Spierzwakte benen: oorzaken van zwakte in de benen

Last Updated on 4 februari 2024 by M.G. Sulman

Spierzwakte in de benen of beenzwakte is door de bank genomen geen teken van een ernstig probleem, maar kan om verschillende redenen optreden, zoals intense lichamelijke activiteit (overbelasting) of een slechte bloedsomloop. In sommige gevallen kan zwakte in de benen die aanhoudt en niet vanzelf overgaat, een teken zijn van een ernstiger aandoening, zoals perifere neuropathie (een dysfunctie van één of meerdere perifere zenuwen) of zelfs een beroerte. Ernstigere aandoeningen zullen naast de beenzwakte vaak andere symptomen vertonen, zoals duizeligheid, gevoelloosheid of algehele malaise. Dergelijke symptomen moeten door een arts worden beoordeeld. Zodra een oorzaak is vastgesteld van krachtverlies in de benen, kan de juiste behandeling worden gestart.

Spierzwakte in de benen

Waaier aan mogelijke oorzaken

Spierzwakte in de benen is een klacht die vaak een goedaardige oorzaak heeft, zoals overmatig sporten, maar het kan ook een symptoom zijn van een ziekte of een onderliggende aandoening. Je merkt misschien dat je na verloop van tijd minder kracht in je benen of bovenbenen hebt, of er kan een plotselinge zwakte in de benen optreden. Er zijn tal van oorzaken waardoor je zpierzwakte in de benen ervaart.

Plotselinge spierzwakte in de benen

Plotselinge spierzwakte in de benen verwijst naar een onverwachte en abrupte afname van de kracht in de beenspieren. Deze toestand kan verschillende oorzaken hebben. Denk bijvoorbeeld aan neurologische aandoeningen, spieraandoeningen, of zelfs tijdelijke vermoeidheid.

Voortschrijdend krachtverlies en zwakte in de benen

Voortschrijdende spierzwakte in de benen duidt op een situatie waarbij de kracht in de beenspieren geleidelijk afneemt en zich in de loop van de tijd verder ontwikkelt. Dit kan een symptoom zijn van verschillende aandoeningen, zoals progressieve neurologische ziekten, spierdystrofieën of andere degeneratieve aandoeningen.

Symptomen van zwakte in de benen

Op het eerste gezicht lijkt het misschien duidelijk dat symptomen van spierzwakte of zwakke benen meestal een gevoel zal zijn dat de benen vermoeid en zwaar aanvoelen. Zo eenvoudig is het echter niet altijd. Vaak gaat zwakte in de benen gepaard met andere symptomen dan plotselinge spierzwakte in de benen, zoals:

• Spierpijn in de benen
• Verminderde spierkracht in de benen
• Stijfheid in de beenspieren
• Spiertrekkingen
• Beenkrampen
  Onderrugpijn of lage rugpijn
• Benen voelen zwaar aan
• Beengevoelloosheid / gevoelloosheid in de benen
• Neuropatische pijn
• Strakke knieën
• Evenwichtsproblemen waardoor lopen onstabiel wordt
• Trillende benen
• Tintelend gevoel in de benen / tintelende benen
• Moeite met het optillen van het been of de voet
• Verlamming
• Moeilijk staan of moeite met staan

Beenzwakte kan optreden in alleen de linkerbeen of rechterbeen, of in beide benen. Het kan plotseling optreden of geleidelijk. Het kan kan kortdurend aanwezig zijn of meer chronisch van aard worden.

Oorzaken van spierzwakte in de benen

Sommige aandoeningen die verband houden met spierzwakte in de benen zijn:

Intensieve fysieke activiteit

Een van de meest voorkomende oorzaken van beenzwakte is intensieve lichaamsbeweging. Het kan vooral worden optreden bij mensen die niet regelmatig sporten en dan ineens lichamelijk zeer actief worden en bijvoorbeeld een lange wandeling maken, een eind gaan hardlopen of een dag hard gaan werken in de tuin en veelvuldig door de knieën gaan. De ergste zwakte wordt vaak direct na het sporten ervaren, maar verbetert meestal binnen een paar minuten.

In de volgende dagen is het mogelijk om opnieuw zwakte te ervaren. Je kunt dan verlate spierpijn opmerken. Deze vorm van spierpijn duurt ongeveer een paar dagen en kan tot een week aanhouden.

Ischias

Ischias is een rugpijn die doorstraalt via de benen naar je voet en wordt veroorzaakt door de grootste lichaamszenuw, de Nervus Ischiadicus. van beknelling van de heupzenuw. Het belangrijkste kenmerk van ischias is een lage rugpijn met uitstraling naar één been of bil.

Slechte doorbloeding

Een andere relatief veel voorkomende aandoening die beenzwakte kan veroorzaken, is een slechte bloedsomloop. Door een verstoorde bloedcirculatie krijg je zware en vermoeide benen. Dit komt meestal voor bij mensen ouder dan 50 jaar of bij mensen die veel staan.

Naast spierzwakte in de benen kan een slechte bloedsomloop ook leiden tot andere symptomen zoals koude voeten, gezwollen benen en voeten, droge huid en spataderen.

Een manier om de beencirculatie te verbeteren, is door overdag compressiekousen te dragen, vooral als je weet dat je lang zult moeten staan.

Perifere neuropathie

Perifere neuropathie wordt gekenmerkt door ernstige schade aan de perifere zenuwen. Deze zenuwen zijn verantwoordelijk voor het overbrengen van informatie tussen de hersenen en de rest van het lichaam. Schade kan symptomen veroorzaken zoals zwakte in de armen en benen, tintelingen en aanhoudende pijn.

Over het algemeen is deze ziekte een gevolg van ongecontroleerde diabetes, maar het kan ook optreden bij blootstelling aan toxische stoffen of infecties.

De behandeling bestaat uit het aanpakken van de onderliggende oorzaak van de zenuwschade.

Wervelkolomaandoeningen

Overzicht

Verschillende problemen kunnen zich voordoen in de wervelkolom en leiden tot verlies van kracht in de benen. Zoals een hernia, spinale stenose, artrose en degeneratieve schijfziekte, een term die men gebruikt om de veranderingen in de tussenwervelschijven naarmate we ouder worden aan te geven. Al deze aandoeningen kunnen leiden tot verlies van beenkracht, maar meestal ontwikkelen zich ook andere symptomen. Je kunt bijvoorbeeld rugpijn krijgen als gevolg van zenuwschade, pijn die uitstraalt naar andere lichaamsdelen, gevoelloze benen of een tintelend gevoel als gevolg van zenuwproblemen.

Hernia

Een hernia is een uitpuiling van schijfje (een tussenwervelschijf) tussen je wervels. Het kan klachten veroorzaken zoals beenzwakte, rugpijn die uitstraalt naar de bilspieren of benen, moeite met bewegen, gevoelloosheid, brandend of tintelend gevoel in de rug, bilspieren of linker- of rechterbeen.

Beroerte

Een beroerte wordt gekenmerkt door een plotselinge onderbreking van de bloedtoevoer naar de hersenen. Het kan leiden tot zwakte in de ledematen, verlamming aan één kant van het lichaam, flauwvallen, duizeligheid en hoofdpijn (afhankelijk van het deel van de hersenen dat is aangetast).

Guillain-Barré-syndroom

Het Guillain-Barré syndroom (GBS) is een auto-immuunziekte van de zenuwen van het perifere zenuwstelsel. Het kan zenuwontsteking veroorzaken hertgeen leidt tot zwakte van ledematen en spierverlamming, wat levensbedreigend kan zijn.

Medicijnen

Corticosteroïden en statines

Sommige medicijnen kunnen leiden tot verlies van kracht in de benen als gevolg van spierzwakte. Van corticosteroïden en statines (cholesterol-medicijnen) is bekend dat ze deze bijwerkingen hebben.

Chemotherapie

Chemotherapie is een behandeling van kanker met zogeheten cytostatica. Dit zijn stoffen die kankercellen doden of afremmen en zich via het bloed verspreiden.

Chemotherapie heeft aanzienlijke effecten op het lichaam. Het kan leiden tot een afname van het uithoudingsvermogen, verminderde spierkracht en snelle vermoeidheid. Om de conditie op peil te houden, kan regelmatige lichaamsbeweging helpen.

Chemotherapie is van invloed op de spiercellen. Het kan leiden tot stijfheid en een gevoel van verminderde kracht. Daarnaast vergt chemotherapie veel energie van het lichaam, wat kan bijdragen aan de vermoeidheid die optreedt tijdens de behandeling.

Overmatig alcoholgebruik

Overmatig alcoholgebruik, met name fors alcoholmisbruik, kan leiden tot myopathie, een disfunctie van de skeletspieren. Een spieraandoening ten gevolge van drinken wordt ook wel ‘alcoholische myopathie’ genoemd. Spierziekte als gevolg van alcohol komt vijf keer vaker voor dan levercirrose.

Perifere neuropathie

Bij perifere polyneuropathie zijn de perifere zenuwen aangetast. Het kan zich ontwikkelen als gevolg van een infectie, verwonding of een ziekte zoals diabetes. Diabetische neuropathie kun je krijgen als u een paar jaar diabetes hebt. Deze zenuwschade kan de volgende klachten geven:

• het gevoel ‘op watten te lopen’
• een kriebelend gevoel in de huid
• tintelende, prikkelende, branderige pijn
• je kunt heftige pijnscheuten hebben
• het niet meer goed voelen van warmte en kou
• prikkelingen en tintelingen
• een gevoel van speldenprikken
• een gevoel van elektrische schokjes

Neuromusculaire aandoeningen

Overzicht

Spierzwakte in de benen kan duiden op een neuromusculaire aandoening. De term neuromusculaire aandoeningen wordt gebruikt voor verschillende aandoeningen aan de zenuwen (neuro) en spieren (musculair). Deze ziekten leiden tot een verlies van functioneren in zenuwen en spieren door het hele lichaam. Ze omvatten spierdystrofie, amyotrofische laterale sclerose (ALS), multiple sclerose (MS), myasthenia gravis en fibromyalgie. Deze ziekten veroorzaken verschillende symptomen, waaronder krachtverlies in de benen, spiertrekkingen en spierstijfheid.

Spierdystrofie

Spierdystrofie is een verzamelnaam voor verschillende erfelijke spieraandoeningen met spierzwakte als gevolg.

Myasthenia gravis (MG)

Myasthenia gravis is een aandoening die leidt tot het niet of onvoldoende functioneren van de spieren.

Amyotrofische laterale sclerose (ALS)

Amyotrofische laterale sclerose is een neuromusculaire aandoening die leidt tot het onvoldoende of niet functioneren van de spieren.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een aandoening waarbij je last hebt van chronische pijn in je spieren en bindweefsel.

Multiple sclerose (MS)

Multiple sclerose is een chronische auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem het lichaam aanvalt, wat leidt tot afbraak van de myelineschede. Deze schede bekleedt elke zenuwcel, en schade hieraan kunnen de juiste zenuwcelfunctie in gevaar brengen.

Sommige symptomen die met deze aandoening gepaard gaan, zijn arm- of beenzwakte, moeite met lopen, moeite met het coördineren van bewegingen, incontinentie, geheugenverlies, moeite met concentreren en problemen met je ogen.

Proximale myotone myopathie (PROMM)

Myotone dystrofie type 2 (MD 2), ook bekend als proximale myotone myopathie (PROMM), is een erfelijke spierziekte die zich manifesteert door spierzwakte en stijfheid, voornamelijk in de bovenbenen en -armen. Na inspanning ontspannen de spieren langzaam. Deze aandoening begint doorgaans tussen het twintigste en zestigste levensjaar.

Gifstoffen

Blootstelling aan milieutoxines, reinigingsmiddelen en ongediertebestrijdingsmiddelen kan leiden tot toxische neuropathie. Zenuwpijn wordt gevoeld in de benen en voeten of de armen en handen. Toxische neuropathieën worden veroorzaakt door allerlei gifstoffen zoals:

• alcohol
• zware metalen (zoals arseen, lood, kwik, thallium, goud)
• oplosmiddelen (zoals hexaan, acrylamide, koolstofdisulfide, organofosfaten)
• geneesmiddelen (zoals antikankermiddelen, bepaalde antibiotica, medicatie voor hartritmestoornissen)

Blessures

Een blessure door een val of een auto-ongeluk kan leiden tot verlies van kracht in de benen. Zo kan een gescheurde meniscus in de knie het functioneren van de knie belemmeren. Gescheurde ligamenten, gebroken kniebotten of ingesloten kraakbeen kunnen ervoor zorgen dat je benen bezwijken als gevolg van knietrauma.

Knieartrose

Knieartrose is een ziektebeeld, waarbij beschadiging van kraakbeen ontstaat. Als gevolg hiervan ontstaat een versmalling van de gewrichtsspleet in de knie. Artrose geeft stijfheid en pijn bij het bewegen. Ernstige artrose geeft ook pijn in rust.

Schildklieraandoeningen

Hyperthyreoïdie (te snel werkende schildklier) en hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) kunnen spierzwakte of gewrichts- en spierpijn veroorzaken.

Infecties

Infecties kunnen spierzwakte veroorzaken als reactie op de ontstekingsprocessen die het immuunsysteem activeert om de infectie te bestrijden. Deze spierzwakte kan gepaard gaan met andere symptomen, zoals spierpijn, vermoeidheid en algehele malaise.

Virale infecties, zoals de griep (zie onder), staan erom bekend spierzwakte en pijn te veroorzaken als onderdeel van de immuunrespons op de infectie. Je herstel en het verdwijnen van de spierzwakte in je benen, hangt samen met het genezingsproces van de infectie. Rust en voldoende hydratatie zijn hierbij van belang.

Bacteriën of virussen kunnen soms ook ernstige schade aanrichten als ze niet worden behandeld. De schade kan aan het ruggenmerg, de hersenen of zenuwen zijn en beenzwakte veroorzaken.

Griep

Spierpijn en zwakte zijn veel voorkomende symptomen bij virale infecties zoals de griep. Wanneer je lichaam is geïnfecteerd met een virus, zoals het griepvirus, dan activeert je immuunsysteem een reeks reacties om de infectie te bestrijden. Dit kan leiden tot verschillende symptomen, waaronder spierontsteking (myositis), spierzwakte, alsook gewrichts- en spierpijn.

Myositis is een ontsteking van de spieren die kan optreden als reactie op een virale infectie, met name na influenza (griep). Bij myositis richt je afweersysteem zich tegen spiercellen of bloedvaatjes in je spieren, hetgeen spierpijn en zwakte kan veroorzaken. Doordat je spieren zwak worden, krijg je vaak moeite met lopen, tillen of andere dagelijkse bezigheden.

Onderliggende metabole aandoeningen

Metabole ziekten (stofwisselingsziekten) zijn ziekten waarbij een enzym in de stofwisseling niet goed werkt. Bepaalde metabole stoornissen kunnen ook zwakte in de benen veroorzaken, bijvoorbeeld:

• Syndroom van Cushing: Een overproductie van het hormoon cortisol kan spieratrofie en zwakte veroorzaken.
• Myopathieën: Erfelijke metabole stoornissen zoals glycogeenstapelingsziekten  (afgekort GSD) en mitochondriale myopathieën kunnen spierzwakte veroorzaken.
• Elektrolytenonbalans: Een verstoorde balans van elektrolyten zoals kalium, natrium en calcium kan spierzwakte, waaronder beenzwakte, veroorzaken.
• Leverziekten: Deze kunnen van invloed zijn op de stofwisseling en dientengevolge spierzwakte veroorzaken.
• Renale tubulaire acidose (RTA): Een verstoring in de zuur-basebalans als gevolg van nierproblemen. Dit kan spierzwakte en dus ook zwakte van de beenspieren veroorzaken.

Andere oorzaken

Er zijn nog meer mogelijke oorzaken van spierzwakte in de benen, zoals:

• Polymyositis: dit betekent ‘ontsteking van veel spieren’ en de ontstekingen zitten in de grote spiergroepen.
• Dermatomyositis: een auto-immuun ziekte waarbij het afweersysteem de huid en/of spieren aanvalt.
• Vitamine- en mineralentekorten, zoals:
  • Vitamine B12-tekort
  • Vitamine D-tekort
  • Vitamine E-tekort
  • Vitamine K-tekort
  • Calciumtekort
  • Magnesiumtekort
  • Kaliumtekort
  • Ijzertekort
• Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS).
• Amyloïdose: hierbij is er sprake van het neerslaan van sommige afwijkende eiwitten in weefsels en organen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over spierzwakte in de benen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.