag vuur. Roer af en toe tot de bijenwas is opgelost.
• Voeg het brandnetelpoeder toe en roer goed.
• Haal van het vuur af en laat afkoelen.
• Giet de zalf in een schone pot of jampot en sluit af.

Deze zalf kan worden aangebracht op de huid als een moisturizer of op specifieke plekken ter behandeling van huidproblemen zoals eczeem of acne.

Brandnetelzalf kopen

Brandnetelzalf kan ook kant-en-klaar gekocht worden bij sommige natuurwinkels, reformzaken, apotheken en online retailers. Het is ook aanbevolen om te kijken voor producten met een certificering of keurmerk, zoals het EU Bio keurmerk (EU organic farming 834/2007), omdat deze aangeeft dat het product aan specifieke kwaliteits- en milieueisen voldoet.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over brandnetel, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.