Last Updated on 21 augustus 2023 by M.G. Sulman
Clownseczeem (dermatitis perioralis) duidt op een huidaandoening rond de mond die gepaard gaat met rode, jeukende pukkeltjes van enkele millimeters groot. Doordat deze huidaandoening gepaard gaat met rode en jeukende plekken rond de neus, de ogen, maar vooral rond de mond, staat het bekend als clownseczeem. Clownseczeem komt relatief veel voor. Het gaat meestal vanzelf over zodra je stopt met alle producten die je gebruikt op je gezicht.
Wat is clownseczeem?
Clownseczeem is een goedaardige huidaandoening die rode plekken veroorzaakt van enkele millimeters groot.
Synoniemen
Clownseczeem heet officieel periorale dermatitis. Dit betekent letterlijk ‘ontsteking van de huid rond de mond’.
Wie krijgen het?
Periorale dermatitis komt het meest voor bij vrouwen in de leeftijd van 16 tot 45 jaar. Ouderen, mannen en kinderen kunnen ook clownseczeem krijgen, maar dit komt minder vaak voor.
Symptomen van clownseczeem
Bij clownseczeem vormt zich uitslag op het gezicht. Vaak wordt het gebied rond de mond (Latijn: perioraal) getroffen. Kenmerkend is de uitslag waarbij er een smalle streep net rond de lippen niet is aangetast. Ook de kin, wangen, neus, voorhoofd of oogleden kunnen worden aangetast. Zelden verspreidt het zich naar het hele gezicht of de hals. De huidveranderingen worden vaak symmetrisch aangetroffen op beide helften van het gezicht. Je gezichtshuid is rood en droog in de getroffen gebieden. Vaak gaat dit gepaard met jeuk en een branderig gevoel. de huid kan trekkerig aanvoelen. Rode pukkeltjes (papels) van enkele millimeters groot en puistjes zijn zichtbaar. Lichte schilfering van de huid is ook mogelijk.
Is het besmettelijk?
Nee, clownseczeem is niet besmettelijk. Geen enkele vorm van dermatitis is besmettelijk. Het kan niet worden verspreid naar andere mensen.
Oorzaak van clownseczeem
Lokale corticosteroïden (hormoonzalf)
Hoewel de exacte oorzaak van clownseczeem anno 2023 niet bekend is, vermoeden onderzoekers dat het verband kan houden met het gebruik van lokale corticosteroïden. Dit zijn ontstekingsremmende zalven, crèmes, of lotions die op de huid kunnen worden gesmeerd. Deze staat ook bekend als ‘hormoonzalf’. Mensen mogen deze producten alleen als een kortdurende behandeling gebruiken en de meeste zijn niet geschikt om op het gezicht aan te brengen. Soms gebruiken mensen corticosteroïden langer dan zou moeten of gebruiken ze ze op hun gezicht. Dit kan huidbeschadiging tot gevolg hebben.
Andere mogelijke triggers
Bijkomende mogelijke oorzaken van clownseczeem zijn onder meer:
- een probleem met de beschermende huidbarrière (deze wordt gevormd door de bovenste laag van je huid, de opperhuid)
- verandering van het microbioom van de huid : verschillende omgevingsfactoren, zoals een verandering in de pH van de huid, UV-straling of leeftijd, kunnen het evenwicht van het microbioom van de huid aantasten
- bacteriën die in de haarzakjes terechtkomen
- een allergische reactie
- irritatie als gevolg van een huidverzorgingsproduct of tandpasta
- hormonale veranderingen
- het nemen van een anticonceptiepil
- koude, gure en harde wind en UV-licht
- vet huidtype
- make-up, foundation, reinigingscrèmes en dag- en nachtcrèmes
Voeding en kauwgom
Te zout of gekruid voedsel kan de huid rond de mond irriteren.
Kauwgom wordt ook in verband gebracht met de uitslag.1Cleveland Clinic. Perioral Dermatitis. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21458-perioral-dermatitis (ingezien op 21-10-2022)
Het Colorado Dermatology Institute in Colorado Springs in de Verenigde Staten (VS), schrijft te dienaangaande:
“Soms kunnen we de oorzaak niet achterhalen. Maar vaak gebeurt het wanneer mensen op een ander soort kauwgom beginnen te kauwen. Bijvoorbeeld kaneel, groene munt, wintergroen. Dus als je er veel van kauwt, kauw er dan ongeveer twee weken niet op en kijk wat er gebeurt. Maar kijk ook naar je tandpasta. Kijk of je een nieuw merk tandpasta hebt of dat de tandpasta die je gebruikt ook een vorm van wintergroen of groene munt of andersoortig pepermunt is.”2Colorado Dermatology Institute. Perioral Dermatitis. https://coloradodermatologyinstitute.com/perioral-dermatitis/ (ingezien op 21-20-2022)
Onderzoek en diagnose
De huisarts herkent clownseczeem meestal aan de kenmerkende symptomen en huidveranderingen. Daarnaast zal de arts vragen stellen over je klachten en de door jou gebruikte zalven en huidverzorgingsproducten. Op deze manier is het mogelijk om te beoordelen wat de mogelijke trigger is.
In sommige gevallen is nader onderzoek nodig om onderscheid te maken tussen andere ziekten zoals neurodermitis (een chronische ontsteking van de huid), acne, rosacea of een contactallergie. Indien nodig kan onder plaatselijke verdoving een klein huidmonster worden afgenomen.
Behandeling van clownseczeem
Verzorging
De huisarts zal je aanraden om te stoppen met alle producten die je gebruikt op je gezicht, zoals crème, zeep en lippenbalsem. Maar ook hormooncrème als je dit op he gezicht smeert. Soms kan abrupt stoppen met het gebruik van een hormoonzalf een rebound-effect veroorzaken. In deze gevallen kunnen artsen voorstellen om het langzaam af te bouwen.
Na grofweg twee weken komt je huid tot rust, waarna de genezing aanvangt. Dan mag je, als je wilt, een verzachtende en beschermende crème of zalf op je huid smeren, zoals lanettecrème of cetomacrogol crème.
Was je gezicht met water, nooit met zeep. Zelfs nadat de uitslag in je gezicht is verdwenen, is het beter om geen andere crèmes (dan de hiervoor vermelde) of cosmetica te gebruiken. De huiduitslag kan dan namelijk terugkeren.
Medicatie
Lukt het niet de klachten te verminderen of is er sprake van een ernstiger uitbraak van ontstekingen rond de mond, dan kan medicatie zinvol zijn. De huisarts kan antibioticatabletten uit de Tetracyclinegroep voorschrijven. Plaatselijk aangebrachte antibiotica wordt soms bij lichtere gevallen voorgeschreven.
Veranderingen in dieet en leefstijl
Een deel van de behandeling van clownseczeem zijn leefstijlveranderingen die kunnen helpen voorkomen dat het terugkeert. Bijvoorbeeld:
- Gebruik geen harde gezichtsscrubs of geparfumeerde reinigingsmiddelen. Gebruik in plaats daarvan alleen lauw water om je gezichtshuid te reinigen.
- Vermijd het gebruik van hormoonzalven in het gelaat.
- Stop met het gebruik of verminder het gebruik van make-up en cosmetica.
- Was je kussenslopen en handdoeken regelmatig op 60°C.
- Beperk te zout of gekruid voedsel. Dergelijk voedsel kan de huid rond de mond irriteren.
- Sommige artsen raden het gebruik van tandpasta met fluoride af.
Prognose
Clownseczeem kan chronisch zijn als je er niets aan doet. Vaak gaat het vanzelf weg zodra je huid tot rust komt en je er dus niets meer opsmeert. Dat kan twee weken duren. Soms is het nodig om langdurig (4-6 weken) tetracyclinen te slikken. Soms duurt het enkele maanden (2-3) voordat het helemaal wegtrekt.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over clownseczeem of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
