Griep: symptomen (2024), oorzaken en behandeling

Last Updated on 11 januari 2024 by M.G. Sulman

Ieder jaar heerst er griep en zo ook dit seizoen, 2023-2024. Uiteraard komt er in het een griepseizoen (december, januari en februari) meer griep voor dan in het andere griepseizoen. Griep (of influenza) is een besmettelijke ziekte van de luchtwegen. Griep wordt veroorzaakt door het griepvirus, ook ‘influenzavirus’ genoemd. Griep komt in Nederland elk jaar voor en dan vooral in de wintermaanden. Er zijn verschillende soorten griepvirussen. Deze veranderen steeds, waardoor je telkens opnieuw griep kunt krijgen. Er zijn twee typen influenzavirussen die de meeste griep bij mensen veroorzaken. Het gaat om influenzavirus type A en B. Verder bestaan er diverse subtypen. Voorbeeld hiervan is influenzavirus A, subtype H1N1, de eens beruchte ‘Mexicaanse griep’. Soms hebben in een bepaalde periode veel mensen de griep. Dan kan er sprake zijn van een griepepidemie. Men spreekt van een epidemie als een bepaald aantal mensen bij de huisarts als grieppatiënt bekend staan. Bij 51 of meer geregistreerde griepgevallen per 10.000 inwoners spreekt men van een griepepidemie. Griep dient zich vaak aan met de symptomen: koude rillingen, hoofdpijn, heftige spierpijn en vermoeidheid, keelpijn, droge hoest en (hoge) koorts.

Wat is griep?

De griep (influenza) is een bovenste luchtweginfectie die wordt veroorzaakt door het griepvirus ofwel influenzavirus. Griep moet onderscheiden worden van verkoudheid. Het zijn weliswaar beide bovenste luchtweginfecties, maar bij griep voel je je doorgaans veel beroerder. Veel mensen krijgen griep, vooral in de wintermaanden. Griep is erg besmettelijk.

Griepseizoen

Wist je dat december, januari en februari dé maanden zijn waarin de griep zijn opwachting maakt? Griep is seizoensgebonden en komt meestal voor tijdens de winter, het zogenaamde ‘griepseizoen’. Meestal is er een piek rond januari en februari.

Griep, ook bekend als influenza, is een vervelende luchtweginfectie. het wordt veroorzaakt door die vervelende influenzavirussen.  En raad eens waar die virussen zich het liefst thuis voelen? Juist ja, in koude temperaturen! Dus als de winter zijn intrede doet, is het griepseizoen in volle gang.

Het feest begint meestal in de herfst, maar de echte piek zien we tijdens de gezellige maanden december, januari en februari.  Mensen hangen binnen rond, delen knuffels (en virussen) met elkaar, en voilà, daar heb je de perfecte setting voor een griepuitbraak!

Wees slim! Was regelmatig je handen, vermijd die kuchende collega en bedek je mond als je niest of hoest. En  overweeg de griepprik als je tot een van de risicogroepen behoort!

Symptomen van griep 2023-2024

Incubatietijd

De incubatietijd van de griep is meestal tussen de 1 en 4 dagen, maar kan tot 7 dagen duren. De incubatietijd is de periode tussen blootstelling aan het griepvirus en het optreden van de eerste symptomen. Tijdens deze periode kan je het virus overdragen aan anderen, zelfs voordat jezelf symptomen hebt. Daarom is het belangrijk om goede hygiënemaatregelen te nemen, zoals regelmatig handen wassen, teneinde verspreiding van de griep te voorkomen.

Griepverschijnselen

De meest voorkomende tekenen van griep, ook in het griepseizoen 2023-2024, zijn hoge koorts, koude rillingen en je erg ziek voelen. Een droge, irriterende hoest komt ook vaak voor bij griep. Mogelijke griepsymptomen zijn:

• hoge koorts (39 graden of hoger)
• rillingen
• vermoeidheid
• irriterende, droge hoest
• zelden hoesten met (taai, soms bloederig) slijm
• niezen
• keelpijn
• conjunctivitis (ontstoken slijmvlies of bindvlies van het oog)
• gastro-intestinale klachten zoals misselijkheid, braken, diarree
• hoofdpijn
• gevoeligheid voor fel licht (fotofobie)
• opgezwollen gezicht
• pijn in de ledematen en spierpijn in je hele lichaam

Beschrijving van de klachten

Griep kan in principe mild en zelfs zonder klachten verlopen. Kenmerkende symptomen van griep zijn plotseling opkomende (forse) koorts, wat gepaard gaat met koude rillingen. De koorts duurt normaal gesproken 3 tot 5 dagen. Je krijgt verder last van een algeheel gevoel van malaise met hoofdpijn, spierpijn in de ledematen, keelpijn en hoesten. Het duurt vaak 1 tot 3 weken voordat je volledig bent hersteld. Over het algemeen is griep onschuldig, maar soms kunnen er complicaties optreden, zoals longontsteking, oorontsteking en ontsteking van de hartspier (myocarditis). Vooral bij bepaalde risicopatiënten, zoals ouderen en verzwakte hartpatiënten en suikerpatiënten.

Complicaties

Een bijholteontsteking (sinusitis) komt vaak voor bij griep. Een bijholteontsteking manifesteert zich vaak als hoofdpijn en een verstopte neus.

Bij zuigelingen en jonge kinderen veroorzaken luchtweginfecties vaak middenoorontsteking.

De griep leidt soms tot meer ernstige complicaties zoals longontsteking. Dit risico komt vooral vaak voor bij mensen met een zwakker immuunsysteem: zuigelingen en jonge kinderen, mensen ouder dan 60 jaar of met long- of immuunstoornissen. Een zeer ernstig verloop van de ziekte kan levensbedreigend zijn.

Oorzaken van griep

Influenzavirus

De griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Virussen zijn microscopisch kleine ziekteverwekkers, zelfs kleiner dan bacteriën. Eenmaal in het lichaam vermenigvuldigen ze zich zeer snel. Het afweersysteem van het lichaam heeft tijd nodig om voldoende antilichamen aan te maken om de virale infectie te bestrijden.

Verschillende soorten griepvirussen

Er zijn twee typen influenzavirussen die de meeste griep bij mensen veroorzaken:

• influenzavirus type A
• influenzavirus type B

Deze typen virussen zijn weer verder onder te verdelen in subtypen. Iedereen die besmet is met een bepaald griepvirus, ontwikkelt na de ziekte ongevoeligheid (immuniteit) voor dit virus. Omdat de griepvirussen voortdurend veranderen, kunnen er van jaar tot jaar volledig nieuwe soorten virussen ontstaan. Daarom ben je niet blijvend beschermd na het oplopen van de griep.

Overdracht van het griepvirus

Het virus zit in druppeltjes snot, slijm en speeksel en door praten, hoesten of niezen wordt de boosdoener verspreid, vooral in ruimten waar mensen dicht bij elkaar zitten en waar slecht geventileerd wordt. Het virus kan ook worden overgedragen via handen en voorwerpen, zoals een deurknop, een computermuis of een toetsenbord. Adequate hygiënemaatregelen kan verspreiding en besmetting aanzienlijk beperken. Verder is een goede weerstand belangrijk. Deze bouw je op door goede voeding, voldoende nachtrust, ontspanning (stress vermijden) en voldoende lichaamsbeweging.

Griepvaccin 2023-2024

Vaccinatie

Het influenzavirus verandert voortdurend. Dat is de reden dat je niet levenslang resistent bent tegen griep als je het eenmaal hebt gehad, zoals dat met andere infectieziekten vaak wel gebeurt. De samenstelling van het vaccin moet daarom jaarlijks worden aangepast, waardoor je ieder jaar opnieuw gevaccineerd moet worden als je tot één van de doelgroepen behoort (bijvoorbeeld mensen van 60 jaar en ouder en mensen met longziekten en aandoeningen aan de luchtwegen). Na vaccinatie wordt normaliter binnen twee weken een beschermende hoeveelheid antistoffen aangemaakt.

Samenstelling van het vaccin

Voor het jaar 2023/2024 is de samenstelling als volgt:

Behandeling van griep

Zelfzorgmaatregelen

Er bestaan geen geneesmiddelen tegen griep. Je zult moeten uitzieken. Wel kun je de verschijnselen bestrijden. Bij koorts boven 39,5 graden kan paracetamol worden gebruikt. Geef kinderen geen pijnstillers die acetylsalicylzuur bevatten. Bij keelklachten is het verstandig je keel voldoende te bevochtigen door bijvoorbeeld het zuigen of sabbelen op een snoepje of dropje. Je kunt ook gorgelen met fysiologisch zout of koude dranken drinken. Een verstopte neus kun je bestrijden met een fysiologische zoutoplossing of xylometazoline. Zorg dat je voldoende drinkt om uitdroging te voorkomen.

Voldoende drinken

Veel drinken is belangrijk om uitdroging te voorkomen. Het vocht transporteert zowel voedings- als afvalstoffen in het lichaam. Als je water drinkt, vul je bovendien het vocht aan dat je tijdens het ziek zijn bent verloren door bijvoorbeeld koorts, braken of diarree.

ORS (oral rehydration solution) is een mengsel van zouten en glucose (druivensuiker) om op te lossen in water. Het wordt gebruikt bij diarree om het verlies aan water, suikers en zouten aan te vullen.

Goede luchtvochtigheid en ventilatie

Tot slot is het verstand om de luchtvochtigheid in huis te verhogen. Uit onderzoek blijkt dat reeds bij een relatieve luchtvochtigheid van 43 procent maar 14 procent van de losgelaten virusdeeltjes in staat is om griep over te brengen. Is de relatieve luchtvochtigheid laag (23 procent) dan blijft ongeveer 70 tot 77 procent van de virusdeeltjes besmettelijk. Het beschermende effect van de hogere luchtvochtigheid werkt snel. Binnen een kwart na het hoesten is het grootste gedeelte van de virusdeeltjes al niet meer actief. Zorg er verder voor dat je goed ventileert.

Oseltamivir (Tamiflu)

Naast vrij verkrijgbare medicijnen zijn er speciale griepmedicijnen, zoals oseltamivir. Oseltamivir is een geregistreerd geneesmiddel en bekend onder de merknaam Tamiflu. Het is op recept verkrijgbaar. Oseltamivir remt de groei van het influenzavirus. Het is alleen bedoeld voor mensen voor wie de griep een ernstig risico vormt. Bijvoorbeeld mensen met een verminderde afweer en mensen met hartziekten of longaandoeningen.

Het medicijn moet binnen twee dagen na het begin van de ziekte worden ingenomen. Als de symptomen aanhouden, heeft het medicijn mogelijk geen invloed meer op het verloop van de griep. Er zijn aanwijzingen dat oseltamivir de ziekteduur met iets minder dan een dag zou kunnen verkorten. Het leidt echter vaak tot misselijkheid en braken. Het is onduidelijk of het beschermt tegen secundaire ziekten en complicaties.

Antibiotica

Sommige mensen geloven dat antibiotica ook kunnen helpen bij griep. Antibiotica werken echter alleen tegen bacteriën en niet tegen virussen. Daarom helpen ze alleen als er zich naast de virale infectie ook bacteriën in de luchtwegen hebben gevestigd. Als er geen complicaties zijn die wijzen op een bacteriële infectie, heeft het geen zin om antibiotica te nemen voor griep.

Eten en drinken

Het is belangrijk om goed te eten en te drinken als je griep hebt, omdat je lichaam extra energie nodig heeft om te herstellen. Het is aan te raden om veel water, thee en bouillon te drinken om voldoende vocht binnen te krijgen en om de slijmvliezen in de keel en neus vochtig te houden. Dit kan helpen om de symptomen van de griep, zoals keelpijn en hoesten, te verminderen.

Verder is het belangrijk om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen, zoals eiwitten, vitaminen en mineralen. Eiwitrijke voedingsmiddelen, zoals vlees, vis, eieren, bonen en noten, kunnen helpen bij het herstellen van spierweefsel dat kan zijn aangetast tijdens de griep. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine C, zoals citrusvruchten, kiwi’s, paprika’s en broccoli, kunnen helpen bij het versterken van het immuunsysteem. Bovendien kunnen voedingsmiddelen die rijk zijn aan zink, zoals vlees, vis, volkoren granen en noten, helpen bij het verminderen van de duur van de griep.

Het is ook belangrijk om te proberen om regelmatig te eten, zelfs als je geen honger hebt. Als je geen eetlust hebt, kun je misschien kleinere porties eten of voedingsmiddelen kiezen die gemakkelijk te verteren zijn, zoals soepen, pap en ontbijtgranen. Probeer ook om voldoende te rusten, omdat dit kan helpen bij het herstel van het lichaam. Als je vragen hebt over specifieke voedingsmiddelen of voedingspatronen tijdens de griep, raadpleeg dan altijd een arts of een diëtist.

Kruiden

Er zijn een aantal kruiden die kunnen helpen om de griep te behandelen of te voorkomen. Hieronder staan enkele voorbeelden:

• Echinacea: Dit kruid kan helpen om het immuunsysteem te versterken en de duur van een griep te verkorten.
• Gember: Gember heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan helpen om koorts te verminderen en spierpijn te verzachten.
• Knoflook: Knoflook bevat stoffen die de groei van virussen en bacteriën kunnen remmen.
• Zwarte bes: Zwarte bes bevat antioxidanten die het immuunsysteem kunnen versterken.
• Vlierbessen: Deze worden in de traditionele geneeskunde vaak gebruikt om de symptomen van de griep te verminderen. Ze bevatten verschillende stoffen die kunnen helpen om de afweer te versterken en de symptomen van de griep te verlichten, zoals hoesten, neusverstopping en koorts.

Preventie

Verkoudheids- en griepvirussen verspreiden zich via  zogenaamde druppelinfectie: het overdragen van ziektekiemen doordat de zieke bij hoesten of spreken druppeltjes speeksel in de omgeving verspreidt. Virussen kunnen ook op zakdoeken en handen komen als je je neus snuit. Van daaruit kunnen ze andere mensen of objecten bereiken. Virussen worden gemakkelijk van mens op mens overgedragen via voorwerpen zoals deurklinken of handgrepen in de metro die door veel mensen worden aangeraakt. Bovendien bevordert direct contact via het schudden van handen of knuffels de overdracht van verkoudheids- en griepvirussen.

Om jezelf of anderen tegen dergelijke virussen te beschermen, is het daarom het meest effectief om te voorkomen dat ze zich verspreiden. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat je vaak je handen grondig wast en geen gebruikte zakdoeken laat rondslingeren.

Griep is besmettelijk vanaf 1 dag vóór het begin van de klachten tot 5-7 dagen ná het begin van de klachten. Daarom is het belangrijk om gedurende deze periode met zo weinig mogelijk mensen contact te hebben door thuis te blijven.

Een andere manier om jezelf tegen het griepvirus te beschermen, is door de griepprik te halen.

Video over griep

Wat is de griep? Bondig en helder uitgelegd:

Uit de oude doos

Ingezonden brief: ‘Volle trams en het besmettingsgevaar’ (1918)

De Spaanse griep was een grieppandemie (een wereldwijde griepuitbraak) in de jaren 1918-1920. Deze griepvariant eiste naar schatting 17 tot mogelijk 100 miljoen levens.¹Wikimedia. Spaanse griep. https://nl.wikipedia.org/wiki/Spaanse_griep (ingezien op 18-10-2023) In het najaar van 1918 wordt ook Nederland getroffen door de Spaanse griep.

Op 31 juli 1918 verscheen er een ingezonden brief in ‘De Nieuwe Courant’ (een ochtendkrant uit Den Haag e.o.) onder de titel ‘Volle trams en het besmettingsgevaar’:

Mijnheer de Redacteur,

Tegen de verspreiding der Spaansche griep wordt van medische zijde o. m. aanbevolen reinheid van het lichaam en onbelemmerde toetreding van frissche lucht in woon- en slaapkamers en in ’t algemeen van die gelegenheden waar uit den aard der zaak menschen samenkomen.

Zoo lees ik thans weer in uw Ochtendblad van hedenmorgen, dat de minister van Binnenlandsche Zaken op advies van den Centralen Gezondheidsraad, den gemeentebesturen in overweging geeft ter voorkoming van verspreiding van besmettelijke ziekten, volksophoopingen zooveel mogelijk tegen te gaan, waaronder met name kermissen te verbieden.

Het wil mij voorkomen, dat als zoodanig ook behoort verboden te worden, het overmatig volproppen der electrische trams te dezer stede.

Dagelijks toch ziet men het gebeuren en ondervindt men het zelf, dat de menschen als haring in een tonnetje gepakt worden. Ik heb dan ook meermalen meegemaakt dat men met 16 à 18 personen op een balcon gepakt stond of met 30 personen in een wagen, waar in normalen tijd respectievelijk slechts 8 en 20 personen worden toegelaten. Het behoeft dan ook geen betoog, dat menschen op die manier op elkaar gedrongen, ten volle van elkander genieten en de adem van den een gezellig geblazen wordt in het gezicht van den ander.

Zoo was ik verleden week getuide, dat een jongmensch staande in een overvol geladen aanhangwagen van lijn 3 onpasselijk werd, en daar hij blijkbaar den wagen niet gauw genoeg kon verlaten, den inhoud van zijn maag heel royaal uitstortte over de kleeren van 2 zittende medepassagiers.

Een en ander draagt niet bij ter bevordering van de volksgezondheid en ik hoop dan ook dat deze regelen er toe mogen bijdragen dat de autoriteiten het advies van den Centralen Gezondheidsraad zullen opvolgen en onder volksophoopingen ook zullen verstaan het overmatig volproppen van de trams en aan dit euvel paal en perk zullen stellen.

U bij voorbaat dankzeggende, teeken ik

Hoogachtend,

Uw dw.²Dienstwillige
J. J. Cos.
Scheveningen, 30 Juli 1918.³INGEZONDEN STUKKEN.. “De nieuwe courant”. ‘s-Gravenhage, 31-07-1918, p. 4. Geraadpleegd op Delpher, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB15:000739052:mpeg21:p00004

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over griep, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.