Seborroïsch eczeem: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 5 januari 2024 by M.G. Sulman

Seborroïsch eczeem is een veel voorkomende, chronische of recidiverende vorm van eczeem die voornamelijk de talgklierrijke gebieden van de hoofdhuid, het gezicht en de romp aantast. Er zijn infantiele en volwassen vormen van seborroïsch eczeem. Deze goedaardige ontstekingsaandoening wordt soms geassocieerd met psoriasis en staat bekend als sebopsoriasis.

Seborroïsch eczeem / Bron: Wikimedia Commons

Wat is beborroïsch eczeem?

Seborroïsch eczeem is een veelvoorkomende niet-besmettelijke huidaandoening die door de bank genomen gemakkelijk te behandelen is. Deze vorm van eczeem veroorzaakt jeukende rode plekken en vettige schilfers op de huid. Je kan ook last krijgen van witte of gele korstachtige of poederachtige schilfers op de hoofdhuid.

Het woord ‘seborroïsch’ verwijst naar de talgklieren, terwijl ‘derm’ simpelweg ‘huid’ betekent. Wanneer deze aandoening op de hoofdhuid van een tiener of volwassene voorkomt, wordt het vaak ‘roos’ genoemd (pityriasis capitis). Als het op de hoofdhuid van een baby voorkomt, staat het bekend als ‘berg’.

Seborroïsch eczeem kan ook op andere delen van het lichaam voorkomen, met name op plaatsen waar de talgklieren actief zijn. Dit omvat de bovenrug en borst, het gezicht en voorhoofd, de plooien aan de basis van de neus, achter de oren, de navel, wenkbrauwen, onder de borsten en in de plooien of buigingen van de armen, benen en liezen.

Seborroïsch eczeem is een chronische aandoening. Dit betekent dat het kan verdwijnen met behandeling om later weer op te flakkeren.

Seborroïsch eczeem in het gezicht / Bron: Wikimedia Commons

Zijn seborroïsch eczeem en roos hetzelfde?

Seborroïsch eczeem en roos zijn vergelijkbare aandoeningen, maar er zijn enkele belangrijke verschillen tussen beide. Roos kan worden beschouwd als een milde vorm van seborroïsch eczeem. Beide aandoeningen veroorzaken wit- tot geelachtige schilfers op de huid, die zowel droog als vettig kunnen zijn en gepaard kunnen gaan met jeuk. De behandeling voor beide aandoeningen kan overlappen, maar in sommige gevallen kan een dermatoloog aanvullende behandelingen voorschrijven voor seborroïsch eczeem.

Het belangrijkste verschil tussen de twee is dat seborroïsch eczeem zich op meer plaatsen dan alleen de hoofdhuid kan ontwikkelen. Het kan voorkomen op de oren, wenkbrauwen, baard, huid rond de neusgaten en soms zelfs op de borst, vooral bij mannen. Roos daarentegen beperkt zich meestal tot de hoofdhuid.

Een ander verschil is dat seborroïsch eczeem ontstekingen kan veroorzaken, zichtbaar als zwelling en verkleuring van de huid, terwijl dit bij roos doorgaans niet het geval is.

Wie krijgt het?

Seborroïsch eczeem komt voor bij mensen van alle leeftijden en etnische achtergronden. Doch de kans is groter dat het zich ontwikkelt tijdens bepaalde levensfasen, zoals in de kindertijd (2 tot 12 maanden oud), adolescentie, en volwassenheid, meestal na het dertigste levensjaar. Seborroïsch eczeem zie je bij baby’s vooral op (hoofd)huid met beharing. Deze vorm van eczeem is ook wel bekend als berg. Het kan bij baby’s ook op andere delen van het lichaam voorkomen.

De aandoening komt vooral veel voor bij volwassenen van 50 jaar en ouder, met een hoger risico voor zwarte mensen en mannen wereldwijd. Mensen met hiv, bepaalde neurologische aandoeningen (zoals de ziekte van Parkinson), psoriasis, of rosacea hebben ook een verhoogd risico op het ontwikkelen van seborroïsch eczeem. In sommige gevallen kan seborroïsch eczeem moeilijk te behandelen zijn, vooral bij mensen met aids. Als iemand zowel psoriasis als seborroïsch eczeem heeft, wordt dit ook wel sebopsoriasis genoemd. Sebopsoriasis is een huidaandoening die eruitziet als een mix tussen seborroïsch eczeem en psoriasis, met rode schilferige plekken.

Als je last hebt van de volgende gezondheidsproblemen, ben je vatbaarder voor seborroïsch eczeem:

  • Immunosuppressie:
    • Ontvangers van orgaantransplantaties.
    • Volwassenen met Hodgkin-lymfoom.
    • Volwassenen met non-Hodgkin-lymfoom.
    • Hiv (het humaan immunodeficiëntievirus).
  • Psychiatrische aandoeningen:
  • Neurologische aandoeningen:
    • Ziekte van Parkinson.
    • Tardieve dyskinesie.
    • Epilepsie.
    • aangezichtsverlamming.
    • Ruggenmergletsel.
  • Aangeboren afwijkingen:
    • Syndroom van Down.

Daarnaast loop je ook een groter risico op seborroïsch eczeem als je bepaalde psychotrope medicijnen gebruikt, zoals:

  • Lithium.
  • Buspiron.
  • Haloperidol decanoas.
  • Chlorpromazine.

Oorzaak van seborroïsch eczeem

Het is anno 2024 niet precies duidelijk waarom sommige mensen seborroïsch eczeem krijgen. Maar er wordt gedacht dat het een reactie kan zijn op een gist genaamd Malassezia, die op je huid leeft. Bij mensen met seborroïsch eczeem kan er meer van deze gist op hun huid groeien, of zijn ze er mogelijk gevoeliger voor.

De meeste mensen die seborroïsch eczeem krijgen, zijn verder gezond. Maar het kan soms in verband worden gebracht met bepaalde andere aandoeningen (zie ‘Wie krijgt het?’).

Seborroïsch eczeem op het hoofd / Bron: Wikimedia Commons

Symptomen van seborroïsch eczeem

Symptomen van seborroïsch eczeem zijn:

  • Jeukende huid.
  • Rode huid.
  • Vettige schilfers.
  • Witte of gele korstachtige schilfers op de hoofdhuid.
  • Schilfers op andere delen van het lichaam (zoals gezicht, oren, borst).
  • Roodheid en ontsteking van de huid.
  • Brandend gevoel.
  • Mogelijk haarverlies op de hoofdhuid bij ernstige gevallen.
  • Periodieke opflakkeringen en remissies van de symptomen.
Seborroïsch eczeem op verschillende delen van het lichaam / Bron: Wikimedia Commons

Onderzoek en diagnose

De diagnose van seborroïsch eczeem wordt meestal gesteld door de huisarts, die naar de aangetaste huid kijkt, vragen stelt over je symptomen en tevens je medische geschiedenis in ogenschouw neemt. Soms kan seborroïsche dermatitis lijken op andere huidaandoeningen, zoals psoriasis. Een enkele keer kan de arts bij twijfel je doorverwijzen naar een dermatoloog, een specialist in huidaandoeningen. Dit gebeurt vooral als de diagnose onzeker is of als de symptomen ernstig zijn of zich over grote delen van je lichaam verspreiden.

Wat zijn mogelijke differentiële diagnoses voor seborroïsch eczeem?

Behandeling van seborroïsch eczeem

Zelfzorg

Als je last hebt van seborroïsch eczeem, kun je zelf ook enkele maatregelen nemen om de symptomen te verlichten. Houd de aangetaste huid zo schoon mogelijk, vermijd irriterende zeep of scheerschuim en gebruik in plaats daarvan een hydraterende zeepvervanger. Probeer stress te vermijden, omdat vermoeidheid en stress de symptomen kunnen verergeren. Ook is het belangrijk om niet te veel aan de huid te krabben, omdat dit schade kan veroorzaken en (secundaire) infecties kan bevorderen.

Medische behandeling

Er is geen genezing voor seborroïsch eczeem, maar behandeling kan helpen om je symptomen onder controle te houden. Het is mogelijk dat je langdurige behandleing moet toepassen om de symptomen te beheersen. Het kan ook zijn dat je slechts af en toe een behandeling nodig hebt om opvlammingen de kop in te drukken. Houd er rekening mee dat je symptomen waarschijnlijk terugkomen wanneer je stopt met de behandeling.

Je huisarts of dermatoloog kan een behandeling voor seborroïsch eczeem voorschrijven. Maar vaak kun je de middelen zonder recept kopen bij een apotheek of supermarkt.

Seborroïsch eczeem op de hoofdhuid

Als je seborroïsch eczeem op de hoofdhuid hebt, zal je apotheker of huisarts waarschijnlijk aanbevelen dat je een van de volgende behandelingen probeert:

  • Geneeskrachtige anti-roos shampoos. Deze bevatten ingrediënten zoals ketoconazol, selenium, koolteer of zinkpyrithione. Je laat de shampoo 5 minuten inwerken voordat je deze uitspoelt.
  • Corticosteroïd (steroïd) gels of lotions. Deze worden aanbevolen in geval van ernstige ontsteking, jeuk en schilfering. Je moet ze alleen voor korte periodes gebruiken (maximaal vier weken), tenzij de huisarts anderszins adviseert. Dit komt doordat ze bijwerkingen kunnen veroorzaken zoals het dunner worden van de huid.

Als de seborroïsch eczeem steeds terugkomt, kan de huisarts aanraden om een antischimmelschampoo eenmaal per week of eens in de twee weken te blijven gebruiken. Ketoconazol bijvoorbeeld doodt schimmels en gisten.

Seborroïsch eczeem in het gezicht en op het lichaam

Je huisarts kan de volgende behandelingen voorschrijven voor seborroïsch eczeem op je gezicht of lichaam:

  • Een antischimmelcrème met ketoconazol of een ander medicijn. Je dient dit een- of tweemaal daags gedurende minstens vier weken aanbrengen om je symptomen onder controle te krijgen.
  • Een antischimmelschampoo om het lichaam mee te wassen.
  • Geneeskrachtige oordruppels, als je seborroïsch eczeem binnenin je oren hebt.
  • Corticosteroïden voor de huid – hormoonzalven. Je kunt dit voorgeschreven krijgen samen met een antischimmelmiddel om ontstekingen te verminderen. Je mag zo’n zalf slechts gedurende maximaal twee weken gebruiken, omdat ze bijwerkingen kunnen veroorzaken zoals het dunner worden van de huid.
  • Topische calcineurineremmers, zoals tacrolimuszalf en pimecrolimuscrème. Je arts kan deze voorschrijven in plaats van een hormoonzalf als je langdurige behandeling voor ontsteking nodig heeft.
Ernstig seborroïsch eczeem

Je huisarts kan je doorverwijzen naar een dermatoloog als je seborroïsch eczeem:

  • Ernstig is.
  • Veel delen van je lichaam bedekt.
  • Niet reageert op normale behandelingen.

De dermatoloog kan antischimmeltabletten voorschrijven als de uitslag zeer ernstig of wijdverspreid is. Dit is echter zeldzaam.

Seborroïsch eczeem in het gelaat / Bron: Wikimedia Commons

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over seborroïsch eczeem, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.

Gerelateerde artikelen: