Jeukende handpalmen: oorzaken en symptomen

Last Updated on 10 februari 2024 by M.G. Sulman

Jeukende handpalmen zijn zeer vervelend. Vooral bij aanhoudende jeuk. Of als je ’s nachts wakker wordt van de jeuk. De jeuk aan je handpalmen kan gekmakend zijn als de irritante, brandende jeuk niet weggaat. Een jeukende handpalm is gelukkig zelden een teken van een ernstiger probleem. Dat is het goede nieuws. Vaak gaat het om droge handen. Het slechte nieuws is dat jeukende handpalmen een teken kunnen zijn van een chronische huidaandoening  die langdurige behandeling behoeft. Denk bijvoorbeeld aan handeczeem. Jeukende handpalmen kunnen ook te maken hebben met je lever. Bijvoorbeeld bij primaire biliaire cirrose, een zeldzame auto-immuunziekte waarbij de kleine galkanaaltjes in de lever chronisch ontstoken zijn. Door vast te stellen wat de oorzaak is van de jeuk,  kan zelfzorg en/of een medische behandeling ingezet worden, zodat je klachten verlicht kunnen worden.

Oorzaken van jeukende handpalmen

Verschillende aandoeningen kunnen verantwoordelijk zijn voor jeukende handpalmen. Deze omvatten:

Droge huid

In de wintermaanden neemt de luchtvochtigheid van de buitenlucht sterk af. Tegelijkertijd wordt de lucht binnenshuis stukken droger door de centrale verwarming. Deze droogte kan leiden tot een droge huid. Ook je handen kunnen sneller droog zijn. Zeker als je ze ook nog meerdere malen per dag wast met water en zeep. Een droge huid ontstaat namelijk wanneer de huidvetten zijn afgenomen. En deze huidvetten spoel je weg door je handen met zeep te wassen.

De beste manier om droge handen tegen te gaan is om een goede vochtinbrengende handcrème aan te schaffen en deze meerdere malen per dag te gebruiken. Voor droge en gevoelige handen kan bijvoorbeeld Eucerin pH5 Hand Crème gebruikt worden. Dit is een speciaal is samengestelde creme om de handen weerbaarder te make en vochtverlies te verminderen. Op deze manier wordt uitdroging tegengegaan en wordt je huid beschermd tegen irritatie.

Het regelmatig aanbrengen van handcrème voordat ze droog worden, is de beste manier om ervoor te zorgen dat de huid zacht en glad blijft. Vochtinbrengende crèmes moeten worden aangebracht na het wassen en drogen van de handen en kunnen ook ’s nachts worden gebruikt met een paar katoenen handschoenen om vocht vast te houden.

Ook alledaagse producten als vaseline, lanettecrème en cetomacrogol zalf, kunnen helpen bij droge handen. Heb je superdroge handen, smeer deze dan ’s avonds dik in en ga vervolgens met katoenen handschoenen aan slapen. Dan heb je ’s morgens een babyhuidje.

Het gebruik van een luchtbevochtiger om vocht toe te voegen aan de droge binnenlucht kan ook helpen om de klachten van een jeukend een droge huid te verlichten. Een luchtbevochtiger is een elektrisch apparaat waarmee je de vochtigheid in een enkele kamer of een volledig gebouw reguleert.

Huidbeschadiging

Bepaalde chemicaliën of stoffen kunnen de huid van je handen irriteren. Schrobben of borstelen kan ook je huid irriteren. Dit kan uitdroging, schilfering en jeuk veroorzaken, maar ook huidschade.

Handschimmel

Handschimmel of tinea manus is een schimmelinfectie die specifiek de handen treft. Het kan zich op verschillende manieren manifesteren. Vaak zie je eeltvorming, schilfering, roodheid en pijnlijke kloofjes aan één handpalm, alsmede de vingers. De huidlijnen worden wittig als gevolg van de schilfering. De aangedane hand voelt droog en ruw aan. Soms zijn ook de nagels aangedaan (nagelschimmel).

Psoriasis

Psoriasis is een chronische huidziekte. Plaque psoriasis of psoriasis vulgaris is de meest bekende en meest voorkomende vorm. Psoriasis komt regelmatig voor aan de handen en voeten. In dat geval wordt het psoriasis palmoplantaris genoemd.

Deze huidaandoening veroorzaakt ongecontroleerde groei van huidcellen. Deze verhoogde snelheid betekent dat huidcellen niet op natuurlijke wijze kunnen afstoten. In plaats daarvan stapelen de extra huidcellen zich op het huidoppervlak op.

Psoriasis aan de handen kan veel klachten geven. Psoriasis palmoplantaris wordt heel vaak verward met een schimmelinfectie of met handeczeem. Het komt vaak voor op de rug van de hand en minder vaak in de handpalm. Psoriasis is niet besmettelijk.

Handeczeem

Een gezonde huid heeft een natuurlijke barrière die het lichaam beschermt tegen het binnendringen van vreemde stoffen. Hoe vaker de huid geïrriteerd raakt door allergene of agressieve stoffen en door water, hoe meer de beschermende barrière wordt aangetast. Dit kan zo ver gaan dat het beschadigd of vernietigd wordt. Het resultaat: de afweer van het lichaam reageert overmatig – er treedt een ontsteking op. Dit is precies het geval bij Manuel: Een paar maanden geleden begon het voor hem ineens:

Irritatief handeczeem

Irritatief handeczeem, ook bekend als orthoërgisch contacteczeem, ontstaat wanneer water, zeep of andere chemische stoffen de hoornlaag van de huid beschadigen. Bij grofweg de helft van de patiënten is de ziekte werkgerelateerd: vooral kappers, tegelzetters, bakkers of mensen die in de gezondheidssector werken worden erdoor getroffen. Met andere woorden, mensen die veel in natte ruimtes werken, in aanraking komen met chemische stoffen, voortdurend handschoenen dragen en/of vaak hun handen moeten wassen.

Allergisch contacteczeem

Allergisch contacteczeem is een overgevoeligheidsreactie van het lichaam. Hierbij brengen bepaalde stoffen een allergische reactie teweeg. Het meest kenmerkende is dat het eczeem daar aanwezig is, waar het contact met het allergeen is geweest. Allergisch contacteczeem ziet eruit als iedere andere vorm van eczeem. Je ziet roodheid, schilfering, bultjes en blaasjes. Daarnaast jeukt het.

Atopisch handeczeem

Er is ook het zogenaamde atopische handeczeem, verergert dan wel in stand wordt gehouden door een samenspel van diverse factoren, zowel van binnenuit (endogeen) als van buitenuit (exogeen). Atopisch eczeem, ook bekend als constitutioneel eczeem, is een sterk jeukende ontsteking van de huid. Het is een veel voorkomende, niet besmettelijke, chronische ontstekingsziekte van de huid.

Atopie verwijst naar de aanleg hebben om allergisch of buitengewoon overgevoelig te reageren op normale, niet levensbedreigende stoffen of omstandigheden. Zo zijn er patiënten die een genetische aanleg hebben voor neurodermitis, hooikoorts of astma. Deze mensen hebben een verhoogd risico op eczeem: ze hebben meestal een erfelijke verzwakte huidbarrière en zijn daardoor vatbaarder voor eczeem.

Jeukende handpalmen door de lever

Cholestatische jeuk

Jeuk is een veelvoorkomend probleem bij lever- en galwegziekten waarbij de galstroom verstoord is, en het kan flink vervelend zijn voor de levenskwaliteit. Bij cholestatische jeuk is het vaak het ergst ’s avonds en ’s nachts, vooral op handpalmen en voetzolen, maar het kan ook over het hele lichaam voorkomen.

De oorzaken van cholestatische jeuk zijn nog niet helemaal duidelijk, maar het kan te maken hebben met stoffen zoals galzouten, histamine, progesteron-metabolieten en opioïden. Interessant is dat er nog geen duidelijk bewijs is gevonden voor een direct verband tussen deze stoffen en hoe erg de jeuk is.

Ook kan een enzym genaamd autotaxine de boosdoener zijn van cholestatische jeuk, omdat het een stof genaamd lysofosfatidezuur produceert.¹Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A4045

Wat betreft behandelingen, probeert men de jeuk te verminderen door jeukveroorzakende stoffen te verwijderen met medicijnen zoals colestyramine. Ook wordt geprobeerd het gehalte van deze stoffen in het lichaam te reguleren, bijvoorbeeld met rifampicine. Soms worden medicijnen gebruikt om de manier waarop jeuk in het zenuwstelsel wordt ervaren, te beïnvloeden.

Primaire biliaire cirrose (PBC)

Bij primaire biliaire cirrose zijn de kleine galkanaaltjes in de lever chronisch ontstoken. Deze aandoening kan onder meer jeukende, vlekkerige handpalmen veroorzaken.

Naast jeukende handpalmen kun je last krijgen van vermoeidheid, jeuk door verminderde afvoer van gal, droge ogen en droge mond. Ook kan er geelzucht ontstaan door ophoping van bilirubine in het bloed.

Zenuwaandoeningen

Soms kan zenuwschade aan de handen, als gevolg van aandoeningen zoals diabetes, jeukende handpalmen veroorzaken. Ook kan het carpaal tunnel syndroom (CTS) de boosdoener zijn.

Bij CTS veroorzaakt druk op de medianuszenuw in de hand gevoelloosheid, zwakte, jeuk en pijn in de handen. De jeuk of het ongemak begint meestal in de handpalmen en treedt meestal ’s nachts op.

Systemische ziekten

Auto-immuunziekten zoals lupus of sclerodermie kunnen gepaard gaan met jeuk, waaronder jeukende handpalmen.

Bijwerkingen van medicatie

Sommige medicijnen kunnen jeuk als bijwerking hebben. Enkele medicijnen die jeukende handpalmen kunnen veroorzaken:

• Penicillines (bijv. amoxicilline, ampicilline)
• Antischimmelmiddelen (bijv. ketoconazol, fluconazol)
• Tricyclische antidepressiva (bijv. amitriptyline)
• Opiaten (bijv. morfine, codeïne)
• ACE-remmers (bijv. enalapril)
• Calciumkanaalblokkers (sommige)
• Statines (bijv. atorvastatine, simvastatine)
• Chemotherapeutische middelen
• Anticonvulsiva (bijv. fenytone, carbamazepine)

Bijkomende symptomen

Jeukende handpalmen kunnen komen door een droge huid, of een indicatie zijn van een huidprobleem. Een huidaandoeding kan gepaard gaan met andere symptomen dan alleen jeuk. Bijkomende symptomen die verder gaan dan jeuk kunnen je helpen te bepalen wat de oorzaak is van de klachten. Mogelijke bijkomende symptomen zijn onder meer:

• rode, ontstoken huid
• kleine bobbeltjes of bultjes (papels)
• blaasjes,
• schilfering
• blaasjes met soms vochtafscheiding
• kloofjes
• branderige handpalen of prikkende huid
• krabeffecten

Behandeling van jeuk aan de handpalmen

Je handen goed verzorgen met een handcrème, allergenen vermijden, een koele, vochtige doek aanbrengen en het behandelen van een eventuele onderliggende aandoening, kan in veel gevallen een grote bijdrage leveren aan het verlichten van jeukende handpalmen.

Als je niet zeker weet waardoor je handpalm jeukt, is het verstandig om een afspraak te maken met je huisarts. Er kan sprake zijn van een aandoening die behandeling behoeft. De arts kan de juiste diagnose stellen en een behandeling inzetten.

Hoe jeukende handpalmen voorkomen?

Soms kunnen veranderingen in leefstijl jeuk in de handpalm verminderen of zelfs voorkomen:

• Was je handen met lauw water in plaats van heet water.
• Gebruik een zachte, geurvrije zeep.
• Breng regelmatig een voedende vochtinbrengende crème aan. Ingrediënten om naar te zoeken zijn onder meer dimethicon, glycerine, vaseline, ceramiden en sheaboter.
• Als je handen extreem droog zijn, smeer ze dan voor het slapengaan in met crème. Ga vervolgens met katoenen handschoenen aan slapen.
• Draag handschoenen bij koud en guur weer.
• Draag speciale handschoenen bij het schoonmaken en afwassen. Als je allergisch reageert op latex, draag dan rubberen of PVC-werkhandschoenen met een katoenen voering, of PVC-handschoenen over katoenen handschoenen.
• Gebruik een luchtbevochtiger om vocht toe te voegen aan droge binnenlucht. De relatieve luchtvochtigheid wordt uitgedrukt in procenten en ligt in een ideale situatie tussen de 40 en 60 procent.²Essent. De ideale luchtvochtigheid in huis. https://www.essent.nl/kennisbank/ventilatie/hoe-werkt-ventilatie/luchtkwaliteit-de-ideale-luchtvochtigheid-in-huis (ingezien op 7-11-2022)

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over jeukende handpalmen, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.