Spierreuma (polymyalgia rheumatica): symptomen en behandeling

Last Updated on 27 december 2023 by M.G. Sulman

Spierreuma, ook wel bekend als polymyalgia rheumatica of simpelweg polymyalgie, is een aandoening die zich onderscheidt van reumatoïde artritis. In plaats van de gewrichten, raken bij spierreuma de pezen en gewrichtskapsels ontstoken. De symptomen van spierreuma beginnen vaak met ochtendstijfheid en pijn in de nek en schouders, evenals heuppijn. Voor velen van ons is opstaan, wassen en aankleden een vanzelfsprekend ochtendritueel. Maar voor mensen met spierreuma kan dit een heuse uitdaging zijn. Deze aandoening treft meestal mensen ouder dan 50 jaar. De medicatie die je voorgeschreven krijgt, prednison, kan helpen de symptomen te verminderen. Je arts zal je begeleiden om langzaam de dosering te verlagen, maar onthoud: stop nooit abrupt met prednison zonder medisch advies. En als de pijn toeslaat, kun je altijd vertrouwen op paracetamol voor verlichting. Soms is een NSAID nodig.

Wat is spierreuma?

Spierreuma is een reumatische aandoening. Het kenmerkt zich door pijn en stijfheid in de nek, schouders en heupen. Deze aandoening komt vaker voor bij blanke volwassenen van 50 jaar of ouder. Vaak gaat het gepaard met een verhoogde bezinkingssnelheid van erytrocyten (ESR) en een verhoogde CRP-waarde. Een verhoogde CRP waarde brengt de aanwezigheid van een ontsteking in beeld.

Patiënten met spierreuma kunnen ook te maken krijgen met vaatontsteking, bekend als reuzencelarteritis (GCA). Giant Cell Arteritis (GCA) ook wel Reuscel Arteritus of Arteritis Temporalis is een ontstekingsziekte van de bloedvaten. Sommige experts beschouwen GCA zelfs als een extremere vorm binnen hetzelfde spectrum van aandoeningen als spierreuma.

De uitdaging ligt in het nauwkeurig diagnosticeren van spierreuma en het bieden van de juiste behandeling, vaak met een langdurige follow-up.¹Acharya S, Musa R. Polymyalgia Rheumatica. [Updated 2022 Jun 21]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537274/

Wie krijgt het?

Spierreuma heeft een voorkeur voor oudere volwassenen en komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Deze aandoening wordt zelden waargenomen bij mensen jonger dan 50 jaar.

Hoe vaak komt het voor?

Jaarlijks krijgen naar schatting zo’n 15.000-16.000 mensen in Nederland te maken met spierreuma. Van deze groep zijn ongeveer 11.000-11.500 vrouwen en 4.000-4.500 mannen.

Oorzaak van spierreuma

Spierreuma is een auto-immuunziekte waarbij het lichaamseigen immuunsysteem gezonde weefsels aanvalt. Waarom spierreuma ontstaat is anno 2024 niet bekend. Er wordt aangenomen dat genetische en omgevingsfactoren (zoals infecties) een belangrijke rol spelen bij het ontstaan ervan. Omdat het zelden voorkomt bij mensen jonger dan 50 jaar, kan de oorzaak ervan verband houden met het verouderingsproces.

Symptomen van spierreuma

Symptomen van spierreuma omvatten:

• Pijn en stijfheid in de nek.
• Pijn en stijfheid in de schouders.
• Pijn en stijfheid in de heupen.
• Ochtendstijfheid.
• Vermoeidheid.
• Algehele malaise.
• Verminderde mobiliteit.
• Gewichtsverlies.
• Hoofdpijn (bij sommige patiënten met reuzencelarteritis).
• Verhoogde bezinkingssnelheid van erytrocyten (ESR) en C-reactief proteïne (CRP) niveaus in bloedonderzoek.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en bloedonderzoek

Het stellen van de diagnose voor spierreuma kan een uitdaging zijn omdat er geen definitieve gouden standaardtest is. De arts zal naast een lichamelijk onderzoek en een vraaggesprek over je klachten, bloerdodnerzoek verrichten. Mensen met spierreuma vertonen vaak verhoogde erytrocyten-sedimentatiesnelheid (ESR) of C-reactief proteïne (CRP), maar soms zijn deze ontstekingsmarkers normaal. Hoewel interleukine-6 meestal verhoogd is bij onbehandelde patiënten, bestaat er geen specifieke biomarker.

Differentiële diagnose

Om tot de diagnose te komen, moeten alternatieve aandoeningen zoals myositis, infectie, maligniteit en endocrinopathieën worden uitgesloten.

Belangrijke differentiële diagnoses van spierreuma omvatten:

• Inflammatoire aandoeningen van het bewegingsapparaat, zoals reumatoïde artritis en spondyloartritis.
• Niet-inflammatoire aandoeningen van het bewegingsapparaat, zoals artrose en tendinopathieën.
• Endocrinopathieën, waaronder schildklier- en bijschildklierziekten.
• Infectie.
• Kanker, inclusief paraneoplastische syndromen.
• Andere aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson.

Behandeling van polymyalgia rheumatica

Medicatie

Medicijnen en suppletie spelen een sleutelrol in het beheersen van spiereuma:

Corticosteroïden

Meestal krijg je een lage dosis orale corticosteroïden zoals prednison voorgeschreven. Binnen enkele dagen zul je verlichting van pijn en stijfheid ervaren. Na een paar weken kan de arts je dosis geleidelijk verlagen, strevend naar de laagst mogelijke dosis zonder symptomen.  Maar wees je bewust van mogelijke bijwerkingen!

Calcium en vitamine D

Om botverlies te voorkomen door het gebruik van corticosteroïden, krijg je dagelijkse doses calcium en vitamine D voorgeschreven.

Methotrexaat

In sommige gevallen kan je arts methotrexaat voorschrijven naast corticosteroïden.  Dit immuunonderdrukkende medicijn kan nuttig zijn als aanvulling op de behandeling.

Pijnstillers

Paracetamol is een veelgebruikte pijnstiller die van pas komt als je pijn ervaart en daardoor moeite hebt met bewegen of slapen. Het fijne is dat paracetamol doorgaans de minste bijwerkingen heeft.

Om pijn te voorkomen die steeds terugkomt, is het slim om de pijnstiller op vaste tijdstippen in te nemen, bijvoorbeeld om 8 uur ’s ochtends, 2 uur ’s middags en 8 uur ’s avonds. Zorg ervoor dat je niet vaker dan 4 keer per dag 2 pillen paracetamol van 500 milligram neemt.

Als paracetamol niet genoeg verlichting biedt, kun je overwegen om een andere pijnstiller zoals ibuprofen, naproxen of diclofenac te proberen. Deze behoren tot de NSAID’s, een groep pijnstillers die niet alleen pijn verlichten, maar ook ontstekingen remmen. Klinkt goed, toch?

Maar wees voorzichtig! Deze pijnstillers kunnen bijwerkingen hebben, zoals maagklachten en maagbeschadiging. Ze zijn niet altijd geschikt, vooral niet als je:

• 60 jaar of ouder bent.
• Een langdurige ziekte hebt, zoals nier-, lever-, hart-, bloedvaten-, darm- of maagproblemen.
• Eerder een maagzweer of -bloeding hebt gehad.
• Andere medicijnen gebruikt.

Fysiotherapie

Naast medicatie kan fysiotherapie ook van pas komen. Als je lange tijd beperkte activiteit hebt gehad, kan fysiotherapie je helpen om weer op de been te komen. Bespreek met je behandelend arts of huisarts of dit een goede optie voor jou is.

Zelfzorgtips voor spierreuma

De volgende zelfzorgmaatregelen kunnen helpen bij spierreuma:

Gezond dieet

Kies voor een dieet rijk aan fruit, groenten, volle granen, magere eiwitten en zuivelproducten. Beperk de zoutinname om vochtophoping en hoge bloeddruk te voorkomen.

Regelmatige oefeningen en bewegen

Overleg met je arts over geschikte oefeningen om een gezond gewicht te behouden en je botten en spieren te versterken. Bewegen is ook gezond.

Voldoende rust

Gun je lichaam rust om te herstellen van dagelijkse inspanningen.

Gebruik hulpmiddelen

Maak het jezelf gemakkelijk met hulpmiddelen zoals bagage- en boodschappenwagentjes, reikhulpmiddelen en douchehandgrepen om dagelijkse taken te vergemakkelijken.

Dit zijn slechts enkele stappen om de symptomen te beheersen en een gezonde levensstijl te behouden. Luister altijd naar je arts voor advies op maat.

Prognose

Goed nieuws voor de meeste mensen met spierreuma! De meerderheid van de patiënten herstelt binnen 1-2 jaar met de juiste behandeling.

Maar wees op je hoede, want ongeveer 1 op de 10 mensen kan complicaties ervaren, vooral arteriitis temporalis. Arteriitis temporalis is een ontsteking van een bloedvat bij uw slaap. Deze aandoening kan zelfs leiden tot blindheid. Daarom is het cruciaal om onmiddellijk een oogarts te raadplegen als je merkt dat je gezichtsvermogen achteruitgaat.

Gelukkig is spierreuma goed behandelbaar en heeft het geen invloed op je levensverwachting. Blijf optimistisch en zorg goed voor jezelf!

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over spierreuma, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.