Last Updated on 11 december 2023 by M.G. Sulman
Een toxisch multinodulaire struma, ook wel de ziekte van Plummer genoemd, is een mondvol voor een vergrote schildklier met knobbeltjes die zelfstandig te veel hormonen aanmaken. Het is een gangbare boosdoener van hyperthyreoïdie, een overactie schildklier. Hierbij bouwen die schildklierknobbeltjes zonder aanmoediging van schildklierstimulerend hormoon (TSH) hun eigen feestje. Mensen boven de 60 en vrouwen lopen extra risico op deze toxische multinodulaire struma.
Wat is een toxisch multinodulair struma?
Struma is een medisch woord voor een opgezwollen of vergrote schildklier. Soms doet die schildklier ook nog eens extra z’n best en maakt te veel hormonen aan, wat dan weer bekend staat als een toxisch multinodulair struma.
Naamgeving
Een toxisch multinodulaire struma noemen we ook wel de ziekte van Plummer.
Symptomen ziekte van Plummer
Een toxisch multinodulair struma kan behoorlijk vervelend zijn. Om twee redenen. ten eerste vanwege een overschot aan schildklierhormonen. Ten tweede als gevolg van de groei van het struma zelf.
De symptomen van te veel schildklierhormoon zijn nogal uiteenlopend. Denk aan hartkloppingen, kortademigheid bij inspanning, gewichtsverlies ondanks normale of zelfs verhoogde eetlust, vermoeidheid, een voorkeur voor kou, gejaagdheid, baak poepen of diarree, en veranderingen in het menstruatiepatroon.
Als het struma echt groot wordt, kan dit leiden tot problemen met slikken en in zeldzame gevallen zelfs ademhalingsproblemen, door druk op de luchtwegpassage (luchtpijp) of de slokdarm.
Complicaties
Mogelijke complicaties van een toxisch multinodulair struma zijn divers en kunnen impact hebben op verschillende lichaamssystemen:
- Hartcomplicaties:
- Hartfalen
- Onregelmatige hartslag (boezemfibrilleren)
- Snelle hartslag
- Andere complicaties:
- Botverlies leidend tot osteoporose (botontkalking)
- Een schildkliercrisis of schildklierstorm.
- Complicaties door een vergrote schildklier zelf.
Een specifieke complicatie die kan optreden is een schildkliercrisis of schildklierstorm. Dit is een plotselinge verergering van de symptomen van hyperthyreoïdie en kan zich voordoen bij infectie of stress. Een schildkliercrisis kan leiden tot buikpijn, verminderde mentale alertheid en koorts. Direct medisch ingrijpen is hierbij noodzakelijk.
Complicaties van een zeer groot struma kunnen ook optreden, waaronder moeite met ademhalen of slikken. Dit ontstaat door druk op de luchtwegpassage (luchtpijp) of de slokdarm, die zich achter de vergrote schildklier bevinden. Bij dergelijke symptomen is het raadzaam snel medische hulp in te schakelen.
Oorzaken van een toxisch multinodulair struma
Toxisch multinodulair struma begint als een gewone struma, vooral bij ouderen, vooral vrouwen boven de 55. Het gebeurt zelden bij kinderen. Meestal hebben mensen die dit ontwikkelen al jaren last van een vergrote schildklier met knobbeltjes. Soms is de schildklier maar een beetje groter dan normaal en is de struma nog niet officieel vastgesteld.
Bij sommige mensen met toxische multinodulaire struma kan het schildklierniveau voor het eerst omhoog schieten na:
- Het krijgen van jodium via een ader (intraveneus) of door de mond, bijvoorbeeld als contrastmiddel voor een CT-scan of hartkatheterisatie (dat gebeurt meestal).
- Het gebruiken van medicijnen met jodium, zoals amiodaron. Amiodaron is een antiaritmicum, een geneesmiddel om hartritmestoornissen te behandelen.
- Verhuizen van een gebied met jodiumtekort naar een plek waar er veel jodium in het voedsel zit.
Onderzoek en diagnose
Om te checken of je last hebt van een multinodulair struma, zal de dokter eerst de grootte en vorm van je schildklier onder de loep nemen. Daarna vindt bloedodnerzoek plaat. Het gehalte schildklierhormonen in je bloed wordt gemeten.
Dit betekent dat er gekeken wordt naar de niveaus van TSH (thyroïd stimulerende hormoon) en het vrije schildklierhormoon T4. Als je schildklier te snel werkt, zal het TSH-gehalte laag (onderdrukt) zijn en het vrije T4-gehalte verhoogd.
Als er wordt vastgesteld dat je schildklier te snel werkt, moet de oorzaak worden opgespoord. Dit gebeurt door een kleine dosis radioactieve vloeistof (technetium of jodium) in je bloedbaan te injecteren. Vervolgens wordt er een schildklierscan gemaakt. De schildklier neemt deze stof op, waardoor de vorm en werking van je schildklier beoordeeld kunnen worden. Aan de hand van het patroon van de radioactieve vloeistof kan worden afgeleid welke schildklieraandoening de hyperthyreoïdie veroorzaakt. Gelukkig zijn er geen bijwerkingen of risico’s verbonden aan dit onderzoek.
Behandeling toxisch multinodulair struma
Een toxisch multinodulair struma wordt bij voorkeur aangepakt met radioactief jodium, op voorwaarde dat de schildklier genoeg jodium kan opnemen. Omdat het even duurt voordat deze behandeling effect heeft, schrijft de dokter vaak tijdelijke medicijnen voor die de schildklier remmen, vooral als de schildklierhormoonspiegels in je bloed hoog zijn. De behandeling met radioactief jodium zorgt ervoor dat het struma kleiner wordt en dat de overactieve schildklierfunctie afneemt. Soms zijn meerdere sessies nodig voor het gewenste resultaat is bereikt. Voor deze behandeling moet je vaak even naar de nucleaire geneeskunde-afdeling, waar je meer info krijgt. Tijdens de opname kun je geen bezoek ontvangen. Ongeveer de helft van de patiënten ontwikkelt na de behandeling een te trage schildklierfunctie (hypothyreoïdie), die dan met schildklierhormoontabletten (levothyroxine, T4) wordt behandeld.
Als behandeling met radioactief jodium geen optie is, kan een operatieve verwijdering van de schildklier worden overwogen.
Let op: Tijdens de zwangerschap wordt geen behandeling of diagnostiek met radioactiviteit uitgevoerd. In dat geval kan de behandeling bestaan uit medicijnen of operatieve verwijdering van de schildklier.
Prognose
Een toxisch multinodulair struma komt voornamelijk voor bij ouderen, waarbij andere chronische gezondheidsproblemen de uitkomst van de aandoening kunnen beïnvloeden. Het effect op het hart kan bij ouderen mogelijk minder goed worden verdragen. Desondanks is de aandoening vaak goed te behandelen met medicijnen, waardoor de vooruitzichten over het algemeen positief zijn.
Preventie
Teneinde een toxisch multinodulair struma te voorkomen, is het belangrijk om hyperthyreoïdie en struma te behandelen zoals voorgesteld door je arts. Het opvolgen van medisch advies en het proactief behandelen van gerelateerde aandoeningen helpen om de ontwikkeling van toxisch multinodulair struma te voorkomen.
Reacties en ervaringen
Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over een toxisch multinodulair struma, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.
