Galsteenileus: symptomen, oorzaak en behandeling

Wat is een galsteenileus?

Een galsteenileus is een verstopping van de darmen die wordt veroorzaakt door een galsteen.

Betekenis van het woord ‘galsteenileus’

Om de betekenis van het woord ‘galsteenileus’ te achterhalen, ontleden we het woord in twee delen: ‘galsteen’ en ‘ileus’.

Galsteen

• Gal: Verwijst naar gal, een vloeistof die door de lever wordt geproduceerd en opgeslagen in de galblaas. Gal helpt bij de vertering van vetten.
• Steen: Verwijst naar een harde, steenachtige massa die zich kan vormen in de galblaas. Dit wordt een galsteen genoemd.

Ileus

‘Ileus’ is een medische term die verwijst naar een verstopping van de darmen die kan leiden tot ernstige buikpijn, opgezette buik, braken en het onvermogen om ontlasting of winden kwijt te raken.

Historische context

Het begrip ‘galsteenileus’ werd voor het eerst beschreven door Thomas Bartholin in 1654. Thomas Bartholin (1616 – 1680) was een Deense arts, wiskundige en theoloog.

Vóórkomen

Galsteenileus is een zeldzame oorzaak van dunne darmobstructie bij volwassenen (1-4%). Bij ouderen komt het vaker voor. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen. Dit is bij galstenen ook zo.

Oorzaak van een galsteenileus

Galsteenileus ontstaat meestal wanneer een grote galsteen via een fistel vanuit de galblaas in de dunne darm terechtkomt en daar vastloopt. De fistel ontstaat door druk van de galsteen op de galblaaswand. Dit leidt op enig moment tot ontsteking, verzwakking en doorbraak van de wand naar de darm.

Symptomen van galsteenileus

De symptomen van een galsteenileus zijn:

• Buikpijn: De locatie van de buikpijn is afhankelijk van waar de galsteen vastloopt; dit kan zowel pijn in de bovenbuik als pijn in de onderbuik zijn.
• Vaak krampende buikpijn: De pijn kan in golven komen, vergelijkbaar met krampen.
• Toenemende ernst van de buikpijn: De pijn neemt vaak toe in intensiteit.
• Geen ontlasting: Door de obstructie kan er geen ontlasting passeren.
• Misselijkheid en braken
• Opgezette buik: Door de obstructie kan de buik opzwellen.
• Gasophoping: Onvermogen om winden te laten door de blokkade.
• Verminderde eetlust: Je voelt je vaak niet in staat om te eten door de pijn en misselijkheid.
• Koorts: Dit kan optreden als er een bijkomende infectie is.
• Veranderingen in de stoelgang: Als er toch enige doorgang is, kunnen er veranderingen optreden in de consistentie en frequentie van de stoelgang.
• Uitdroging: Door aanhoudend braken en onvermogen om vocht binnen te houden.
• Algehele malaise: Gevoel van algeheel ziek-zijn of ongemak.

Onderzoek en diagnose

Beeldvormend onderzoek

De diagnose van een galsteenileus vereist radiografisch onderzoek. Klassieke radiografische bevindingen staan bekend als de triade van Rigler:

• Pneumobilia: Lucht binnen de galwegen.
• Bewijs van dunne darmobstructie.
• Radiopaak galsteen op een abdominale röntgenfoto.

Radiopaak of radio-opaak betekent dat een object zichtbaar is op een röntgenfoto omdat het röntgenstralen absorbeert. Een radiopaak galsteen verschijnt dus als een duidelijke, witte structuur op een abdominale röntgenfoto, wat helpt bij het identificeren van de galsteen die de obstructie veroorzaakt.

Differentiële diagnose

De differentiële diagnoses voor een galsteenileus omvatten de volgende aandoeningen:

• Acute alvleesklierontsteking (acute pancreatitis)
• Galwegstenen (choledocholithiasis)
• Galblaasontsteking (cholecystitis)
• Galwegkanker (cholangiocarcinoom)
• Maagzweerziekte of maagzweer (peptisch ulcuslijden)
• Darmobstructie door andere oorzaken zoals verklevingen (adhesies), breuken (hernia’s) of tumoren
• Maag-darmontsteking (gastro-enteritis)
• Ontstekingsziekten van de darm (bijvoorbeeld de ziekte van Crohn)
• Divertikelontsteking (diverticulitis)
• Verminderde doorbloeding van de darmen (mesenteriale ischemie)
• Blindedarmontsteking (appendicitis)
• Darmpseudo-obstructie (intestinale pseudo-obstructie)
• Ileus door andere oorzaken (bijvoorbeeld medicatie-geïnduceerd of postoperatief)
• Maagdarmbloedingen (gastro-intestinale bloedingen, maagbloeding, darmbloeding)
• Buikslagaderaneurysma (abdominaal aorta aneurysma, afgekort als AAA)

Behandeling van een galsteenileus

Initiële behandeling

De initiële behandeling van een galsteenileus omvat:

• Vochttoediening: Om de vocht- en elektrolytenbalans te herstellen.
• Maagsondezuiging: Indien nodig om maaginhoud af te zuigen.

Chirurgische behandeling

Galsteenileus is een vorm van mechanische dunne darmobstructie en kan een chirurgische noodsituatie zijn. Er zijn verschillende chirurgische strategieën om de vastgelopen galsteen te verwijderen:

1. Enterolithotomie alleen
   • Procedure: Verwijdering van de galsteen.
   • Follow-up: Cholecystectomie (verwijdering van de galblaas) kan later plaatsvinden, na een ontstekingsvrije periode van 4-6 weken (twee-fasen chirurgie).
2. Enterolithotomie met cholecystectomie en fisteldivisie
   • Procedure: Verwijdering van de galsteen, de galblaas, en de biliaire-enterische fistel in één operatie (één-fasen chirurgie).

Keuze van chirurgische strategie

De keuze tussen deze strategieën hangt af van:

• Conditie van de patiënt: Inclusief algemene gezondheid en comorbiditeiten.
• Risicofactoren: Laag-risico patiënten in goede conditie kunnen in aanmerking komen voor de één-fasen procedure na adequate preoperatieve stabilisatie.
• Symptomen: Patiënten met aanhoudende symptomen ondanks een eerdere enterolithotomie kunnen een twee-fasen chirurgie ondergaan.

Belangrijkste therapeutische foel

Het primaire doel is de verwijdering van de verstoppende steen na adequate reanimatie van de patiënt.

Chirurgische 0pties

1. Eenvoudige enterolithotomie: Alleen verwijdering van de galsteen.
2. Enterolithotomie met cholecystectomie en fistelsluiting: Eén-fasen procedure.
3. Enterolithotomie met latere cholecystectomie: Twee-fasen procedure waarbij eerst een steen uit de darm wordt verwijderd, gevolgd door een galblaasverwijdering in een latere operatie.

Endoscopisch beheer

• Mogelijkheden: Afhankelijk van de locatie van de steen.
• Uitdagingen: Kan leiden tot bloedingen en sluitingsproblemen bij grote darmopeningen.
• Voordelen en nadelen: Beperkte gegevens en anekdotische rapporten suggereren dat het beheer moeilijk is.

Preoperatieve zorg

• Hydratatie en elektrolytvervanging: Agressieve hydratatie en vervanging van elektrolyten zijn noodzakelijk.
• Intensive care opname: Aanbevolen voor patiënten met talrijke comorbiditeiten.

Conclusie

De meeste deskundigen zijn de mening toegedaan dat voor de meeste patiënten een eenvoudige enterolithotomie de beste optie is. Een één-fasen procedure kan worden overwogen bij patiënten in goede algemene conditie. Twee-fasen chirurgie is geschikt voor patiënten met aanhoudende symptomen. Endoscopisch beheer is mogelijk, maar vormt een uitdaging en is afhankelijk van de locatie van de steen.

Prognose

Galsteenileus is een ernstige aandoening. Veel patiënten hebben ook andere gezondheidsproblemen. Er is een hoog risico op complicaties en sterfte. Snelle operaties kunnen problemen na de operatie veroorzaken. Hoe langer de operatie duurt, hoe groter het risico. Bij een één-fase operatie is het risico op complicaties hoger, maar bij een twee-fasen operatie moet de patiënt twee keer onder narcose.

Complicaties

Mogelijke complicaties zijn:

• Darmobstructie
• Infecties
• Alvleesklierontsteking (pancreatitis)
• Nierfalen
• Open scheur in de wond (wonddehiscentie)
• Galfistel (ongewone verbinding met de galwegen)
• Bloedvergiftiging (sepsis)
• Urineweginfectie
• Lekkages op de operatienaad (anastomotische lekkages)
• Buikabces
• Overlijden

Preventie

Om galsteenileus te voorkomen:

• Regelmatige controles als je bekend bent met galstenen.
• Behandeling van galstenen om grote stenen te voorkomen.
• Gezonde levensstijl en dieet om galstenen te verminderen.
• Vroegtijdige operatie bij symptomatische galstenen teneinde complicaties te voorkomen.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een galsteenileus. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.