Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman
Tintelende voeten of voettintelingen kunnen op zichzelf staan of gepaard gaan met andere symptomen en sensaties, zoals gevoelloosheid of pijn. Vaak is de oorzaak onschuldig. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van een tintelende voet als je te lang op je voet of met je benen over elkaar hebt gezeten, of als je verkeerd gelegen hebt. Dit zorgt ervoor dat de bloedtoevoer en zenuwen tijdelijk bekneld raken. Tintelingen zijn het gevolg. Als je een andere houding aanneemt, verdwijnen deze sensaties weer. Als je echter nog steeds tintelingen hebt nadat je van houding bent veranderd, het gevoel lang aanhoudt of gepaard gaat met andere symptomen zoals evenwichtsproblemen, zwakte, pijn of een verandering in je gezichtsvermogen, dan kan er iets ernstigers aan de hand zijn. Neem in dat geval contact op met je huisarts. Prikkelingen of tintelingen in de voeten zijn een teken dat de lange zenuwen naar je voeten in hun functie gestoord zijn. Er zijn vele mogelijke oorzaken voor deze stoornis.
Oorzaken van tintelingen in de voeten
Het is normaal dat je voeten af en toe tintelen. Het kan gebeuren wanneer een zenuw bekneld raakt doordat je in een ongemakkelijke houding zit of slaapt. Een ‘slapende’ voet wordt dit in de volksmond genoemd en wie kent dat fenomeen niet? Maar wat als dat gevoel steeds terugkeert of niet weggaat? Wat als het gepaard gaat met andere symptomen zoals gevoelloosheid, pijn, jeuk, brandend gevoel (brandende voeten), huidveranderingen of spierzwakte? Er kan iets ernstigs aan de hand zijn. Veelvoorkomende oorzaken van tintelingen zijn:
Diabetische neuropathie
Een hoge bloedsuikerspiegel kan diabetische neuropathie veroorzaken. Bij een neuropathie (zenuwschade) zijn zenuwen in het lichaam beschadigd. Bij diabetische neuropathie kunnen zenuwen beschadigt raken die signalen van je handen en voeten verzenden. Diabetische neuropathie kan gevoelloosheid of tintelingen in je vingers, tenen, handen en voeten veroorzaken. Een ander symptoom is een brandende, scherpe of stekende pijn (diabetische zenuwpijn).
Diabetische neuropathie duidt dus op zenuwbeschadiging die wordt veroorzaakt door diabetes. Na verloop van tijd kunnen hoge bloedglucosewaarden en hoge vetwaarden, zoals triglyceriden, in het bloed door diabetes je zenuwen beschadigen. De symptomen zijn afhankelijk van het type diabetische neuropathie dat je hebt. De meest voorkomende vorm van neuropathie bij diabetes type 1 is perifere neuropathie, een aandoening van de perifere zenuwen. Deze zenuwen verbinden organen en weefsels met het ruggenmerg.
Perifere neuropathie
Constante tintelingen, waaronder voettintelingen, kunnen wijzen op zenuwbeschadiging en andere zenuwproblemen, waaronder een aandoening van de perifere zenuwen (een zogeheten ‘neuroom’), vooral wanneer de tintelingen gepaard gaan met andere sensaties, zoals het gevoel dat er een kiezelsteentje in je schoen zit.
Perifere neuropathie is zenuwbeschadiging die wordt veroorzaakt door een aantal verschillende aandoeningen, zoals onder meer:
Auto-immuunziekten
Auto-immuun betekent dat het immuunsysteem zich tegen het lichaam zelf keert. Bij auto-immuunziekten keert je afweersysteem zich tegen lichaamseigen stoffen. Dit kan tot neuropathie leiden. Perifere neuropathie kan worden veroorzaakt door het syndroom van Sjögren, lupus, reumatoïde artritis, Guillain-Barre-syndroom, CIDP (chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie) en vasculitis.
Diabetes
Diabetes is de meest voorkomende oorzaak van perifere neuropathie (zie boven). Bij mensen met diabetes zal meer dan de helft een vorm van neuropathie ontwikkelen.
Infecties
De meest voorkomende veroorzaker van een perifere neuropathie is het Herpes Zoster Virus, het zogeheten varicella zoster virus (waterpokken). Andere virale of bacteriële infecties die kunnen leiden tot perifere neuropathie zijn de ziekte van Lyme, het Epstein-Barr-virus, hepatitis B en hepatitis C, lepra, difterie en hiv.
Erfelijke aandoeningen
Aandoeningen zoals de ziekte van Charcot-Marie-Tooth (CMT) zijn erfelijke vormen van neuropathie. CMT is een verzamelnaam voor een aantal erfelijke ziekten waarbij de zenuwen zijn aangetast.
Tumoren
Tumoren en gezwellen, zowel goedaardige als kwaadaardige, kunnen zich op de zenuwen ontwikkelen of op zenuwen drukken. Ook kan polyneuropathie optreden als gevolg van sommige kankers die verband houden met de immuunrespons van het lichaam. Dit wordt een paraneoplastisch syndroom wordt genoemd. Dit duit op een verschijnsel of complex van verschijnselen dat kan optreden bij patiënten met een maligniteit, zonder dat dit het gevolg is van tumorcellen in het aangedane gebied. Bijna elke kwaadaardige tumor kan hormonen of cytokines produceren, die een immunologische respons kunnen induceren.
Beenmergaandoeningen
Deze omvatten een abnormaal eiwit in het bloed (monoklonale gammopathieën), een vorm van botkanker (myeloom), lymfoom en de zeldzame ziekte amyloïdose, een eiwitstapelingsziekte die ontstaat door een voorstadium van beenmergkanker.
Hypothyreoïdie (trage schildklier)
Hypothyreoïdie is een aandoening waarbij je schildklier te traag werkt en dus niet genoeg schildklierhormoon kan produceren om aan de behoeften van je lichaam te voldoen. Symptomen van hypothyreoïdie kunnen mild lijken, of ze kunnen in het begin gemakkelijk worden toegeschreven aan andere aandoeningen. Deze symptomen zijn onder meer:
- vermoeidheid
- gewichtstoename
- opgezwollen gezicht
- zware of onregelmatige menstruatie
- dunner wordend haar
- een trage hartslag
- spierzwakte, pijn, gevoeligheid en stijfheid
- gewrichtspijn, zwelling en stijfheid
- struma of krop (een zichtbare of voelbare vergroting van de schildklier)
- geheugenproblemen
Onbehandelde hypothyreoïdie kan leiden tot ernstigere complicaties, waaronder perifere neuropathie. Tintelingen en gevoelloosheid in je voeten is een van de mogelijke gevolgen van perifere neuropathie.
Nierfalen
Nierfalen kan tintelingen in de voeten veroorzaken. Een te hoog ureumgehalte in het bloed, ofwel uremie, kan namelijk neuropathie veroorzaken. Ureum is een afvalproduct van eiwitten. Het wordt door de nier uitgescheiden. Daarom gaat een nierziekte met een te hoog ureumgehalte vaak samen met neuropathie.
Nierfalen kan vele oorzaken hebben, maar de meest voorkomende zijn diabetes en hoge bloeddruk. Symptomen van tintelende voeten veroorzaakt door nierfalen zijn onder meer:
- pijn en gevoelloosheid in de benen en voeten
- spierkrampen en spiertrekkingen
- spierzwakte
Chronische leverziekte
Veel patiënten met levercirrose vertonen tekenen van perifere neuropathie, die aanwezig is ongeacht de precieze oorzaak van cirrose.
Alcoholisme
Slechte voedingskeuzes gemaakt door mensen met alcoholisme kunnen leiden tot vitaminetekorten (zie onder).
Blootstelling aan toxines
Giftige stoffen zijn onder meer industriële chemicaliën en zware metalen zoals lood en kwik.
Medicijnen
Bepaalde medicijnen, vooral medicijnen die worden gebruikt om kanker te behandelen (zogenaamde chemotherapie) of medicijnen die worden gebruikt ter behandeling van hiv en aids, kunnen perifere neuropathie veroorzaken.
Verwonding of druk op de zenuw
Verwondingen, zoals door een auto-ongeval, valpartijen of sportblessures, kunnen perifere zenuwen doorsnijden of beschadigen. Zenuwdruk of compressie op de zenuwen kan het gevolg zijn van een gipsverband of het gebruik van krukken of repetitieve bewegingen, zoals typen. Zenuwbeknelling kan ook komen door zwangerschap, reumatoïde artritis, het tarsaal tunnel syndroom, ischias of een te hoge groeihormoonproductie.
Hernia
Een hernia is een aandoening van de rug waarbij de tussenwervelschijf uitstulpt. Hierbij kunnen zenuwen bekneld raken. Dit veroorzaakt rugpijn. De pijn kan uitstralen naar één of beide benen. Ook kan het gepaard gaan met tintelingen in been of voet. Bij het verergeren van de klachten kunnen jee beenspieren kracht verliezen of gevoelloos raken.
Zwangerschap
Naarmate je ongeboren kindje groeit, kan de druk van je baarmoeder de zenuwen in je benen samendrukken en tot een doof en tintelend, pijnlijk en verminderd gevoel in je beide grote tenen leiden.
Ook het vasthouden van vocht tijdens de zwangerschap kan deze klachten geven. Je handen, je voeten en je enkels kunnen wat opgezwollen raken van het vocht. Het vocht op die plekken kan je zenuwen beknellen waardoor je tintelende vingers en voeten krijgt.
Tarsaal tunnel syndroom (TTS)
Het tarsaal tunnel syndroom veroorzaakt pijn, tintelingen of brandend gevoel in de enkel, hiel of voet. Deze aandoening wordt veroorzaakt door compressie van de tibiale zenuw. Deze zenuw loopt van de bovenkant van de enkel door het been naar de groep van zenuwen onderaan de ruggengraat.
Morton’s neuroom
Een Morton’s neuroom duidt op een beknelde zenuw in de voorvoet. De meest voorkomende plek is tussen de derde en de vierde teen. Deze zenuwen in de voorvoet zorgen voor het gevoel van de tenen. Zij lopen tussen de kopjes van de voorvoetbeentjes. Daardoor kunnen ze geïrriteerd raken. De zenuw kan gezwollen raken en als gevolg daarvan nog meer bekneld raken.
Tintelende voeten tijdens het hardlopen en andere sporten
Het probleem van tintelende en gevoelloze voeten en tenen kan optreden tijdens elke lichamelijke activiteit, waaronder hardlopen. Ondanks een verhoogde bloedtoevoer naar alle delen van het lichaam tijdens verhoogde lichamelijke activiteit, komen gevoelloosheid, tintelingen en een branderig gevoel tijdens het sporten vrij vaak voor. Dit wordt meestal niet veroorzaakt door een gebrek aan doorbloeding, maar door compressie of druk op de zenuwen die van de voet naar de tenen lopen. Met name te veel druk op de zenuwen die onder de bal van de voet lopen, zal leiden tot tintelingen in de tenen en gevoelloze voeten tijdens het sporten, fietsen of het gebruik van andere apparatuur waarbij je druk uitoefent op je voeten.
Er kan ook sprake zijn van een Mortons neuroom. Dit is een verdikking in de gevoelszenuw van de teen die tussen de kopjes van de middenvoetsbeentjes loopt (zie boven).
Vitaminetekort
B-vitamines, waaronder B1, B3, B6 en B12, maar ook vitamine E zijn van wezenlijk belang voor een goede werking van de zenuwen. Slechte voeding kan leiden tot een gebrek aan vitamines en mineralen, wat kan leiden tot ongewone sensaties in de voeten. Bij een vitamine B-tekort, zoals vitamine B1 of vitamine B12, kun je tintelingen in je voeten krijgen, en het begint meestal in beide voeten. De zenuwen hebben deze vitamines nodig om goed te kunnen functioneren.
Hyperventilatie
Hyperventilatie treedt op wanneer je te diep en te snel ademt. Hyperventileren betekent letterlijk ‘veel ademen’. Het veroorzaakt een afname van kooldioxide in het bloed, waardoor je je licht in het hoofd, kortademig en angstig kunt voelen. Een verlaagd kooldioxidegehalte kan ook een tintelend gevoel in voeten en handen veroorzaken.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over tintelende voeten, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
