Last Updated on 5 oktober 2023 by M.G. Sulman
Sebopsoriasis is een huidaandoening die lijkt op zowel seborroïsch eczeem als psoriasis. Het is niet zeker of sebopsoriasis een aparte aandoening is. Wat wel vaststaat, is dat mensen met psoriasis deze vorm van huidontsteking kunnen hebben, en dat het moeilijk kan zijn om te behandelen. Bij mensen met een verzwakt immuunsysteem kan ook een uitgebreide vorm van seborroïsch eczeem ontstaan, met symptomen die lijken op psoriasis. Dit is enkele keren waargenomen bij hiv-patiënten die nog geen behandeling hebben ontvangen.
Wat is sebopsoriasis?
Sebopsoriasis is een overlap tussen twee afzonderlijke aandoeningen: seborroïsch eczeem en psoriasis, waarbij kenmerken van beide aandoeningen naast elkaar bestaan.
Sebopsoriasis kan worden gezien als een overgangstoestand tussen seborroïsch eczeem en psoriasis. Het heeft kenmerken van beide aandoeningen.
De term wordt vaak gebruikt om een psoriasiforme huiduitslag met een seborroïsche verdeling te beschrijven wanneer de klinische kenmerken geen nauwkeurige diagnose mogelijk maken.
Wie krijgt sebopsoriasis?
Sebopsoriasis kan in alle leeftijdsgroepen voorkomen, maar komt het meest voor tijdens de kindertijd, tienertijd en adolescentie en neemt vervolgens toe bij patiënten ouder dan 50 jaar. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen.
Symptomen van sebopsoriasis
De symptomen van sebopsoriasis zijn:
- Rode huiduitslag: Sebopsoriasis kan zich manifesteren als rode, ontstoken plekken op de huid.
- Schilfering: Het gaat vaak gepaard met schilfering van de huid, wat lijkt op de schilfering die bij psoriasis voorkomt.
- Jeuk: Jeuk is een veelvoorkomend symptoom van sebopsoriasis.
- Huidirritatie: De aangetaste huid kan gevoelig zijn en irritatie veroorzaken.
- Voorkeursplekken: Sebopsoriasis treft vaak delen van de huid met veel talgklieren, zoals de hoofdhuid, het gezicht en het bovenste deel van de borstkas.
Oorzaak van sebopsoriasis
Net als bij seborroïsch eczeem en psoriasis wordt de oorzaak van sebopsoriasis anno 2023 nog niet volledig begrepen.
Seborroïsch eczeem wordt verondersteld te ontstaan als gevolg van een abnormale immuunreactie op de gistsoort Malassezia, een commensaal organisme, of hun irriterende metabolieten.
Bij sebopsoriasis lijkt er sprake te zijn van een primaire inflammatoire huidaandoening die leidt tot een verhoogde celvernieuwing, schilfering en epidermale ontsteking, zoals te zien is bij psoriasis.
Vaak is er een familiegeschiedenis van seborroïsch eczeem en/of psoriasis aanwezig.
Hoewel de volgende factoren niet bij de meerderheid van de patiënten met sebopsoriasis voorkomen, lijken ze vaker geassocieerd te worden met ernstigere vormen van de aandoening dan bij patiënten zonder deze risicofactoren:
- Verminderde afweer (bijvoorbeeld bij chronische leverziekte, hiv/aids of door medicatie)
- Neurologische en psychiatrische aandoeningen, waaronder de ziekte van Parkinson
- Verspreide maligne ziekte (kanker)
Onderzoek en diagnose
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Er zijn verschillende manieren waarop sebopsoriasis kan worden gediagnosticeerd, waaronder:
- Een vraaggesprek met de arts over je symptomen
- Een lichamelijk onderzoek
- Het in ogenschouw nemen van je medische geschiedenis
- Zeer zelden: huidbiopsie
- Een huidafkrabsel voor laboratoriumevaluatie om de aanwezigheid van bepaalde soorten gist of bacteriën te bepalen (dit is mogelijk geen alomvattende diagnose omdat deze organismen van nature op de huid voorkomen als onderdeel van de flora of het microbioom.)
Differentiële diagnose
Differentiële diagnose (DD) voor sebopsoriasis:
- Psoriasis
- Mengbeeld van seborroïsch eczeem en psoriasis
- Eczeem zonder specifieke aanduiding (eczeem nno)
- Psoriasis in het gelaat (zeldzaam)
- Psoriasis capitis (psoriasis op de hoofdhuid)
- Psoriasis inversa (psoriasis in lichaamsplooien)
- Dermatitis perioralis of clownseczeem (huidontsteking rond de mond)
- Rosacea (chronische huidaandoening met roodheid en puistjes in het gezicht)
- Psoriatiforme dermatitis bij het Reiter-syndroom (huidontsteking met symptomen die lijken op psoriasis, geassocieerd met het Reiter-syndroom)
Behandeling van sebopsoriasis
De behandeling van sebopsoriasis heeft overlap met de behandeling van seborroïsch eczeem en psoriasis. Soms kan de reactie op de behandeling helpen bepalen of de patiënt voornamelijk lijdt aan seborroïsch eczeem of psoriasis.
- Emolliënten: Deze houden de huid zacht en voorkomen kloofjes en barstjes. Ze kunnen echter de groei van Malassezia (de gist die bijdraagt aan seborroïsch eczeem) bevorderen. Ze moeten daarom met de nodige voorzichtig worden gebruikt.
- Topische keratolytica: Deze verwijderen schilfers en kunnen de groei van bacteriën remmen. Voorbeelden zijn ureum, propyleenglycol, melkzuur en salicylzuur.
- Topische antischimmelmiddelen: Stoffen zoals ketoconazol, ciclopirox en zinkpyrithion zijn effectief tegen seborroïsch eczeem maar minder nuttig voor psoriasis. Hun effectiviteit voor sebopsoriasis hangt af van de mate waarin Malassezia-gisten bijdragen aan de aandoening.
- Combinatietherapie: Een combinatie van een topisch corticosteroïd en een ketoconazoolshampoo is vaak effectiever dan alleen de shampoo.
- Orale antischimmelmiddelen: In sommige gevallen kunnen orale antischimmelmiddelen zoals itraconazol nuttig zijn bij sebopsoriasis.
- Topische corticosteroïden: Deze verminderen ontstekingen en zijn beschikbaar in verschillende vormen, waaronder shampoo, gel, crème en zalf. De sterkte van het corticosteroïd hangt af van de behandelde lichaamslocatie.
- Topische calcineurine-inhibitoren: Producten zoals pimecrolimus-crème of tacrolimus-zalf kunnen nuttig zijn, vooral bij langdurige behandeling of als er zorgen zijn over bijwerkingen van topische corticosteroïden.
- Vitamine D-achtige stoffen: Calcipotriol, een vitamine D-derivaat, kan de ontstekingsreactie en schilfering verminderen, zowel bij psoriasis als sebopsoriasis.
- Koolteerproducten: Deze worden vaak gebruikt voor psoriasis en seborroïsch eczeem vanwege hun keratolytische en ontstekingsremmende effecten, vooral op de hoofdhuid.
- Fototherapie: Voor sommige patiënten met resistente sebopsoriasis kan fototherapie overwogen worden, alhoewel UVB-fototherapie meestal niet erg effectief is ter behandeling van sebopsoriasis.
- Systemische medicijnen: Geneesmiddelen zoals methotrexaat, acitretine en ciclosporine worden meestal gebruikt voor ernstige psoriasis en zelden voor sebopsoriasis, tenzij het deel uitmaakt van gegeneraliseerde psoriasis.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over sebopsoriasis, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
