Hepatitis B: symptomen, oorzaken en behandeling

Last Updated on 15 maart 2023 by M.G. Sulman

Hepatitis B is een besmettelijke infectie van de lever die chronisch kan worden. Hepatitis B is een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die leverfalen kan veroorzaken. Het wordt verspreid door onveilige orale, anale en vaginale seks, waarbij het virus via de slijmvliezen van de geslachtsorganen het lichaam binnendringt en zich daarna via de bloedbaan naar de lever verplaatst waar het zich nestelt in de levercellen en een ontsteking veroorzaakt. De omvang van de klachten varieert sterk. Soms heeft iemand helemaal geen klachten. Op de lange termijn kan er blijvende schade aan de lever optreden. Besmetting kan ook via besmet bloed plaatsvinden.

Elektronenmicroscopische opname (TEM) van hepatitis B-virions / Bron: Wikimedia Commons

Wat is hepatitis B?

Hepatitis B is een ernstige leverinfectie die wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus (HBV). Bij sommige mensen wordt de hepatitis B-infectie chronisch. Dit houdt in dat deze langer dan zes maanden aanhoudt. Deze chronische infectie verhoogt et risico op het ontwikkelen van leverfalen, leverkanker en levercirrose.

Vóórkomen

Wereldwijd

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat in 2015 257 miljoen mensen leefden met een chronische hepatitis B-infectie. In 2015 resulteerde hepatitis B in naar schatting 887.000 sterfgevallen, voornamelijk als gevolg van levercirrose en hepatocellulair carcinoom (primaire leverkanker).1WHO. Hepatitis B. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-b (ingezien op 25-7-2021)

Nederland

In Nederland dragen anno 2023 circa 40.000 mensen het hepatitis B-virus bij zich.2RIVM. Hepatitis B. https://www.rivm.nl/hepatitis-b (ingezien op 25-7-2021)

Oorzaak van hepatitis B

Hepatitis B wordt veroorzaakt door het hepatitis B-virus (HBV). Hepatitis B wordt verspreid wanneer bloed, sperma of andere lichaamsvloeistoffen van een met het virus geïnfecteerde persoon het lichaam binnenkomt van iemand die niet is geïnfecteerd.

Overdracht en besmetting

Hepatitis B is erg besmettelijk. Het virus wordt met name via het bloed overgedragen. Het wordt echter ook in kleinere hoeveelheden aangetroffen in andere lichaamsvloeistoffen zoals speeksel, sperma, vaginaal vocht, urine, tranen en moedermelk.

de boosdoener wordt vooral overgedragen tijdens seks (vaginaal, anaal, oraal). Als er ook bloed in het spel is, neemt het risico toe: een kleine hoeveelheid bloed is voldoende om het virus via de kleinste verwondingen aan de huid of slijmvliezen in het lichaam te laten komen.

Er is een bijzonder hoog risico op het delen van spuiten en andere voorwerpen bij het injecteren van drugs. Zelfs het kokertje waarmee je drugs opsnuift zoals cocaïne, kan hepatitis B via een minieme hoeveelheid hoeveelheden bloed overbrengen.

Er is ook een risico bij het delen van tandenborstels, scheerapparaten en nagelschaartjes, evenals het plaatsen van piercings en tatoeages met niet-steriele apparatuur.

Hepatitis B kan ook op het kind worden overgedragen tijdens zwangerschap, bevalling en borstvoeding.

Risicogroepen

De volgende groepen lopen meer risico op ene infectie met het virus en hebben meer kans op het ontwikkelen van chronische hepatitis B:

  • mannen die seks hebben met mannen
  • mensen met wisselende seksuele partners
  • mensen met chronische leverziekte
  • mensen die in contact komen met hepatitis B-patiënten (bijvoorbeeld ziekenhuispersoneel)
  • mensen die drugs injecteren of opsnuiven
  • mensen met hiv

Acute en chronische hepatitis B

Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen acute en chronische hepatitis B. Wanneer een persoon voor het eerst besmet is, spreekt men van een acute infectie. Veel mensen herstellen spontaan binnen een paar maanden als hun lichaam het virus heeft verslagen. Een klein deel van de mensen ontwikkelt echter chronische (langdurige) hepatitis B. Hepatitis B wordt na een half jaar chronisch genoemd. Mensen met chronische hepatitis B hebben een hoger risico op leverfalen en leverziekten zoals cirrose en leverkanker.

Symptomen van hepatitis B

Symptomen van acute hepatitis

In verreweg de helft van de gevallen verloopt een infectie met hepatitis B zonder symptomen en dus onopgemerkt. De andere helft van de geïnfecteerden krijgt wél klachten. Veel voorkomende klachten zijn:

Huidafwijkingen en gewrichtsontstekingen kunnen ook voorkomen. Soms worden deze klachten gevolgd door een periode van geelzucht. Hierbij kleurt het oogwit en de huid geel, in combinatie met donkere urine en in een enkel geval ook ontkleurde ontlasting. Dit noemt wel ‘stopverfkleurig’. Klachten ontstaan gemiddeld twee tot vier maanden na het moment van de infectie en kunnen enkele weken tot maximaal een half jaar aanhouden. Wanneer alle andere klachten verdwenen zijn, kan je nog maandenlang moe blijven.

Symptomen van chronische hepatitis

In meer dan 90 procent van de gevallen geneest acute hepatitis B na grofweg 1 tot 6 maanden. De infectie wordt echter chronisch bij tot maximaal 10 procent van de volwassenen. Chronificatie komt vooral voor bij borelingen die tijdens de geboorte zijn geïnfecteerd. Ongeveer 90 procent van de geïnfecteerde pasgeborenen wordt hierdoor getroffen.

Daarnaast ontwikkelt 30 tot 90 procent van de peuters tot 3 jaar en mensen met een verzwakt immuunsysteem chronische hepatitis B-infectie. Chronische hepatitis B kan ook onopgemerkt blijven. De volgende klachten kunnen echter ook voorkomen:

  • vermoeidheid en slechte prestaties
  • gewrichts- en spierpijn
  • ongemakkelijk gevoel van druk of pijn onder de rechter ribbenboog
  • tekenen van een leverhuid (d.w.z. karakteristieke huidveranderingen bij chronische leveraandoeningen), zoals gladde, rode tong, lippen die geverfd lijken en spider naevi (zichtbare uitzetting van huidslagaders, die doet denken aan spinnenpoten) en rode handpalmen (erythema palmare)
  • jeukende, perkamentachtige, dunne huid
  • witgekleurde nagels

Complicaties

Complicaties van acute hepatitis B

In zeer zeldzame gevallen kan acute hepatitis B zo ernstig zijn dat er sprake is van een ​​leverfunctiestoornis. Dan kan alleen een levertransplantatie uitkomst bieden. De ernst van hepatitis B hangt niet af van het virus, maar van de kracht van het immuunsysteem van het lichaam.

Complicaties van chronische hepatitis B

Bij sommige patiënten met chronische hepatitis B krimpt en verhardt de lever. Er is dan sprake van levercirrose, waarbij de leverfunctie faalt. Ook kunnen er spataderen in de slokdarm (slokdarmvarices) ontstaan.

Levercirrose ontwikkelt zich echter meestal pas 20 jaar na besmetting met het hepatitis B-virus.

Bovendien hebben patiënten met chronische hepatitis B, in vergelijking met de algemene bevolking, een aanzienlijk hoger risico op het ontwikkelen van leverkanker.

Onderzoek en diagnose

De arts zal na een vraaggesprek over je klachten en leefstijl een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Hij zal daarbij letten op tekenen van leverschade, zoals een gele huid of buikpijn. Ander onderzoek bestaat uit:

  • Bloedonderzoek kan het hepatitis B-virus in je lichaam detecteren en er kan bepaald worden of het acuut of chronisch is.
  • Elastografie van de lever is een pijnloze manier om de elasticiteit van leverweefsel te meten.
  • De arts kan een klein stukje van je lever verwijderen voor onderzoek (leverbiopsie) om te controleren op leverschade.

Behandeling van hepatitis B

Behandeling van acute hepatitis B

Bij acute hepatitis B worden vaak geen geneesmiddelen voorgeschreven en geldt het advies om zoveel mogelijk rust te nemen. De ziekte gaat meestal binnen een half jaar vanzelf weer over en heeft het afweersysteem van het lichaam het virus opgeruimd. Het is verstandig het gebruik van alcohol en voedingsmiddelen die slecht worden verdragen links te laten liggen.

Behandeling van chronische hepatitis B

Bij de chronische hepatitis B worden wél medicijnen voorgeschreven. Er zijn bij een chronische actieve hepatitis B verschillende behandelingen met medicijnen mogelijk. Of en wat je krijgt voorgeschreven hangt af van een aantal factoren, zoals:

  • je leeftijd;
  • de hoeveelheid virus in je bloed;
  • de resultaten van eerdere behandelingen; en
  • de ernst van de leverbeschadiging.

Mogelijk zal de arts besluiten om je te behandelen met peginterferonen, dit zijn medicijnen die je afweersysteem stimuleren en de virusdeling remmen. De medicijnen worden via injecties toegediend en hebben vaak niet geringe bijwerkingen. De arts kan ook antivirale medicijnen voorschrijven. Deze remmen de deling van het virus, en daarmee de leverontsteking. Het kan zijn dat op een gegeven ogenblik het virus ongevoelig wordt voor de medicijnen.

Prognose

De meeste volwassenen met hepatitis B herstellen volledig, zelfs bij ernstige klachten. Zuigelingen en kinderen hebben meer kans op het ontwikkelen van een chronische hepatitis B-infectie. Een vaccin kan hepatitis B voorkomen, maar er is geen remedie als je de aandoening hebt.

Preventie

De beste manier om hepatitis B te voorkomen, is vaccinatie. Het hepatitis B vaccin is in Nederland sinds 2011 binnen het Rijksvaccinatieprogramma voor alle kinderen opgenomen in het DKTP Difterie, kinkhoest, tetanus, polio -HepB-Hib vaccin.

Video van het RIVM over hepatitis B

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over hepatitis B, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.