Last Updated on 7 maart 2024 by M.G. Sulman
De schildklier is een vlindervormige klier aan de voorzijde van de hals. Deze klier produceert schildklierhormonen: T4 (thyroxine) en T3 (tri-joodthyronine). Deze hormonen zijn van invloed op veel lichaamsfuncties, zoals de stofwisseling en het hartritme. Er zijn verschillende waarden die bepalen hoe goed de schildklier werkt, waaronder TSH, T4 en T3. TSH (thyroid-stimulating hormone) is een hormoon dat wordt geproduceerd door de hypofyse en het stimuleert de schildklier om T4 en T3 te produceren. De hoeveelheid T4 en T3 in het bloed wordt gemeten om te bepalen of de schildklier normaal functioneert. De schildklierwaarden worden bepaald door bloedonderzoek. Een arts kan dit verzoeken om te bepalen of er een probleem is met je schildklier of om de werking van een behandeling te controleren.
Schildklier: ligging en functie
De schildklier is een klier die aan de voorkant van de hals ligt, onder de adamsappel. Het is een kleine klier die hormonen produceert die van wezenlijk belang zijn voor de regulatie van veel metabole processen in je lichaam.
De belangrijkste functie van de schildklier is om hormonen te produceren, T3 (tri-joodthyronine) en T4 (thyroxine). Deze hormonen heb je nodig voor het regelen de stofwisseling, de groei en ontwikkeling van je lichaam en je energiebalans. Deze hormonen hebben ook een taak in het regelen van de hartslag, het stimuleren van het zenuwstelsel en het regelen van de lichaamstemperatuur.
De productie van schildklierhormonen wordt gereguleerd door een feedbacksysteem waarin het door e hypofyse gemaakte TSH (thyroid-stimulerend hormoon) je schildklier stimuleert om hormonen te produceren. Als de schildklierhormoonspiegel te hoog of te laag is, wordt de productie van TSH aangepast om het weer in balans te brengen.
Afwijkingen in de productie van schildklierhormonen kunnen leiden tot aandoeningen zoals hypothyreoïdie (onderactieve schildklier) of hyperthyreoïdie (overactieve schildklier). Beide aandoeningen kunnen een waaier aan symptomen veroorzaken.
Schildklierhormonen
T3 en T4
De schildklier is een klier die zich in de hals bevindt en die verschillende hormonen produceert, waaronder thyroxine (T4) en tri-joodthyronine (T3). Deze hormonen hebben invloed op allerlei lichaamsfuncties, zoals de stofwisseling en het hartritme.
TSH
TSH (thyroid-stimulating hormone) is een hormoon dat wordt geproduceerd door de hypofyse, een klier in de hersenen. TSH stimuleert de schildklier om T4 en T3 te produceren. Als de hoeveelheid T4 en T3 in het bloed te laag is, produceert de hypofyse meer TSH om de schildklier aan te zetten tot de productie van meer T4 en T3. Als de hoeveelheid T4 en T3 in het bloed juist te hoog is, produceert de hypofyse minder TSH zodat de productie van T4 en T3 naar beneden toe wordt bijgesteld
Bloedtest
Een bloedtest kan worden gebruikt om de hoeveelheid TSH, T4 en T3 in je bloed te meten. Deze waarden kunnen worden gebruikt om te bepalen of je schildklier adequaat functioneert of om te beoordelen of een bepaalde behandeling voor een schildklieraandoening aanslaat.
Jodium
Jodium is een mineraal die je nodig hebt voor de productie van T3 en T4. Een jodiumtekort kan resulteren in een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie).
Functie T3, T4 en TSH
T3, T4 en TSH zijn alle drie hormonen die betrokken zijn bij de regulatie van de stofwisseling, en de groei en ontwikkeling van het lichaam. Hieronder volgt een overzicht van de functie van elk hormoon:
T3
T3 (tri-joodthyronine) is een hormoon dat wordt aangemaakt door de schildklier. Het speelt een belangrijke rol in de regulatie van de stofwisseling, waaronder de energiebalans en de groei en ontwikkeling van het lichaam. T3 activeert genen die betrokken zijn bij de stofwisseling en de groei.
T4
T4 (thyroxine) is ook een hormoon dat wordt geproduceerd door de schildklier. T4 wordt voornamelijk opgeslagen in het lichaam en kan worden omgezet in T3 wanneer dat nodig is. T4 speelt ook een belangrijke rol bij de stofwisseling in je lichaam. Daarnaast zorgt het voor een normale groei en ontwikkeling.
TSH
TSH (thyroid stimulating hormone) is een hormoon dat wordt geproduceerd door de hypofyse (een klier in de hersenen). TSH stimuleert de productie en afgifte van T3 en T4 door de schildklier. De TSH waarde in je bloed geeft dus belangrijke informatie over het functioneren van de schildklier. Als de waarde hiervan te hoog of te laag is, wijst dit evident op een niet goed werkende schildklier.
Feedbacksysteem
De hormonen T3, T4 en TSH werken samen in een zogeheten feedbacksysteem (hypothalamus-hypofyse-schildklieras, HHT-as), om ervoor te zorgen dat de hoeveelheid van deze hormonen in het lichaam op een normaal niveau blijft. Als er een afwijking is in de niveaus van deze hormonen, kan dit resulteren in aandoeningen zoals hypothyreoïdie (onderactieve schildklier) of hyperthyreoïdie (overactieve schildklier).
Schildeklierwaarden te laag
Wanneer de niveaus van T3, T4 en TSH te laag zijn, kun je last krijgen van symptomen zoals vermoeidheid, gewichtstoename, vermindering van de hartfrequentie, droge huid en een afname van de spiermassa. Dit kan wijzen op een schildklieraandoening, zoals hypothyreoïdie. In grofweg 95% van de gevallen is een te traag werkende schildklier te wijten aan een probleem in de schildklier zelf. Bijna steeds gaat het dan om een auto-immuunaandoening, zoals Hashimoto-thyreoïditis. Deze vorm komt het meest voor en is bekend als de ziekte van Hashimoto.
Schildklierwaarden te hoog
Bij te hoge schildklierwaarden kun je last krijgen van onder meer angst, hartkloppingen, diarree, gewichtsverlies, verhoogde eetlust en verminderde concentratie. Dit kan wijzen op hyperthyreoïdie, hetgeen verschillende oorzaken kan hebben, zoals een auto-immuunziekte, een schildklieradenoom (een goedaardig gezwel in de schildklier) of een thyreotoxische storm of ‘schildklierstorm’.
Normaalwaarden T3, T4 en TSH
De normaalwaarden voor T3, T4 en TSH variëren afhankelijk van de leeftijd en de laboratoriummethode die wordt gebruikt. Over het algemeen worden de volgende waarden beschouwd als normaal:
Het is belangrijk om te weten dat deze waarden kunnen variëren tussen verschillende laboratoria en dat artsen de referentiewaarden van hun eigen laboratorium gebruiken.
Schommelende schildklierwaarden
De waarden van T3, T4 en TSH kunnen van tijd tot tijd schommelen bij zowel gezonde personen als personen met schildklierproblemen. Hier zijn verschillende oorzaken voor aan te wijzen, zoals:
- Hormonale veranderingen: De hormonale veranderingen die plaatsvinden tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap of overgang kunnen invloed hebben op de schildklierfunctie en de waarden van T3, T4 en TSH.
- Stress: Stress kan de werking van de hypothalamus verstoren en dit verstoort de werking van de schildklier. Het kan resulteren in zowel een te snel werkende schildklier, als een te traag werkende schildklier.
- Medicijnen: Sommige medicijnen, zoals jodiumhoudende geneesmiddelen of schildklierhormonen, kunnen invloed hebben op de schildklierfunctie en de waarden van T3, T4 en TSH.
- Auto-immuunziekten: Auto-immuunziekten, zoals de ziekte van Hashimoto of de ziekte van Graves kunnen tot schommelingen in de waarden van T3, T4 en TSH tot gevolg hebben.
- Veranderd dieet: Een veranderd dieet, zoals een dieet met weinig jodium of een dieet met veel jodium. Door weinig jodium binnen te krijgen door de voeding, zal er ook minder jodium door de schildklier worden opgenomen,
Schildklierwaarden op het randje, wat te doen?
Als de waarden van T3, T4 en TSH op het randje zijn, kan het betekenen dat er een probleem is met de schildklierfunctie. Er zijn een aantal maatregelen die je kunt nemen als je waarden op het randje zijn:
- Overleg met he huisarts: Overleg met je huidarts over de resultaten van het bloedonderzoek en bespreek wat er verder dient te gebeuren.
- Herhaal bloedonderzoek: De arts kan opnieuw bloedonderzoek laten doen om de waarden te controleren. Dit kan helpen om te bepalen of de waarden echt op het randje zijn of dat het een eenmalige afwijking was.
- Wijzig je dieet: Als je schildklierwaarden op het randje zijn, kan de arts adviseren om je dieet aan te passen. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat je meer jodium of juist minder jodium gaat eten.
- Monitoring: De arts kan het zinvol vinden om regelmatig bloedonderzoek te laten doen om je schildklierwaarden te monitoren om eventuele veranderingen in de schildklierfunctie snel op te sporen.
- Behandeling: Afhankelijk van de oorzaak van de afwijkende waarden, kan de arts besluiten om je te behandelen met schildklierhormonen of andere medicijnen.
Wat te doen bij te hoge of te lage schildklierwaarden?
Bij te hoge schildklierwaarden (hyperthyreoïdie) kan de arts medicatie voorschrijven om de productie van schildklierhormonen te verminderen of radioactief jodium geven om de grootte van de schildklier te verkleinen. Radioactief jodium zorgt er namelijk voor dat schildklierweefsel minder actief wordt. Het kan er ook voor zorgen dat de schildklier kleiner wordt.
Bij te lage schildklierwaarden (hypothyreoïdie) kan de arts levothyroxine voorschrijven, een synthetisch hormoon dat de schildklier vervangt.
In beide gevallen zal de arts regelmatig bloedonderzoek laten doen om de hoeveelheid schildklierhormonen in je bloed te meten en (indien nodig) de dosering van de medicatie aan te passen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over schildklierwaarden, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
