Last Updated on 15 januari 2024 by M.G. Sulman
Voorjaarsmoeheid, ook wel bekend als lentemoeheid, is een term die wordt gebruikt om een gevoel van vermoeidheid en uitputting te beschrijven die sommige mensen ervaren tijdens de overgang van de winter naar de lente. Het kan gepaard gaan met symptomen zoals slaperigheid, gebrek aan energie, verminderde concentratie en verminderde motivatie. Voorjaarsmoeheid wordt dikwijls toegeschreven aan de veranderingen in het daglicht en de biologische klok die gepaard gaan met de wisseling van de seizoenen. In de winter is er minder daglicht en doe je minder buitenactiviteiten, terwijl in de lente het lichtniveau toeneemt en de dagen langer worden. Deze verschuiving kan de interne klok van het lichaam verstoren, waardoor je je moe en lusteloos voelt. Ofschoon voorjaarsmoeheid niet als een medische aandoening wordt beschouwd, kan het wel als zeer belastend worden ervaren. Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om voorjaarsmoeheid te verhelpen, zoals voldoende slaap krijgen, regelmatig bewegen, gezond eten en voldoende tijd in de buitenlucht doorbrengen om te profiteren van de zonnestralen.
Wat is voorjaarsmoeheid?
Voorjaarsmoeheid of lentemoeheid is een bekend verschijnsel dat valt onder de zogeheten ‘seizoensgebonden affectieve stoornis’ (Seasonal Affective Disorder, afgekort als SAD), een seizoensgebonden verstoring van de gemoedstoestand. Het komt vaak voor in de maanden maart en april, en wordt meestal geassocieerd met de overgang van de donkere wintermaanden naar het lichtere voorjaar.
De symptomen van lentemoeheid kunnen bestaan uit vermoeidheid, een gebrek aan energie, prikkelbaarheid en somberheid tot concentratieproblemen en slaapproblemen. Ofschoon de precieze oorzaak van lentemoeheid anno 2024 niet bekend is, vermoedt men dat het te maken heeft met de veranderingen in de hoeveelheid daglicht en de biologische klok van het lichaam.
Waar komt het voor?
Lentemoeheid komt het meest voor in landen die in het Noordelijk halfrond liggen, zoals Noord-Amerika en Europa, waaronder ook Nederland en Belgje. Maar het komt ook voor in andere delen van de wereld, zoals Australië en Nieuw-Zeeland, waar het optreedt in de maanden september en oktober, wanneer de lente begint.
Op 20 maart begint hier te lande de sterrenkundige lente. Dit is de dag waarop de lengte van dag en nacht precies gelijk zijn, wat betekent dat de zon zich net zo lang boven als onder de horizon bevindt. Na deze dag wordt het steeds langer licht en korter donker, tot het op 21 juni nog maar zeven uur donker is. Het extra zonlicht zorgt ervoor dat de natuur meteen reageert: overal schieten planten uit de grond, bloeien bloemen en zijn vogels druk bezig met het bouwen van nesten.
Winterdepressie of voorjaarsmoeheid?
Een winterdepressie en voorjaarsmoeheid zijn twee verschillende aandoeningen die vaak met elkaar worden verward vanwege de vergelijkbare symptomen.
Een winterdepressie is een type depressie dat optreedt in de herfst en winter wanneer de dagen korter worden en er minder natuurlijk daglicht is. Symptomen van een winterdepressie zijn onder meer een aanhoudend gevoel van somberheid, vermoeidheid, veranderingen in eetlust en slaappatroon, moeite met concentreren en verlies van interesse in activiteiten die eerder als plezierig werden ervaren.
Voorjaarsmoeheid is een aandoening die optreedt in de lente wanneer je lichaam zich aanpast aan het veranderende seizoen. Symptomen van voorjaarsmoeheid zijn onder meer vermoeidheid, lusteloosheid, concentratieproblemen, slaapproblemen en veranderingen in eetlust.
Ofschoon de symptomen van een winterdepressie en voorjaarsmoeheid sterk op elkaar lijken, zijn de oorzaken verschillend.
Symptomen van lentemoeheid
De symptomen van voorjaarsmoeheid kunnen variëren van persoon tot persoon, doch over het algemeen manifesteert het zich vaak met de volgende symptomen:
Vermoeidheid en uitputting
Je voelt je moe, uitgeput (ondanks dat slapen geen probleem is), en je hebt moeite om op te staan of de dag door te komen.
Slaapproblemen
Je kan problemen ervaren met het in slaap vallen of doorslapen. Je kunt meerdere keren wakker worden en dan moeite hebben om weer in te slaap komen.
Slaperigheid
Je kunt je ook slaperig voelen gedurende de dag, ondanks dat je voldoende geslapen hebt. Dit uit zich in geeuwen, verminderde concentratie en een katerig of labbekakkerig gevoel.
Veranderingen in eetlust
Je kunt meer trek hebben of juist een gebrek aan eetlust ervaren.
Verminderde motivatie
Je kunt je minder gemotiveerd voelen en moeite hebben om je te concentreren op je dagelijkse taken in huis of op je werk of op school.
Hoofdpijn
Je kan ook last krijgen van hoofdpijn. vaak gaat het om spierspanningshoofdpijn.
Spierpijn
Spierpijn en stijfheid kunnen ook optreden bij voorjaarsmoeheid.
Uiteraard kunnen deze klachten ook door andere factoren kunnen worden veroorzaakt.
Wie krijgen er last van?
Zowel mannen als vrouwen kunnen last hebben van voorjaarsmoeheid, ongeacht de leeftijd. Sommige studies suggereren dat vrouwen een hogere kans hebben om last te krijgen van voorjaarsmoeheid dan mannen. Dit kan te maken hebben met hormonale veranderingen of andere biologische factoren.
Over het algemeen lijkt het erop dat ouderen minder last hebben van voorjaarsmoeheid dan jongere mensen. Dit kan te maken hebben met het feit dat ouderen over het algemeen beter zijn aangepast aan de veranderingen in de seizoenen en meer stabiele routines hanteren. Toch kunnen ook ouderen last hebben van vermoeidheid en lusteloosheid in de lente.
Oorzaak van voorjaarsmoeheid
De exacte oorzaak van voorjaarsmoeheid is anno 2024 niet bekend, maar er zijn verschillende factoren die mogelijk bijdragen aan dot fenomeen.
Hormoonspiegels
Een belangrijke factor is de verandering in daglicht en de daarmee samenhangende verstoring van je biologische klok. Wanneer de dagen langer worden en er meer daglicht is, kan je lichaam moeite hebben om zich hieraan aan te passen. Dit kan leiden tot slaapproblemen en vermoeidheid.
Lentemoeheid ontstaat doordat ons lichaam zich aanpast aan de veranderingen in daglicht en temperatuur die de lente met zich meebrengt. Je hormoonspiegels veranderen hierdoor, waardoor je meer serotonine aanmaakt en minder melatonine, wat je actiever maakt. Dit is een natuurlijk proces waardoor je je kan aanpassen aan de nieuwe seizoensgebonden omstandigheden, maar het kost ook energie. Mensen die last hebben van lentemoeheid hebben mogelijk moeite met het reguleren van de serotonine-aanmaak tijdens deze periode.
Temperatuurswisselingen
Bovendien schommelen de temperaturen meestal sterk in de lente. Wanneer de temperatuur stijgt, daalt je bloeddruk doordat de bloedvaten uitzetten. Het uitzetten van bloedvaten wordt vasodilatatie genoemd.
Voeding
Ook voeding speelt een rol. In de winter heeft men de neiging om meer calorieën, vet en koolhydraten te consumeren dan in de zomer. Maar tijdens de hormoonaanpassingsperiode heeft het lichaam in plaats daarvan meer behoefte aan vitamines en eiwitten.
Behandeling van voorjaarsmoeheid
Er zijn verschillende manieren om voorjaarsmoeheid te verhelpen. Hieronder staan enkele suggesties:
Zorg voor voldoende slaap
Een goede nachtrust is van kardinaal belang om vermoeidheid tegen te gaan. Probeer op vaste tijden naar bed te gaan en op te staan, en zorg voor een rustige en donkere slaapkamer.
Ga naar buiten
Probeer zoveel mogelijk tijd buiten door te brengen en profiteer van het extra daglicht. Daglicht kan helpen om je biologische klok te synchroniseren en je stemming te verbeteren.
Open de gordijnen
Open alle gordijnen en laat natuurlijk licht binnen. Zorg ervoor dat er zoveel mogelijk licht binnenkomt in de kamers waar je het meest verblijft.
Blijf actief
Regelmatige lichaamsbeweging gaat vermoeidheid tegen en verhoogt je energieniveau. Probeer bijvoorbeeld te wandelen, fietsen of zwemmen. Regelmatig bewegen zorgt ervoor dat je lekkerder in je vel komt te zitten.
Eet gezond
Een gezond dieet met veel fruit, groenten, volle granen en eiwitten houdt je energieniveau op peil. Gezond eten en drinken is belangrijk, voor lichaam én geest.
Vermijd overmatige stress
Stress kan bijdragen aan vermoeidheid en lusteloosheid. Probeer manieren te vinden om stress te verminderen, bijvoorbeeld door ontspanningstechnieken toe te passen of door lekker te wandelen in de vrije natuur.
Overweeg lichttherapie
Lichttherapie kan helpen om je biologische klok te resetten en vermoeidheid te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan met een speciale lamp. Met een lichttherapielamp voor thuis kun je lichttherapie inzetten waar en wanneer het jou uitkomt.
Kruiden bij voorjaarsmoeheid
Kruidengeneeskunde kan ook soelaas bieden bij voorjaarsmoeheid. Er zijn meerdere kruiden die je kunt inzetten teneinde vermoeidheid te verminderen en je energieniveau en vitaliteit te verhogen.
Ginseng
Een voorbeeld van een kruid dat vaak wordt gebruikt bij voorjaarsmoeheid is ginseng. Ginseng is een adaptogeen kruid waardoor je energieker en helderder wordt. Het kan ook helpen om de stressrespons te verminderen en de slaapkwaliteit te verbeteren.
Adaptogenen zijn natuurlijke stoffen, zoals kruiden, die worden gebruikt om je lichaam te helpen zich aan te passen aan stressvolle situaties en om het algehele welzijn te bevorderen. Adaptogenen worden zo genoemd omdat ze helpen het lichaam te “adapten” of zich aan te passen aan verschillende fysieke, mentale en emotionele stressfactoren, zoals vermoeidheid, angst, spanning en uitputting.
Adaptogenen werken op verschillende manieren in het lichaam, waaronder het reguleren van de hormoonspiegel, het ondersteunen van het immuunsysteem, het versterken van de mentale helderheid en focus, en het verbeteren van de energie en uithoudingsvermogen.
Ashwagandha
Een ander kruid dat nuttig kan zijn bij voorjaarsmoeheid is ashwagandha, ook een adaptogeen kruid. Het vermindert stress, het geeft energie en het kan tevens helpen om de slaapkwaliteit te verbeteren en het immuunsysteem te versterken.
Andere kruiden
Andere kruiden die nuttig kunnen zijn bij voorjaarsmoeheid zijn onder andere rhodiola rosea (ook wel rozewortel genoemd), zoethout, citroenmelisse en brandnetel.
Voeding
Het eten van de juiste voedingsmiddelen kan helpen om voorjaarsmoeheid te bestrijden. Enkele tips:
Groene bladgroenten
Groene bladgroenten zoals spinazie, boerenkool en broccoli bevatten veel voedingsstoffen zoals vitamine C, ijzer en foliumzuur. Deze voedingsstoffen stimuleren de energieproductie en geen vermoeidheid tegen.
Volkoren granen
Volkoren granen zoals volkoren brood, zilvervliesrijst en quinoa bevatten veel vezels en koolhydraten die langzaam worden verteerd. Hierdoor zorgen ze voor een langdurige energievoorziening en verminderen ze de kans op energiedips.
Vette vis
Vette vis zoals zalm, haring, sardines en makreel bevatten omega-3 vetzuren. Omega-3 vetzuren gaan ontstekingen tegen en verbeteren de hersenfunctie, waardoor je je energieker voelt.
Noten en zaden
Noten en zaden zoals amandelen, walnoten en pompoenpitten, bevatten veel eiwitten en gezonde vetten die je energieniveau stabiliseren en je bloedsuikerspiegel reguleren.
Hennepzaad
Hennepzaad (Cannabis sativa L.) heeft een hoog eiwitgehalte en dit eiwit is van hoge kwaliteit is. Het eiwit bevat alle essentiële aminozuren die jes lichaam nodig heeft om goed te functioneren, en het wordt daarom beschouwd als een compleet eiwit.
Je lichaam kan deze eiwitten gemakkelijk opnemen en verwerken. Eiwitten zijn een belangrijke voedingsstof die je lichaam nodig heeft voor groei en reparatie van weefsels, evenals voor energie. Wanneer je eiwitten eten, worden ze afgebroken tot aminozuren, die vervolgens worden gebruikt voor deze doeleinden.
Hennepzaad heeft overigens geen psychoactieve effecten heeft, omdat het THC-gehalte in hennepzaad verwaarloosbaar laag is en niet genoeg is om enige invloed op je hersenen te hebben.
Bessen
Bessen zoals aardbeien, frambozen en blauwe bessen bevatten veel antioxidanten die ontstekingen tegengaan en je een energieboost geven.
Recept voor een smoothie tegen voorjaarsmoeheid
Hieronder staat een eenvoudig te bereiden recept voor een smoothie die kan helpen bij voorjaarsmoeheid:
Ingrediënten:
- 1 banaan
- 1 handvol spinazie
- 1 kopje (bevroren) bosbessen
- 1 kopje amandelmelk
- 1 eetlepel chiazaad
- 1 theelepel honing (optioneel)
Bereidingswijze:
- Doe alle ingrediënten in een blender.
- Mix alles tot het glad en romig is.
- Proef de smoothie en voeg desgewenst honing toe om het zoeter te maken.
- Schenk in een glas en serveer direct.
Deze smoothie zit boordevol voedingsstoffen, vezels en antioxidanten. De banaan en de bosbessen bevatten veel vitamines en mineralen die die vermoeidheid tegengaan. Spinazie is rijk aan ijzer en vitamine C, wat de energieproductie en het immuunsysteem ondersteunt. Chiazaad is een goede bron van vezels en gezonde vetten. Deze stabiliseren je energieniveau. Amandelmelk is rijk aan vitamine E, magnesium en kalium. Deze voedingsstoffen heb je nodig voor je algehele energie en vitaliteit.
Prognose
De prognose voor voorjaarsmoeheid is door de bank genomen goed. Het is meestal een tijdelijke klacht die vanzelf verdwijnt, zodra je lichaam zich heeft aangepast aan de seizoensverandering. Met de juiste maatregelen, zoals voldoende slaap, gezonde voeding en kruiden, regelmatige lichaamsbeweging en stressvermindering, kunnen de symptomen van voorjaarsmoeheid afnemen of zelfs geheel verdwijnen.
Indien de klachten langer aanhouden dan enkele weken of ernstiger worden, dan kun je het beste contact opnemen met je huisarts. De huisarts kan dan eventuele andere mogelijke oorzaken van vermoeidheid, zoals bloedarmoede, schildklierproblemen of depressie, uitsluiten.
Zorg goed voor jezelf en luister naar de signalen van je lichaam, zodat je zo snel mogelijk kunt herstellen en je je weer energiek voelt.
Preventie
Voorjaarsmoeheid kun je op de volgende manieren mogelijk voorkomen:
- Gezonde levensstijl: Denk hierbij aan regelmatig bewegen, gezonde voeding, voldoende slaap, en stressvermindering.
- Zonlicht: Zorg dat je voldoende zonlicht krijgt ten behoeve van het reguleren van het slaap-waakritme en je stemming. Probeer elke dag minstens 15-30 minuten buiten te zijn en probeer in de ochtend of middag zonlicht te krijgen.
- Vitaminesupplementen: Vul middels suppletie eventuele tekorten in voedingsstoffen aan. Vitamine D, vitamine B12 en ijzer zijn bijvoorbeeld belangrijk voor de energieproductie en het immuunsysteem.
- Ontspanningstechnieken: Deze kunnen helpen om stress te verminderen en je algehele gezondheid en energieniveau te verbeteren.
- Wandelingen in de natuur: Wandelen in de natuur geeft energie, een uitgerust hoofd en een verbeterde stemming.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over voorjaarsmoeheid, of tips geven hoe je hier het beste mee kunt omgaan. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
