Last Updated on 10 december 2023 by M.G. Sulman
Een toxisch adenoom is een onschuldige aandoening aan je schildklier. Het treedt op wanneer bepaalde cellen in de schildklier een beetje rebels worden en zich niets aantrekken van de normale regels. Ze besluiten om veel te veel schildklierhormonen aan te maken. Het resultaat? Je schildklier werkt als een overactieve stuiterbal. Dit leidt tot hyperthyreoïdie oftewel een overactieve schildklier.
Wat is een toxisch adenoom?
Als er maar één superactieve knobbel in de schildklier aanwezig is, noemen we dat een toxisch adenoom of nodus (knobbel):
- Adenoom: Verwijst naar een goedaardige tumor of knobbeltje.
- Toxisch: Geeft aan dat deze tumor te veel schildklierhormoon produceert.
Bij een toxisch adenoom is er één specifieke knoop of tumor in de schildklier die autonoom en ongecontroleerd schildklierhormonen produceert. Dit leidt tot hyperthyreoïdie.
Toxisch multinodulair struma en toxisch adenoom
Verschillen tussen toxisch adenoom en toxisch (multi)nodulaire struma
Toxisch adenoom:
- Aard van de afwijking:
- Eén specifieke knobbel in de schildklier.
- Kenmerkende term:
- Ook wel bekend als een toxische schildklierknobbel.
- Ontstaan:
- Kan ontstaan als een individuele knobbel in de schildklier hyperactief wordt en overmatig hormonen produceert.
- Leeftijdsgroep:
- Komt voor bij mensen van verschillende leeftijden.
- Frequentie:
- Minder vaak voorkomend dan toxisch multinodulair struma.
Toxisch (multi)nodulair struma:
- Aard van de afwijking:
- Meerdere knobbels of gezwellen in de schildklier.
- Kenmerkende term:
- Ook wel bekend als de ziekte van Plummer.
- Ontstaan:
- Ontstaat vaak geleidelijk en wordt waargenomen bij oudere mensen met langdurige knobbels in de schildklier.
- Leeftijdsgroep:
- Komt vaak voor bij oudere individuen.
- Frequentie:
- Na de ziekte van Graves is het de op één na meest voorkomende oorzaak van hyperthyreoïdie.
Overeenkomsten tussen toxisch adenoom en toxisch (multi)nodulair struma
- Hyperthyreoïdie:
- Beide aandoeningen leiden tot een overactieve schildklier, wat resulteert in hyperthyreoïdie.
- Teveel hormoonproductie:
- Zowel toxisch adenoom als toxisch (multi)nodulair struma zijn gekenmerkt door de overmatige productie van schildklierhormonen.
- Goedaardig:
- Beide zijn over het algemeen goedaardige aandoeningen, wat betekent dat de knobbels in de schildklier geen kanker zijn.
- Familiegeschiedenis:
- Beide kunnen voorkomen in families, wat wijst op een mogelijke genetische aanleg.
Symptomen van een toxisch adenoom
De symptomen van een toxisch adenoom komen voort uit een schildklier die in overdrive gaat? Je schildklier kun je je dan voorstellen als een DJ die te veel beats draait. Het resultaat? Hyperthyreoïdie, oftewel een schildklier die overactief is. Dat geeft een waaier aan klachten die variëren in intensiteit en ernst, afhankelijk van hoe wild die schildklier tekeer gaat en hoe snel het allemaal gebeurt.
Klachten van een te snel werkende schildklier kunnen zijn:
- Vermoeidheid: Alsof je non-stop op de dansvloer staat.
- Gewichtsverlies: Je verliest gewicht zonder dat je het gevoel hebt dat je iets speciaals doet.
- Hartkloppingen: Je hart gaat als een razende tekeer.
- Nervositeit en Prikkelbaarheid: Je innerlijke DJ is een beetje opgefokt.
- Warmte-intolerantie: Je bent net een oven die niet kan afkoelen.
- Overmatig zweten: Het lijkt wel alsof je een persoonlijke regenbui hebt.
- Diarree: Je darmen zijn ook in een feeststemming.
- Menstruatiestoornissen: De hormonen gooien soms roet in het eten.
- Spierzwakte: Je voelt je alsof je net een marathon hebt gelopen.
En als kers op de taart, kan je schildklier ook een beetje opzwellen. Dit wordt een vergrote schildklier genoemd. Daardoor kunnen e rlokale klachten ontstaan.
Oorzaak van een toxisch adenoom
Een groep cellen in je schildklier besluit om in sneltreinvaart te groeien. Dat kun je merken doordat je een soort bultje, knobbeltje of zwelling voelt in je schildklier. En dat is nog niet alles. Deze cellen gaan ook helemaal los met de productie van schildklierhormonen.
Waarom deze cellen zo’n haast hebben om te groeien, is niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat veranderingen in de genen een rol spelen. Misschien hebben ze om de een of andere reden de genetische instructie gekregen die luidt: “Groeien, groeien, groeien!”
Onderzoek en diagnose
Als je bij de dokter aanklopt met je klachten, zal hij informeren naar je klachten en je medische geschiedneis in ogenschouw nemen. Ook zal hij lichamelijk onderzoek doen en kijken of de schildklier vergroot is. Dan begint er een vermoeden te ontstaan: je schildklier is misschien overactief. Dus wat doet de dokter? Die laat bloedonderzoek doen.
Enkele veelvoorkomende bloedtests die worden uitgevoerd om de schildklierfunctie te controleren, zijn:
- TSH (Thyroid Stimulating Hormone): Dit hormoon wordt geproduceerd door de hypofyse en reguleert de schildklier. Een laag TSH-niveau kan wijzen op een overactieve schildklier.
- Vrij T4 (thyroxine): Dit is een belangrijk schildklierhormoon. Een verhoogd niveau kan duiden op een overactieve schildklier.
- Vrij T3 (tri-joodthyronine): Een ander schildklierhormoon dat kan worden gemeten. Verhoogde niveaus kunnen wijzen op hyperthyreoïdie.
- Schildklierantistoffen: Sommige vormen van hyperthyreoïdie, zoals die veroorzaakt door de ziekte van Graves, worden geassocieerd met verhoogde niveaus van schildklierantistoffen.
Deze tests helpen de arts om een beter begrip te krijgen van de schildklierfunctie. Of er sprake is van overmatige hormoonproductie, maar ook om de onderliggende oorzaak van hyperthyreoïdie te achterhalen.
Maar wacht, er is meer! De huisarts zal ook een schildklierscan laten uitvoeren. Die beelden, samen met het bloedonderzoek, zijn als een gouden combo en geven de dokter de zekerheid om de diagnose ’toxisch adenoom’ te stellen.
Behandeling van toxisch adenoom
Als er sprake is van een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie) als gevolg van een toxisch adenoom, dan zal er eem behandeling volgen. De behandelstrategie die de arts hanteert hangt af van de klachten die je ervaart en de mate van hyperthyreoïdie.
Geen klachten of licht verhoogde waarden:
- Toediening van radioactief jodium kan worden overwogen, vooral als er geen klachten zijn en de schildklierwaarden slechts licht verhoogd zijn.
Klachten van hyperthyreoïdie en hoge schildklierhormoonwaarden:
- Start met medicijnen (strumazol) die de productie van schildklierhormonen blokkeren.
- Na ongeveer 6 weken wordt, als de bloedtesten aangeven dat het goed gaat, naast strumazol ook schildklierhormoon (levothyroxine) voorgeschreven om een tekort te voorkomen.
Behandeling met radioactief jodium:
- Dit is de meest effectieve behandeling om de overactieve schildklier te normaliseren.
- Radioactief jodium wordt ingenomen in capsulevorm, waarbij het zich ophoopt in de schildklier en de overactieve cellen uitschakelt.
- Het duurt enkele maanden voordat het effect optreedt, dus medicamenteuze behandeling wordt vaak voortgezet in afwachting van de resultaten.
- 80% van de patiënten vertoont na behandeling een normale schildklierfunctie, en de zwelling van de schildklier kan verminderen.
- Zwangerschap moet worden uitgesloten vóór de behandeling, omdat radioactief jodium schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind.
Chirurgie:
- In zeldzame gevallen kan een operatie worden overwogen als andere behandelingen niet geschikt zijn.
Bij het gebruik van medicatie zoals strumazol moet je je bewust zijn van mogelijke bijwerkingen, waaronder zeer zeldzame maar ernstige aandoeningen zoals agranulocytose. Je zal door de arts uitgebreid worden geïnformeerd over de behandelingsopties, bijwerkingen en eventuele noodzakelijke voorzorgsmaatregelen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over toxisch adenoom, of tips geven hoe met deze ziekte om te gaan. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
