Vergrote alvleesklier: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 1 juni 2024 by M.G. Sulman

De alvleesklier of pancreas is een belangrijke klier. Het is een langwerpig orgaan in de buik, gelegen achter de maag in de bovenbuik. Dit orgaan maakt stoffen aan die nodig zijn om het eten goed te verteren. Een vergrote alvleesklier kan door vele oorzaken ontstaan. Hier bespreken we de mogelijke oorzaken, symptomen, diagnose en behandelingen.

Alvleesklier
Ligging van de alvleesklier in het lichaam / Bron: Decade3d /Shutterstock.com

Oorzaken van een vergrote alvleesklier

Pancreatitis

Acute pancreatitis: Dit is een plotselinge ontsteking van de alvleesklier. Vaak veroorzaakt door galstenen of alcoholgebruik. Andere oorzaken kunnen een hoog vet- of calciumgehalte in het bloed zijn. Ook bepaalde medicijnen, medische procedures en infecties kunnen de boosdoener zijn.

Chronische pancreatitis: Dit is een langdurige ontsteking. Het verergert mettertijd en leidt tot blijvende schade. De oorzaak is vaak zwaar alcoholgebruik. Andere oorzaken zijn erfelijke aandoeningen, cystische fibrose en verhoogde niveaus van calcium of vetten in het bloed.

Pancreaspseudocyste

Een pancreaspseudocyste is een ophoping van vocht en weefselresten. Dit treedt vaak op na acute pancreatitis. Deze cysten kunnen problemen veroorzaken als ze geïnfecteerd raken.

Cystadenoom

Een cystadenoom is een meestal goedaardige tumor. Deze kan pijn en andere symptomen veroorzaken. De cyste moet goed in de gaten gehouden worden.

Abces

Een abces is een met pus gevulde holte. Meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie. Dit kan ontstaan uit een geïnfecteerde pancreaspseudocyste.

Alvleesklierkanker

Alvleesklierkanker is een ernstige aandoening. Hierbij groeien abnormale cellen op ongecontroleerde wijze. Ze kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, zogeheten uitzaaiingen. Alvleesklierkanker wordt vaak laat ontdekt als er al uitgebreide groei en uitzaaiingen zijn. Als alvleesklierkanker pas in een laat stadium wordt ontdekt, is genezing vaak niet meer mogelijk.

Diabetes

Diabetes mellitus, beter bekend als suikerziekte, kan zorgen voor een vergrote alvleesklier. Dit komt doordat het lichaam problemen heeft met insuline, een belangrijk hormoon dat door de alvleesklier wordt geproduceerd.

Diabetes type 1

Bij diabetes type 1 maakt je alvleesklier helemaal geen insuline aan. Dit gebeurt omdat het immuunsysteem per ongeluk de cellen die insuline maken, aanvalt en vernietigt. Om die reden moet je met diabetes type 1 een paar keer per dag insuline inspuiten of een insulinepomp dragen.

Diabetes type 2

Type 2 diabetes komt het meest voor. Bij deze vorm maakt je alvleesklier wel insuline aan, maar je lichaam reageert er niet goed op. Dit wordt insulineresistentie genoemd. Na een tijdje kan de alvleesklier minder insuline gaan maken. Mensen met deze vorm van diabetes kunnen hun ziekte vaak goed onder controle houden met een gezond dieet, voldoende beweging en medicijnen. Sommige mensen met diabetes type 2 hebben echter ook insuline nodig.

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes ontstaat tijdens de zwangerschap en verdwijnt meestal na de bevalling. Het kan later wel het risico op diabetes type 2 verhogen, zowel voor de moeder als voor het kind. Deze vorm van diabetes ontstaat onder invloed van hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap. Deze veranderingen zijn van invloed op de wijze waarop insuline werkt.

Klachten bij diabetes

Veelvoorkomende symptomen van diabetes zijn:

  • Veel dorst hebben
  • Vaak honger hebben
  • Vaak moeten plassen
  • Onverklaarbaar gewichtsverlies
  • Erg moe zijn
  • Wazig zien
Complicaties

Als diabetes niet adequaat wordt behandeld, kunnen er complicaties ontstaan, zoals:

Symptomen van een vergrote alvleesklier

Symptomen variëren afhankelijk van de oorzaak. Veel voorkomende symptomen zijn:

Onderzoek en diagnose

De arts zal een combinatie van onderzoeksmethoden gebruiken. Hier zijn de belangrijkste:

  • Lichamelijk onderzoek en anamnese.
  • Bloedonderzoek: Voor het opsporen van ontstekingen en andere afwijkingen.
  • Urineonderzoek: Voor infecties en andere aandoeningen.
  • Ontlastingsonderzoek: Geeft inzicht in spijsverteringsproblemen.
  • Beeldvormende onderzoeken:
    • Röntgenfoto: Voor het detecteren van structurele afwijkingen.
    • Echografie: Gebruik van geluidsgolven om beelden te maken.
    • CT-scan: Gedetailleerde dwarsdoorsneden van de alvleesklier.
    • ERCP: Endoscopisch onderzoek van de galwegen en alvleesklier.
    • MRCP: MRI-beeldvorming van de galwegen en alvleesklier.

Behandelingen voor een vergrote alvleesklier

De behandeling hangt af van de oorzaak.

Acute pancreatitis

De behandeling omvat meestal een ziekenhuisopname:

  • Intraveneuze vloeistoffen: Om uitdroging te voorkomen.
  • Antibiotica: Om infecties te behandelen.
  • Pijnstilling: Om de pijn te verlichten.
  • Verwijdering van galstenen of galblaas: Indien nodig.
  • Leefstijladvies: Stoppen met roken, alcohol vermijden en vetarme maaltijden nuttigen.

Chronische pancreatitis

De behandeling lijkt op die van acute pancreatitis:

  • Zenuwblokkades: Voor pijnbestrijding.
  • Pancreasenzymen: Voor de spijsvertering.
  • Behandeling voor diabetes: Insuline kan nodig zijn.

Behandeling met ERCP

ERCP staat voor ‘Endoscopisch Retrograde Cholangio- en Pancreaticografie’. Dit is een kijkonderzoek van de galwegen en de afvoergang van de alvleesklier. ERCP wordt nu vooral gebruikt als een ingreep tijdens het onderzoek nodig is, omdat MRCP (een MRI-scan) een goed alternatief is voor het beeldonderzoek.

Voor diverse aandoeningen kan ERCP worden gebruikt:

  • Verwijderen van stenen.
  • Vergroten van kanaalopeningen.
  • Plaatsen van stents.
  • Afvoeren van pseudocysten.

Behandeling van alvleesklierkanker

Behandeling van alvleesklierkanker omvat vaak een combinatie van de volgende therapieën:

  • Chirurgie: Om de tumor te verwijderen.
  • Bestraling: Om kankercellen te doden.
  • Chemotherapie: Om de groei van kankercellen te stoppen.

Behandeling van diabetes

Met een combinatie van een gezond dieet, voldoende beweging, medicijnen en insuline (bij diabetes type 1 en soms bij type 2 diabetes), kun je diabetes onder controle houden. Check regelmatig je bloedsuikerspiegel om complicaties te voorkomen.

Preventie van alvleesklieraandoeningen

Voorkomen is beter dan genezen. Hier zijn enkele tips om het risico op alvleesklieraandoeningen te verminderen:

  • Gezond dieet: Eet veel groenten, fruit en volkorenproducten. Vermijd vetrijke en bewerkte voedingsmiddelen.
  • Beperk alcoholgebruik: Te veel alcohol drinken kan je alvleesklier beschadigen en leiden tot ontstekingen. Probeer je alcoholconsumptie te matigen.
  • Stoppen met roken: Roken is een risicofactor voor het ontstaan van alvleesklierkanker. Stoppen met roken wordt daarom aanbevolen.
  • Gewicht beheersen: Overgewicht en obesitas zijn risicofactoren voor pancreatitis en alvleesklierkanker. Zorg daarom voor een gezond gewicht en let op je BMI.
  • Regelmatige lichaamsbeweging: Bewegen is gezond en het helpt om een gezond gewicht te handhaven. Ook vermindert regelmatig bewegen het risico op vele chronische ziekten.
  • Vermijd overmatig gebruik van bepaalde medicijnen: Raadpleeg je huisarts over de (on)veiligheid van langdurig medicijngebruik.
  • Medische controle: Regelmatige controles bij je huisarts kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van problemen.

Conclusie

Een vergrote alvleesklier kan vele oorzaken hebben. Het is van belang medische hulp te zoeken bij symptomen als buikpijn, gewichtsverlies en geelzucht. Met de juiste diagnose en behandeling kunnen veel aandoeningen effectief worden beheerd.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een vergrote alvleesklier, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.

Gerelateerde artikelen: