Clownseczeem: symptomen, oorzaak en behandeling

Last Updated on 28 april 2025 by M.G. Sulman

Clownseczeem (dermatitis perioralis) duidt op een huidaandoening rond de mond die gepaard gaat met rode, jeukende pukkeltjes van enkele millimeters groot. Doordat deze huidaandoening gepaard gaat met rode en jeukende plekken rond de neus, de ogen, maar vooral rond de mond, staat het bekend als clownseczeem. Clownseczeem komt relatief veel voor. Het gaat meestal vanzelf over zodra je stopt met alle producten die je gebruikt op je gezicht.

Casus: Annelies en haar worsteling met clownseczeem

Annelies, een 32-jarige vrouw, merkte dat ze steeds meer kleine, rode bultjes en schilfertjes rond haar mond kreeg. In eerste instantie dacht ze dat het kwam door het koude winterweer of een allergische reactie op haar lippenbalsem. Ze smeerde daarom extra vaak met een vette crème en gebruikte af en toe een beetje corticosteroïdzalf die ze nog in huis had. Tot haar frustratie werd het juist steeds erger: de huid rondom haar mond werd roder, trekkerig en er verschenen nog meer pukkeltjes.

Na een paar weken besloot Annelies naar de huisarts te gaan. De diagnose was duidelijk: periorale dermatitis, in de volksmond ook wel clownseczeem genoemd vanwege de typische rode kring rond de mond. De huisarts legde uit dat het juist die corticosteroïdzalf was die de huid steeds verder uit balans had gebracht. Ook overmatig smeren met zware crèmes kan dit verergeren.

De behandeling vroeg om wat geduld. Annelies moest direct stoppen met de corticosteroïden en zware crèmes. De huisarts schreef een lichte antibiotische crème voor en, omdat de klachten hardnekkig waren, ook een korte kuur orale antibiotica. Daarnaast kreeg ze het advies om haar huid zo min mogelijk te belasten: geen make-up rond de mond, milde reiniging zonder parfum, en vooral even zo min mogelijk aankomen.

Na ongeveer acht weken was Annelies’ huid eindelijk rustig en egaal. Ze had geleerd hoe gevoelig de huid rond de mond kan zijn en gebruikt nu alleen nog maar milde, verzorgende producten. Met een beetje discipline en veel geduld kreeg ze haar huid weer onder controle – en haar zelfvertrouwen groeide mee.

Wat is clownseczeem?

Clownseczeem is een goedaardige huidaandoening die rode plekken veroorzaakt van enkele millimeters groot.

Synoniemen

Clownseczeem heet officieel periorale dermatitis. Dit betekent letterlijk ‘ontsteking van de huid rond de mond’.

Wie krijgen het?

Periorale dermatitis komt het meest voor bij vrouwen in de leeftijd van 16 tot 45 jaar. Ouderen, mannen en kinderen kunnen ook clownseczeem krijgen, maar dit komt minder vaak voor.

Symptomen van clownseczeem

Bij clownseczeem vormt zich uitslag op het gezicht. Vaak wordt het gebied rond de mond (Latijn: perioraal) getroffen. Kenmerkend is de uitslag waarbij er een smalle streep net rond de lippen niet is aangetast. Ook de kin, wangen, neus, voorhoofd of oogleden kunnen worden aangetast. Zelden verspreidt het zich naar het hele gezicht of de hals. De huidveranderingen worden vaak symmetrisch aangetroffen op beide helften van het gezicht. Je gezichtshuid is rood en droog in de getroffen gebieden. Vaak gaat dit gepaard met jeuk en een branderig gevoel. de huid kan trekkerig aanvoelen. Rode pukkeltjes (papels) van enkele millimeters groot en puistjes zijn zichtbaar. Lichte schilfering van de huid is ook mogelijk.

*Clownseczeem bij het oog / Bron: Wikimedia Commons*

Is het besmettelijk?

Nee, clownseczeem is niet besmettelijk. Geen enkele vorm van dermatitis is besmettelijk. Het kan niet worden verspreid naar andere mensen.

Oorzaak van clownseczeem

Lokale corticosteroïden (hormoonzalf)

Hoewel de exacte oorzaak van clownseczeem anno 2025 niet bekend is, vermoeden onderzoekers dat het verband kan houden met het gebruik van lokale corticosteroïden. Dit zijn ontstekingsremmende zalven, crèmes, of lotions die op de huid kunnen worden gesmeerd. Deze staat ook bekend als ‘hormoonzalf’. Mensen mogen deze producten alleen als een kortdurende behandeling gebruiken en de meeste zijn niet geschikt om op het gezicht aan te brengen. Soms gebruiken mensen corticosteroïden langer dan zou moeten of gebruiken ze ze op hun gezicht. Dit kan huidbeschadiging tot gevolg hebben.

Andere mogelijke triggers

Bijkomende mogelijke oorzaken van clownseczeem zijn onder meer:

een probleem met de beschermende huidbarrière (deze wordt gevormd door de bovenste laag van je huid, de opperhuid)
verandering van het microbioom van de huid : verschillende omgevingsfactoren, zoals een verandering in de pH van de huid, UV-straling of leeftijd, kunnen het evenwicht van het microbioom van de huid aantasten
bacteriën die in de haarzakjes terechtkomen
een allergische reactie
irritatie als gevolg van een huidverzorgingsproduct of tandpasta
hormonale veranderingen
het nemen van een anticonceptiepil
koude, gure en harde wind en UV-licht
vet huidtype
make-up, foundation, reinigingscrèmes en dag- en nachtcrèmes

Voeding en kauwgom

Te zout of gekruid voedsel kan de huid rond de mond irriteren.

Kauwgom wordt ook in verband gebracht met de uitslag.¹

Het Colorado Dermatology Institute in Colorado Springs in de Verenigde Staten (VS), schrijft te dienaangaande:

“Soms kunnen we de oorzaak niet achterhalen. Maar vaak gebeurt het wanneer mensen op een ander soort kauwgom beginnen te kauwen. Bijvoorbeeld kaneel, groene munt, wintergroen. Dus als je er veel van kauwt, kauw er dan ongeveer twee weken niet op en kijk wat er gebeurt. Maar kijk ook naar je tandpasta. Kijk of je een nieuw merk tandpasta hebt of dat de tandpasta die je gebruikt ook een vorm van wintergroen of groene munt of andersoortig pepermunt is.”²

Onderzoek en diagnose

De huisarts herkent clownseczeem meestal aan de kenmerkende symptomen en huidveranderingen. Daarnaast zal de arts vragen stellen over je klachten en de door jou gebruikte zalven en huidverzorgingsproducten. Op deze manier is het mogelijk om te beoordelen wat de mogelijke trigger is.

In sommige gevallen is nader onderzoek nodig om onderscheid te maken tussen andere ziekten zoals neurodermitis (een chronische ontsteking van de huid), acne, rosacea of een contactallergie. Indien nodig kan onder plaatselijke verdoving een klein huidmonster worden afgenomen.

Behandeling van clownseczeem

Verzorging

De huisarts zal je aanraden om te stoppen met alle producten die je gebruikt op je gezicht, zoals crème, zeep en lippenbalsem. Maar ook hormooncrème als je dit op he gezicht smeert. Soms kan abrupt stoppen met het gebruik van een hormoonzalf een rebound-effect veroorzaken. In deze gevallen kunnen artsen voorstellen om het langzaam af te bouwen.

Na grofweg twee weken komt je huid tot rust, waarna de genezing aanvangt. Dan mag je, als je wilt, een verzachtende en beschermende crème of zalf op je huid smeren, zoals lanettecrème of cetomacrogol crème.

Was je gezicht met water, nooit met zeep. Zelfs nadat de uitslag in je gezicht is verdwenen, is het beter om geen andere crèmes (dan de hiervoor vermelde) of cosmetica te gebruiken. De huiduitslag kan dan namelijk terugkeren.

Medicatie

Lukt het niet de klachten te verminderen of is er sprake van een ernstiger uitbraak van ontstekingen rond de mond, dan kan medicatie zinvol zijn. De huisarts kan antibioticatabletten uit de Tetracyclinegroep voorschrijven. Plaatselijk aangebrachte antibiotica wordt soms bij lichtere gevallen voorgeschreven.

Veranderingen in dieet en leefstijl

Een deel van de behandeling van clownseczeem zijn leefstijlveranderingen die kunnen helpen voorkomen dat het terugkeert. Bijvoorbeeld:

Gebruik geen harde gezichtsscrubs of geparfumeerde reinigingsmiddelen. Gebruik in plaats daarvan alleen lauw water om je gezichtshuid te reinigen.
Vermijd het gebruik van hormoonzalven in het gelaat.
Stop met het gebruik of verminder het gebruik van make-up en cosmetica.
Was je kussenslopen en handdoeken regelmatig op 60°C.
Beperk te zout of gekruid voedsel. Dergelijk voedsel kan de huid rond de mond irriteren.
Sommige artsen raden het gebruik van tandpasta met fluoride af.

Prognose

Clownseczeem kan chronisch zijn als je er niets aan doet. Vaak gaat het vanzelf weg zodra je huid tot rust komt en je er dus niets meer opsmeert. Dat kan twee weken duren. Soms is het nodig om langdurig (4-6 weken) tetracyclinen te slikken. Soms duurt het enkele maanden (2-3) voordat het helemaal wegtrekt.

Clownseczeem voorkomen: zo hou je je huid rustig en blij

Clownseczeem – het klinkt bijna grappig, maar wie ermee te maken krijgt, weet dat het allesbehalve een feestje is. Die rode kringetjes rond je mond kunnen je flink onzeker maken. Gelukkig kun je zelf veel doen om je huid kalm te houden. Geen rigoureuze tovertrucs, maar kleine slimme gewoontes die je huid beschermen én versterken. Let’s go!

Less is more: zacht zijn voor je huid

Als het gaat om clownseczeem, is de gouden regel: hou het simpel. Je huid rond je mond is ongelooflijk gevoelig. Te veel producten, te veel lagen, te veel geknutsel… en voor je het weet raakt alles uit balans. Kies voor een milde, parfumvrije gezichtsreiniger en was je gezicht met lauw water – geen hete douches die je huid nog meer uitdrogen.

Smeer ook niet zomaar van alles op je gezicht. Vermijd dikke, vette crèmes en heavy moisturizers. Ze kunnen de poriën verstoppen en de ontstekingsreactie voeden. Een lichte, ademende hydraterende crème, speciaal ontwikkeld voor de gevoelige huid, is meestal meer dan genoeg. Denk eraan: je huid wil ademen, niet verstikken.

Corticosteroïden? Alleen als het echt moet

Veel mensen gebruiken corticosteroïdzalf bij huidirritaties – logisch, want het werkt snel. Maar bij clownseczeem kan het gebruik ervan juist averechts werken. Sterker nog: corticosteroïden zijn één van de bekendste veroorzakers van clownseczeem! Dus: gebruik corticosteroïden rond de mond alleen op doktersadvies, en nooit zomaar uit eigen initiatief.

Ben je ooit gestart met een corticosteroïd en merk je dat je huid slechter wordt? Stop dan niet abrupt, maar overleg met je huisarts. Soms is een afbouwschema nodig om te voorkomen dat je huid in protest schiet. Rustig aan, stap voor stap: zo voorkom je een heftige opleving.

Makeup-pauze: gun je huid ademruimte

We snappen het: als je clownseczeem hebt, wil je misschien niets liever dan het camoufleren met foundation en concealer. Maar eerlijk is eerlijk: makeup – zeker de dekkende soorten – kan de huid nog verder irriteren. Geef je huid af en toe een welverdiende adempauze.

Als je echt makeup wilt gebruiken, kies dan voor minerale makeup die speciaal ontwikkeld is voor de gevoelige huid. Vermijd producten met siliconen, parfum of alcohol. En vergeet niet: altijd je kwasten goed schoonmaken! Vieze kwasten zijn een broeinest voor bacteriën en kunnen je huidproblemen in stand houden.

Stress minder, slaap meer

Clownseczeem is niet alleen een kwestie van wat je op je huid smeert. Je hele lijf doet mee. Stress en vermoeidheid kunnen je weerstand verlagen en je huid sneller uit balans brengen. Daarom is selfcare geen luxe maar pure noodzaak.

Probeer regelmatig te ontspannen, of dat nou is met een wandeling, een goed boek of een telefoontje naar een vriendin. Zorg voor voldoende slaap – echt, je huid zal je dankbaar zijn. En drink genoeg water: een goed gehydrateerd lichaam zorgt ook voor een beter gehydrateerde huid.

Kleine dagelijkse gewoontes, groot verschil

Je hoeft geen grote dingen te veranderen om je huid te helpen. Hier een paar kleine, krachtige gewoontes:

Gebruik een zachte, parfumvrije tandpasta zonder fluoride (sommige mensen reageren op fluoride rondom de mond).
Dep je huid droog met een zachte handdoek, niet wrijven.
Was je gezicht twee keer per dag – niet vaker – en laat agressieve scrubs links liggen.
Vermijd zo veel mogelijk likken aan je lippen of huid rondom je mond.
Check je gezichtsverzorging en kies voor producten zonder irriterende toevoegingen.

Het zijn juist die kleine dingen die, bij elkaar opgeteld, een groot verschil maken.

Handdoeken — *Dep je huid droog met een zachte handdoek / Bron: Pixabay*

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over clownseczeem of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.