Knobbel of bult onder de oksel: oorzaken

Last Updated on 11 november 2023 by M.G. Sulman

Een knobbel onder de oksel is lang niet altijd een reden tot zorg, aangezien een zwelling van één of meerdere lymfeklieren in de oksel vrij onschuldig kan zijn. Je kunt in één of beide oksels knobbeltjes of bultjes waarnemen. Dit kan komen door gezwollen lymfeklieren. Lymfeklieren bevinden zich over het hele lichaam, niet alleen in de oksel.  lymfeklieren zijn verzamelpunten van witte bloedcellen (lymfocyten) die deel uitmaken van het immuunsysteem van het lichaam. Lymfocyten zijn afweercellen. Ze herkennen en beschermen je lichaam tegen vreemde stoffen of cellen, zoals virussen of bacteriën. Wanneer de lymfocyten een lichaamsvreemde stof detecteren en herkennen, proberen ze deze uit te schakelen. Hierdoor kunnen lymfeklieren plaatselijk opzwellen. In de meeste gevallen wijzen één of meer gezwollen en voelbare knobbeltjes in de oksel op een infectie. In het beste geval zal de zwelling in de oksel vanzelf verdwijnen nadat het immuunsysteem van het lichaam de ziekteverwekkende bacteriën, virussen of schimmels heeft gestreden. Knobbel of bult in de oksel kan ook wijzen op een (beginnend) abces, een vetbult of een tumor.

Oksel
Gezwollen lymfeklieren onder de oksel

Oorzaken van een knobbel onder de oksel

De meest voorkomende oorzaken van een knobbel of bult onder de oksel, zijn de volgende.

Vergrote lymfeklieren

De lymfeklieren bevinden zich op verschillende plaatsen in het lichaam, zoals in de hals, de oksels en de liezen. Lymfeklieren on de oksel. Ze staan in onderling contact door middel van lymfebanen, die uitmonden in de bloedcirculatie. Een vergrote lymfeklier kan aanvoelen als knobbels onder de huid van de oksel en zijn een teken dat het lichaam vecht tegen een bacteriële of een virale ontsteking.

Infecties

Gezwollen lymfeklieren in de oksel kunnen een teken zijn van veelvoorkomende virale infecties, zoals griep of klierkoorts (ziekte van Pfeiffer). Andere virale infecties die vergrote lymfeklieren in de oksel kunnen veroorzaken, zijn:

Ze kunnen ook optreden als gevolg van een bacteriële infectie of reumatologische aandoeningen. In zeldzame gevallen zijn gezwollen lymfeklieren een symptoom van kanker. Warme kompressen en pijnstillers (paracetamol) kunnen pijn of gevoeligheid verlichten.

Kattenkrabziekte, ook Bartonella henselae-infectie genoemd, wordt veroorzaakt door een bacterie.  Na ongeveer twee weken kunnen de lymfeklieren in de oksel of de elleboogplooi, als je gekrabd bent in je hand of onderarm, zwellen en pijnlijk worden (lymfadenitis).

Structuur van een lymfeknoop
Structuur van een lymfeknoop / Bron: Wikimedia Commons
Auto-immuunziekten

Sommige auto-immuunziekten veroorzaken ontstekingen door het hele lichaam die zwelling in de lymfeklieren door het hele lichaam veroorzaken. In dat geval is een vergrote lymfeklier een uiting van een gegeneraliseerde lymfekliervergroting. Voorbeelden van systeemziekten die een effect op de lymfeklieren hebben zijn:

  • Lupus erythematodes (LE), een aandoening van je immuunsysteem waarbij je afweersysteem ontregeld is.
  • Fibromyalgie, een chronische aandoening met als belangrijkste klachten pijn, stijfheid en vermoeidheid.
  • Reumatoïde artritis, een chronische progressieve gewrichtsaandoening.

Kanker

Gezwollen lymfeklieren zijn zelden een symptoom van kanker. Gezwollen lymfeklier(en) is/zijn het eerste teken van de ziekte van Hodgkin of Hodgkin lymfoom is een vorm van kanker van het lymfesysteem. Dan gaat het meestal om een gemakkelijk voelbare zwelling van één of meerdere lymfeklieren in de hals, de oksel of – zeldzamer – de lies. Een dergelijke zwelling is meestal niet pijnlijk. Bij uitbreiding van de ziekte kan vermagering (ernstig gewichtsverlies), onbegrepen koorts of nachtzweten ontstaan. Bij nachtzweten word je kletsnat wakker, waarbij kleding en beddengoed verschoond moet worden.

Bacteriële infecties

Een bacteriële infectie kan een pijnlijke, rode zwelling veroorzaken die abcessen of steenpuisten worden genoemd. Een abces ontstaat als gevolg van een infectie met een bacterie, een parasiet of een lichaamsvreemde stof. Een steenpuist is een rode zwelling waar een puskop opkomt. Het ontstaat door een ontsteking van een haarzakje, diep in de huid.

Hidradenitis suppurativa (HS) is een pijnlijke, langdurige huidaandoening die abcessen en littekens op de huid veroorzaakt. De precieze oorzaak van hidradenitis suppurativa is anno 2023 onbekend, maar het komt voor in de buurt van haarzakjes waar zich zweetklieren bevinden, meestal rond de lies, billen, borsten en oksels. Meer vrouwen dan mannen hebben de aandoening. Men vermoedt dat het ongeveer 1% van de bevolking treft.

Hidradenitis suppurativa (stadium II) in de oksel
Hidradenitis suppurativa (stadium II) in de oksel / Bron: Wikimedia Commons

Vetbult onder de oksel

Een vetbult of lipoom  is een zwelling van vetweefselcellen. Het is goedaardig. Een vetbultje is een glad, rond bobbeltje dat onder de huid ligt.

Een verwijderd vetbultje
Een verwijdert vetbultje / Bron: Wikimedia Commons

Talgkliercyste onder de oksel

Een talgkliercyste (ook wel atheroomcyste) is een hard knobbeltje, dat aanvoelt als een knikkertje of erwtje. De grootte varieert vaak van een halve tot drie centimeter. Je moet de cyste niet uitknijpen. Ze kunnen met enkele tegelijk voorkomen, vaak op behaarde hoofd, nek, oksels of op de rug en schouders.

Wanneer een arts raadplegen?

Elke nieuwe of nieuw ontdekte knobbel op het lichaam kan zorgen baren. Niet alle knobbels zijn echter schadelijk of  pijnlijk. De ernst van een knobbel kan het beste worden vastgesteld door middel van medisch onderzoek door een arts en soms aanvullend onderzoek.

Waarschuwingssignalen zijn onder meer:

  • geleidelijke vergroting
  • geen pijn
  • de knobbel gaat niet weg

Als je één of meer van deze symptomen ervaart of opmerkt, of twijfels hebt over de knobbel, dan is het belangrijk om je huisarts te raadplegen.

Onderzoek en diagnose

De arts zal eerst vragen stellen over de knobbel en bijkomende klachten. De arts kan vragen stellen over pijn of ongemak die je ervaart.

Daarna zal de arts een lichamelijk onderzoek uitvoeren. De arts zal hierbij de oksel bevoelen om de consistentie en textuur van de okselknobbel te bepalen. De arts zal hierbij de lymfeklieren grondig onderzoeken.

Soms is aanvullend onderzoek nodig om andere oorzaken, zoals allergische reacties, infecties en kanker, uit te sluiten. Deze tests kunnen zijn:

  • allergietesten
  • bloedonderzoek: een volledige bloedbeeld bekijkt de rode bloedcellen, verschillende soorten witte bloedcellen en bloedplaatjes
  • biopsie waarbij een klein stukje weefsel uit de knobbel wordt verwijderd om onder een microscoop te onderzoeken
  • beeldvormend onderzoek, bijvoorbeeld een röntgenfoto van de okselregio of een mammogram (een afbeelding van de borstklier)

Behandeling van een okselbultje

De behandeling van een bult of knobbel onder de oksel, hangt af van de onderliggende oorzaak. Bacteriële infecties kunnen worden behandeld met orale antibiotica (pillen). Na enkele dagen zou de okselknobbel moeten verdwijnen terwijl je lichaam en het antibioticum de infectie bestrijden. Als de knobbel niet reageert op orale antibiotica, kan antibioticabehandeling via een infuus nodig zijn.

Als de knobbel wordt geassocieerd met allergieën, zal je anti-allergiemedicatie krijgen en is het verstandig om het allergeen te vermijden.

In de meeste gevallen heeft een bultje in de oksel geen behandeling nodig en kan ene afwachtend beield gehanteerd worden. Soms kunnen huismiddeltjes helpen, zoals warme kompressen en vrij verkrijgbare pijnstillers om eventueel ongemak en pijn te verlichten.

Een lipoom kan chirurgisch worden verwijderd.

De meeste mensen met hidradenitis suppurativa zullen met antibiotica worden behandeld in de vorm van tabletten of capsules.

In geval van kanker zal de arts je doorverwijzen naar een specialist voor verdere zorg. De behandeling hangt af van het type kanker en het stadium waarin het zich bevindt.

Prognose

De vooruitzichten voor een bultje onder de oksel hangen af ​​van de oorzaak. Een knobbel die voortkomt uit een relatief onschuldige virale infectie zal waarschijnlijk uiteindelijk vanzelf verdwijnen. Een lipoom, hoewel onschadelijk, gaat echter meestal niet vanzelf weg. Een dermatoloog kan deze chirurgisch verwijderen.

De vooruitzichten voor een door kanker veroorzaakte okselknobbel zijn afhankelijk van verschillende factoren, waaronder het stadium van kanker en of de tumor zich naar andere delen van het lichaam heeft verspreid. Voor de beste kans op herstel is het belangrijk dat de diagnose vroegtijdig wordt gesteld, zodat snel aangevangen kan worden met behandeling.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een knobbel of bult onder de oksel. Of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.