Robertskruid: eetbaar en vol geneeskracht

Last Updated on 27 juli 2024 by M.G. Sulman

Robertskruid  (Geranium robertianum) is een plant uit de ooievaarsbekfamilie. Het is een geneeskrachtige plant die in de middeleeuwen veel werd gebruikt en in alle klassieke kruidenboeken werd beschreven. Het werd gezien als een geneeskrachtig kruid met toepassingen ten aanzien van hematurie (bloed in de urine), lithiasis (vorming van stenen, bijvoorbeeld nierstenen of galstenen), chronische bronchitis en voor de behandeling van wonden en zweren. De geslachtsnaam Geranium (Grieks geranos = kraanvogel) werd al gebruikt door de Griekse arts, farmacoloog en botanicus Dioscurides en verwijst naar de vorm van de vrucht. De vijftallige bloem geeft na de bloei een opvallende vrucht met een lange snavel, die wel wat gelijkenis vertoont met de kop van een kraanvogel. Robertskruid werd vroeger ook wel ‘stinkende ooievaarsbek’ genoemd.

Robertskruid

Groei en bloei

Robertskruid bloeit van april tot november en heeft vrolijke roze (zeer zelden witte) bloemen ihebben ene doorsnee van 2 cm. De stengels zijn groen, tot schakeringen van kastanjebruin-rood; ze zijn broos en harig. De plant groeit het liefst aan de rand van het struikgewas, in houtwallen, bermen en braakliggend terrein in vochtige schaduw, maar ze kunnen ook in de volle zon groeien. Planten kunnen 50 cm hoog worden en de zaadknop heeft een lange snavel van 2 cm die lijkt op de snavel van een vogel die opensplijt en de vijf zaden in vijf richtingen uitwerpt. Dit mechanisme werkt zeer goed en daarom verspreidt deze plant zich zo gemakkelijk.

Geur

Robertkruid heeft een vrij sterke kenmerkende en onaangename geur. Daarom stond de plant vroeger ook wel bekend als ‘stinkende ooievaarsbek’. Deze geur werkt als een afschrikmiddel voor insecten, waardoor het een goede metgezel in de tuin is voor groenten en bloemen. Planten lijken er goed naast te groeien. Probeer de verse bladeren op je huid te wrijven om muggen af ​​te schrikken of leg ze in de mand van je huisdier om vlooien weg te houden.

Geneeskracht en medicinale toepassingen

Robertskruid is een geneeskruid. Het kent de volgende medische toepassingen:

• diarree
• om de werking van de lever en galblaas te verbeteren
• ontsteking van het mondslijmvlies oftewel mondslijmvliesontsteking
• ontsteking van het maagslijmvlies oftewel maagslijmvliesontsteking (veroorzaakt door Helicobacter pylori)
• nierontsteking, galblaasontsteking en blaasontsteking
• om de vorming van stenen in de nier, blaas of galblaas te voorkomen (respectievelijk nierstenen, blaasstenen en galstenen)
• otitis externa (een diffuse ontsteking van de huid van de gehoorgang)
• slecht genezende wonden

Het wordt ook gebruikt bij griep, hoofdpijn, diabetes, bijholteklachten, artritis, ischias, hoog cholesterol, hoge bloeddruk en kanker. Sommige mensen gebruiken robertskruid als mondspoeling. De verse bladeren worden gekauwd om zere mond en zere keel te verlichten. Het wordt ook op de huid aangebracht bij muggenbeten, parasieten, herpes, artritis en ischias.

Geneeskrachtige werking

Robertskruid heeft de volgende werkingen:

• antimicrobieel
• antioxidant
• antiviraal
• hemostatisch, lokaal (bloedstollend)
• ontstekingsremmend (antiflogistisch)
• enzymremmend (urease en α-chymotrypsine)
• immunomodulerend
• stimuleren van de lymfestroom
• het binden van zware metalen
• stofwisselingsverhogend
• samentrekkend (adstringerend)

Inhoudsstoffen van robertskruid

Robertskruid bevat de volgende (werkzame) stoffen:

• flavonoïden, vooral rutoside, hyperoside, isiquecitrine, quercetine
• tannines (5 – 14%), inclusief ellagitannines
• citroenzuur
• appelzuur
• maltol
• vitamine C
• bitterstoffen (geraniine)
• vluchtige oliën

Bijwerkingen

Er is onvoldoende betrouwbare medische informatie beschikbaar om te weten of Robertkruid veilig is of wat de bijwerkingen kunnen zijn, zowel bij orale inname, bij het toepassen op de huid en bij gebruik in het oor.

Robertskruid is eetbaar

Thee van robertskruid

De bladeren van robertskruid zijn eetbaar en worden door sommige mensen gebruikt om thee van te zetten. Gebruik per 100 ml grofweg 10 gram vers blad. De stammetjes mag je gerust meekoken. Je kunt de bloemetjes laten drogen en ze te verwerken in een theemix.

Om thee van robertskruid te maken, kun je de volgende stappen volgen:

1. Verzamel verse robertskruidbladeren en was ze grondig.
2. Kook een pot water en haal van het vuur als het water kookt.
3. Voeg de robertskruidbladeren toe aan het hete water en laat het 5-10 minuten trekken.
4. Giet de thee door een zeef in een kopje en geniet ervan.

Let op: sommige mensen kunnen een allergische reactie hebben op robertskruid. Dus als je het voor het eerst gebruikt, is het aan te raden om een kleine hoeveelheid te proberen voordat je een grotere hoeveelheid gebruikt. Raadpleeg eerst een arts als je zwanger bent of een medische aandoening hebt.

Salade met robertskruid

Bladeren

Het is mogelijk om robertskruid door een salade te mengen als je dat wilt. De bladeren van robertskruid zijn eetbaar en hebben een frisse, kruidige smaak. Ze kunnen worden gebruikt als vervanging voor andere kruiden zoals basilicum of munt.

Om robertskruid toe te voegen aan een salade, kun je de volgende stappen volgen:

1. Verzamel verse robertskruidbladeren en was ze grondig.
2. Snijd de bladeren fijn of laat ze groot.
3. Meng de robertskruidbladeren door de salade, samen met andere groenten naar keuze.
4. Voeg eventueel een dressing naar keuze toe en meng alles goed.

Houd er wel rekening mee dat robertskruid een sterk kruid is. Gebruik daarom niet te veel en pas op voor eventuele allergische reacties.

Bloemetjes

De bloemetjes van robertskruid kunnen gegeten worden. Ze hebben een licht zoete smaak en worden vaak gebruikt als garnering voor salades, desserts of gebak. Hier is een eenvoudig recept om de bloemetjes te eten:

Recept voor robertskruidbloemensalade:

• 1 kopje robertskruidbloemen
• 1 kopje sla naar keuze
• 1/4 kopje fijngehakte walnoten
• 1/4 kopje fijngehakte amandelen
• 1 eetlepel olijfolie
• 1 eetlepel azijn
• 1 theelepel honing
• Zout en peper naar smaak

1. Was de robertskruid bloemen zorgvuldig en droog ze af.
2. Meng de sla, walnoten, amandelen en robertskruidbloemen in een grote kom.
3. Meng de olijfolie, azijn, honing, zout en peper in een kleine kom tot een vinaigrette.
4. Giet de vinaigrette over de salade en meng alles goed door elkaar.
5. Serveer en geniet ervan!

Het is aan te raden om de bloemen te verkrijgen van een gecontroleerde bron of om er zeker van te zijn dat het niet bespoten is met chemicaliën.

Ooievaarsbek en reigersbek

Als je van wilde bloemen houdt, hoef je niet bang te zijn dat je niets interessants meer zult vinden als de herfst aanbreekt.¹Ooievaars- en Reigersbek.. “Het nieuws van den dag : kleine courant”. Amsterdam, 13-09-1903, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 01-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010161382:mpeg21:p003 In deze maand is er nog veel te zien van de ooievaarsbekfamilie (Geraniaceae). Op zandige bodems en in bosrijke gebieden bloeit vaak de Geranium Robertidnum, ook wel bekend als de ooievaarsbek of robertskruid. Op vergelijkbare grond, maar meer aan de randen van moes- en grasakkers, bloeit de reigersbek (Erodium cicutarium).

Beide planten lijken erg op elkaar, met sierlijk vinspletige bladeren. Het verschil zit hem in de bloemen: die van de reigersbek zijn paars en die van de ooievaarsbek zijn roze en soms wit. De vruchtbare meeldraden zijn ook anders: reigersbek heeft er vijf per bloem, terwijl ooievaarsbek er tien heeft. Maar het grootste verschil tussen de planten zit hem in hun vruchten. Deze lijken op de snavels van vogels: de vruchtjes van de reigersbek hebben gekromde steeltjes, net als de nek van een reiger, terwijl die van de ooievaarsbek gestrekt zijn, net als de hals van een ooievaar.

Beide planten hebben unieke manieren om zich voort te planten. Bij de ooievaarsbek springen de vijf delen van de kluisvrucht of splitvrucht open en blijven de snaveltjes hangen, waardoor de zaden weggeslingerd worden. Bij de reigersbek bestaat de lange snavel uit vijf stijlen en een centraal zuiltje. Op een gegeven moment laat het zuiltje los, waardoor de vijf kluisjes opengaan en naar buiten springen. De stijlen winden zich als een kurketrekker en boren zichzelf in de grond, waar ze blijven tot het tijd is om te ontkiemen.

Zelfs deze ogenschijnlijk onbeduidende planten laten zien hoe prachtig de natuur is. Er is zoveel schoonheid op aarde te ontdekken, nieuwe schatkamers die gratis openstaan voor iedereen die er oog voor heeft!

Uit de oude doos

Uit De Nederlander d.d. 20 februari 1934:

Vogel en plant.

Het is natuurlijk wel bekend dat er een verband bestaat tussen plantengroei en de verblijfplaats van vogels. Jan P. Strybos* vertelt daar iets over in zijn artikel „Meeuwen en Sterns” in “Leven en Werken”.

De spreeuwen, die tegenwoordig in grote groepen komen overnachten in de eendenkooi “Lekzicht” te Lekkerkerk, zijn waarschijnlijk de oorzaak dat we er nu het Robertskruid vinden, een geraniumachtig plantje dat er in vroegere jaren slechts sporadisch voorkwam. De talloze aalscholvers die daar sinds jaar en dag nestelen, zorgen voor een overvloed aan nitraten en deze stikstoffen stimuleren een ongekende brandnetelvegetatie. Direct onder de nesten, waar de meeste aalscholvermest terechtkomt, is bijna geen plantengroei mogelijk, maar langs de randen van de boomgroepen waarin de grote zwarte vogels nestelen, zien we brandnetelbossen van meer dan manshoogte. Het is echter lang niet in alle gevallen even gemakkelijk het verband aan te tonen tussen het optreden van een bepaalde plantensoort en het zich vestigen van een diersoort, of het verklaren van het verschijnen van een eigenaardige flora en fauna uit de veranderingen die de bodem ondergaat.

Wat was bijvoorbeeld de oorzaak dat in de eerste jaren na de drooglegging van de Haarlemmermeer het gewonnen land geheel werd ingenomen door de moerasandijvie, zodat grote oppervlakten geel getint werden door de talloze straalbloempjes van deze prachtige plant? En waarom tooien de spoordijken zich vaak zo overvloedig met het heldere rood van klaprozen, het geel van koolzaad en het wit van duizendblad?

In andere gevallen is het verband echter vrij duidelijk te verklaren. Zo kan het gebeuren dat op een terrein dat in gebruik wordt genomen als oefenterrein voor cavalerie of paardensport, plotseling de kuifleeuweriken verschijnen, vogels waarvan we weten dat ze zich bij voorkeur met zaden voeden; speciaal op haver zijn ze dol. We zouden zelfs kunnen beweren dat de kuifleeuwerik min of meer gebonden is aan de aanwezigheid van paarden. Vroeger jaren broedde de geelgors, die in sommige streken gele garstenkneu genoemd wordt, in het gebied van de Amsterdamse Waterleidingduinen. Maar sinds de paarden uit de winplaats verdwenen, gingen ook de geelgorzen weg, want ook deze vogel schijnt blijkbaar gebonden te zijn aan graanvelden en de bedrijvigheid van paarden.²REPORTAGE VAN DE SCHRIJFTAFEL. “De Nederlander”. Rotterdam, 20-02-1934, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB15:000732050:mpeg21:p00006

(*) Jan Pieter Strijbos, beter bekend als Jan P. Strijbos, (Haarlem, 14 maart 1891 – Bentveld, 10 mei 1983) was een Nederlandse natuurliefhebber en deskundige op het gebied van vogels. Hij was ook schrijver, natuurfotograaf en -filmer. Strijbos schreef talloze boeken en artikelen over vogels.

Reacties en ervaringen

Hieronder kun je reageren op dit artikel. Je kunt bijvoorbeeld je ervaringen delen over het eten of bereiden van Robertskruid, of tips geven. Wij stellen reacties zeer op prijs. Reacties worden niet automatisch (direct) gepubliceerd. Dit gebeurt nadat ze door de redactie gelezen zijn. Dit om ‘spam’ of anderszins ongewenste c.q. ongepaste reacties eruit te filteren. Daar kunnen soms enige uren overheen gaan.